1
Phòng GD và ĐT Huyện Phúc Thọ
Trường THCS Võng Xuyên
-------***-------
ĐỀ TÀI
Sáng kiến kinh nghiệm
TÊN ĐỀ TÀI:
Nâng cao kĩ năng làm văn thuyết minh
cho học sinh lớp 8
Tổ: Khoa học xã hội
Năm học: 2019-2020
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NA,
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
2
---------***---------
ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. SƠ YẾU LÝ LỊCH
- Họ và tên : Quách Thị Sen
- Ngày tháng năm sinh : 03/9/1973
- Năm vào ngành : 1996
- Đơn vị công tác : THCS Võng Xuyên
- Trình độ chuyên môn : Cử nhân khoa học ngành ngữ văn
- Hệ đào tạo : Từ xa - Đại học Sư phạm Huế
- Bộ môn giảng dạy : Ngữ văn 8
3
A.ĐẶT VẤN ĐỀ
TÊN ĐỀ TÀI: “ NÂNG CAO KĨ NĂNG LÀM VĂN THUYẾT MINH CHO
HỌC SINH LỚP 8”
I, LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
- Căn cứ luật giáo dục năm 2019 với mục tiêu: “ giáo dục nhằm phát triển toàn
diện con người có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp.
Có phẩm chất, năng lực, có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc…phát huy tiềm
năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân, nâng cao dân trí phát triển nguồn nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ tổ
quốc và hội nhập quốc tế.
- Để đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội, thực hiện đổi mới phương
pháp dạy học, phát huy năng lực học tập của học sinh, giúp các em biết cảm
nhận cái hay, cái đẹp, ý nghĩa cuộc đời qua thực tế, những áng thơ văn… Các
em có thể tái hiện đời sống, hình thành và phát triển trí tưởng tượng óc quan sát
và khả năng nhận xét làm cho tâm hồn và trí tuệ con người thêm phong phú giúp
các em hiểu và yêu văn chương hơn, học tốt môn ngữ văn, đặc biệt là các em
hiểu yêu cuộc sống và sống tốt hơn. Vì vậy, đối với thầy cô ngoài việc cung cấp
bài dạy theo hướng dẫn của sách giáo khoa, sách giáo viên, chuần kiến thức kĩ
năng… chúng ta cần quan tâm đến rèn kĩ năng viết văn cho học sinh, đó là lí do
tôi chọn đề tài này.
II, ĐỐI TƯỢNG PHẠM VI THỜI GIAN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI:
- Phạm vi: kiến thức, kĩ năng làm văn lớp 8.
- Đối tượng nghiên cứu là phần tập làm văn lớp 8 kì I. Luyện các bài tập rèn kĩ
năng làm văn thuyết minh. Đối tượng dạy là học sinh lớp 8D, dạy bồi dưỡng nhu
cầu nâng cao kiến thức môn học, số tiết thực hiện 6 tiết.
- Thời gian: năm học 2019-2020.
III, MỤC ĐÍCH Ý NGHĨA, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1) Mục đích ý nghĩa
- Hình thành năng lực viết văn cảm nhận cái hay cái đẹp của văn chương, trong
cuộc sống và rèn năng lực tự học.
- Thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục: Đổi mới mạnh mẽ phương
pháp dạy học theo định hướng phát huy tích cực, chủ động sáng tạo của học
sinh, tập trung dạy cách học và rèn luyện năng lực tự học.
4
2) Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp dung số liệu, so sánh đối chiếu, phân tích, phân loại, …
- Phương pháp giao tiếp, phương pháp dạy học theo sự phát triển năng lực
của học sinh.
- Phương pháp thực nghiệm khoa học.
-
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I, CƠ SỞ LÍ LUẬN:
- Học sinh cần phân biệt được văn thuyết minh với văn tự sự, miêu tả, biểu cảm,
nghị luận khác nhau ở chỗ nào va rút ra được kết luận văn thuyết minh là một
kiểu văn bản riêng mà các văn bản trên không thay thế được.
