zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Giáo dục học

Rèn luyện kỹ năng sư phạm để nâng cao chất lượng thực tập sư phạm

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Báo xấu

14
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Rèn luyện kỹ năng sư phạm để nâng cao chất lượng thực tập sư phạm trình bày yêu cầu về kỹ năng sư phạm của nhà giáo; Những vấn đề thực tế đặt ra; Giải pháp nâng cao chất lượng thực tập sư phạm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Rèn luyện kỹ năng sư phạm để nâng cao chất lượng thực tập sư phạm

TT phát triển Nghiệp vụ sư phạm Công tác thực tập sư phạm ở các trường sư phạm RÈN LUYỆN KỸ NĂNG SƯ PHẠM ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THỰC TẬP SƯ PHẠM ThS. Hà Thị Mai Đại học Đà Lạt 1. Vấn đề được đặt ra Sự tiến bộ về khoa học kỹ thuật, những biến đổi về chính trị – xã hội, những nét đặc trưng cuả thời đại đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với người thầy giáo và đối với việc đào tạo người thầy giáo. Người thầy giáo Việt Nam hiện nay phải là những con người kiểu mới, những con người không chỉ nắm được những kiến thức toàn diện và sâu sắc mà còn phải có những phẩm chất chính trị, đạo đức cao đẹp theo yêu cầu đổi mới của đất nước, theo yêu cầu của một xã hội phát triển ổn định và bền vững. Hơn bao giờ hết, nhà trường hiện nay yêu cầu người thầy giáo chẳng những phải có văn hoá cao với một vốn rộng lớn về kiến thức, mà còn cần đến người thầy giáo với tư cách là một nhà tổ chức tốt quá trình dạy học và giáo dục phù hợp với những mục đích đã được xác định. Những yêu cầu về chuyên môn của thầy giáo tất nhiên không phải chỉ có những kiến thức phong phú mà còn phải có những kỹ năng cần thiết để tổ chức và tiến hành công tác giảng dạy và giáo dục. Mọi người đều biết rằng, những khó khăn lớn nhất đối với sinh viên các trường đại học sư phạm, các khoa sư phạm trong các trường đại học không chỉ là việc tiếp thu kiến thức chuyên môn, kiến thức tâm lý học, giáo dục học và các môn nghiệp vụ khác mà còn là việc vận dụng các kiến thức đó vào trong thực tế, đặc biệt là trong quá trình dạy học và giáo dục. Để làm được điều đó cần phải có những kỹ năng, kỹ xảo dạy học và giáo dục học sinh, cần phải có một thời gian dài để học và củng cố nó. Những kỹ năng và kỹ xảo đó được hình thành và củng cố trong quá trình hoạt động thực tiễn. Hơn nữa trong lĩnh vực giáo dục, do tính chất phức tạp và phong phú của nó, nên các kỹ năng và kỹ xảo được hình thành không phải là ngày một ngày hai. Như chúng ta đã biết, dạy học trong nhà trường nói chung, trường đại học nói riêng không phải là dạy những công thức, do đó không thể cung cấp “những đơn thuốc” cho tất cả các tình huống của nhà trường phổ thông. Đặc biệt điều này không thể làm được trong lĩnh vực giáo dục vì giáo dục là một quá trình hết sức phức tạp, đa dạng, phong phú, nhiều sự kiện, kế hoạch với nhiều mảng công việc và đầy những mâu thuẫn. Trong trường đại học sinh viên mới chỉ trải qua giai đoạn đầu của việc hình thành các phẩm chất cần thiết của người thầy giáo. Mà quá trình này lại được kết thúc trong nhà trường, trong hoạt động thực tiễn. Tuy nhiên giai đoạn kết thúc này phụ thuộc nhiều vào những cái mà người sinh viên sư phạm 109
