§Ò tµi S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Đ TÀI SÁNG KI N KINH NGHI M :
PHÁY HUY TÍNH TÍCH C C CHO H C SINH L P 8 VÀ
H C SINH THAM GIA THI TIN H C TR
TRONG KHI GI NG D Y PASCAL
A - PH N M ĐU
I. LÝ DO CH N Đ TÀI:
Tin h c là m t trong nh ng môn h c khó gi ng d y nh t và đòi h i giáo viên
ph i không ng ng nâng cao trình đ. Tin h c là môn h c m i nên ch a có nhi u kinh ư
nghi m v lý lu n và th c t ; trình đ ngo i ng h n ch c a giáo viên hi n nay... ế ế
cũng là rào c n trong vi c nâng cao trình đ Tin h c giáo viên. Trong khi đó, trình đ
c a h c sinh không đng đu gi a các tr ng, các tr ng có đi u ki n ti p xúc v i ườ ườ ế
khoa h c công ngh phát tri n s có c h i ti p c n v i CNTT nhanh h n. Không ơ ế ơ
ch v y, trang b c s v t ch t, trang thi t b và các y u t khác kèm theo nhà ơ ế ế
tr ng cũng r t khác nhau, gây khó khăn không nh cho giáo viên và h c sinh trongườ
d y - h c Tin h c. Ch t l ng và hi u qu v giáo d c c a môn Tin h c hi n nay ượ
v n là v n đ dai d ng, ch a đc gi i quy t. Chính vì th đi v i giáo viên trong ư ượ ế ế
vi c gi ng d y cho h c sinh, ngoài vi c giúp h c sinh lĩnh h i nh ng ki n th c cế ơ
b n. Giáo viên còn ph i bi t kích thích tính tích c c, s sáng t o ế say mê h c h i c a
h c sinh trong vi c h c t p c a các em. B i vì vi c h c t p t giác, tích c c, ch
đng và sáng t o đòi h i h c sinh ph i có ý th c v nh ng m c tiêu đt ra và t o
đc đng l c bên trong thúc đy b n thân h ho t đngượ đ đt các m c tiêu đó.
Qua nh ng năm d y h c, tôi nh n th y khi h c Pascal h c sinh th ng ườ
không h ng thú v i môn h c này vì nhi u lý do nh : khô khan, khó hi u và đòi h i t ư ư
duy nhi u, các thu t nh b ng ti ng anh và n i dung liên qua t i toán h c cũng là ế
v n đ khó khăn làm cho môn h c Pascal tr nên không h ng thú v i h c sinh... Do
đó đ h c đc đòi h i h c sinh ph i có h ng thú, đc bi t v i h c sinh thi Tin h c ượ
tr c n có s đam mê, yêu thích tìm tòi h c h i m i có th g n bó, theo h c lâu dài
môn l p trình Pascal. Đó cũng chính là lý do tôi vi t: ế Phát huy tính tích c c cho
h c sinh l p 8 và h c sinh tham gia thi Tin h c tr trong khi gi ng d y Pascal ”.
Mong mu n gi i thi u m t s kinh nghi m c a b n thân trong vi c t o ra h ng thú
cho h c sinh khi h c Pascal, m t khi đã h ng thú k t h p v i ph ng pháp cũng nh ế ươ ư
công c thi t k bài gi ng sinh đng ch c ch n h c sinh s h c môn l p trình này ế ế
tr nên t t h n. ơ
II. M C ĐÍCH NGHIÊN C U:
- H th ng l i bài t p Pascal giúp các em l p trình theo t ng d ng bài t p t c ơ b n
đn ph c t p. T đó, đa ra các bi n pháp l p trình cho h c sinh thông qua các víế ư d
Năm h c: 2016 - 20171
§Ò tµi S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
c th v ch ng trình l p trình t ng ph n khác nhau. Đ th c hi n đc đi u đó, ươ ượ
chúng ta c n ph i tìm tòi, nghiên c u tìm ra nh ng bài toán phù h p, kích thích đc ượ
s đc l p, tích c c và t o s h ng thú cho h c sinh trong h c t p.
- Do Pascal khó hi u, khô khan, khó t duy,... nên các ph ng pháp gi ng d y môn ư ươ
h c Pascal phù h p là r t c n thi t. ế
- Quá trình h c sinh h c Pascal là r t dài, s đam mê, yêu thích môn h c là r t quan
tr ng.
III. PH NG PHÁP NGHIÊN C UƯƠ :
- Gi i thi u nh ng kinh nghi m t o h ng thú cho h c sinh khi h c Pascal tr ng ườ
THCS.
