1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang sống ở thế kỷ XXI, thế kỷ của nền kinh tế tri thức với sự phát
triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin. Để đáp ứng được
yêu cầu của thời đại mới và yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước, trong nhiều
văn kiện quan trọng Đảng ta đã liên tục khẳng định vai trò hết sức to lớn của sự
nghiệp giáo dục, đặc biệt chú trọng đến công tác xây dựng và phát triển đội ngũ
giáo viên trong nhà trường. "Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu,
là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Đây là trách
nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là
lực lượng nòng cốt, có vai trò quan trọng".
Để thực hiện được mục tiêu nói trên, đội ngũ giáo viên đóng vai trò quan
trọng quyết định chất lượng giáo dục. Một nhà trường mạnh hay yếu đều phụ thuộc
vào đội ngũ giáo viên, bởi lẽ mọi tác động của người giáo viên đến học sinh đều
nhằm mục đích hoàn thiện nhân cách, tạo ra con người phát triển toàn diện, những
người lao động đáp ứng được với yêu cầu xã hội. Đội ngũ giáo viên trong trường
trung học phổ thông là những người được đào tạo chuyên môn cao, là những người
chuẩn mực và mô phạm, song trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất
nước, để hoàn thành được vai trò của mình, để được xã hội tôn vinh, người giáo
viên phải thường xuyên học tập, bồi dưỡng, rèn luyện mới có khả năng thực hiện
sứ mệnh của mình, mới đáp ứng được yêu cầu của xã hội.
Trong bối cảnh nước ta gia nhập vào Tổ chức thương mại thế giới, thị trường
lao động mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức đối với nguồn nhân
lực, trong đó yêu cầu về ngoại ngữ, đặc biệt tiếng Anh, là điều kiện cần thiết không
thể thiếu được để gia nhập vào xã hội và các mối quan hệ quốc tế. Ngày 30 tháng 9
năm 2008, Thủ tướng Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam đã thông qua Quyết
định số 1400 về phê duyệt đề án "Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục
quốc dân giai đoạn 2008-2020". Đến ngày 22 tháng 12 năm 2017 Thủ tướng Chính
phủ đã ra quyết định số 2080/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh, bổ sung “Đề án dạy và
học Ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2017-2025” trong đó nêu
rõ mục tiêu : “Đổi mới việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân,
tiếp tục triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ
đào tạo, nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ đáp ứng nhu cầu học tập và làm việc;
tăng cường năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực trong thời kỳ hội nhập, góp
phần vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước; tạo nền tảng phổ cập ngoại
ngữ cho giáo dục phổ thông vào năm 2025”. Và để thực hiện được mục tiêu này, đề
án cũng đã đưa ra nhiều giải pháp, trong đó có giải pháp về chuẩn hóa đội ngũ giáo
viên, bảo đảm đáp ứng nhu cầu về số lượng, cơ cấu, trình độ đào tạo.
2
Trường THPT Lê Viết Thuật trong nhiều năm trở lại đây đã đạt nhiều thành
tích nổi bật trong toàn tỉnh Nghệ An về các phong trào thi đua, về chất lượng dạy
học cũng như chất lượng giáo dục. Đối với việc dạy học ngoại ngữ, nhà trường đã
thường xuyên quan tâm phát triển cả về quy mô và chất lượng, đặc biệt Ban giám
hiệu đã rất quan tâm đến việc giảng dạy Tiếng Anh và chất lượng của đội ngũ giáo
viên dạy Tiếng Anh. Điều này được thể hiện ở kết quả thi giáo viên giỏi Tỉnh của
giáo viên dạy Tiếng Anh và kết quả thi khảo sát chất lượng, thi học sinh giỏi Tỉnh
cao của học sinh về môn Tiếng Anh cũng như kết quả thi vào Đại học môn Tiếng
Anh của học sinh nhà trường.
Trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá-hiện đại hoá
đất nước, của hội nhập kinh tế với thế giới thì việc nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên ngoại ngữ, cụ thể là giáo viên dạy Tiếng Anh là rất quan trọng. Với
mong muốn được trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp trong quản lý, chúng
tôi chọn đề tài “Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
dạy Tiếng Anh ở trường trung học phổ thông Lê Viết Thuật, thành phố Vinh, tỉnh
Nghệ An”.
