CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến Sở giáo dục đào tạo Ninh Bình
Chúng tôi ghi tên dưới đây:
TT Họ và tên
Ngày
tháng năm
sinh
Nơi công tác
Chức
vụ
Trình độ
chuyên
môn
Tỷ lệ (%)
đóng góp
vào việc
tạo ra
sáng kiến
1Vũ Thị Loan
Trường THPT
Nguyễn Huệ Hiệu
phó Cử nhân 20
2 Đinh Khắc Xuân 10/02/1985 Trường THPT
Nguyễn Huệ
Thư ký
hội
đồng
Thạc sĩ 20
3Đỗ Thị Lâm Thanh Trường THPT
Nguyễn Huệ TTCM Thạc sĩ 20
4Nguyễn Thị Hiền Trường THPT
Nguyễn Huệ
Giáo
viên Thạc sĩ 20
5Ngô Thị Thanh Liên Trường THPT
Nguyễn Huệ
Giáo
viên Thạc sĩ 20
I. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng.
Là đồng tác giả đề nghị công nhận sáng kiến:
Tổ chức dạy học dự án theo định hướng giáo dục stem tại trường THPT Nguyễn Huệ
Lĩnh vực áp dụng: Giáo dục
II. Nội dung sáng kiến
1. Lí do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết giáo dục STEM là một phương pháp giáo dục mới rất được chú ý
trong các chương trình giáo dục ở các nước phát triển (như Mỹ, Đức, Anh, ...) Tại Việt
Nam, đây cũng chính là định hướng của Bộ giáo dục và đào tạo trong những năm gần đây.
Sự tách rời của 4 lĩnh vực khoa học, công nghệ, kĩ thuật và toán học là một rào cản lớn của
giáo dục hiện tại. Dẫn đến sự tách rời giữa học và làm, ảnh hưởng sự liên kết giữa nhà
trường, doanh nghiệp và xã hội. Với giáo dục STEM lại khác. Giáo dục STEM trong nhà
trường tạo cho học sinh những kĩ năng đáp ứng cho cách mạng 4.0 hiện nay. Giúp tạo ra sự
1
liên ngành giữa các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, để HS có những trải
nghiệm thực tế gắn liền với cuộc sống. Việc dạy và học STEM kích thích tư duy của học
sinh, tăng tính hứng thú học tập và giúp HS hiểu sâu hơn về kiến thức đước học tạo sự liên
hệ kiến thức liên môn. Mục tiêu của giáo dục STEM không phải đào tạo ra những nhà toán
học, nhà khoa học, kỹ sư mà là giúp HS hình thành những năng lực riêng, những kỹ năng
phục vụ cho thực tế công việc. Hay nói cách khác Giáo dục STEM là giáo dục chuẩn bị cho
công dân thế hệ mới.
Bên cạnh đó, Vật lí cũng là một ngành khoa học nền tảng cho sự phát triển của khoa học
kỹ thuật. Rất nhiều công trình nghiên cứu của Vật lí đã được ứng dụng thành công trong đời
sống và khoa học kỹ thuật…
Vì những lí do trên mà nhóm Vật lí trường THPT Nguyễn Huệ chúng tôi đã tổ chức
thành công nhiều tiết học tập trải nghiệm Vật lí theo định hướng giáo dục STEM, điều này
đã góp phần không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường
trong những năm gần đây trên cơ sở đó nhóm Vật lí trường THPT Nguyễn Huệ chúng tôi
cùng nhau thực hiện sáng kiến “Tổ chức dạy học dự án theo định hướng giáo dục stem tại
trường THPT Nguyễn Huệ” với mong muốn có thể giúp học sinh bổ xung kiến thức lí
thuyết, kĩ năng thực hành, giới thiệu những ứng dụng của Vật lí vào khoa học và kĩ thuật,
quá trình phát triển của Vật lí học, làm tăng hứng thú của học sinh với môn học, rèn luyện
khả năng phân tích giải quyết vấn đề của học sinh. Qua đây giúp học sinh hiểu rõ hơn về các
hiện tượng Vật lí, thấy được vai trò to lớn của Vật lí trong thực tế đời sống, trong sản xuất
và khoa học công nghệ.
2. Giải pháp cũ thường làm
2.1. Mục tiêu dạy học
- Phương pháp dạy học truyền thống chưa chú trọng vào việc Học sinh vận dụng kiến thức
đã học để giải quyết tình huống thực tiễn, còn rất nặng về truyền thụ kiến thức nên hạn chế
rất nhiều khả năng vận dụng kiến thức vào đời sống của học sinh.