TT phát triển Nghiệp vụ sư phạm Công tác thực tập sư phạm ở các trường sư phạm đã nhận được trong trường đại học, cũng như vào kỹ năng của họ thu thập một cách tự lực những kiến thức cần thiết và vận dụng chúng vào thực tế. 2. Yêu cầu về kỹ năng sư phạm của nhà giáo. Kỹ năng là khả năng thực hiện hữu hiệu các hành động trên cơ sở tri thức đã có để giải quyết nhiệm vụ đặt ra cho phù hợp với điều kiện cho trước. Kỹ năng gắn với việc nắm vững thủ pháp (cách thức) đúng đắn khi hành động. Đồng thời kỹ năng có khả năng tiến hành những hành động nhất định không chỉ trong tình huống đã cho mà cả khi thay đổi các điều kiện ban đầu theo kiểu khác nhau. Ví dụ, các kỹ năng trong dạy học như: kỹ năng giải bài toán, đọc hiểu bản đồ địa lý, đọc diễn cảm trong giảng văn, kỹ năng phân tích, khái quát hoá vấn đề… Kỹ năng khi đạt đến mức thuần thục, điêu luyện sẽ trở thành kỹ xảo. Chúng ta có thể nói: Kỹ năng đó là tri thức trong hành động. Vậy, những kỹ năng nào cần thiết cho người thầy giáo – những nhà giáo dục trẻ tuổi? Hệ thống kỹ năng sư phạm cần thiết đối với người giáo viên, bao gồm kỹ năng nền tảng và kỹ năng chuyên biệt. Kỹ năng nền tảng, gồm: - Nhóm kỹ năng thiết kế: Kỹ năng kế hoạch hoá công tác giáo dục bằng việc xây dựng kế hoạch, nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành dạy học và giáo dục, dự đoán hành vi của học sinh và dự kiến ứng xử thích hợp. - Nhóm kỹ năng tổ chức: Tổ chức các hình thức hoạt động phong phú để phát triển tính tích cực của học sinh bằng cách phát hiện, quản lý những phần tử tích cực của tập thể học sinh, lãnh đạo, kiểm tra mang tính sư phạm, giúp đỡ học sinh; tổ chức các lực lượng giáo dục cùng tham gia có hiệu quả, chất lượng trong việc giáo dục học sinh. Hay nói cách khác đó là kỹ năng tổ chức thực hiện bản thiết kế về dạy học và giáo dục đã được xây dựng. - Nhóm kỹ năng giao tiếp: Kỹ năng tìm hiểu đối tượng, diễn đạt dễ hiểu, trong sáng, đối xử tế nhị, khéo léo sư phạm, khêu gợi được tâm tư, ý nghĩa của đối tượng, biết được vị trí của mình trong giao tiếp: Đó chính là kỹ năng thiết lập, điều chỉnh các mối quan hệ sư phạm. - Nhóm kỹ năng nhận thức: tạo ra được độ nhạy cảm khi nhìn nhận, nghiên cứu hoạt động của bản thân và của học sinh trong những điều kiện, hoàn cảnh khách quan khác nhau. Kỹ năng chuyên biệt, gồm: - Kỹ năng giảng dạy: Lựa chọn, vận dụng nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học. Đó là kỹ năng xác định mục đích yêu cầu, nhiệm vụ dạy học bộ môn; kỹ năng sử dụng tài liệu, đồ dùng dạy học, kỹ năng soạn bài lên lớp, tổ chức các dạng hoạt động học 110
TT phát triển Nghiệp vụ sư phạm Công tác thực tập sư phạm ở các trường sư phạm tập cho học sinh; bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu; kỹ năng phân tích, đánh giá, rút kinh nghiệm hoạt động; kỹ năng kiểm tra, đánh giá tri thức, kỹ năng, kỹ xảo của học sinh trong quá trình học tập. - Kỹ năng giáo dục: Xây dựng tập thể học sinh với tư cách là giáo viên chủ nhiệm; tổ chức vận động phối hợp với các lực lượng giáo dục khác, giáo dục học sinh cá biệt, giáo dục lao động, hướng nghiệp, kỹ năng kiểm tra đánh giá kết quả rèn luyện tu dưỡng đạo đức của học sinh. - Kỹ năng nghiên cứu khoa học: Ở nhà trường phổ thông kỹ năng nghiên cứu khoa học thường gắn với việc viết sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy và giáo dục, tổ chức xây dựng các chuyên đề trong đó có sự tham gia của cả giáo viên và học sinh. - Kỹ năng hoạt động xã hội: Tham gia các hoạt động xã hội, địa phương, tổ chức các cuộc họp, hội nghị với dịa phương, với phụ huynh học sinh; văn nghệ, thể thao, lễ hội… - Kỹ năng tự học: Thể hiện trong việc lập kế hoạch, tổ chức việc tự học, tự tìm tòi phương pháp, tự kiểm tra, đánh giá kết quả để