Trang 1
MỤC LỤC
Đề mục Trang
Phần một: Mở đầu ................................................................ 2
Phần hai: Nội dung ............................................................... 5
I. Giải pháp cũ thường làm ............................................... 5
II. Giải pháp mới cải tiến ................................................... 6
1. Các quy trình đưa nội dung giáo dục môi trường vào dạy
chương Nitơ - Photpho ................................................... 6
2. Các phương pháp đưa nội dung giáo dục môi trường vào
dạy chương Nitơ - Photpho ............................................... 8
3. Các hình thức đưa nội dung giáo dục môi trường vào dạy
chương Nitơ - Photpho ..................................................... 8
III. Hiệu quả dự kiến đạt được ............................................ 19
IV. Điều kiện và khả năng áp dụng..................................... 21
Phần ba: Kết luận ................................................................. 22
Tài liệu tham khảo ................................................................ 24
Phụ lục ................................................................................... 25
I. Một số bài tập câu hỏi và minh hoạ ............................... 25
II. Giới thiệu giáo án bài "Phân bón hoá học" .................... 28
Trang 2
PHẦN MỘT: MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Môi trường có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự sống và chất lượng cuộc sống
của con người. Môi trường là không gian sống của con người. Con người đòi hỏi không
gian sống không chỉ về phạm vi rộng lớn mà còn cả về chất lượng. Không gian sống có
chất lượng cao trước hết phải sạch sẽ, tinh khiết, không chứa hoặc chứa ít các chất bẩn,
độc hại đối với sức khoẻ con người.
Môi trường còn là nơi cung cấp nguồn tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và hoạt
động sản xuất của con người. Đất, nước, không khí, khoáng sản... được con người sử
dụng để phục vụ cho mục đích ăn, ở và lao động của mình.
Tuy nhiên,môi trường lại là nơi chứa đựng các phế thải do con người tạo ra trong
cuộc sống và hoạt động sản xuất của mình. Dân số tăng, sản xuất và dịch vụ phát triển
dẫn đến lượng phế thải gia tăng, gây ô nhiếm môi trường. Nhiều nguồn tài nguyên bị vắt
kiệt, nhiều hệ sinh thái bị tàn phá mạnh, nhiều cân bằng trong tự nhiên bị rối loạn, môi
trường lâm vào khủng hoảng với quy mô toàn cầu, trở thành nguy cơ thực sự đối với cuộc
sống hiện đại và sự tồn vong của xã hội trong tương lai.
Ngày nay, chiến lược "bảo vệ môi trường" đang là nhiệm vụ vô cùng quan trọng và
bức xúc của toàn nhân loại, bởi lẽ nó là những việc làm để bảo tồn và phát triển bền vững
"cái nôi của con người".
Trong sự nghiệp bảo vệ môi trường, giáo dục môi trường được xem là một trong
những biện pháp hàng đầu để bảo vệ môi trường có hiệu quả cao. Giáo dục môi trường sẽ
giúp con người có nhận thức đúng đắn về môi trường, về việc khai thác và sử dụng hợp lí
nguồn tài nguyên và có ý thức thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường.
Giáo dục môi trường có thể thực hiện bằng nhiều hình thức và cho nhiều đối tượng
khác nhau, trong đó việc giảng dạy ở các trường học chiếm vị trí đặc biệt, thông qua
phương thức tích hợp và lồng ghép vào các môn học.
Hoá học là môn học có nhiều nội dung liên quan đến vấn đề giáo dục môi trường.
Tuy nhiên, trong thực tế cho thấy việc giảng dạy Hóa học còn mang nặng tính lí thuyết,
thụ động, và chưa phù hợp với yêu cầu xã hội. Chính vì vậy vấn đề giáo dục môi trường
Trang 3
thông qua môn học này vẫn chưa được sâu sát và triệt để, hiểu biết của học sinh về môi
trường còn yếu.
Qua quá trình nghiên cứu và giảng dạy, tham khảo nhiều tài liệu và học hỏi từ các
đồng nghiệp, chúng tôi đã và đang xây dựng các phương pháp cũng như nội dung, cách
thức giáo dục môi trường cho học sinh qua các bài học trên lớp một cách chi tiết nhất, để
vừa thuận tiện cho công tác giảng dạy vừa tạo sự lôi cuốn với học sinh, giúp cho việc giáo
dục môi trường trong nhà trường đạt hiệu quả cao nhất.