2.2. Nội dung dạy học
-Sách giáo khoa được trình bày liền mạch thành hệ thống kiến thức. Chú trọng hệ thống
kiến thức lý thuyết, sự phát triển tuần tự của các khái niệm, định luật, học thuyết khoa học
-Học sinh tiếp thu những tri thức được quy định sẵn, người dạy là người truyền thụ tri thức.
- Kế hoạch bài dạy thường được thiết kế theo trình tự máy móc, chung cho cả lớp
- Rất ít khi sử dụng hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
2.3 Phương pháp dạy học
- Phương pháp sử dụng chủ yếu thuyết trình nêu vấn đề, đàm thoại, phương pháp làm việc
với sách giáo khoa và tài liệu tham khảo và hoạt động nhóm, hướng dẫn thực hành, trực
quan…)
2
- Kế hoạch bài dạy thường được thiết kế dựa trên chuẩn kiến thức kĩ năng và thời lượng
của chương trình.
- ít khi sử dụng hoạt động trải nghiệm STEM.
- Giáo viên chủ yếu sử dụng nhiều PPDH truyền thống (thuyết trình, hướng dẫn thực hành,
trực quan…)
2.4. Môi trường học tập
Người dạy ở vị trí đóng vai trò trung tâm của quá trình dạy học. Môi trường học tập có
phần gò bó thường sắp xếp cố định (theo các dãy bàn),
2.5. Kiểm tra - đánh giá
- Tiêu chí đánh giá chủ yếu được xây dựng dựa trên gắn với nội dung đã học.
- Người dạy được toàn quyền trong đánh giá.
- Đánh giá thông qua bài kiểm tra
2.6. Sản phẩm giáo dục
- Tri thức người học có được chủ yếu là ghi nhớ
- Do kiến thức có sẵn nên người học phụ thuộc vào Giáo trình/Tài liệu/Sách giáo khoa.
2.7. Kết quả dạy học theo giải pháp cũ.
Chúng tôi đã làm một cuộc khảo sát lấy ý kiến về thực trạng của bộ môn Vật lí của
học sinh THPT trên địa bàn thành phố Tam Điệp . Kết quả thu được từ 100 học sinh của
trường THPT Nguyễn Huệ trong 2 năm học 2020 -2021, 2021 -2022:
Chất lượng giảng dạy trung bình bộ môn Vật lí tại trường THPT Nguyễn Huệ
Năm học 2019 - 2020 2020 - 2021 2021 - 2022
% HS đạt loại giỏi 5 6 5.5
% HS đạt loại khá 20 21 21.5
% HS đạt loại trung
bình
60 60 59
% HS đạt loại yếu 15 13 14
Bảng 1.1. Chất lượng môn Vật lí
Sự yêu thích môn học Vật lí:
Năm học Tổng số học sinh tham gia khảo sát là 100 học sinh
3
2019 - 2020 2020 -
2021
2021 - 2022
Số Hs yêu thích môn Vật lí 32 33 35
Số Hs bình thường 15 17 16
Số Hs không yêu thích môn
Vật lí
53 50 49
Bảng 1.2. Thực trạng sự yêu thích môn Vật lí trong 03 năm học gần đây
Khả năng tiếp cận, ứng dụng môn Vật lí để chế tạo ra các sản phẩm
Khảo sát việc vận dụng kiến thức lý thuyết giải
thích các hiện tượng thực tế của đời sống ( Khảo
sát 100 học sinh )
Năm
2020
Năm
2021
Năm
2022
Chưa biết cách học gắn với hành 12 11 10
Thường xuyên học gắn với hành 0 0 5
Áp dụng bình thường học gắn với hành 8 19 9
Rất ít khi áp dụng học gắn với hành 5 5 6
Chỉ học lí thuyết không liên quan đến thực tế, không
được trải nghiệm thực tế
75 65 60
Bảng 1.3. Ý kiến của Học sinh về việc tiếp cận và ứng dụng kiến thức Vật lí vào thực
hành chế tạo sản phẩm 2019 – 2020; 2020 – 2021; 2021 - 2022
2.8. Ưu, nhược điểm của giải pháp cũ
a. Ưu điểm:
- Về phía người dạy: Giáo viên là tâm điểm, mọi kiến thức được truyền đạt đầy đủ trong cả
quá trình dạy học, giáo viên có thể chủ động sử dụng nguồn tài nguyên đa dạng phong phú
qua sách tham khảo, báo , đài, các kênh truyền hình vào việc soạn giáo án lên lớp
- Nguồn kinh phí đầu tư cho việc mua sắm các phương tiện, trang thiết bị dạy học, đồ dùng
thí nghiệm ngày càng tăng, cơ sở vật chất của các trường ngày càng được đổi mới, hiện đại
hóa, đảm bảo cho quá trình dạy học tốt hơn.
