Sản xuất hạt giống và công nghệ hạt giống - Chương 10

Chia sẻ: Le Quang Hoang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

142
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

CHƯƠNG 10 : Sản xuất giống ở cây sinh sản vô tính Gồm các kĩ thuật nhân giống bằng củ, mắt, chồi và đoạn thân. Những biện pháp này đòi hỏi kĩ thuật cao, kiến thực nhiều về sinh sản thực vật

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sản xuất hạt giống và công nghệ hạt giống - Chương 10

CHƯƠNG 10 S N XU T GI NG CÂY SINH S N VÔ TÍNH 10.1 S n xu t gi ng cây sinh s n sinh dư ng v i cây sinh s n b ng c (c gi ng khoai tây) Khoai tây là cây có kh năng sinh s n vô tính sinh dư ng b ng c , b n ch t di truy n c a cây m ñư c truy n ñ t hoàn toàn cho th h sau. Cho nên s thoái hoá c a gi ng khoai tây ch y u do nhi m b nh và già sinh lý. Do v y k thu t s n xu t c gi ng khoai tây c n có các k thu t kh c ph c hai nguyên nhân trên. Các bư c s n xu t c gi ng khoai tây: Giai ño n 1 : S n xu t c siêu nguyên ch ng. Giai ño n 2 : S n xu t c nguyên ch ng Giai ño n 3 s n xu t c thương ph m. S n xu t c gi ng khoai tây SNC b ng duy trì và ph c tráng gi ng ñã thoái hóa t o l p lô c siêu nguyên ch ng. S n xu t duy trì áp d ng v i nh ng c gi ng tác gi , SNC ho c gi ng nh p n i. C p gi ng này có ñ c ñi m s ch b nh và tr sinh lý c n duy trì c p gi ng. 10.1.1 S n xu t duy trì Nhân và ch n l c siêu nguyên ch ng ñư c th c hi n trong nhà màn ñ tránh lây truy n b nh. Tr ng gi ng c n duy trì là c siêu nguyên ch ng, ch n l c nh ng cá th ñúng gi ng thông qua ch n cây ñúng gi ng, s ch b nh sau ñó ch n c s ch b nh, ñúng gi ng ñ tr ng nhân v 2. Hình 10.1 Sơ ñ ch n l c s n xu t c gi ng khoai tây V 2 s n xu t duy trì c siêu nguyên ch ng cung c p cho s n xu t ñư c th c hi n trong nhà màn ho c khu cách ly, s ch b nh. K thu t tr ng tr t ñư c áp d ng t i ưu ñ i v i khoai tây như k thu t s n xu t h t gi ng khoai tây. Nh ng ñi m k thu t khác bi t là ngăn c n lây truy n và nhi m b nh vào lô c gi ng như tư i nư c, chăm sóc, thu ho ch ñ u có bi n pháp ngăn ng a b nh nghiêm ng t, x lý nư c và d ng Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 201 http://www.ebook.edu.vn
c trư c khi s n xu t. Kh b cây b nh và tiêu h y ngay tránh ñ l y lan sang cây kh e. Thu ho ch c gi ng khi c ñã già có th quan sát ñ tàn c a thân, lá và ki m tra m t s khóm ki m tra v c , nh ng c già v c ch c hơn và màu ñ m hơn c non. Thân , lá ñư c c t h y trư c khi thu ho ch c gi ng ít nh t 10 ngày, c siêu nguyên ch ng v 1 và v 2 c n c t h y giây trư c thu ho ch c gi ng 20 ngày ñ ngăn ng a b nh truy n sang c gi ng. B o qu n ch gi ng: ch n l c c ñúng gi ng s ch b nh ñ b o qu n c gi ng trư c ñây ch y u trong các kho tán x , nhưng ngày nay b o qu n c gi ng trong kho l nh. Kho ph i ñư c v sinh và kh trùng trư c khi b o qu n c gi ng, kh trùng có th s d ng các thu c xông hơi. C gi ng sau khi thu ho ch ñư c b o qu n trong ñi u ki n 13 – 16oC ñ m liên k t 90 -95% t 8 – 15 ngày ñ c gi m b t ñ m liên k t và ch c l i, các v t thương thâm và co l i m i ñưa vào kho l nh b o qu n. Khoai tây gi ng b o qu n nhi t ñ 3 – 