A-ĐT V N ĐẶ Ấ Ề
I. LÝ DO CH N Đ TÀIỌ Ề
1. C s lý lu n.ơ ở ậ
tr ng THCS, d y h c Toán là ho t đng Toán h c. Đi v i h cỞ ườ ạ ọ ạ ộ ọ ố ớ ọ
sinh có th xem vi c gi i toán là hình th c ch y u c a ho t đng Toán h c.ể ệ ả ứ ủ ế ủ ạ ộ ọ
Các bài toán là ph ng ti n r t có hi u qu trong vi c giúp h c sinh n mươ ệ ấ ệ ả ệ ọ ắ
v ng tri th c đng th i phát tri n t duy và hình thành k năng ng d ngữ ứ ồ ờ ể ư ỹ ứ ụ
toán h c vào th c ti n. T ch c có hi u qu vi c h ng d n h c sinh gi iọ ự ễ ổ ứ ệ ả ệ ướ ẫ ọ ả
các bài t p Toán có ý nghĩa quy t đnh t i ch t l ng d y và h c Toán. Đậ ế ị ớ ấ ượ ạ ọ ể
làm d c đi u đó thì trong d y h c Toán, đc bi t là d y gi i bài t p toán thìượ ề ạ ọ ặ ệ ạ ả ậ
ng i th y giáo c n quan tâm t i vi c phát tri n năng l c th c hi n các thaoườ ầ ầ ớ ệ ể ự ự ệ
tác t duy: phân tích, t ng h p, so sánh, khái quát hóa, đc bi t hóa, tr uư ổ ợ ặ ệ ừ
t ng hóa, c th hóa và các năng l c nhìn nh n các v n đ Toán h c trongượ ụ ể ự ậ ấ ề ọ
nhi u góc đ khác nhau, đ xu t các h ng gi i quy t v n đ trên c s cácề ộ ề ấ ướ ả ế ấ ề ơ ở
góc đ nhìn nh n đó.ộ ậ
Tôi cho r ng h th ng ki n th c trong sách giáo khoa là ngu n quanằ ệ ố ế ứ ồ
tr ng c n đc khai thác đ làm t t nhi m v phát tri n năng l c toán h cọ ầ ượ ể ố ệ ụ ể ự ọ
nh đã nêu trên cho h c sinh.ư ở ọ
2 C s th c ti n.ơ ở ự ễ
Trong nh ng năm g n đây ch t l ng giáo d c c a tr ng THCSữ ầ ấ ượ ụ ủ ườ
Kh ng Đình tăng lên rõ r t: Sĩ s h c sinh tăng nhanh, t l % thi đ vào l pươ ệ ố ọ ỷ ệ ỗ ớ
10 THPT công l p đt 80% – 85%, đi tuy n thi h c sinh gi i c p qu n, c pậ ạ ộ ể ọ ỏ ấ ậ ấ
thành ph đng t p 3 toàn qu n, đc bi t năm h c 2013 -2014 nhà tr ng cóố ứ ố ậ ặ ệ ọ ườ
h c sinh đt gi i 3 môn toán l p 9 c p thành ph . Là giáo viên tr c ti p gi ngọ ạ ả ớ ấ ố ự ế ả
d y môn Toán l p 7 theo ch ng trình sách giáo khoa m i nhi u năm liên t c,ạ ớ ươ ớ ề ụ
do đó tôi có nhi u th i gian đ ti p c n v i n i dung, ch ng trình môn Toánề ờ ể ế ậ ớ ộ ươ
1
l p 7. Qua nghiên c u h th ng ki n th c trong sách giáo khoa Toán l p 7 vàớ ứ ệ ố ế ứ ớ
th c ti n gi ng d y, tôi th y cu n sách giáo khoa Toán 7 đc biên so n kháự ễ ả ạ ấ ố ượ ạ
công phu, s p x p h th ng ki n th c khoa h c. H th ng bài t p đa d ngắ ế ệ ố ế ứ ọ ệ ố ậ ạ
kích thích đc tính tìm tòi sáng t o c a h c sinh nh t là h c sinh khá gi i.ượ ạ ủ ọ ấ ọ ỏ
Đc bi t các bài t p th ng đn gi n, nh ng nghiên c u k s th y trong đóặ ệ ậ ườ ơ ả ư ứ ỹ ẽ ấ
ch a đng r t nhi u đi u thú v và b ích. Do v y trong quá trình d y gi i bàiứ ự ấ ề ề ị ổ ậ ạ ả
t p toán cho h c sinh tôi luôn chú tr ng t i vi c h ng d n h c sinh khaiậ ọ ọ ớ ệ ướ ẫ ọ
thác, phát tri n các bài toán trong sách giáo khoa và coi đây là m t bi n phápể ộ ệ
quan tr ng và hi u qu trong vi c rèn luy n năng l c t duy sáng t o cho h cọ ệ ả ệ ệ ự ư ạ ọ
sinh. Qua 2 năm áp d ng sáng ki n kinh nghi m trên vào gi ng d y tôi th yụ ế ệ ả ạ ấ
