4
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài:
Kiểm tra đánh giá là công cụ cần thiết để cung cấp cho giáo viên những
phản hồi về phương pháp giảng dạy và cách tiếp cận của mình đồng thời giúp
thiết kế các bài học mới. GD hiện đại đang chuyển từ tiếp cận nội dung sang
tiếp cận phát triển năng lực; người học không chỉ biết cái gì mà quan trọng hơn
là làm được cái gì trên cơ sở hiểu biết ấy. Trong quá trình dạy học, mỗi khâu
đều góp phần hoàn thành mục tiêu chung đồng thời hoàn thành những chức
năng riêng biệt. Đổi mới kiểm tra đánh giá của HS góp phần quan trọng vào đổi
mới chương trình giáo dục phổ thông. Nhà giáo dục G.K. Miler cho rằng:“Thay
đổi chương trình hoặc phương pháp dạy học mà không thay đổi hệ thống đánh
giá thì chưa chắc đã thay đổi được chất lượng dạy học. Nhưng thay đổi hệ
thống đánh giá mà không thay đổi chương trình giảng dạy thì lại có thể tạo nên
sự thay đổi theo chiều hướng tốt của chất lượng dạy học”.
Xu hướng kiểm tra, đánh giá của các quốc gia trên thế giới đều chú trọng
đánh giá năng lực người học. Tuy nhiên, thực tế dạy học cho thấy, cách dạy và
học của học sinh bị chi phối bởi quan niệm chỉ học những gì có trong đề kiểm
tra và thi. Việc vận dụng các kĩ thuật đánh giá trong dạy học còn bị xem nhẹ
hoặc ít khi được áp dụng trong thực tế dạy học. KTĐG trước đây chủ yếu ở
cuối mỗi bài, mỗi chương hoặc sau mỗi nội dung học nên ít đánh giá được năng
lực người học. Vì vậy, KTĐG phải được thực hiện thường xuyên trong suốt
quá trình học.
Thực tiễn dạy học môn Sinh học hiện nay ở trường THPT cho thấy hoạt
động Kiểm tra đánh giá cần phải được quan tâm đổi mới nhiều hơn nữa, bởi vì
“đến nay chúng ta mới chỉ dừng lại ở đổi mới việc ra đề tự luận, trắc nghiệm,
đánh giá theo PiSa ... còn việc đổi mới về mục đích, công cụ, chủ thể đánh giá”
trong dạy học thì chưa được quan tâm đúng mức. Năm học 2020 - 2021 Bộ
Giáo dục và Đào tạo đã triển khai cho tập thể đội ngũ sư phạm trong cả nước
thực hiện học tập các chuyên đề (Module 1, 2, 3). Trong đó module 3 chúng tôi
đã vận dụng hiệu quả. Chúng tôi tự nhận thấy đổi mới phương thức kiểm tra
đánh giá môn Sinh học ở trường THPT theo cách dùng công cụ KTĐG như
Bảng kiểm, Rubrics, bài tập, hồ sơ học tập... là hợp lí và chúng tôi tiến hành
thử nghiệm.
Đối với HS, môn Sinh học là một bộ môn quen thuộc và gần gũi trong
cuộc sống. Trong đó, chủ đề - Thành phần hóa học của tế bào - Sinh 10 là kiến
thức đặc biệt quan trọng vì nó có nhiều ứng dụng trong thực tiễn, có thể tạo
điều kiện thực hiện liên môn ở trường phổ thông. Tuy nhiên, chủ đề này có
khối lượng kiến thức khá mới mẻ với HS khi bắt đầu học chương trình THPT
và nó tạo ra không ít khó khăn cho các em khi lần đầu tiếp xúc. Khi học xong
chủ đề này, HS sẽ thấy được các đặc điểm của sự sống ở cấp độ tế bào là do các