2. Mục đích nghiên cứu:
Từ nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên
Tiếng Anh đề xuất các giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
dạy Tiếng Anh ở trường trung học phổ thông Lê Viết Thuật, Thành phố Vinh,
Nghệ An. Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học và có tính
khả thi sẽ nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên dạy Tiếng Anh, đáp ứng được yêu
cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên dạy Tiếng Anh ở trường trung học phổ thông Lê Viết Thuật, Thành phố Vinh,
Nghệ An.
- Không gian: Tập trung khảo sát thực trạng quản lý nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên dạy tiếng Anh ở trường THPT Lê Viết Thuật.
- Thời gian thực hiện: Từ năm học 2022-2023 đến năm học 2023-2024.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
dạy tiếng Anh ở trường THPT.
- Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên dạy tiếng Anh ở trường THPT Lê Viết Thuật, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
- Đề xuất và thăm dò tính cần thiết và khả thi của một số giải pháp quản lý
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên dạy tiếng Anh ở trường THPT Lê Viết
Thuật, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
3
5. Phƣơng pháp nghiên cứu:
- Nhóm phương pháp lý luận: Các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng,
Nhà nước, của Bộ Giáo dục và Đào tạo về công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng
đội ngũ giáo viên Tiếng Anh ở trường THPT.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, điều tra, khảo sát, tổng
kết kinh nghiệm trong quản lý giáo dục.
- Nhóm phương pháp hỗ trợ: Bảng biểu thống kê.
6. Đóng góp mới của đề tài
- Về mặt lý luận: Hệ thống hóa các vấn đề lí luận liên quan đến chất lượng
và quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THPT nói chung và đội ngũ giáo
viên tiếng Anh THPT nói riêng.
- Về mặt thực tiễn: Khảo sát tương đối toàn diện thực trạng quản lý nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở trường THPT Lê Viết Thuật, thành phố
Vinh và đề xuất được một số giải pháp quản lý cơ bản có cơ sở khoa học và có tính
khả thi để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên dạy tiếng Anh ở trường THPT Lê
Viết Thuật, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
- Đề tài còn là tài liệu tham khảo có giá trị đối với công tác quản lý nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên dạy tiếng Anh nói riêng và đội ngũ giáo viên nói
chung trong giai đoạn hiện nay.
4
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Quản lý, quản lý giáo dục và quản lý nhà trường
1.1.1.1. Quản lý
Khái niệm quản lý được hình thành từ xa xưa, khi loài người xuất hiện sự hợp
tác phân công lao động. Từ nhu cầu hướng đến hiệu quả tốt hơn, năng suất cao hơn
trong sự hợp tác lao động của cộng đồng đòi hỏi phải có sự chỉ huy, phối hợp,
phân công, kiểm tra, điều chỉnh… Do đó xuất hiện vai trò người quản lý.
Về khái niệm quản lý có nhiều cách định nghĩa khác nhau:
Theo Từ điển Tiếng Việt: “Quản lý là tổ chức, điều khiển và theo dõi thực
hiện như đường lối của chính quyền quy định”
Theo Từ điển Tiếng Anh Oxford Advanced Learner’s Dictionary: “Quản lý là
chỉ huy và điều khiển một công việc hay một tổ chức”
"Quản lý là quá trình thực hiện các công việc xây dựng kế hoạch hành động
(bao gồm cả xác định mục tiêu cụ thể, chế định kế hoạch, quy định tiêu chuẩn đánh
giá và thể chế hóa), sắp xếp tổ chức (bố trí tổ chức, phối hợp nhân sự, phân công
công việc, điều phối nguồn lực tài chính và kỹ thuật...), chỉ đạo, điều hành, kiểm
soát và đánh giá kết quả, sửa chữa sai sót (nếu có) để đảm bảo hoàn thành mục tiêu
của tổ chức đề ra" [Học viện Quản lý giáo dục (2012)- Tài liệu bồi dưỡng cán bộ
quản lý trường trung học phổ thông. Module 2. Lãnh đạo và quản lý]
Những định nghĩa trên đây tuy khác nhau về cách diễn đạt, nhưng đều gặp
nhau ở quan niệm: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có mục đích, có kế hoạch
của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý bằng các quyết định, các cơ chế chính
sách và phẩm chất uy tín của cơ quan quản lý hay của người quản lý nhằm đạt
được mục tiêu đã đề ra một cách có hiệu quả nhất.
