SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO ĐIỆN BIÊN
TRƢỜNG PTDT NT THPT HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG
SÁNG KIẾN
Nâng cao chất lƣợng dạy học vật lí ở trƣờng Phổ
thông DTNT THPT huyện Điện Biên Đông qua việc
phát hiện và xử lí sai lầm của học sinh khi giải bài
tập phần động học chất điểm, Vật lí lớp 10
Tác giả: Kiều Anh Tuấn
Đơn vị công tác: Trƣờng PTDT NT THPT huyện Điện Biên Đông
Điện Biên Đông, tháng 4 năm 2015
MỤC LỤC
BNG DANH MC CH CÁI VIT TT ..................................................................4
Phn I M ĐẦU..................................................................................................................5
I. LÍ DO CHỌN ĐTÀI .................................................................................................... 5
1. Lí do kch quan ............................................................................................................. 5
2. Lý do ch quan ................................................................................................................ 5
II. MC ĐÍCH NGHIÊN CU......................................................................................... 6
III. ĐI TƢNG, PHẠM VI NGHN CU ................................................................. 6
IV. NHIỆM VỤ NGHN CỨU ....................................................................................... 7
V. GIỚI HẠN, PHM VI ÁP DNG .............................................................................. 7
VI. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CU .............................................................................. 7
1. Nhóm phƣơng pp nghn cứu lý lun ........................................................................ 7
2. Nhóm c pơng pháp nghn cứu thực tiễn .............................................................. 8
3. Nhóm c pơng pháp htr ....................................................................................... 8
Phn II NI DUNG ............................................................................................................ 9
Chƣơng I. CHC NĂNG CỦA BÀI TP VT LÍ TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ ..... 9
I. CHC NG CỦA BÀI TP VT LÍ THEO QUAN ĐIỂM NHN THC ....... 9
II. CHỨC NĂNG CA I TP VT THEO QUAN ĐIỂM LÍ LUẬN DY
HỌC ..................................................................................................................................... 9
Chƣơng II THỰC TRNG DẠY HỌC BÀI TẬP PHN ĐỘNG HC CHẤT ĐIỂM
VT LP 10 TRƢỜNG PH THÔNG DTNT THPT HUYN ĐIỆN BIÊN
ĐÔNG ................................................................................................................................ 11
I. CHT LƢỢNG VÀ HIỆU QU CA VIC DY I TP VT LÍ
TRƢNG PHỔ THÔNG DTNT HUYỆN ĐIỆN BN ĐÔNG HIN NAY ........... 11
1. Thun li ........................................................................................................................ 11
2. Khó khăn ........................................................................................................................ 12
II. NHỮNG SAI LẦM PH BIẾN CỦA HỌC SINH TRƢNG PHTHÔNG
DTNT HUYN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG KHI GIẢI I TP PHẦN ĐNG HỌC
CHT ĐIỂM, VT LÍ 10 ................................................................................................ 12
1. Sai lầm khi kng chọn hoc chn hệ quy chiếu kng rõ ràng ............................... 13
2. Sai lầm khi pn bit tốc đ vn tc tức thời ......................................................... 14
3. Sai lầm khi pn bit tốc đtrung nh - trung nh cộng ca vận tốc - Vn tốc trung
bình ..................................................................................................................................... 15
4. Sai lầm khi c định tính chất ca chuyn động ......................................................... 16
5. Sai lầm khi c định thời gian, điều kin về thời gian và tọa đban đu chuyn
đng đối vi i toán chuyn động ca một vt vi nhiều giai đoạn hoc i tn
chuyển đng của nhiều vật ............................................................................................... 17
6. Sai lầm khi vẽ và pn tích đồ thị chuyển động của vật ............................................. 24
Chƣơng III. NGUYÊN NHÂN DN TỚI SAI LM THƢỜNG GẶP CỦA HỌC
SINH KHI GII I TP PHN ĐỘNG HC CHẤT ĐIM. BIN PHÁP SƢ
PHM NHẰM PHÁT HIN VÀ SỬA CHỮA NHỮNG SAI LẦM ĐÓ ................. 29
I. NGUYÊN NN DN TỚI SAI LM THƢỜNG GP CỦA HỌC SINH KHI
GIẢI BÀI TP PHẦN ĐỘNG HỌC CHT ĐIỂM ..................................................... 29