- Nghiên c u th c nghi m, nghiên c u kh o sát và thông qua đng nghi p.
IV. ĐI T NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U : ƯỢ
- Đi t ng nghiên c u là các giáo viên gi ng d y b c THCS và các em h c sinh các ượ
l p 8.
- K ho ch nghiên c u: qua sinh ho t chuyên đ, sinh ho t nhóm chuyên môn và tr cế
ti p qua gi ng d y.ế
- Ph m vi nghiên c u: toàn b ch ng trình Tin h c l p 8. ươ
B – PH N GI I QUY T V N Đ
I. C S KHOA H C:Ơ
1-C s lý lu nơ
Pascal là m t ngôn ng l p trình cho máy tính thu c d ng m nh l nh, đc ượ
Niklaus Wirth phát tri n vào năm 1970 là ngôn ng đc bi t thích h p cho ki u l p
trình có c u trúc.Pascal d a trên ngôn ng l p trình Algol và đc đt tên theo nhàượ
toán h c và tri t h c ng i Pháp ế ườ Blaise Pascal. Cho đn nay Pascal v n đc dùngế ượ
đ gi ng d y v l p trình trong nhi u tr ng trung h c và đi h c trên th gi i, và ườ ế
nhi u th h sinh viên đã “vào đi” thông qua vi c h c Pascal nh ngôn ng v lòng ế ư
trong các ch ng trình h c đi c ng. Nhi u bi n th c a Pascal ngày nay v n cònươ ươ ế
đc s d ng khá ph bi n, c trong gi ng d y l n trong công nghi p phát tri nượ ế
ph n m m.Ph n l n h đi u hành Macintosh đc vi t b ng Pascal. H s p chượ ế
TeX đc ượ Donald Knuth vi t b ng ngôn ng mang nhi u y u t c a Pascal. Trongế ế
ch ng trình Tin h c c p trung h c c s , l p 8 ph n l p trình đn gi n, h c sinhươ ơ ơ
đc h c ngôn ng l p trình Pascal đ l p trình gi i các bài toán đn gi n trongượ ơ
ch ng trình trung h c c s và cũng nh n i dung thi Tin H c Tr đu s d ngươ ơ ư
ngôn ng l p trình Pascal đ gi i các bài toán đó.
Hi n nay trong lí lu n d y h c nói chung và lí lu n d y h c môn Tin h c nói
riêng yêu câu s dung khá nhi u ph ng pháp: ph ng pháp th o lu n, ph ng phápư( ) ươ ươ ươ
Năm h c: 2016 - 20172
§Ò tµi S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
đt câu h i, ph ng pháp chia nhóm … Các cách thi t k bài gi ng hi n nay nh m ươ ế ế
m c đích áp d ng ph ng pháp hi n đi đ b i d ng cho h c sinh năng l c ham ươ ưỡ
mu n h c h i, t duy sáng t o, năng l c t gi i quy t v n đ, rèn luy n và phát ư ế
tri n năng l c t h c sáng t o, nghiên c u, nghĩ và làm vi c m t cách t duy t ư
ch Đng th i đ thích ng v i s phát tri n t duy c a h c sinh trong xã h i m i ư
và ti p c n v i các công ngh tiên ti n trong xã h i, trên th gi i. Bên c nh đó, trongế ế ế
các k thu t d y h c m i, vai trò c a ng i th y có s thay đi là: “h ng d n h c ườ ướ
sinh bi t t mình tìm ra h ng gi i quy t nh ng v n đ n y sinh trong quá trình h cế ướ ế
t p, bi t cách làm vi c đc l p, làm vi c t p th . Th y là ng i đnh h ng, là ế ườ ướ
ng i c v n giúp h c sinh t đánh giá, cũng nh giúp h c sinh luôn đi đúng conườ ư
đng tìm hi u, lĩnh h i ki n th c…”.ườ ế
2-C s th c ti nơ
Trong th i đi ngày nay các thành t u c a tin h c đc áp d ng h u h t các ượ ế
lĩnh v c ho t đng c a xã h i đã mang l i nhi u hi u qu to l n. M i quan h
t ng tác gi a các nhu c u trong xã h i ngày càng đa d ng v i nh ng ti n b c aươ ế
khoa hoc k thu t đã d n đn s phát tri n nh vũ bão c a công ngh thông tin, vi c ế ư
l p đc các ch ng trình t ho t đng cho máy tính, máy gia d ng là c n thi t. Và ượ ươ ế
đ làm đc vi c đó c n có m t quá trình h c t p, nghiên c u v ngôn ng l p ượ
trình lâu dài, qua đó nhà l p trình h n ai h t đó là các h c sinh đang ng i trên gh nhà ơ ế ế
tr ng hôm nay có th ch n m t ngôn ng l p trình thích h p. Tuy nhiên m i thườ
đi u có đi m kh i đu c a nó, v i h c sinh vi c h c Pascal là kh i đu cho vi c
ti p c n ngôn ng l p trình b c cao, qua đó giúp các em hình dung đc s ra đi,ế ượ
c u t o, ho t đng cũng nh ích l i c a các ch ng trình ho t đng trong máy tính, ư ươ
các máy t đng…
Qua đó giúp các em có m t ni m đam mê v tin h c đ t đó có s đnh h ng ướ
v ngh nghi p mà các em ch n sau này. Đng th i Pascal là m t ngôn ng có c u
trúc th hi n trên 3 y u t : C u trúc v m t d li u, c u trúc v m t l nh, c u trúc ế
v m t ch ng trình. ươ
V y thì chúng ta ph i làm nh th nào đ sau khi k t thúc l p 8 thì các em có ư ế ế
th n m và hi u đc nh th nào là ngôn ng l p trình, c th là ngôn ng l p ượ ư ế
trình Pascal mà ta đã nói trên b ng nh ng h ng thú và đam mê trong h c t p.