"Giáo dục môi trường trong chương Nitơ - Photpho Hóa học 11" là một trong
các đề tài mà chúng tôi đã nghiên cứu. Trong phạm vi đề tài này chúng tôi xin phép
không nêu lại phần tổng quan về giáo dục môi trường mà nhiều tài liệu đã viết mà chỉ nêu
các phương pháp cũng như cách thức áp dụng cho các bài học trong chương Nitơ -
Photpho qua các ví dụ minh họa. Với đề tài này chúng tôi hi vọng sẽ mang lại cho bản
thân, đồng nghiệp một tài liệu nghiên cứu, học tập bổ ích.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Đề tài này đi vào nghiên cứu những biện pháp để tích hợp, lồng ghép nội dung
kiến thức giáo dục môi trường vào bài dạy hóa học ở chương Nitơ- Photpho Hóa học 11
sao cho có hiệu quả tốt nhất. Từ đó giáo dục cho học sinh ý thức về tình trạng ô nhiễm
môi trường hiện nay và có ý thức để hạn chế điều đó.
Giúp cho học sinh hiểu rõ được mối quan hệ giữa các kiến thức Hóa học với thực
tiễn đời sống, với xu hướng phát triển của xã hội.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Học sinh khối 11 và giáo viên dạy môn Hoá học ở trường THPT Đinh Tiên Hoàng.
IV. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu để giảng dạy các bài có liên quan đến nội dung giáo dục môi trường
trong chương Nitơ - Photpho lớp 11.
V. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu các vấn đề cơ bản liên quan đến việc tích hợp, lồng ghép kiến thức
giáo dục môi trường vào dạy học Hoá học trong chương trình THPT.
Tìm hiểu nội dung và các biện pháp tích hợp, lồng ghép kiến thức giáo dục môi
trường vào dạy học Hoá học trong chương Nitơ-Phopho: Bài nào; phần nào, nội dung nào
Trang 4
cần đưa kiến thức giáo dục môi trường vào, Giáo viên tìm kiến thức trên internet, sách
báo...về nội dung có liên quan.
Tự rút ra kinh nghiệm sau mỗi giờ lên lớp cũng như sau những tiết dự giờ từ các
đồng nghiệp.
VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu lí thuyết: hệ thống hoá những vấn đề có liên quan đến đề
tài .
Phương pháp thực nghiệm: Tiến hành thí nghiệm ở các giờ dạy trên lớp của bản
thân và đồng nghiệp.
Phương pháp điều tra học sinh qua trò chuyện, qua sản phẩm của học sinh sau giờ
học.
Trang 5
PHẦN HAI: NỘI DUNG
I. GIẢI PHÁP CŨ THƯỜNG LÀM
Hóa học là môn khoa học nghiên cứu thành phần, tính chất, ứng dụng, sự biến đổi
giữa các chất, sản xuất các chất do đó bộ môn Hoá học góp phần giáo dục môi trường rất
hiệu quả.
Hiện nay, chủ đề giáo dục môi trường đang được phổ biến rộng rãi trong nhà
trường nên việc kết hợp giáo dục sẽ được đồng bộ, hiệu quả giáo dục cao hơn.
Đã có rất nhiều đề tài viết về vấn đề giáo dục môi trường thông qua môn Hoá học,
tuy nhiên hầu hết các đề tài đều chỉ viết một cách chung chung, chưa đi vào cụ thể từng
chương, từng bài cũng như các phương pháp, cách thức chi tiết cho từng bài. Do đó, khi
giảng dạy nhiều giáo viên do tính cách thụ động, tâm lí ngại tìm tòi, sáng tạo hay các lí do
khác, lại kết hợp thêm không có sẵn nguồn tài liệu một cách chi tiết, phong phú nên đã
không đưa việc giáo dục môi trường vào bài dạy một cách hiệu quả. Cụ thể là khi giảng
dạy đến những nội dung có liên quan đến giáo dục môi trường, có nhiều giáo viên chỉ đi
lướt qua hoặc hình thức đưa giáo dục môi trường vào còn mang nặng tính lí thuyết, không
đưa được những vấn đề thực tiễn, những hình ảnh trực quan, những thông tin ngoài sách
giáo khoa nhưng thiết thực...đến học sinh. Thậm chí có những giáo viên còn cho rằng đây
không phải là trọng tâm của bài cho nên chỉ chú trọng vào giải quyết những kiến thức liên
quan đến các dạng bài tập, các kì thi. Vì vậy mà làm cho học sinh cảm thấy giờ học môn
Hoá rất nặng nề, mệt mỏi; không tạo được hứng thú, niềm say mê học tập cho học sinh;
không làm cho học sinh thấy được sự gần gũi giữa Hoá học với thực tiễn, thấy được mối
liên hệ giữa Hoá học với môi trường, thấy được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi
trường.
Chương "Nitơ - Photpho" Hoá học 11 là một trong những chương có rất nhiều nội
dung có thể giáo dục môi trường cho học sinh. Nhưng nếu không được khai thác một cách
sâu sắc và hợp lí thì các nội dung giáo dục môi trường đó sẽ không được truyền tải hết
đến học sinh. Vậy làm thế nào để đưa nội dung giáo dục môi trường vào bài dạy trong
chương này một cách hiệu quả nhất?