nhi u đnh lý, tính ch t toán h c và các bài t p trong sách giáo khoa l p 7 đãề ị ấ ọ ậ ớ
đc h c sinh tìm tòi gi i đc b ng nhi u cách khác nhau ho c khai thácượ ọ ả ượ ằ ề ặ
phát tri n thành nh ng bài toán m i hay h n, khó h n, t ng quát h n t o đcể ữ ớ ơ ơ ổ ơ ạ ượ
h ng thú h c t p cho h c sinh ứ ọ ậ ọ "Th y đ trò, trò đ th y"ầ ố ố ầ say mê, sôi n i .ổ
B ng cách làm đó đã giúp tôi đt đc nh ng k t qu nh t đnh trong vi cằ ạ ượ ữ ế ả ấ ị ệ
nâng cao ch t l ng gi ng d y môn Toán, đc bi t là ch t l ng b i d ngấ ượ ả ạ ặ ệ ấ ượ ồ ưỡ
h c sinh gi i.ọ ỏ
Đ tài này xin đc trình bày m t s bi n pháp c th nh mề ượ ộ ố ệ ụ ể ằ rèn
luy n năng l c t duy, sáng t o cho h c sinh qua vi c h ng d n h cệ ự ư ạ ọ ệ ướ ẫ ọ
sinh khai thác và phát tri n các bài toán trong sách giáo khoa Toán 7ể. Do
khuôn kh c a đ đ tài, ph n ví d ch nêu ra m t s bài toán tiêu bi u trongổ ủ ề ề ầ ụ ỉ ộ ố ể
h th ng các bài toán đã đc h c sinh khai thác, phát tri n.ệ ố ượ ọ ể
II. M C ĐÍCH NGHIÊN C U.Ụ Ứ
M c đích nghiên c u là t o ra s h ng thú, say mê trong quá trìnhụ ứ ạ ự ứ
gi ng d y c a th y, h c t p c a trò. Kích thích, phát tri n năng l c t duy,ả ạ ủ ầ ọ ậ ủ ể ự ư
sáng t o, ch đng c a h c sinh qua quá trình h c tâp. Nh m nâng cao ch tạ ủ ộ ủ ọ ọ ằ ấ
l ng d y và h c môn Toán, đc bi t là ch t l ng b i d ng h c sinh gi i. ượ ạ ọ ặ ệ ấ ượ ồ ưỡ ọ ỏ
III. ĐI T NG NGHIÊN C U.Ố ƯỢ Ứ
2
Đi t ng nghiên c u là: Khai thác và phát tri n các bài toán trong sáchố ượ ứ ể
giáo khoa Toán l p 7.ớ
IV. ĐI T NG KH O SÁT, TH C NGHI M.Ố ƯỢ Ả Ự Ệ
Đi t ng kh o sát, th c nghi m là h c sinh l p 7A1 tr ng THCS ố ượ ả ự ệ ọ ớ ườ
Kh ng Đình. ươ
V. PH NG PHÁP NGHIÊN C U.ƯƠ Ứ
S d ng các ph ng pháp nghiên c u bao g m: ử ụ ươ ứ ồ
- Ph ng pháp quan sát;ươ
- Ph ng pháp đàm tho i;ươ ạ
- Ph ng pháp phân tích;ươ
- Ph ng pháp t ng h p;ươ ổ ợ
- Ph ng pháp khái quát hóa;ươ
- Ph ng pháp kh o sát, th c nghi m.ươ ả ự ệ
VI. PH M VI & K HO CH NGHIÊN C U C A Đ TÀIẠ Ế Ạ Ứ Ủ Ề
1. Ph m vi nghiên c u c a đ tài: Ch ng trình sách giáo khoa Toán 7.ạ ứ ủ ề ươ
2.Th i gian th c hi n: Th c hi n trong 2 năm h c 2012- 2013ờ ự ệ ự ệ ọ
và 2013-2014.
M tộ s hình nh trong gi h c toánố ả ờ ọ
c a l p 7A1 Tr ng THCS Kh ng Đìnhủ ớ ườ ươ
Năm h c 2013 -2014ọ
3
4
B- N I DUNG Đ TÀIỘ Ề
Sau đây tôi xin đc trình bày 3 bi n pháp c th nh mượ ệ ụ ể ằ rèn luy n năngệ
l c t duy, sáng t o cho h c sinh qua vi c h ng d n h c sinh khai thác ự ư ạ ọ ệ ướ ẫ ọ
và phát tri n các bài toán trong sách giáo khoa Toán 7ể theo c p đ tăng ấ ộ
d n c a t duy:ầ ủ ư
1. H ng d n h c sinh gi i bài toán b ng nhi u cách khác nhau;ướ ẫ ọ ả ằ ề
2. Khai thác & phát tri n bài toán đã cho thành nh ng bài toán m i;ể ữ ớ
3. H ng d n h c sinh xây d ng bài toán t ng quát t bài toán c ướ ẫ ọ ự ổ ừ ụ
th .ể
I. H NG D N H C SINH GI I BÀI TOÁN B NG NHI U ƯỚ Ẫ Ọ Ả Ằ Ề
CÁCH KHÁC NHAU.
Ví d 1:ụ
5