II/- TÌNH HÌNH TH C T VÀ TH C TR NG
Khi gi ng d y Pascal h c sinh th ng khó hi u, ti p thu ch m nên vi c vi t ườ ế ế
đc m t ch ng trình ch y đc trên máy tính đi v i các em r t khó khăn. Ngônượ ươ ượ
ng l p trình Pascal đòi h i s t duy c a ng i h c r t cao mà trong ch ng trình ư ườ ươ
Tin h c các em đã ph i h c, m c đ t duy c a các em còn h n ch và không đng ư ế
đu trong m t l p h c. Giao di n ch ng trình không thu hút, d gây s nhàm chán ươ
cho h c sinh.
Tóm l i, ngoài các nguyên nhân khách quan, quan tr ng nh t v n là nguyên
nhân ch quan t phía h c sinh đó là ki n th c v toán h c, ngo i ng còn khi m ế ế
khuy t trong nhi u h c sinh khó t o s yêu thích, đam mê t môn h c này; mà khôngế
Năm h c: 2016 - 20173
§Ò tµi S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
đam mê thì r t khó h c Pascal m t cách t t nh t, d d n đn tình tr ng h c cho qua ế
ngày, h c đi phó. D i đây tôi xin trình bày n i dung mà theo tôi có th giúp t o s ướ
yêu thích b môn, t đó h c sinh s h c hi u qu h n môn l p trình Pascal. ơ
III/- CÁC BI N PHÁP GI I QUY T V N Đ
1- Kh năng truy n đt:
Khi truy n đt, gi ng d y Pascal trên l p do đc thù môn h c này đòi h i m c
đ t duy nh t đnh h c sinh, các em khó t duy nên giáo viên khi truy n đt ki n ư ư ế
th c m i cũng nh tìm thu t toán c n đa ra các v n đ liên quan đn cu c s ng ư ư ế
h ng ngày c a các em v i các con s phép tính c b n giúp các em d hình dung ơ
đc v n đ cũng nh công vi c các em ph i gi i quy t. ượ ư ế
Ví d 1:
Khi gi ng bài câu l nh l p, đ h c sinh phân bi t đc th nào là l nh l p v i ượ ế
s l n l p bi t tr c, th nào là l nh l p v i s l n l p ch a bi t tr c, giáo viên ế ướ ế ư ế ướ
có l y th ví d nh sau: ư
C n đ đy m t b ch a 50 lít n c b ng m t cái ca có dung tích là 1 lít thì ta ướ
ph i th c hi n 50 l n đ n c vào đó là bi t tr c s l n l p. Còn n u đ v i cái ca ướ ế ướ ế
ch a bi t dung tích thì không bi t s đ bao nhiêu l n, ch bi t cho t i khi nào đyư ế ế ế
thì ng ng đó là l p v i s l n ch a bi t tr c. T đó yêu c u h c sinh đa ra nh ng ư ế ướ ư
ví d trong cu c s ng liên quan v i vi c l p đi l p l i công vi c nào đó và các em s
phân tích xem vi c nào thì bi t tr c s l n th c hi n vi c nào thì ch a bi t tr c ế ướ ư ế ướ
s l n th c hi n.