không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ. Như vậy, xuất phát từ yêu cầu của xã hội, từ đặc điểm lao động sư phạm của nghề dạy học, từ nhu cầu, đặc điểm tâm sinh lý, bản chất của quá trình nhận thức của học sinh… mà đòi hỏi nhà giáo phải có hệ thống kỹ năng sư phạm cần thiết, dần cải tiến và hoàn thiện nó để góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ giáo viên. 3. Những vấn đề thực tế đặt ra Chúng ta phải thừa nhận rằng, công tác đào tạo của nhà trường sư phạm trong những năm qua có những chuyển biến quan trọng trên phương diện vừa đảm bảo vừa nâng cao chất lượng. Quy mô đào tạo của nhà trường sư phạm ngày càng ổn định và phát triển. Cơ cấu các ngành học sư phạm thể hiện hướng phát triển đúng đắn của nhà trường trong sự nghiệp đổi mới giáo dục đào tạo hiện nay của đất nước. Việc mở các ngành sư phạm, cách thức tuyển chọn sinh viên vào các ngành sư phạm qua các kỳ tuyển sinh trong những năm gần đây cũng là một sự thể hiện cho việc cơ bản ban đầu đảm bảo chất lượng đào tạo giáo viên. Trong quá trình đào tạo, sinh viên sư phạm tích luỹ được một khối lượng tri thức khoa học cơ bản (tri thức khoa học chuyên ngành + tri thức khoa học lân cận) vừa rộng vừa sâu đồng thời được trang bị tri thức công cụ (tri thức về nghiệp vụ sư phạm), trên cơ sở đó để hình thành kỹ năng sư phạm cần thiết cho người giáo viên tương lai. Thực tế, số nhiều sinh viên sư phạm có được vốn cơ bản này. 111
TT phát triển Nghiệp vụ sư phạm Công tác thực tập sư phạm ở các trường sư phạm Tuy nhiên, trong bối cảnh mà nền kinh tế đất nước đang chuyển đổi nhanh như hiện nay, nhiệm vụ đặt ra hết sức nặng nề trong chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam từ 2001 – 2010, chương trình cải cách giáo dục, cải cách sách giáo khoa ở bậc phổ thông thì vấn đề thích ứng giữa năng lực của sinh viên tốt nghiệp đặc biệt là sinh viên sư phạm với yêu cầu về lao động sư phạm ở các nhà trường trung học phổ thông đang là bài toán về chất lượng đào tạo giáo viên được đặt ra và phải tìm cách giải quyết. Vào thời điểm này, có thể nói, tính thích ứng cần thiết giữa năng lực của sinh viên sư phạm tốt nghiệp với yêu cầu của sự nghiệp giáo dục đào tạo (giáo dục phổ thông) là chưa cao. Biểu hiện rõ nhất của tính thích ứng còn hạn chế này của sinh viên đó là kỹ năng thực hành sư phạm ngay ở trong trường đại học và qua các đợt thực tập sư phạm tại các nhà trường trung học phổ thông. Trước tiên, có lẽ cần phải kể đến kỹ năng tổ chức: sinh viên còn rất lúng túng trong việc tổ chức tập thể học sinh (lớp học), tổ chức các hoạt động cho học sinh (giảng dạy, giáo dục, giao lưu, sinh hoạt tập thể…), tổ chức công tác với phụ huynh học sinh và các tổ chức đoàn thể. Có liên quan chặt chẽ với các kỹ năng tổ chức là các kỹ năng giao tiếp. Khả năng giao tiếp của sinh viên còn rất nhiều hạn chế, thiếu chủ động, chưa biết cách thiết lập những mối quan hệ đúng đắn có mục đích sư phạm với học sinh, các thầy cô trong hội đồng sư phạm và các đoàn thể trong nhà trường, với các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường. Nhóm kỹ năng thiết kế cũng không kém phần quan trọng nhưng ở kỹ năng này, đa số sinh viên còn thiếu khả năng trong việc lập kế hoạch cho công tác giảng dạy, giáo dục học sinh, lựa chọn tài liệu, nghiên cứu học sinh và thể hiện cách thức đối xử cá biệt. Có những sinh viên còn xem nhẹ việc kế hoạch hoá công tác. Từ những hạn chế trong các kỹ năng trên mà sinh viên thiếu đi kỹ năng sáng tạo. Do đó mà họ chưa biết tìm ra những biện