TRƢỜNG THPT YÊN ĐỊNH
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG SỰ HỨNG
THÚ, TÒ MÒ CỦA HỌC SINH TRONG VIỆC TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC Ở MÔN LỊCH SỬ LỚP 10
Người thực hiện: Lê Thị Hương
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc môn: Lịch sử
MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU ................................................................................... .1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................ .1
2. Mục đích nghiên cứu..................................................................2
3. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................ .2
4. Phạm vi nghiên cứu .................................................................. .2
5. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................... .2
B. NỘI DUNG ............................................................................... .3
1. Cơ sở lý luận ............................................................................. .3
2. Cơ sở thực tiễn .......................................................................... .4
3. Nội dung vấn đề ........................................................................ .5
4. Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục, bản thân và
học sinh........................................................................................13
C. KẾT LUẬN ......................................................................... .15
1. Kết luận .................................................................................... .15
2. Kiến nghị .................................................................................. .15
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... .16
1
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1) Lí do chọn đề tài:
Trong những năm gần đây nổi cộm lên hiện tƣợng tâm lí “sợ” môn Lịch
sử , chính điều này làm cho các em học sinh cảm thấy chán nản, không muốn
học, hoặc nếu học chỉ là học đối phó, “học vẹt”, kiến thức không thể khắc sâu
hoặc “học xong lại trả cho thầy”. Cứ nhƣ thế, tâm lí đó theo các em đến hết lớp
12. Kết quả là điểm thi qua các kì thi của môn Lịch sử thƣờng rất thấp.
Làm thế nào để các em không còn “sợ” môn Lịch sử, thích môn Lịch sử
hơn, qua đó nâng cao chất lƣợng dạy và học môn Lịch sử? Đó là vấn đề không
chỉ là của ngƣời thầy, ngƣời trò mà còn là vấn đề của toàn ngành và toàn xã hội.
Tại bất kì đất nƣớc nào, những đổi mới giáo dục ở phổ thông mang tính
cải cách giáo dục đều bắt đầu từ việc xem xét, điều chỉnh mục tiêu giáo dục với
những kì vọng mới về mẫu ngƣời học sinh có đƣợc sau quá trình giáo dục. Đổi
mới dạy học nói chung và đổi mới dạy học Lịch sử nói riêng là một quá trình
đƣợc thực hiện thƣờng xuyên và kiên trì, trong đó có nhiều yếu tố quan hệ chặt
chẽ với nhau.
Dạy nhƣ thế nào, học nhƣ thế nào để đạt đƣợc hiệu quả học tập tốt nhất là
điều mong muốn của tất cả thầy cô giáo chúng ta. Muốn thế phải đổi mới
phƣơng pháp, biện pháp dạy và học. Ngƣời giáo viên phải tổ chức một cách linh
hoạt các hoạt động của học sinh từ khâu đầu tiên đến khâu kết thúc giờ học, từ
cách ổn định lớp, kiểm tra bài cũ đến cách học bài mới, củng cố, dặn dò. Những
hoạt động đó giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách tự giác, chủ động, tích
cực, sáng tạo và ngày càng yêu thích, say mê môn học.
Vậy làm thế nào để tăng cƣờng sự hứng thú, tính tò mò của học sinh
trong hoạt động tự học môn lịch sử? Có rất nhiều biện pháp, ví nhƣ: Phƣơng
pháp sử dụng tƣ duy 5W1H trong dạy học lịch sử, sử dụng hình ảnh minh họa để
khai thác nội dung lịch sử có liên quan, dạy học tích hợp ,liên môn, kể chuyện
trong dạy học lịch sử nói chung,tiến hành công tác ngoại khoá... là một trong
những biện pháp rất quan trọng, rất có ƣu thế để phát triển tƣ duy của học sinh.
