Sáng kiến kinh nghiệm
1
Đề tài: Hướng dẫn một số phương pháp giải toán bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán lớp 5
LỜI CÁM ƠN
Tôi xin chân thành cám ơn Ban giám hiệu, sự hợp tác giúp đỡ
nhiệt tình của các đồng chí giáo viên trong nhà trường đã tạo điều
kiện cho tôi khảo sát thực tế, thu thập số liệu, góp nhiều ý kiến cho
tôi hoàn thành đề tài sáng kiến này. Với sự nỗ lực của bản thân và
kinh nghiệm trong giảng dạy, tôi có đóng góp nhỏ của mình với đề
tài: “ Hướng dẫn một số phương pháp giải toán bồi dưỡng học
sinh học tốt môn toán lớp 5” Tuy do điều kiện nghiên cứu, thời
gian, phạm vi có hạn nên sáng kiến không thể tránh khỏi những
thiếu sót, kính mong sự góp ý chân thành của đồng nghiệp, của Hội
đồng khoa học cấp trường và cấp ngành để Sáng kiến kinh nghiệm
của tôi được hoàn thiện hơn và có giá trị ứng dụng trong thực
tiễn.Tôi xin chân thành cám ơn.
Hoàng Thị Hiền
Sáng kiến kinh nghiệm
2
Đề tài: Hướng dẫn một số phương pháp giải toán bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán lớp 5
PHẦN I: MỞ ĐẦU
1.Lí do chọn đề tài và lịch sử vấn đề nghiên cứu.
Đất nước ta đã và đang bước vào thời kì hội nhập với tất cả các nước tiên tiến trên
toàn thế giới. Mỗi chúng ta đều nhận thấy sự chuyển biến của mọi mặt trong đời sống xã
hội theo từng ngày, từng giờ. Để đất nước trở nên phồn thịnh, xoá bỏ nghèo nàn lạc hậu,
chúng ta cần lắm những bàn tay nắm lấy bàn tay, những người công dân có đức, có tài.
Bác Hồ kính yêu đã nói “ Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng
người”. Trồng người là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nghành Giáo dục
đóng vai trò quan trọng hàng đầu. Làm thế nào để sự nghiệp trồng người mang lại nhiều
kết quả tốt? Yếu tố này chính là mục tiêu của một nền giáo dục đổi mới, là trách nhiệm
của hệ thống Giáo dục quốc dân.
Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ quan trọng trong việc nâng cao
chất lượng giáo duc. Bác viết “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân
tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu
được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”. Đúng vậy, “
Hiền tài là nguyên khí quốc gia” Bất kì quốc gia nào muốn có nền công nghiệp tiên tiến,
một đất nước phồn vinh thì phải xác định cho mình chiến lược “ Nhân tài” Đó chính là
nguồn nhân lực quý báu của đất nước, động lực phát triển kinh tế, xã hội của quốc gia. “
Dân trí, nhân lực, nhân tài là ba mục tiêu phát triển chiến lược giáo dục”. Nghị quyết
TW II khóa VIII nhấn mạnh Giáo dục được coi là “Quốc sách hàng đầu” Công tác giáo
dục không chỉ nhằm cung cấp tri thức, phát triển nhân cách cho học sinh mà còn có
nhiệm vụ phát triển và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.
1.1.Xuất phát từ thực trạng việc đổi mới dạy và học toán ở trường Tiểu học.
- Cổ nhân có câu “ Mưu kế 100 năm không gì bằng đào tạo nhân tài cho ngày
mai”. Có lẽ vì thế, nghề giáo đã được đánh giá là “ Nghề cao quí nhất trong các nghề cao
quí”. Để đảm đương trọn vẹn trọng trách của xã hội giao cho trước hết người thầy phải
xác định đúng mục tiêu của Giáo dục nói chung và mục tiêu của Giáo dục Tiểu học nói
riêng đó là: Giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và
lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ, thể chất và các kĩ năng cơ bản, góp phần hình thành
nhân cách và trách nhiệm công dân, tiếp tục học Trung học cơ sở.