pháp tối ưu cho việc giải quyết những nhiệm vụ dạy học, giáo dục đặt ra, họ không hình dung, dự đoán được những tình huống sư phạm có thể xảy ra trong quá trình dạy học và giáo dục học sinh để tìm cách giải quyết tình huống đặc biệt đó sao cho đảm bảo tính sư phạm. Kỹ năng tổ chức, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thiết kế và kỹ năng sáng tạo nói trên được thể hiện rất rõ thông qua kỹ năng thực hành sư phạm qua các đợt thực tập sư phạm. Thực tế mà nói, sinh viên sư phạm ở trường Đại học Đà Lạt trong nhiều năm qua đã để lại những ấn tượng tốt đẹp đối với các nhà trường trung học phổ thông – nơi mà các sinh viên được sinh hoạt, thực tập, chập chững bước những bước đầu tiên trong nghề giáo của mình. Có những sinh viên sau đợt thực tập, tốt nghiệp ra trường được chính ngay trường trung học phổ thông – nơi các em thực tập tiếp nhận và trở thành biên chế chính thức của trường. Nhiều sinh viên ra công tác nay đã trở thành đội ngũ cốt cán, giáo viên trẻ tài năng, nhà gíao ưu tú 112
TT phát triển Nghiệp vụ sư phạm Công tác thực tập sư phạm ở các trường sư phạm của ngành giáo dục… Chúng ta phải ghi nhận sự quan tâm của nhà trường, sự tổ chức chặt chẽ, khoa học của khoa Sư Phạm đối với công tác thực tập này. Nhưng thực chất, kết quả thực tập có được của sinh viên đòi hỏi sinh viên phải thực sự phấn đấu và tự kiểm nghiệm mình trong quá trình công tác sau này thì mới thực sự có uy tín và được tín nhiệm. Cái yếu rõ nhất của sinh viên sư phạm trong kỹ năng thực hành, trong các thao tác kỹ thuật sư phạm đó là chưa thực sự quan tâm, lôi cuốn, khuyên bảo, động viên, cổ vũ, tự kiềm chế trước học sinh; chưa biết tự tổ chức, điều chỉnh chính bản thân mình, chưa biết tự kiềm chế cảm xúc để thể hiện lời nói có văn hoá. Trong giảng dạy chưa biết cách giữ giọng, thay đổi âm vực giọng nói. Do đó cũng chưa có được kỹ thuật thay đổi nét mặt, điệu bộ, sắc mặt của mình khi cần thiết. Cách trình bày bảng, sử dụng các phương tiện kỹ thuật dạy học, cách lôi cuốn thu hút học sinh trong giảng dạy và các hoạt động khác – mặt này sinh viên còn thể hiện tính cẩu thả, lúng túng, mất bình tĩnh khi đứng trước tập thể. Kỹ năng sư phạm không phải tự nhiên mà có. Những điều đó tất nhiên cần phải được học và quan trọng là phải được rèn luyện thông qua thực tế. 4. Giải pháp đề xuất Một trong những mục tiêu phát triển đào tạo đối với bậc đại học là “chú trọng rèn luyện các kỹ năng nghề nghiệp ở trình độ cao cho sinh viên tốt nghiệp, xem đó là một trong những đòn bẩy quan trọng để nâng cao giá trị sử dụng các sản phẩm đào tạo”. Nhằm đạt được mục tiêu phát triển chung đó, đối với sinh viên sư phạm chính quy, chúng tôi mạnh dạn đề xuất một vài giải pháp theo chúng tôi là cần thiết và khả thi để thực hiện trong điều kiện hiện có của các nhà trường để rèn luyện kỹ năng sư phạm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên sư phạm nói chung, thực tập sư phạm nói riêng: 4.1. Hình thành cho sinh viên sư phạm năm thứ nhất lòng yêu thích nghề dạy học. Để rèn luyện nâng cao kỹ năng sư phạm cho sinh viên trước hết là giáo dục tình cảm hứng thú sâu sắc với nghề nghiệp đã chọn, lòng tự hào với danh hiệu là sinh viên sư phạm, là người thầy giáo tương lai. Ngay trong năm thứ nhất chúng ta có thể tổ chức: - Sau khi việc nhập học của sinh viên đã được ổn định, Nhà trường hay khoa Sư phạm tổ chức cuộc gặp gỡ giữa các cán bộ cốt cán (đại diện Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo, Trưởng các khoa, các cán bộ giảng dạy nghiệp vụ sư phạm ) với toàn thể sinh viên sư phạm chính quy. - Tổ chức ngày truyền thống Sư phạm (20/11) hằng năm . Nhà trường có kế hoạch đầu tư xây dựng Phòng Truyền thống, tư liệu để ngày truyền thống sư phạm, sinh viên năm thứ nhất vào đây tham quan nghe giới thiệu về truyền thống của 113