Quản lý có các chức năng cơ bản như sau:
- Chức năng kế hoạch: Là quá trình xác định các mục tiêu và quyết định
những biện pháp tốt nhất để thực hiện mục tiêu đó. Đây là chức năng đầu tiên của
một quá trình quản lý, nó có vai trò khởi đầu, định hướng cho toàn bộ các hoạt
động của mọi quá trình quản lý và là cơ sở để huy động tối đa các nguồn lực cho
việc thực hiện các mục tiêu và là căn cứ cho việc kiểm tra, đánh giá quá trình thực
hiện mục tiêu, nhiệm vụ của tổ chức, đơn vị và từng cá nhân.
- Chức năng tổ chức: Là quá trình phân phối và sắp xếp nguồn nhân lực theo
những cách thức nhất định để đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu đã đề ra. Đây là
chức năng thứ hai trong quá trình quản lý, nó có vai trò hiện thực hóa các mục tiêu
của tổ chức và đặc biệt là có khả năng tạo ra sức mạnh mới của tổ chức, cơ quan,
đơn vị, thậm chí của cả hệ thống nếu việc phân phối, sắp xếp nguồn nhân lực được
khoa học và hợp lý.
5
- Chức năng chỉ đạo: Sau khi kế hoạch đã được lập, cơ cấu bộ máy đã hình
thành, nhân sự đã được tuyển dụng thì phải có quá trình tác động chỉ đạo. Chỉ đạo
bao hàm cả việc liên kết các thành viên và động viên họ hoàn thành nhiệm vụ.
Chức năng chỉ đạo là cơ sở để phát huy các động lực cho việc thực hiện các mục
tiêu quản lý và góp phần tạo nên chất lượng và hiệu quả cao của các hoạt động.
- Chức năng kiểm tra: Là chức năng của quản lý nhằm đánh giá, phát hiện và
điều chỉnh kịp thời giúp cho hệ quản lý vận hành tối ưu, đạt mục tiêu đề ra. Kiểm
tra là nhằm xác định kết quả thực tế so với yêu cầu tiến độ và chất lượng vạch ra
trong kế hoạch, phát hiện những sai lệch, đề ra những biện pháp uốn nắn điều
chỉnh kịp thời. Kiểm tra không chỉ là giai đoạn cuối cùng của chu trình quản lý, mà
luôn cần thiết trong suốt từ đầu đến cuối quá trình thực thi kế hoạch.
1.1.1.2. Quản lý giáo dục
Trên cơ sở của khoa học quản lý, xuất hiện nhiều hoạt động quản lý chuyên
ngành, trong đó có quản lý giáo dục. Các nhà nghiên cứu về lĩnh vực quản lý giáo
dục đưa ra nhiều định nghĩa về quản lý giáo dục. Có thể nêu ra một số định nghĩa
như sau:
Trong tác phẩm “Cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục” của M.I.
Kônđacốp, chuyên gia giáo dục Liên Xô cũ đã định nghĩa: Quản lý giáo dục là tập
hợp những biện pháp tổ chức, phương pháp cán bộ, kế hoạch hoá v.v... nhằm đảm
bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục
phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt chất lượng cũng như số lượng.
PGS.TS. Phạm Khắc Chương cho rằng: “Quản lý giáo dục là hệ thống tác
động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ
vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính
chất của nhà trường XHCN Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học,
giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục đến mục tiêu dự kiến lên trạng thái mới về
chất” [Phạm Khắc Chương (2004), Lý luận quản lý giáo dục đại cương, NXB
Đại học sư phạm, Hà Nội.]
"Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch,
hợp qui luật của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ
thống giáo dục nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo dục vận hành bình thường và liên
tục phát triển, mở rộng hệ thống cả về số lượng cũng như chất lượng" [Học viện
Quản lý giáo dục (2019), Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý, công chức nhà nước
ngành Giáo dục và Đào tạo]
Dựa trên những định nghĩa trên, chúng tôi cho rằng: quản lý giáo dục là sự tác
động có ý thức, có mục đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đưa
hoạt động của hệ thống giáo dục đạt tới mục tiêu quản lý một cách có hiệu quả.
1.1.1.3. Quản lý nhà trường
Trường học là một tổ chức giáo dục cơ sở trong đó diễn ra quá trình đào tạo,