- 1 -
MC LC
Trang
A. MC ĐÍCH, S CN THIT THC HIN GII PHÁP
3
B. PHM VI TRIN KHAI THC HIN
4
C. NI DUNG
5
1. TÌNH TRNG GII PHÁP ĐÃ BIT
5
2. NI DUNG GII PHÁP
7
2.1. Mc đích c th, chi tiết ca gii pháp
7
2.2 Mô t chi tiết, bn cht, ni dung ca gii pháp
8
2.2.1 Cơ s lí lun và thc tin
8
2.2.2 Thc trng v kh năng thiết kế, chế to sn phm tri nghim
sáng to
11
2.2.3 Nguyên nhân ca thc trng
12
2.2.4 Bn cht ca gii pháp
12
2.2.4.1 Các nguyên tc cơ bn, tiến trình t chc tri nghim sáng to
theo hưng Giáo dc STEM
12
2.2.4.2 H thng câu hi ôn thi hc sinh giỏi
15
2.2.4.3 Kết qu nghiên cu ca sáng kiến
16
2.2.4.3.1 Chuyên đ: “XÂY DNG CH ĐỘ ĂN KHOA HC CHO
CÁC BN 15-18 TUI VÀ TÌM HIU V CÁC BNH ĐƯNG
TIÊU HÓA THƯNG GP ĐỊA PHƯƠNG”.
18
2.2.4.3.2 Chuyên đ: “HÔ HP VÀ NÂNG CAO SC KHE
ĐƯNG HÔ HP”
26
2.2.4.3.3 Chuyên đ: “H TUN HOÀN NÂNG CAO SC
KHE H TUN HOÀN”
32
2.3.Tính mi Đim khác bit.
41
3. KH NĂNG ÁP DNG CA GII PHÁP
43
4. HIU QU VÀ LI ÍCH THU ĐƯC
43
4.1. Cơ sở đánh g kết qu
43
4.2. Phân ch kết qu thc nghiệm
48
6. KIN NGH, Đ XUT
51
D. DANH SÁCH ĐNG TÁC GI:
51
- 2 -
3. DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
Viết là
Dịch là
THPT
Trung hc ph thông
BC
Báo cáo
TN
Thí nghim
ĐC
Đối chng
K
Khá
TB
Trung bình
G
Giỏi
GDPT
Giáo dc ph thông
GD&ĐT
Giáo dc và đào to
SGK
Sách giáo khoa
- 3 -
4. NỘI DUNG GIẢI PHÁP
A. MỤC ĐÍCH VÀ SỰ CẦN THIẾT
Thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục đào tạo, hiện nay ngành giáo dục đào tạo đang thực hiện
quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp như: thay đổi chương trình giáo dục phổ thông,
thay đổi hình thức kiểm tra đánh giá, đặc biệt đổi mới phương pháp dạy học
được coi là vấn đề then chốt.
Yêu cầu đặt ra tiếp cận với xu hướng Quốc tế, thực hiện giáo dục định
hướng nghề nghiệp thực hiện giáo dục phát triển bền vững nên trong Chương
trình môn Sinh học được thiết kế theo các chủ đề tính khái quát dành nhiều
thời gian để tổ chức các hoạt động dạy học giúp học sinh khám phá khoa học, phát
triển năng lực nhận thức, chú ý tổ chức các hoạt động trải nghiệm, thực
hành...Giúp học sinh phát triển khả năng thích ứng trong một thế giới biến đổi
không ngừng; khả năng chung sống hài hòa với thiên nhiên bảo vệ môi
trường để phát triển bền vững. Như vậy, dạy học thông qua trải nghiệm các hoạt
động tạo sản phẩm để thu nhận những kinh nghiệm, từ đó vận dụng vào thực tiễn
cuộc sống trong chương trình môn Sinh học không phải vấn đề mới, nhưng sẽ
rất hiệu quả đáp ứng được yêu cầu của chương trình giáo dục nếu thực hiện thường
xuyên, đồng bộ và có chọn lọc.
Sinh học môn khoa học tự nhiên nhưng lượng kiến thức thuyết khá dài,
khô khan, thiên về thực nghiệm nhiều hơn, trong khi đó sở vật chất mặc
đã được đầu nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn dạy học.
vậy, vấn đề đặt ra cho mỗi thầy giáo không ngừng trau dồi về chuyên môn,
tích cực tìm tòi để có những phương pháp dạy học phù hợp. Đặc biệt là khi tổ chức
hoạt động trải nghiệm sẽ loãng kiến thức, học sinh khó nắm bắt bài học chính, lợi
dụng quá trình tổ chức các hoạt động để lại cho một số bạn. vậy đòi hỏi giáo
viên cần phải có phương pháp và kỹ thuật phù hợp, chắt lọc thông tin và hoạt động
vừa sức, phù hợp học sinh điều kiện thực tiễn của nhà trường, tình hình địa
phương, kết hợp nhiều hình thức tổ chức khác nhau giúp phát huy năng lực học
sinh, kích thích được duy tìm tòi, tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh
từ đó hình thành nên sự đam mê, yêu thích môn học, m ra điểm mạnh của bản
thân, định hướng nghề nghiệp rõ ràng hơn.