TT phát triển Nghiệp vụ sư phạm Công tác thực tập sư phạm ở các trường sư phạm Khoa, Trường, truyền thống người thầy giáo Việt Nam có hình ảnh, tư liệu minh họa. - Học kỳ 2 năm thứ nhất, tổ chức cuộc gặp gỡ giao lưu giữa sinh viên sư phạm với các nhà giáo thành đạt, tiêu biểu trong trường, các nhà giáo ưu tú của ngành giáo dục ở địa phương. 4.2. Rèn luyện kỹ năng sư phạm thông qua toàn bộ các hoạt động của trường đại học. - Đó là sự thể hiện vai trò của những người thầy trong việc tổ chức và tiến hành quá trình học tập, rèn luyện của sinh viên sư phạm trong trường đại học. Các nhà giáo phải được sinh viên kính trọng và có uy tín thực sự, mà uy tín này được tạo ra trước hết là trong hoạt động dạy học, trong tác phong nếp sống, sinh hoạt mẫu mực. - Mở rộng hoạt động khoa học của sinh viên có quan hệ trực tiếp đến việc chuẩn bị cho sinh viên làm công tác giáo dục để giúp sinh viên chủ động, khả năng độc lập, định hướng sáng tạo trong công việc để phát hiện những năng khiếu sư phạm. - Phối hợp chặt chẽ hoạt động giữa các khoa với khoa Sư phạm nhằm sư phạm hóa qúa trình giảng dạy và giáo dục trong nhà trường đại học. Việc phối hợp này được thể hiện trong việc hoàn thiện các bài giảng, các giờ thực hành có chú ý đến những thay đổi, cải cách trong các chương trình của nhà trường phổ thông có liên quan đến môn mình giảng dạy. - Xây dựng phòng thực hành nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên. 4.3. Đối với việc giảng dạy các học phần nghiệp vụ sư phạm. Đây là những bộ môn trực tiếp trong việc rèn luyện kỹ năng sư phạm cho sinh viên sư phạm; cung cấp cho sinh viên hệ thống tri thức lý luận về nghiệp vụ sư phạm, về nghề dạy học một cách sáng tạo. Muốn vậy, đối với các học phần nghiệp vụ sư phạm , việc sắp xếp thời khóa biểu , tổ chức lớp học cho sinh viên sư phạm đúng quy chuẩn để các giảng viên có điều kiện tổ chức cho sinh viên cemina, rèn luyện cho sinh viên kỹ năng thực hành , các thao tác kỹ thuật sư phạm như đã nêu ở trên thực sự có hiệu quả, chất lượng trước khi đi thực tập sư phạm. 5. Kết luận: Việc rèn luyện kỹ năng sư phạm để góp phần nâng cao chất lượng thực tập sư phạm cũng như đào tạo sinh viên sư phạm là một qúa trình, đòi hỏi nhiều công sức, sự phối hợp của nhiều nhân tố, sự đầu tư thích đáng của nhà truờng trên nhiều phương diện, sự hợp tác chặt chẽ trong đào tạo giữa nhà trường sư phạm, Khoa Sư phạm với nhà trường trung học phổ thông; đòi hỏi sự dày công khổ luyện, học hỏi kinh nghiệm của từng sinh viên sư phạm ngay khi còn ở trong trường đại học./. Đà Lạt, tháng 03 năm 2008 114
TT phát triển Nghiệp vụ sư phạm Công tác thực tập sư phạm ở các trường sư phạm TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo duc và Đào tạo, Giáo dục đại học và những thách thức đầu thế kỷ 21, H, 2000. 2. Bộ Giáo duc và Đào tạo, Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010, H, 2000. 3. Nguyễn Đình Chỉnh, Chuẩn bị cho sinh viên làm công tác giáo dục ở trường phổ thông, Nxb Giáo dục, 1980. 4. Lưu Xuân Mới, Lý luận dạy học đại học, Nxb Giáo dục, 2000. 5. Thái Duy Tiên, Giáo dục học hiện đại, Nxb ĐHQG Hà Nội, 2001. ----------*****---------- 115

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.