Quá trình hoạt động chung, thống nhất giữa thầy và trò nhịp nhàng sẽ làm cho
học sinh nắm vững hơn những tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo và bồi dƣỡng
phẩm chất đạo đức, hình thành nhân cách cho các em, khuyến khích các em tự
mày mò, tự tìm hiểu lịch sử, yêu thích lịch sử...
Toynbee- một sử gia ngƣời Anh từng nói: “ Tại sao chúng ta phải nghiên
cứu môn lịch sử? Chắc chắn loài người sẽ đi đến chỗ tự diệt vong nếu chúng ta
không tạo được một cộng đòng giống như một đại gia đình. Vì thế chúng ta cần
phải học cách hiểu lẫn nhau. Có nghĩa là học để hiểu lịch sử của chính dân tộc
mình và những dân tộc khác. Bởi vì con người không chỉ sống với hiện tại mà
còn sống trong một thứ dòng chảy thời gian của tinh thần , nhớ lại quá khứ và
nhìn về tương lai ở phía trước với niềm hy vọng hoặc nỗi lo âu”.
Mặt khác nhằm giảm bớt số lƣợng học sinh yếu kém trong nhà trƣờng và
phát huy hết năng lực của các em khá giỏi nắm chắc đƣợc kiến thức bài học và
hiểu sâu hơn các sự kiện, hiện tƣợng, nhân vật lịch sử...
2
Để góp phần vào việc đổi mới phƣơng pháp dạy học nói chung, dạy học lịch sử
nói riêng, bản thân tôi mặc dù là giáo viên trẻ chƣa có nhiều kinh nghiệm trong
giảng dạy cũng xin mạnh dạn trình bày một số vấn đề về: MỘT SỐ PHƢƠNG
PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG SỰ HỨNG THÚ, TÒ MÒ CỦA HỌC SINH
TRONG VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC QUA MÔN LỊCH SỬ LỚP
10.
Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ góp phần giúp giáo
viên tiến hành một giờ dạy học hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực chủ động
trong việc tiếp thu lĩnh hội kiến thức của bài học. Đây cũng là lí do tôi chọn đề
tài này.
2) Mục đích nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu nhằm tìm đến những biện pháp phù hợp có thể mang lại hiểu
sự hứng thú, tò mò tự học, tự tìm hiểu lịch sử của học sinh, đem lại hiệu quả cao
nhất trong quá trình dạy học. Qua đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học.
Nhất là trong bối cảnhxã hội hiện nay, việc học lịch sử đang dần bị sao
nhãng,học sinh chỉ học đối phó, học vẹt...
3) Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp tăng cƣờng sự hứng thú, tò mò của học sinh trong hoạt động tự
học bộ môn Lịch sử qua Sách giáo khoa Lịch sử 10.
4) Phạm vi nghiên cứu:
- Học sinh khối lớp 10 của trƣờng THPT Yên Định.
5) Phương pháp nghiên cứu:
Để tiến hành làm đề tài này tôi sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu sau:
+ Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu bổ trợ.
+ Phƣơng pháp phỏng vấn.
+ Phƣơng pháp so sánh, đối chiếu.
+ Thao giảng, dự giờ, trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp trong quá trình
dạy.
+ Áp dụng kinh nghiệm, phƣơng pháp mới trên lớp học.
+ Đánh giá kết quả ban đầu và điều chỉnh bổ sung.
+ Kiểm tra đánh giá cuối cùng và hoàn chỉnh công việc.