Với kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm lại có điều kiện tham gia các buổi tập
huấn: Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, dạy học STEM, tích hợp
- 4 -
liên môn, xây dựng ngân hàng câu hỏi của Bộ, Sở GD&ĐT tổ chức, tôi đã mạnh
dạn sử dụng nhiều phương pháp dạy học trong các tiết dạy của mình như phương
pháp thảo luận nhóm, phương pháp dạy học dự án, phương pháp hướng dẫn học
sinh tự học, tự nghiên cứu…và gần đây nhất tôi hay cho học sinh tham gia các hoạt
động trải nghiệm khám phá, nghiên cứu gắn liền thực tiễn địa phương để học sinh
hiểu sâu sắc hơn bài học cũng như mục đích nhắm đến của từng bài đó là chủ động
biết cách chăm sóc sức khỏe cho bản thân gia đình. Thêm vào đó khi hiểu bài
sâu sắc các em sẽ yêu thích môn học nâng cao hiệu quả học tập, ôn thi học sinh
giỏi của bộ môn, góp phần giáo dục toàn diện cho các em học sinh.
Trước những xu hướng tất yếu của thực tiễn dạy học, bản thân chúng tôi đã
mạnh dạn tìm hiểu vận dụng vào thực tiễn dạy học môn sinh trường THPT
Tuần Giáo, bước đầu thực hiện nên chúng tôi mới chỉ thực hiện một số chuyên
đề nằm trong phần sinh học lớp 11 với chủ đề: Nâng cao hiu qu hc tp và ôn
thi hc sinh gii phn chuyn hóa vt cht và năng lưng đng vt thông qua
hot đng tri nghim sáng to và h thng câu hi vn dng”.
B. PHẠM VI TRIỂN KHAI THỰC HIỆN
1. Phạm vi triển khai:
Phạm vi kiến thức: Nâng cao hiu qu học tp và ôn thi hc sinh gii phn
chuyn hóa vt cht năng ng động vt thông qua hot đng tri nghim
sáng to và h thng câu hi vn dng”. Đ tài tp trung kiến thc và thc hin vn
dụng trong 3 ch đề ca phn chuyn hóa vt cht và năng ng động vt đó :
Dinh dưng và tu hóa động vt, hô hp động vt, tun hoàn động vt.
Đối tượng: Học sinh trường THPT Tuần Giáo (lớp thực nghiệm 11B1 lớp đối
chứng 11B3), lớp 11B3 trường THCS - THPT Quài Tở.
2. Đối tượng nghiên cứu:
Một số chuyên đề dạy học trải nghiệm sáng tạo theo định hướng trong dạy
học môn Sinh học 11 bộ KNTT.
Một số kỹ năng xây dựng và hệ thống hóa kiến thức, ôn tập củng cố sâu kiến
thức cho học sinh giỏi, hệ thống câu hỏi vận dụng mở rộng.
3. Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp nghiên cứu thuyết: Các tài liệu liên quan đến giáo dục trải
nghiệm sáng tạo theo định hướng giáo dục STEM nhằm phát triển năng lực và giải
quyết tình huống thực tiễn cho HS.
- 5 -
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra thực trạng năng lực duy sáng tạo
qua một số hoạt động theo định hướng giáo dục STEM và vận dụng thuyết vào giải
quyết các tình huống thực tiễn của các em HS lớp 11B1.
Phương pháp thực nghiệm phạm: Đưa một số bài tập thực nh trải
nghiệm sáng tạovà bài tập vận dụng thuyết vào giải quyết các tình huống thực
tiễn.
+ Lớp đối chứng: 11B3 (Tổng số học sinh: 41)
+ Lớp thực nghiệm: 11B1 trường THPT Tuần Giáo (Tổng số học sinh: 42),
lớp 11B3 trường THCS - THPT Quài Tở.
C. NỘI DUNG:
1. TÌNH TRẠNG GIẢI PHÁP ĐÃ BIẾT.
Ngày 27/12/2018, Bộ GD&ĐT đã công bố Chương trình giáo dục phổ thông
mới, gồm Chương trình tổng thể 27 chương trình môn học, hoạt động giáo dục.
Chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo mô hình phát triển năng
lực, thông qua những kiến thức bản, thiết thực, hiện đại các phương pháp
tích cực hóa hoạt động của người học, giúp học sinh hình thành phát triển
những phẩm chất và năng lực mà nhà trường và xã hội kì vọng.
Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, môn Sinh học được xây dựng
theo định hướng phát triển năng lực, gắn với các tình huống thực tiễn cũng đòi hỏi
thực hiện dạy học phát triển năng lực duy logic. Chính thế quan điểm xác
định việc tổ chức dạy học hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh làm trục
chính xuyên suốt cả cấp học. Hình thành năng lực trong môn Sinh học bao gồm
hình thành năng lực chung hình thành năng lực đặc thù, quan trọng hơn cả là
hình thành năng lực đặc thù. Năng lực đặc thù hướng tới trong việc tổ chức dạy
học Sinh học trong chương trình giáo dục phổ thông mới gồm: nhận thức sinh học,
tìm hiểu tự nhiên, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học; đồng thời cùng với các môn
học và hoạt động giáo dục khác góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ
yếu năng lực chung, đặc biệt tình yêu thiên nhiên, thế giới quan khoa học, sự
tự tin, trung thực, khách quan, thái độ ứng xử với thế giới tự nhiên phù hợp với yêu
cầu phát triển bền vững để trở thành người công dân trách nhiệm, người lao
động văn hoá, cần cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của nhân yêu
cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hoá cách
mạng công nghiệp mới.