- Trong chương trình Tiểu học thì môn Toán là một trong những viên gạch để xây
Sáng kiến kinh nghiệm
3
Đề tài: Hướng dẫn một số phương pháp giải toán bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán lớp 5
dựng toà nhà tri thức ở mỗi em học sinh. Mỗi học sinh đều phải thể hiện được hoạt động
học tập tích cực, chủ động, sáng tạo. Hòa chung niềm vui của nền giáo dục nưóc nhà,
năm 2015, Viêt Nam đại thắng tại Olympic toán học quốc tế, đứng thứ 5/106 nước tham
dự. Để đạt được két quả như vậy thì ngay từ bậc tiểu học, việc đổi mới phương pháp dạy
học toán, công tác bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán là hết sức cần thiết.
1.2. Sự cần thiết của việc bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán.
- Bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán là một hoạt động cần thiết trong quá trình
dạy học, cần được tiến hành liên tục, đồng thời với việc dạy học mỗi đơn vị kiến thức.
- Bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán trước hết để các em phát triển những kĩ
năng tư duy đặc trưng của toán học.
- Trong chương trình toán Tiểu học, một số không ít các em học sinh khi đứng
trước một bài toán rất khó khăn để xác định được phương pháp giải các bài toán đó vì
vậy giải toán chiếm vị trí đặc biệt quan trọng. Các bài toán được sử dụng để gợi động cơ
tìm kiến thức mới, giải toán được sử dụng để củng cố, luyện tập kiến thức, giải toán giúp
cho việc nâng cao năng lực tư duy của học sinh. Khi học giải toán, học sinh thực hiện
công việc của một người làm toán.
-Vì vậy một yêu cầu đặc biệt quan trọng đối với giáo viên Tiểu học là phải nắm
chắc phương pháp giải các bài toán nâng cao ở Tiểu học, đồng thời có năng lực giải các
bài toán bằng “ phương pháp Tiểu học” mà đó là một công việc không hề dễ dàng.
- Khi nghiên cứu về phương pháp giải các bài toán bồi dưỡng học sinh học tốt
môn toán lớp 5, để học sinh dễ hiểu hơn, cuốn hút hơn và gây hứng thú trong học tâp
nhiều hơn, để học sinh từ thích thú mà đi đến chủ động học tập, tìm tòi, sáng tạo. Nhận
thấy tầm quan trọng của phương pháp dạy học cho nên tôi trình bày về “ Hướng dẫn một
số phương pháp giải toán bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán lớp 5”
2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu đề tài.
2.1. Mục tiêu: Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 5 giải các dạng toán
cơ bản và nâng cao nhằm bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán.
2.2. Phạm vị nghiên cứu.
- Nội dung: Hướng dẫn học sinh biết và vận dụng được các phương pháp giải toán nhằm
bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán lớp 5.
- Thời gian: Qua quá trình giảng dạy và bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán lớp 5, tôi
Sáng kiến kinh nghiệm
4
Đề tài: Hướng dẫn một số phương pháp giải toán bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán lớp 5
nghiên cứu, tích lũy và làm đề tài trong thời gian từ 11/ 2018 đến hết tháng 01/ 2019
3. Đối tượng nghiên cứu: Giúp học sinh lớp 5 hệ thống và vận dụng được các phương
pháp giải các dạng toán cơ bản và nâng cao.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để đạt dược mục têu nêu trên, tôi đã xác định cho mình những nhiệm vụ nghiên
cứu sau đây:
a. Tìm hiểu thực trạng.
b. Các biện pháp thực hiện.
5. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện được mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu mà đề tài đề ra, tôi xây dựng
các phương pháp nghiên cứu sau đây:
a. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí thuyết:
Tìm hiểu sách giáo khoa lớp 4, lớp 5 và các tài liệu, sách tham khảo liên quan đến toán
Tiểu học.
b. Nhóm các phương pháp thực tiễn:
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp phỏng vấn.