- Việc nâng cao kĩ năng làm văn thuyết minh là cần thiết cho học sinh vì toàn bộ
chương trình làm văn lớp 8 kì I và đầu học kì II là văn thuyết minh. Qua đó sẽ
xóa đi mặc cảm ngại học văn và giúp đỡ các em tháo gỡ những khó khăn vướng
mắc mà lâu nay các em chưa làm được.
- Để thực hiện đề tài này, tôi chủ động đọc, tìm hiểu tài liệu, SGK, sách giáo
viên, bồi dưỡng học sinh giỏi ngữ văn THCS quyển 4, những điều cần biết bồi
dưỡng học sinh giỏi ngữ văn 8… về vấn đề rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết
minh.
II, THỰC TRẠNG DẠY VĂN THUYẾT MINH Ở NHÀ TRƯỜNG PHỔ
THÔNG:
1) Thuận lợi, khó khăn:
Ở lớp 7 các em đã được rèn luyện cách làm văn biểu cảm, nghị luận… nhưng
kĩ năng vận dụng còn rất hạn chế, không chủ động sáng tạo khi diễn đạt nội
dung từng phần cũng như toàn bài. Bài làm của học sinh còn sơ sài, câu văn
chưa có hình ảnh. Sự say mê đọc sách của các em là quá ít điều đó làm nghèo
nàn vốn từ.
Với giáo viên chưa tổ chức được nhiều hoạt động nhằm phát triển kĩ năng
quan sát, tưởng tượng… cho học sinh như: tham quan một số di tích lịch sử hay
những cảnh đẹp ở địa phương…
Từ cơ sở trên, tôi nhận thấy việc rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh cho
học sinh lớp 8 là rất cần thiết.
2) Số liệu điều tra trước khi thực hiện:
- Trước số liệu tôi đưa đề bài cụ thể và kết quả thu được như sau:
5
Lớp
Sĩ số
Số bài
Kết quả
8D
37
37
Giỏi Khá TB Yếu
SL % SL % SL % SL %
2 5,4 10 27 20 54,1 5 13,5
- Kết quả chưa cao là do: Học sinh chưa có năng lực, chưa nắm bắt được đặc
điểm của đối tượng…
Vì vậy tôi hướng dẫn học sinh một số kĩ năng chính như sau:
III, NHỮNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN (nội dung chủ yếu của đề tài):
Trong quá trình giảng dạy, việc rèn luyện các thao tác kĩ năng viết là hết sức
quan trọng. Học sinh khi đã nắm chắc lí thuyết thì phải có kĩ năng thực hành thì
kết quả bài viết mới tốt lên được. Các kĩ năng đó là học phải nắm được đặc điểm
và các bước làm một bài văn thuyết minh. Để thực hiện đề tài này tôi tiến hành
cụ thể như sau:
1) Một số vấn đề chung về văn thuyết minh
1.1) Khái niệm:
- Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống
nhằm cung cấp tri thức về các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng
phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích. Văn bản thuyết minh có tính chất
tri thức, khách quan, thực dụng là loại văn bản có khả năng cung cấp tri thức xác
thực, hữu ích cho con người.
- Để củng cố nội dung vừa ôn tập giáo viên yêu cầu học sinh làm bài tập.
Bài tập : So sánh các văn bản sau đây và cho biết văn bản nào là thuyết
minh? Tại sao?
- Văn bản 1: …Tính hiện đại của lí luận văn học và phê bình văn học là một đề
tài rất phong phú. Tính hiện đại đó tất yếu gắn liền với tính khoa học, tính nhân
văn, tính chủ thể với nhu cầu tự do dân chủ, bình đẳng, công bằng, văn minh…
phê bình văn học trong ý nghĩa hiện đại không hề có nghĩa là “đánh người” mà
là sống, là cùng chung sống, và sang tạo trong xã hội văn học, cùng làm giàu
cho nền văn học dân tộc Việt Nam ta.
(Trích: Tính hiện đại của tư duy lí luận,
phê bình văn học – Trần Đình Sử)
- Văn bản 2:
Cha: Câu tục ngữ “mềm nắn rắn buông” ý nói gì vậy?
Con: Dạ, câu này dạy ta kinh nghiệm chọn trái cây chín khi ăn ạ!