5oC và ñ m liên k t 90 – 95% có th b o qu n th i gian dài. S n xu t c nguyên ch ng và c xác nh n ñư c s n xu t khu cách ly tránh nhi m b nh, v i c nguyên ch ng cách ly kho ng cách an toàn tránh côn trùng truy n b nh v i c p c gi ng xác nh n cách ly v i s n xu t khác ít nh t 3 m theo 10 TCN 316 – 2003. Không tr ng s n xu t c gi ng trên ñ t có cây tr ng trư c là cây h cà . Quá trình s n xu t ch n l c thư ng xuyên lo i b và h y k p th i cây b nh. Các bi n pháp khác như tr ng, bón phân, tư i nư c tương t như ñ i v i s n xu t h t và s n xu t c siêu nguyên ch ng. M i c p c gi ng ñ u ph i ki m nghi m và ch ng ch c gi ng theo quy trình k thu t và ph m c p c gi ng quy ñ nh. 10.1.2 Phương pháp s n xu t c gi ng khoai tây ng d ng công ngh sinh h c Ngày nay công ngh sinh h c phát tri n bi n pháp s n xu t c gi ng khoai tây ch t lư ng cao ñã ñ t ñư c nh ng thành t u m i. Virus là nguyên chính làm gi m năng su t và suy thoái khoai tây, nh ng virus như PVY, PVX, PVS và PLRV. Nuôi cây ñ nh sinh trư ng là m t k thu t lo i tr virus hi u qu v i các gi ng khoai tây. Nuôi c y ñ nh sinh trư ng k t h p x lý nhi t có hi u qu lo i tr virus PVX ho c PVS. Phương pháp là tr ng cây ho c c n y m m dư i ñi u ki n 36oC t 4 ñ n 6 tu n có th lo i tr b nh và hi u qu lo i tr b nh tăng 67%. Bi n pháp này g m các bư c chính: + Nhân ñ nh sinh trư ng trong in–vitro ñ lo i tr virus t o cây s ch b nh + S n xu t c siêu bi + S n xu t c bi + S n xu t c gi ng SNC Sơ ñ s n xu t c gi ng khoai tây c a Trung Qu c là m t quy trình khá hoàn thi n ñ áp d ng nư c ta Nhân nhanh mô ño n thân b ng in vitro (in vitro micropropagation) Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 202 http://www.ebook.edu.vn
Giai ño n ñ u c a chương trình nhân gi ng khoai tây là t o và s d ng cây nh in vitro , nuôi c y mô ño n thân là con ñư ng nhanh nh t t o c gi ng khoai tây s ch b nh. H s nhân gi ng r t cao n u nhân b ng phương pháp này, nhân ño n 1 ñ t h s cao hơn nhi u ñ t. Virus có th xu t hi n tr l i v i cây nh nuôi cây mô s ch b nh. C siêu bi (microtuber) t o ra trong in vitro (in vitro tuberization). Cây con trong in vitro t nuôi cây ñ nh sinh trư ng trong mô trư ng MS trong 20-25 ngày v i ñi u ki n nhi t ñ 22,2oC và 14 gi chi u sáng trong ngày, b sung thêm 6-BA và CCC (chlorocholine chlorido) cũng như thay ñ i ñư ng sucrose ñ t o c siêu bi trong 30 – 35 ngày trong t i. C siêu bi có th thu ho ch và ti p theo nhân c siêu bi, là m t k thu t ti n b không ch nhân nhân nhanh hi u qu mà chuy n thành cây con d dàng. ði u ch nh hormone ho c hóa ch t b sung ñ hình thành c siêu bi như GA3/ABA, và 6-BA cũng như n ng ñ th p NO3/NH4+ có th c i thi n h s c siêu bi và ñư ng kính/kh i lư ng c . Hình 10.2: H th ng s n xu t c gi ng khoai tây vùng m c a Trung Qu c Năng su t c a siêu bi cũng tăng n u chi u sáng 8 h/ngày (Li CH et al., 1990) Có ba phương pháp nhân c nh + Tr ng m t ñ cao trên khay ho c trên lu ng nh trong nhà kính, nhà lư i v i giá th khác nhau là ñ t than bùn, ch t khoáng. M t ñ kho ng 100 cây/khay (0,14m2) có th t o ra 200 c nh v i kh i lư ng 2 – 8 g(Sun HS et al., 1995). + Tr ng khí canh : Thi t khí canh bao g m máng tr ng, bơm và h th ng phun, h th ng ñi u khi n th i gian và b dung d ch dinh dư ng. Th i gian ñ u bơm dinh dư ng ñ nh kỳ 3 phút m t l n và th i gian phun cho 01 g c là 30 giây. Khi cây l n thí gi m d n 6, 10, 15 phút ban ngày và 1 ñ n 2 gi vào ban ñêm Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 203 http://www.ebook.edu.vn