3
B- NỘI DUNG:
1) Cơ sở lí luận:
Lịch sử có văn hoá, văn hoá gắn liền với các sự kiện lịch sử, trong các sự
kiện lịch sử thƣờng xuất hiện các câu chuyện lịch sử. Ngày trƣớc, khi vô tuyến
truyền hình, phim truyện chƣa nhiều nhƣ bây giờ thì các tích truyện, nhân vật
lịch sử trong các triều đại phong kiến, những nhà cách mạng qua hai cuộc kháng
chiến chồng Pháp và chống Mỹ đƣợc đông đảo mọi ngƣời biết đến từ chính
những bộ phim, vở kịch, chèo, cải lƣơng ít ỏi đó. Nhƣng ngày nay công chúng
hiểu biết về lịch sử nhân loại cũng nhƣ lịch sử dân tộc ít nhiều có giảm đi, điều
này phải chăng dân chúng không yêu lịch sử nữa? Không đúng bởi đông đảo
mọi ngƣời vẫn yêu lịch sử dân tộc với những bản hùng ca dựng nƣớc và giữ
nƣớc, nhƣng cái khó ở đây là nếu trƣớc kia tuồng, chèo, phim ảnh, đến với công
chúng vừa ít lại phần nhiều là theo các tích cổ truyền thống, do vậy kiến thức về
lịch sử của họ nhiều hơn, còn ngày nay nguồn thông tin đa chiều, trong khi đó
các tác phẩm nghệ thuật lấy đề tài lịch sử lại không thành công, không lôi cuốn
đƣợc ngƣời xem đến với mình, từ đó dẫn tới một chỗ trống qua kênh thông tin
đó.
Và có lẽ điểm thi môn Lịch sử của học sinh phổ thông trong thời gian vừa
qua quá thấp, đã là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả xã hội và những ngƣời làm giáo
dục. Có nhiều ý kiến đổ lỗi do chƣơng trình, sách giáo khoa lịch sử chƣa đƣợc
hoàn chỉnh. Sách còn đề cập tới quá nhiều vấn đề nhƣng thời gian trong một tiết
học 45 phút không đủ để truyền tải... Và những kiến thức trong sách giáo khoa
đƣợc xem là phần cứng của giáo trình, giáo viên không đƣợc tùy tiện sửa đổi,
điều này cũng khiến giáo viên thụ động hoàn toàn khi lên lớp.
Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên đứng lớp ở bậc phổ thông vẫn còn nhiều
hạn chế. Thực tế hiện nay cho thấy, giáo viên ở bậc học phổ thông hầu hết đã
đƣợc đào tạo chuẩn đại học, nhƣng tâm huyết với quá trình giảng dạy và sự đầu
tƣ cho bộ môn nhƣ thế nào là điều cần phải xét lại. Những lý do trên phần nào lý
giải vì sao giờ lên lớp môn Lịch sử của giáo viên đơn điệu, thiếu hấp dẫn. Nhiều
ngƣời cho rằng, do thời gian, điều kiện và cũng là yêu cầu của nội dung bài
giảng nên họ chỉ có thể truyền đạt lại cho học sinh những nội dung cơ bản của
sách là đủ.
Một trong những nguyên nhân của việc dạy và học Lịch sử kém hiệu quả
nữa là học sinh không ham mê môn học này là do việc học của học sinh lâu nay
là học chay và dạy chay. Chỉ đơn cử nhƣ việc cho học sinh xem phim về lịch sử
cũng là rất hạn chế chứ chƣa nói đến việc đi thực tế các địa danh lịch sử. Lên
lớp giáo viên cũng khuyến khích học sinh đối thoại, nhƣng tƣ liệu tham khảo thì
lại quá thiếu, thế nên dù muốn, học sinh cũng khó có thể tìm đọc và thảo luận
theo yêu cầu của giáo viên. Bên cạnh đó, nhiều học sinh và phụ huynh vẫn coi
lịch sử là môn phụ nên rất xem thƣờng.
Sau thời gian nghiên cứu và ứng dụng vào dạy học thực tiễn trong nhà
trƣờng THPT, tôi có tổng hợp đƣợc một số kĩ thuật và phƣơng pháp dạy học tích
cực có thể phát huy đƣợc tính tích cực, hứng thú và tự học của học sinh nhƣ học
lịch sử qua nghiên cứu liên hệ với lịch sử địa phƣơng, học qua những câu