- Đa số các trường THPT có đội ngũ giáo viên Vật lí giàu kinh nghiệm, nhiệt tình với công
tác giảng dạy, có nhiều giáo viên trẻ, sáng tạo trong công việc nên dễ dàng đáp ứng được
yêu cầu của mục tiêu giáo dục.
- Người dạy là người truyền thụ tri thức, học sinh tiếp thu những tri thức được quy định sẵn
một chiều.
b. Nhược điểm
- Người học khó có điều kiện tìm tòi bởi kiến thức đã được có sẵn trong sách.
- Giáo viên chưa sử dụng được nhiều phương pháp dạy học tích cực
4
- Khi kiểm tra đánh giá chưa quan tâm đầy đủ tới khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn
và quá trình học.
- Người dạy được toàn quyền trong đánh giá học sinh.
- Giờ học sẽ nhàm chán, buồn tẻ vì kiến thức chủ yếu là lý thuyết suông, ít hoặc hầu như
không có thực hành
- Học sinh không có tư duy cao, áp dụng kiến thức vào thực tiễn gặp nhiều khó khăn.
- Lấy mục tiêu học để thi, học để hiểu làm trọng chưa chú trọng việc vận dụng kiến thức lí
thuyết vào thực tiễn và phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh.
- Quy định cứng nhắc những nội dung chi tiết trong chương trình dễ bị thiếu tính cập nhật.
- Người học có phần “thụ động”, ít phản biện.
- Sản phẩm giáo dục: ít chú ý đến khả năng ứng dụng nên sản phẩm GD là những con người
ít năng động, sáng tạo. Chưa phát huy được năng lực phẩm chất cho người học cũng như
định hướng nghề nghiệp.
- Thực trạng việc dạy học gắn liền với tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM trong
trường THPT
Theo kết quả điều tra, việc dạy học gắn liền với tổ chức các hoạt động trải nghiệm
STEM trong trường THPT sở dĩ chưa thực hiện được hoặc có thực hiện nhưng hiệu quả
chưa cao là do những nguyên nhân:
+ Lãnh đạo nhà trường cũng như giáo viên bộ môn chưa chú trọng đến việc tổ chức
hoạt động trải nghiệm STEM, vì đây không phải là nội dung bắt buộc và không có trong nội
dung các kì thi nên các giáo viên chưa có sự đầu tư cho việc này.
+ Trang thiết bị kĩ thuật, đồ dùng, dụng cụ thí nghiệm còn thiếu, không đáp ứng được
yêu cầu tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo vật lí. Nhiều thiết bị, đồ dùng thí nghiệm
nhà trường có được đầu tư nhưng không đồng bộ và bị hư hỏng nhiều, không còn sử dụng
được.
+ Giáo viên chưa có kinh nghiệm và kĩ năng tổ chức các hoạt động trải nghiệm
STEM.
3. Giải pháp mới cải tiến
3.1. Nội dung cơ bản
Hiện nay, chương trình vật lí ở các trường THPT còn nặng về lí thuyết, với sự phân phối
thời gian và kiến thức như vậy, học sinh gặp nhiều khó khăn trong việc mở rộng, vận dụng
kiến thức vào thực tế. Do đó, lồng ghép các hoạt động trải nghiệm STEM vào dạy học Vật
lí góp phần không nhỏ phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh đạt mục tiêu đổi mới căn
bản toàn diện nội dung phương pháp cũng như hình thức tổ chức dạy học và đổi mới kiểm
tra đánh giá trong giáo dục theo định hướng của chương trình GDPT 2018 .
Đề xuất giải pháp trong việc “Tổ chức dạy học dự án theo định hướng giáo dục
stem tại trường THPT”
Sau quá trình nghiên cứu cơ sơ lí luận của việc thực hiện hoạt động trải nghiệm STEM
và cơ sở thực tiễn quá trình thực nghiệm sư phạm chúng tôi đề xuất giải pháp mới như sau
5