S n xu t c nh b ng khí canh và giá th : C nh t o ra t c hai h th ng khí canh và giá th do máng tr ng có thêm giá th . Phương pháp này t o ra s c l n hơn khí canh và gía th riêng r . S n xu t c nh siêu nguyên ch ng và xác nh n : trư c ñây ñ ti t ki m ngư i nông dân tr ng khoai tây thư ng c t c ñ tr ng v i m c kh i lư ng kho ng 75 g m t ph n, tuy nhiên phương pháp c t c gây v t thương nguyên nhân nhi mb nh và thoái hóa gi ng nghiêm tr ng. Phương pháp s n xu t c nh ng d ng CNSH ñã tránh ñư c nh ng h n ch ñó. Nhân c nh SNC có m t s y u t nh hư ng như k thu t, gi ng, già sinh lý, m t ñ tr ng, phân bón. Hình 10.3 : S n xu t c gi ng khoai tây b ng k thu t khí canh M t s k thu t ñ nâng cao năng su t c nh siêu nguyên ch ng h giá thành như sau : + Tr ng m t ñ dày như v y có th thu ñư c s lư ng c l n v i kh i lư ng c nh t 50 – 60 g, c l n nh t cũng ch 180g theo Sun ML (2001) + Thu ho ch s m cũng nh n ñư c c nh , thông thư ng thu s m hơn th c t c a ngư i dân kho ng 20 ngày. Như v y h u h t là c nh v i kh i lư ng bi n ñ ng t 35 ñ n 110 g + Giai ño n phát tri n ñã có nhi u m m phát tri n thân và c t t hơn nhưng c có xu hư ng nh hơn do già sinh lý 10.2 Nhân gi ng vô tính b ng m t, ch i và ño n thân Nh ng cây tr ng thư ng nhân gi ng b ng ño n thân, ch i, m n như cây s n, chu i, d a, nho, cây ăn qu và m t s hoa cây c nh. V i s lư ng cây trong nhóm nhân gi ng này r t l n nên trong tài li u này ch ñ c p ñ n nh ng nguyên lý chính. 10.2.1 Nh ng y u t nh hư ng ñ n nhân gi ng vô tính Nhân gi ng vô tính sinh dư ng t o ra con cái là các dòng vô tính gi nguyên ñư c ki u gen c a gi ng g c ban ñ u. Tuy nhiên cây con xu t phát t nhân gi ng vô tính v ch t lư ng có ch u m t s tác ñ ng như sau : a) Môi trư ng nhân gi ng và môi trư ng sinh trư ng phát tri n Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 204 http://www.ebook.edu.vn
Các cây trong dòng vô tính có th không x y ra thay ñ i ki u gen dư i bi n ñ ng môi trư ng. Bi u hi n thay ñ i bên ngoài (ki u hình) c a cây, hoa ho c qu là do nh hư ng c a khí h u, ñ t ñai và sâu b nh. M t s loài cây bi u hi n ki u hình c a lá r t khác nhau khi tr ng nơi ñ ánh sáng và không ñ ánh sáng. Trong vư n tr ng m t lo i cây ăn qu thư ng khác nhau ñáng k gi a các cây do s khác nhau c a ñ t tr ng, nư c, cây g c ghép và c nh tranh qu n th . Các bi n d có th x y ra các cây trong m t dòng vô tính n u sinh trư ng nhi u năm trong ñi u ki n môi trư ng không thu n l i và thay ñ i theo chi u hư ng x u. Do v y nhân gi ng c n quan tâm ñ n môi trư ng t i ưu cho loài cây tr ng ñó ñ không d n ñ n suy thoái gi ng. b) Cây m nhân gi ng Cây con trong nhân gi ng vô tính ñ u ñư c nhân lên t nh ng b phân sinh dư ng c a cây m . S phát tri n cá th c a cây con thông qua chu kỳ s ng x y