1. Nguyên nn về kiến thức ............................................................................................ 29
2. Nguyên nn về vic học sinh ca nm chắc pơng pháp gii bài tập ................. 30
3. Hc sinh hiểu sai đề, nh sai công thc, tính toán nhầm lẫn, ca nh hệ thống đo
lƣờng chun đi với c đi lƣợng vt .......................................................................... 30
4. Nguyên nn từ giáo vn ............................................................................................. 32
II. CÁC BIỆN PHÁP DY HỌC NHẰM PHÁT HIỆN VÀ SỬA CHỮA SAI LẦM
CA HC SINH KHI GIẢI BÀI TẬP PHẦN ĐỘNG HỌC CHT ĐIM ............. 32
1. Giáo viên cung cấp cho học sinh các phƣơng pháp, c c ý đin hình khi gii i
tp ....................................................................................................................................... 32
2. Giáo viên tạo không khí thi mái và điu kin học tập phù hp đ hc sinh y t
quan điểm của mình .......................................................................................................... 34
3. Giáo viên dùng nhng ví dụ phn bin để học sinh thy đƣc sự mâu thuẫn gia các
quan niệm vn có của c em với các quan niệm khoa hc ........................................... 35
4. Giáo viên tạo điu kiện để học sinh trao đổi thảo luận nhóm. ................................... 35
5. Liên h vận dụng cuc sống, vận dng kiến thc liên môn. ...................................... 35
PHN III KT LUẬN VÀ KIN NGHỊ ....................................................................... 37
I. KẾT LUẬN .................................................................................................................... 37
II. KẾT QU NGHIÊN CỨU ......................................................................................... 38
III. KIẾN NGH ............................................................................................................... 39
1. Đi vi B Go dục và Đào tạo .................................................................................. 39
2. Đi vi Sở Go dục và Đào tạo .................................................................................. 39
3. Đi với đơn vtng .................................................................................................. 39
TÀI LIU THAM KHO ............................................................................................... 39
BẢNG DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
STT
CHỮ VIẾT TẮT
NỘI DUNG
1
DTNT
Dân tộc nội trú
2
THPT
Trung học phổ thông
3
CĐT NDĐ
Chuyển động thẳng nhanh dần đều
4
CĐT CDĐ
Chuyển động thẳng chậm dần đều
5
HS
Học sinh
6
BT VL
Bài tập Vật lí
7
GV
Giáo viên
8
SKKN
Sáng kiến kinh nghiệm
9
HQC
Hệ quy chiếu
Phần I
MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. do khách quan
Vật một môn khoa học giúp học sinh nắm đƣợc quy luật vận động
của thế giới vật chất, bài tập vật giúp học sinh hiểu những quy luật ấy, biết
phân tích vận dụng các quy luật vào thực tiễn. Trong nhiều trƣờng hợp mặc
ngƣời giáo viên trình bày tài liệu một cách mạch lạc, hợp logic, phát biểu
định luật chính xác thì đó chỉ điều kiện cần nhƣng chƣa đủ để học sinh hiểu
nắm sâu sắc kiến thức. Việc giải bài tập vật giúp các em ôn tập, củng cố,
đào sâu, mrộng kiến thức, rèn luyện thói quen vận dụng kiến thức khái quát
để giải quyết các vấn đề của thực tiễn. Ngoài ra, việc giải bài tập vật còn giúp
các em làm việc độc lập, sáng tạo, phát triển khả năng tƣ duy cũng nhƣ giúp các
em tự kiểm tra mức độ nắm kiến thức của bản thân. Thông qua việc giải các bài
tập vật sẽ tạo điều kiện cho học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải quyết
tình huống cụ thể thì kiến thức đó mới trở lên sâu sắc và toàn diện.
“Động học chất điểm” chƣơng mở đầu của vật lớp 10, nội dung này
mt phần bản nhất của Vật phổ thông, bƣớc đầu cung cấp cho học sinh
các khái niệm đại lƣợng vật lí, sở để học sinh học tập các chƣơng tiếp
theo trong chƣơng trình. Với tính chất là chƣơng mở đầu nên mức độ hiểu rõ nội
dung kiến thức phần này sẽ thƣớc đo để đánh giá sự hứng thú học tập của
học sinh với bộ môn.
2. Lý do chủ quan
Trong thực tế giảng dạy môn vật lí tại trƣờng Phổ thông DTNT THPT
huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên tôi nhận thấy đối tƣợng học sinh của
mình rất chăm chỉ làm bài tập, trong quá trình làm bài các em đã đƣợc thầy
giáo trang bị các phƣơng pháp giải bài tập hoặc các em t tìm tòi ra những
phƣơng pháp riêng cho mình đra kết quả bài toán. Tuy nhiên, trong quá trình