PHẦN II: CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI
CHƯƠNG I: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC VẬN DỤNG MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP
THƯỜNG SỬ DỤNG TRONG GIẢI TOÁN Ở LỚP 5 ĐỂ BỒI DƯỠNG HỌC
SINH HỌC TỐT MÔN TOÁN.
- Để học sinh học tốt môn toán thì việc nắm vững và sâu các phương pháp giải
toán chiếm vị trí vô cùng quan trọng, từ đó giúp các em giải được các bài toán cơ bản,
cao hơn nữa giúp các em có óc tư duy, độc lập, sáng tạo, phát triển trí thông minh đối với
các bài toán nâng cao.
- Qua việc dạy và học, học sinh vận dụng được một số phương pháp giải toán có
hiệu quả nhưng bên cạnh đó cũng không tránh khỏi những tồn tại. Qua thực tế cho thấy:
1. Thực trạng giáo viên.
* Ưu điểm:
+ Giáo viên nắm chắc phương pháp giảng dạy theo hướng đổi mới, lấy học sinh làm
Sáng kiến kinh nghiệm
5
Đề tài: Hướng dẫn một số phương pháp giải toán bồi dưỡng học sinh học tốt môn toán lớp 5
trung tâm.
+ Đa số giáo viên đều tìm hiểu kĩ bài giảng, vận dụng linh hoạt các phương pháp.
* Nhược điểm: Bồi dưỡng học sinh là một công tác kiêm nhiệm, cơ sở vật chất (
phòng học) của trường còn gặp nhiều khó khăn, do đặc thù của lớp học một buổi nên giáo
viên cho học sinh học tốt môn toán tiếp cận với các bài toán nâng cao chưa nhiều.
2. Thực trạng học sinh.
* Ưu điểm: Qua việc tìm hiểu, điều tra cho thấy bài làm của học sinh, đa số các
em nắm được các phương pháp giải đối với các bài toán nâng cao.
* Nhược điểm: Về việc vận dụng một cách linh hoạt các phương pháp giải bài
toán nâng cao đôi với một số học sinh còn gặp rất nhiều khó khăn, việc phối hợp nhiều
phương pháp để giải bài toán chưa được các em vận dụng một cách triệt để.
* Nguyên nhân:
- Thời gian bồi dưỡng cho học sinh còn hạn chế (thường các em được bồi dưỡng
vào trái với buổi học chính thức hoặc chiều thứ bảy) để các em tiếp cận giải các bài toán
củng cố sâu còn rất ít.
- Chương trình hoạt động ngoại khoá toán Tiểu học còn hạn chế (Đối với học sinh
Tiểu học thì ngoại khoá Toán học giúp chọ Toán học hấp dẫn học sinh hơn, làm cho Toán
học trở nên gần gũi hơn với cuộc sống hàng ngày, đồng thời tạo cơ hội hình thành ở học
sinh những phẩm chất không đơn thuần Toán học).
CHƯƠNG II. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
- Khi giáo viên đưa ra một bài toán, để giải được bài toán đó thì trước hết học sinh phải
xác định xem bài toán đó thuộc dạng toán cơ bản nào, bài toán đó có cần phối hợp nhiều
phương pháp giải hay không ?
- Đứng trước những khó khăn mà học sinh thường gặp khi giải một bài toán thì vai
trò của người giáo viên là phải dẫn dắt học sinh từ những điều đã học, từ những bài toán
đã làm để học sinh biết học tập một cách sáng tạo, hiểu và nắm vững các phương pháp
giải toán cơ bản sau đây.
I. PHƯƠNG PHÁP DÙNG SƠ ĐỒ ĐOẠN THẲNG
Sơ đồ đoạn thẳng có vai trò đặc biệt quan trọng trong giải toán ở Tiểu học nói
chung và chương trình Toán lớp 5 nói riêng. Nhờ sơ đồ đoạn thẳng các khái niệm và
quan hệ trừu tượng của số học như các phép tính và các quan hệ được biểu thị trực quan