ra các pha phân bi t là pha chưa thành th c (tr ) pha chuy n ti p và pha già , các pha này bi u hi n qua 3 hư ng + Sinh trư ng ti m năng ñ chuy n t sinh trư ng sinh dư ng sang sinh trư ng sinh th c ñi u khi n b i ñ nh sinh trư ng (mô phân sinh), pha chưa thành th c không th b t ñ u ra ra hoa ngay c có ñi u ki n kích thích phù h p. Như vây trên cùng m t cây thì s thành th c là không cùng tu i. + Bi n ñ ng có th x y ra nh ng tính tr ng sinh lý và hình thái c th bao g m d ng lá, s c kh e, gai nó liên k t v i các pha khác nhau + S khác bi t x y ra kh năng tái sinh c a các ph n khác nhau c a cây như ñ nh sinh trư ng, r .., pha chưa thành th c có kh năng tái sinh t t hơn pha thành th c ( chin) Hi n tư ng nh ng ph n khác nhau nào c a cây bi u hi n s bi n ñ i pha và t mô phân sinh ti p t c các pha khác nhau này trong con cái sinh dư ng c a chúng g i là “topophysis”. Các nhà làm vư n th k 17 và 18 tin r ng các dòng vô tính s già sinh lý v i tu i cây m và tr sinh lý ch có th nhân t h t. Nh ng nghiên c u sau ñó ñã ch ng minh r ng ñ i s ng c a dòng vô tính v lý thuy t là không b gi i h n n u tr ng trong ñi u ki n môi trư ng phù h p nó tr hoa l i b ng các ñ nh sinh dư ng. Nhân gi ng t nh ng cây m khác nhau cho sinh trư ng phát tri n và ch t lư ng c a cây con khác nhau. Khi l y b ph n sinh dư ng trên cây m khác nhau cho con cái có nh ng ñ c ñi m sinh lý và nông sinh h c khác nhau như l y ph n trên tán nhân gi ng cây con ra hoa s m hơn ph n dư i tán. Tương t như v y d nh n th y cây th o m c nh ng lóng m t t o ra mu n hơn có th sinh s n. B ph n sinh dư ng l y trên các ph n khác nhau c a cây m cũng cho hình thái c a cây con khác nhau. V trí khác nhau l y m t nhân vô tính cũng bi u hi n t p tính sinh trư ng khác nhau cây con như cây con sinh trư ng th ng ñúng hay phát tri n theo chi u ngang cũng ph thu c vào v trí l y m t nhân vô tính, thư ng l y ph n ñ nh sinh trư ng cây con phát tri n th ng ñ ng, l y cành la cây con sinh trư ng ngang. c) Phương pháp nhân gi ng Nhân gi ng vô tính ñư c chia thành các phương pháp khác nhau và có th phân thành các nhóm chính sau : + Gi ng gi ng b ng tách ch i như chu i, d a, dâu tây Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 205 http://www.ebook.edu.vn
+ Nhân gi ng b ng nhánh như hành, t i , cây hoa th y tiên + Nhân gi ng b ng giâm cành v i cây ăn qu , m t s cây hoa + Nhân gi ng b ng chi t, ghép v i cây thân g cây ăn qu , hoa cây c nh + Nhân gi ng b ng nuôi c y in vitro Phương pháp và k thu t nhân cũng có nh hư ng ñ n t l s ng, ch t lư ng cây gi ng, h s nhân gi ng. Sâu b nh trong quá trình nhân gi ng : B nh cũng là m t nguyên nhân suy thoái dòng vô tính, ñ c bi t là b nh virus và vi khu n. Tàn d c a b nh b t k cây vô tính nào cũng là ngu n phát tán thông qua nhân gi ng vô tính và lây nhi m ñ ng ru ng. ð c bi t nư c ta h Citrus khi nhân gi ng cũng như s n xu t, b nh virus có th d n ñ n nh ng t n th t to l n d) ð t bi n t nhiên ð t bi n t nhiên thư ng x y ra v i cây sinh s n vô tính sinh dư ng là ngu n bi n d quý cho ch n t o gi ng nhưng l i là m t tr ng i trong nhân gi ng. Nhân gi ng c n lo i b nhưng