Ví d 2:
Khi gi ng bài toán tìm s l n nh t trong m t dãy s , chúng ta nên đa ví d ư
cho các em d liên t ng nh : “Em làm th nào đ tìm đc b n cao nh t trong ư ư ế ượ
l p”. Hay, đi v i bài toán s p x p dãy s tăng d n, ta đa ví d g n th c t nh : ế ư ế ư
“Gi s em đóng vai trò là l p tr ng, em làm th nào đ có th x p hàng t th p ưở ế ế
đn cao cho các b n trong l p”. ế
Ví d 3:
Hay đi v i bài toán tìm trong m t dãy s có s d ng nào không, đ h c sinh ươ
có th t duy, ta nêu nh sau: N u có ai đó h i l p mình có b n nào cao trên 1m7 ư ư ế
không?, thì em s làm th nào đ tr l i câu h i đó ”. T đó, v i bài toán h i trong ế
dãy có toàn s d ng không, giáo viên có th đa ví d : “Có ph i l p mình b n nào ươ ư
cũng cao trên 1m7 không”. Th i gian đu giáo viên đa ra các ví d g n li n v i th c ư
t c a các em, đ các em tìm cách gi i quy t t t nh t v n đ đó trong cu c s ng v aế ế
là giúp các em bi t gi i quy t x lý các tình hu ng có th g p trong cu c s ng v a làế ế
đ t đó các em tìm ra đc thu t toán gi i bài toán t t nh t. Sau này khi đã quen, ượ
sau khi đa đ bài toán, giáo viên có th cho các em t liên t ng đn các v n đ,ư ưở ế
ho t đng trong cu c s ng các em.
2- Ph ng pháp d y h c: ươ
Không gì thú v b ng trong gi h c t mình ra đ bài sau đó t mình gi i đc ượ
bài t p đó. Do đó, ngoài nh ng bài t p do giáo viên đa ra, nên l ng vào các ti t th c ư ế
Năm h c: 2016 - 20174
§Ò tµi S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
hành, làm bài t p cho t các em ra đ r i gi i, m t khi các em có th t ra đ là các
em đã hi u r t rõ v câu l nh đã h c và cũng đã n m đc h ng gi i quy t bài ượ ướ ế
toán đó nên khi gi i s r t nhanh và đc giáo viên khích l k p th i s khi n các em ượ ế
r t ph n ch n, mong mu n ra đc nhi u bài t p h n n a... ượ ơ
Ngoài ra, trong ti t h c nên t ch c cho các nhóm t ra đ bài t p và yêu c uế
các nhóm khác gi i, nhóm này s gi i bài c a nhóm kia đa ra. Ch n ch n không khí ư
h c lúc đó s r t vui, có không khí ganh đua trong h c t p r t tích c c. Ho c có
nh ng ti t nh ng nhóm chuyên ra đ bài t p, nhóm chuyên gi i bài, và s hoán đi ế
nhi m v nh ng ti t h c sau. ế
D i t duy và ngôn ng c a h c sinh lúc đó giáo viên chúng ta có th l u l iướ ư ư
đc nhi u bài t p hay và g n gũi v i h c sinh đ t đó làm ngân hàng bài t p ph cượ
v cho vi c gi ng d y.
3-Công c thi t k bài gi ng: ế ế
Do đc thù c a môn h c nên công c cũng là m t y u t mang l i s h ng thú ế
r t cao v i nh ng hình nh minh h a các bài toán g n gũi v i cu c s ng t đó giúp
các em có đc m t cái nhìn t ng quan v m t bài toán c th . Bên c nh đó s d ngượ
công c thi t k bài gi ng chúng ta t o ra nh ng trò ch i hào h ng b ích trong ế ế ơ
không khí ch i mà h c giúp các em c ng c l i n i dung và ki n th c đã h c m tơ ế
cách th t tho i mái đi u đó ch c ch n mang l i k t qu cho vi c ti p thu và nh . ế ế
Đ c th hóa các bi n pháp trên trong m t ti t h c d i đây tôi s ch n ế ướ
m t trong các d ng bài t p trong ch ng trình tin h c l p 8 đó là d ng bài t p v ươ
câu l nh l p v i s l n bi t tr c và ch a bi t tr c t ế ư ư ế ướ rinh chiêu cho cac em xem
môt ví du minh hoa nh sau: ư
- Giao viên se đăt câu hoi nh sau: ) ( ư
?Cac em quan sat hinh 1 va cho biêt phai đô bao nhiêu lân thi binh se đc đô đây ( ( ươ) (
n c va công viêc gi đc lam đi lam lai nh ươ ) ươ) ) iêu lân.
Năm h c: 2016 - 20175
Bi nh na y ch a tôi đa la 50 li t ư
1 li t
Hi nh 1
Ca