bi n d kh i quá trình nhân gi ng ñ m b o ñ ñúng gi ng c a qu n th gi ng khi nhân vô tính. hân gi ng vô tính b ng nuôi c y mô t bào có th xu t hi n các bi n d xô ma làm thay ñ i qu n th vô tính c n có ch n l c ñ ñ m b o ñ ñúng gi ng 10.2.2 Nh ng k thu t áp d ng nâng cao ch t lư ng và t l nhân gi ng vô tính sinh dư ng i) Cây m trong nhân gi ng v tính M t gi ng cây ăn qu ñư c cung c p cho s n xu t h u h t ñư c nhân vô tính t m t cây m , nói m t cách khác cây m ñ l y b ph n dinh dư ng ñ nhân gi ng cung c p cho s n xu t. M t cây m như th có th nhân lên thành hàng trăm ñ n hàng nghìn cây con. Cây m có th là m t gi ng m i, m t gi ng ñã có trong s n xu t ngư i s n xu t gi ng ch ti n hành nhân gi ng cho s n xu t hàng năm. Do v y cây m có nh hư ng quan tr ng ñ n ngư i s n xu t, cây m không t t s cho các cây con kém ch t lư ng nh hư ng ñ n s n xu t và thu nh p c a ngư i tr ng cây ăn qu lâu dài do ñ u tư s n xu t nhi u năm. Ch n cây m có các ưu ñi m như năng su t cao, ch t lư ng t t, ch ng ch u sâu b nh, ñi u ki n b t thu n như h n, úng...S n ph m có th b o qu n, v n chuy n d ràng và nh ng ñòi h i này ngày càng nhi u, khi ngư i ta ñi vào s n xu t l n t p trung, cung c p cho m t th trư ng ngày càng r ng. Cây m ñ u dòng áp d ng c ñ i v i cây cho m t ghép và cây g c ghép b i vì g c ghép có nh hư ng ñ n sinh trư ng, năng su t, ch t lư ng c a cây gi ng. Xây d ng tiêu chu n cây m ñ u dòng cho m i loài cây ăn qu là r t quan tr ng, b tiêu chu n này ñư c chu n hóa theo tiêu chu n qu c gia ho c qu c t . Nhìn chung tiêu chu n cây m ñ u dòng bao g m các nhóm tiêu chu n: + Nhóm ch tiêu di truy n + Các ch tiêu sinh trư ng phát tri n + Các ch tiêu ch t lư ng + Nhóm ch tiêu ch t lư ng s n ph m Phương pháp tuy n ch n cây m ñ u dòng ñư c th c hi n thông qua cá chương trình nghiên c u, h i thi , bình tuy n Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 206 http://www.ebook.edu.vn
ii) Th i v nhân vô tính Phương pháp nhân khác nhau có ph m vi th i v thích h p ñ m b o cho t l s ng trong nhân gi ng cao nh t. Ngoài t l s ng th i v còn nh hư ng ñ n tiêu chu n ch t lư ng cây con như chi u cao, s ch b nh. Th i v chi t và ghép ñ i v i cây ăn qu mi n B c có th trong v xuân ho c v thu, m i lo i cây c n nghiên c u th i gian phù h p nh t. Nh ng cây tách ch i giâm như d a theo k t qu nghiên c u c a Nguy n Văn Hoan, ðào Kim Thoa thì t t nh t t tháng 4 ñ n tháng 6 hàng năm iii) K thu t vư n ươm Vư n ươm là m t khâu quan trong trong nhân gi ng vô tính sinh dư ng, các lo i vư n ươm ph bi n hi n nay là nhà có mái che t m và nhà lư i. Nhà có mái che và nhà lư i có tác d ng gi m b t ánh n ng, che mưa, h n ch xâm nh p c a b nh. Trong nhà lư i nhà vư n ươm có th tr ng cây con, cành giâm tr c ti p trên các lu ng ñ t ho c trong b u nilông iv) G c ghép ñư c phân làm 2 nhóm là g c ghép là cây con th c sinh và g c ghép dòng vô tính + G c ghép cây con (cây th c sinh) G c ghép cây con hình thành và phát tri n t h t n y m m có nh ng ưu ñi m là s n xu t cây g c ghép ñơn gi n, kinh t và phù h p v i nhi u phương pháp ghép. Nhi u lo i cây con không b virus như cây m ( tr nh ng virus có th truy n qua h t), tính di truy n chưa b o th nên kh năng ti p h p d hơn v i m t ghép, b r cây g c ghép t t hơn ăn sâu hơn. Tuy nhiên g c ghép là cây con cũng có nh ng như c ñi m ñó là bi n d di truy n do h p t có th là k t h p c a hai b m khác nhau không ñư c ki m soát. Nh ng bi n d di truy n này có th nh hư ng x u ñ n cây ghép. Bi n d di truy n gi a các cây con t các h t khác nhau có th d n ñ n s không ñ ng nh t và ñ ng ñ u c a cây g c ghép, ñôi khi là cây khác d ng, khác gi ng l a ch n làm g c ghép. Cây con sinh trư ng phát tri n thư ng ch m d n ñ n th i gian nhân gi ng dài + G c ghép dòng vô tính G c ghép vô tính là g c ghép ñư c t o ra b ng chi t, giâm, tách ch i…, nhóm g c ghép này có ưu ñi m là r t ñ ng nh t v di truy n, nó còn có th t o s ch b nh, thay ñ i t p tính ra hoa c a cây ghép. S ph i h p c a g c ghép vô tính v i m t ghép c a các gi ng khác nhau cho phép ch n l c trong quá trình ghép, m t ghép c a m i m t gi ng c n ñư c ghép ki m tra trư c. H n ch là c n ph i s n xu t g c ghép v i m t k thu t t t ñ có g c ghép t t ñ c bi t là g c ghép s ch b nh. S t h p hai hay nhi u (ki u gen) cây khác nhau gi a g c ghép và m t ghép t o ra ph n ng n và g c có th có các hình th c sinh trư ng khác nhau n u t h p hai hình th c sinh trư ng riêng r gi a hai ph n. M t s t h p sinh trư ng r t có giá tr trong nhân gi ng vô tính b ng ghép, nhưng m t s l i t o ra b t l i nên tránh. Nh ng ñ c ñi m c a cây ghép thay ñ i có th do m t s nguyên nhân là (a) không tương h p (b) m t trong các ph n ghép có nh ng ñ c ñi m ñ c thù ñư c t h p vào cây nhân gi ng như ch ng b nh (c) nh ng tương tác gi a g c ghép và m t ghép làm thay ñ i kích thư c, sinh trư ng, năng su t hay ch t lư ng hoa ho c qu . Trong th c t r t khó xác ñ nh nh ng nh hư ng c a tương tác gi a m t ghép và g c ghép v i nh hư ng c a môi Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 207 http://www.ebook.edu.vn
trư ng. nh hư ng c a kích thư c và t p tính sinh trư ng c a g c ghép ñ n m t ghép. ði u khi n kích thư c ñôi khi ñi kèm theo thay ñ i d ng cây là m t nh hư ng có ý nghĩa c a g c ghép, g c ghép thay ñ i s c kh e c a gi ng cây m t ghép. Như b ng ch n l c táo, ngư i ta ch n nh ng m g c ghép trong ph m vi t th p ñ n cao, khi ghép ñã thu ñư c cây ghép có tán khác nhau trên các g c ghép khác nhau. Cũng tương t ngư i ta ñã ghép anh ñào ng t ( P. avium) lên g c ghép anh ñào d i (P. mahaleb) ñ u th k 18, ñã t o ra cây anh ñào l n hơn, s c s ng kh e hơn, tu i th dài hơn(như g c ghép) trong khi cây anh ñào ng t bé, s ng y u và nhanh c i. Tuy nhiên g c ghép nh hư ng ñ n s c s ng, kích thư c cây ñã ñư c ghi nh n t các k t qu nghiên c u nhưng không nh hư ng ñ n t t c ñ c ñi m tính tr ng c a loài cây c a m t ghép. M i m t t h p ghép c n ñư c nghiên c u ki m tra k lư ng nh hư ng c a g c ghép ñ n m t ghép và nghiên c u nh hư ng c a g c ghép ñ n m t ghép cũng ph i tính ñ n nh hư ng c a y u t môi trư ng. Nên tr ng g c ghép trong ñi u ki n t i ưu và ñ t t t ñ nguyên nhân g c ghép y u do môi trư ng là nh nh t, khi ñó ñánh giá nh hư ng c a g c ghép ñ n m t ghép chính xác hơn. nh hư ng c a g c ghép ñ n m t ghép rõ nét chi u cao cây, cây bình thư ng khi ghép lên g c ghép t o ra th p cây hơn, th p và lan r ng có ưu th hơn th ng ñ ng. S thay ñ i này có th là do thay ñ i hooc môn (auxin và gibberellins) trong cây. Tuy nhiên khi cây th p cũng c n xem xét ñôi khi không do tương tác gi a g c ghép và m t ghép mà do virus gây ra th p cây, như v y ph i lo i b cây g c ghép có tri u ch ng virus lùn cây trư c khi ghép là m t k thu t quan tr ng. Nh ng ñ c ñi m ra qu s m, hình thành m m qu , ñ u qu và năng su t qu c a cây cũng b nh hư ng c a g c ghép. Nhìn chung ra qu s m có liên k t v i gen lùn c a g c ghép và ra qu ch m hơn liên quan ñ n s c kh e g c ghép. M t chương trình nghiên c u dài nh hư ng c a ghép táo lên m t s lo i g c ghép khác nhau Anh cho k t qu là bi n ñ ng theo tu i cây và v trí tán cây. Ngư i ta s d ng 4 lo i cây g c ghép là + Malling 9 g c ghép già y u nh t cao 3,6 m + Malling 4 trung bình + Malling 1 tr kh e + Malling 16 tr kh e nh t K t qu cho th y cây ghép lên g c “malling 9” năng su t tích lũy trên cây cao nh t ñ n 10 năm b i vì chúng ra qu s m. ð n năm th 10 cây ghép trên g c ghép kh e trung bình là “Malling 4” cho năng su t vư t tr i, ñ n năm th 15 thì cây ghép trên g c malling kh e s 1 năng su t cao nh t, ñ n năm th 20 cây ghép trên g c c c kh e malling 16 cho năng su t cao nh t. Như v y ghép trên g c tr kh e tu i th c a cây dài hơn, cây g c ghép lùn s qu nhi u hơn và có th tr ng m t ñ dày do v y cho năng su t cao hơn trên ñơn v di n tích. Cây g c ghép có th nh hư ng trên r t nhi u ñ c ñi m tính tr ng khác nhau c a cây như cây h ng xiêm cây g c ghép nh hư ng ñ n ra hoa ñ u qu , khi th nghi m g c ghép là loài D. lotus ( c y) ñã t o ra nhi u hoa hơn nhưng s qu l i tương t như g c ghép là h ng ñ a phương ( D. kaki). Trong khi nho năng su t ph thu c r t l n vào s c kh e và mùa sinh trư ng c a g c ghép cá d ng nho c a M (Vitis labrusca) khi ghép lên g c ghép kh e có Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 208 http://www.ebook.edu.vn
năng su t cao hơn ghép lên g c ghép c a chính nó, năng su t có th tăng lên 30 – 150% tùy thu c vào lo i g c ghép s d ng v) Ch t kích thích sinh trư ng Các ch t kích thích sinh trư ng ñư c s d ng ñ tăng t l s ng trong quá trình nhân gi ng vô tính, nh ng ch t ñư c s d ng khá ph bi n là + Indolebutyric acid (IBA) + Naphthaleneacetic acid (NAA) + 2,4-dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D) + Indoleacetic acid (IAA) + Gibberellic Acid (GA) Ví d nghiên c u nh hư ng c a ch t kích thích sinh trư ng ñ n t l s ng khi ghép hoa h ng t k t qu nghiên c u c a James, Tr m Thí Nghi m Nông Nghi p M khi s d ng Indole-3-butyric acid (IBA) cho k t qu như sau B ng 10.1: nh hư ng c a IBA ñ n t l s ng c a ghép nhân gi ng( ñvt:%) Gi ng IBA ð i ch ng Charlamoff 100 92 Delawine 100 83 Delcon 100 57 Kanorkowa 100 82 Wedge 80 35 Ottawa 274 100 78 Hư ng t i xây d ng b tiêu chu n cây gi ng cho nhưng cây tr ng nhân gi ng vô tính sinh dư ng là m t ñòi h i b c thi t c a s n xu t gi ng cây tr ng nư c ta. Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 209 http://www.ebook.edu.vn