Sàng lọc và định danh kháng thể bất thường trên bệnh nhân thalassemia truyền máu nhiều lần

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 5 * 2013<br /> <br /> SÀNG LỌC VÀ ĐỊNH DANH KHÁNG THỂ BẤT THƯỜNG <br />  TRÊN BỆNH NHÂN THALASSEMIA TRUYỀN MÁU NHIỀU LẦN <br /> Lâm Trần Hòa Chương*, Lê Phương Duyên*, Lê Thị Tâm*, Nguyễn Thị Như Nguyện*,  <br /> Đoàn Thị Tuyết Thu*, Phan Nguyễn Thanh Vân* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Kháng thể bất thường có thể là nguyên nhân gây ra các phản ứng truyền máu. Do đó các bệnh nhân truyền <br /> máu nhiều lần như Thalassemia cần phải khảo sát kháng thể bất thường để bảo đảm an toàn truyền máu. <br /> Mục  tiêu: Khảo sát kháng thể bất thường và các yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân Thalassemia tại Bệnh viện <br /> Truyền máu Huyết học từ tháng 01/2010‐10/2010. <br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 269 bệnh nhân Thalasesemia được sàng lọc và định danh kháng <br /> thể bất thường bằng kỹ thuật card gel và ống nghiệm. <br /> Kết  quả: tỷ lệ kháng thể miễn dịch là 6,3%; kháng thể định danh được chủ yếu là hệ nhóm máu Rhesus <br /> (47,06%) trong đó chủ yếu là Anti‐E (29,42%). Các yếu tố như số lần truyền máu, số túi máu truyền mỗi lần có <br /> liên quan đến tỷ lệ xuất hiện kháng thể bất thường. <br /> Kết luận: khảo sát kháng thể bất thường là cần thiết để bảo đảm an toàn truyền máu.  <br /> Từ khóa: kháng thể bất thường, kỹ thuật sàng lọc kháng thể, kỹ thuật định danh kháng thể. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> STUDY OF IRREGULAR ANTIBODY IN THALASSEMIA PATIENTS AT BLOOD TRANSFUSION <br /> AND HEMATOLOGY HOSPITAL HO CHI MINH CITY. <br /> Lam Tran Hoa Chuong, Le Phuong Duyen, Le Thi Tam, Nguyen Thi Nhu Nguyen,  <br /> Doan Thi Tuyet Thu, Phan Nguyen Thanh Van <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐  No 5 ‐ 2013: 64 ‐ 67 <br /> Irregular  antibodies  may  cause  transfusion  reactions.  Therefore,  the  multiple  transfused  patients  such  as <br /> thalassemia patients should be screened for irregular antibody to ensure safe transfusion. <br /> Objective:  detection  of  abnormal  antibody  in  Thalassemia  patients  at  the  blood  Transfusion  Hematology <br /> hospital Ho Chi Minh city. <br /> Subjects and methods: we do screening and identifying antibody in 269 Thalassemia patients by card gel <br /> and tube method. <br /> Results:  the  rate  of  alloantibody  detected  is  6.3%;  The  most  significant  antibody  is  founded  within  the <br /> Rhesus  blood  group  (47.06%)  with  Anti‐E  (29.42%).  The  number  of  units  transfused  has  been  founded <br /> proportionally correlated with a high rate of antibody occurence. <br /> Conclusion: study of irregular antibody is necessary for transfusion safety.  <br /> Keywords: irregular antibody, screening antibody test, identification antibody test. <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> <br /> Đối  với  vấn  đề  thực  hành  truyền  máu  hiện <br /> nay  tại  Việt  Nam,  các  thầy  thuốc  vẫn  cho  rằng <br /> <br /> * Bệnh viện Truyền Máu Huyết Học TP. HCM <br /> Tác giả liên lạc: ThS. BS. Lâm Trần Hòa Chương   ĐT: 0908128035 <br /> <br /> 64<br /> <br />  Email: lthchuong79@yahoo.com  <br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 5 * 2013 <br /> chỉ  cần  truyền  máu  cùng  nhóm  với  bệnh  nhân <br /> trong hệ nhóm máu ABO là đủ mà không để ý <br /> đến các hệ thống nhóm máu khác, đặc biệt là các <br /> hệ nhóm máu như Rh, hệ Duffy, hệ Kidd … từ <br /> đó, đã có những tai biến truyền máu xảy ra do <br /> tính sinh miễn dịch tạo kháng thể ở người nhận <br /> máu  chống  hồng  cầu  truyền  vào,  thường  hay <br /> gặp  ở  nhóm  bệnh  nhân  truyền  máu  nhiều  lần <br /> điển hình như trong bệnh lý thalassemia. Vì vậy, <br /> chúng  tôi  tiến  hành  nghiên  cứu  này  được  thực <br /> hiện với mục tiêu: “Khảo sát tỷ lệ kháng thể bất <br /> thường  và  các  yếu  tố  liên  quan  ở  nhóm  bệnh <br /> nhân  Thalassemia  truyền  máu  nhiều  lần  tại <br /> Bệnh  viện  Truyền  máu  Huyết  học  từ  tháng <br /> 01/2010 – 10/2010”. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Thiết kế nghiên cứu <br /> Nghiên cứu mô tả tiến cứu. <br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Tất  cả  bệnh  nhân  Thalassemia  điều  trị  tại <br /> bệnh viện Truyền máu ‐  Huyết  học  Thành  phố <br /> Hồ  Chí  Minh  trong  thời  gian  từ  tháng  01/2010 <br /> đến tháng 09/2010 và đã được truyền máu nhiều <br /> lần (> 5 lần). <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Phương pháp chọn mẫu nghiên cứu <br /> Tiêu chuẩn nhận vào mẫu nghiên cứu: <br /> ‐  Bệnh  nhân  Thalassemia  điều  trị  tại  bệnh <br /> viện  Truyền  máu  ‐  Huyết  học  Thành  phố  Hồ <br /> Chí  Minh  trong  thời  gian  từ  tháng  01/2010  đến <br /> tháng  09/2010,  bệnh  nhân  có  nhu  cầu  truyền <br /> máu và đã được truyền máu nhiều lần (> 5 lần). <br /> Tiêu chuẩn loại trừ: <br /> ‐ Các bệnh nhân Thalassemia không đồng ý <br /> tham gia nghiên cứu. <br /> ‐  Các  bệnh  nhân  Thalassemia  được  truyền <br /> máu ≤ 5 lần. <br /> ‐ Các bệnh nhân có kết quả Coombs trực tiếp <br /> dương tính. <br /> <br /> Vật liệu nghiên cứu <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Đối với mỗi bệnh nhân cần lấy 4ml máu tĩnh <br /> mạch như sau: <br /> ‐  1  mL  máu  lấy  trong  ống  xét  nghiệm  có <br /> chống đông EDTA để lấy hồng cầu. <br /> ‐  3  mL  máu  không  có  chống  đông  để  lấy <br /> huyết thanh. <br /> <br /> Thuốc thử <br /> ‐  Huyết  thanh  kháng  Globulin  đa  giá  C3d‐<br /> IgG (hãng CSL, Úc). <br /> ‐  Huyết  thanh  kháng  hệ  ABO,  hệ  Rh,  hệ <br /> MNSs, hệ Kidd, hệ Duffy gồm có 16 kháng thể: <br /> A,  B,  A/B,  D,  C,  E,  c,  e,  M,  N,  S,  s,  Jka,  Jkb,  Fya, <br /> Fyb; (hãng CSL). <br /> ‐ Dung dịch ScanLiss (hãng BioRad, Mỹ). <br /> ‐ Dàn hồng cầu mẫu gồm 3 hồng cầu mẫu O <br /> sử dụng để sàng lọc kháng thể (hãng BioRad). <br /> ‐ Dàn hồng cầu mẫu gồm 10 hồng cầu mẫu <br /> O sử dụng để định danh KTBT (hãng BioRad). <br /> <br /> Các kỹ thuật sử dụng <br /> ‐  Kỹ  thuật  sàng  lọc  kháng  thể  để  phát  hiện <br /> các kháng thể lưu hành trong huyết thanh bằng <br /> phương pháp trong ống nghiệm và Card gel. <br /> ‐  Kỹ  thuật  định  danh  KTBT  bằng  ống <br /> nghiệm và Card gel. <br /> <br /> Phương pháp phân tích số liệu <br /> ‐  Số  liệu  được  xử  lý,  phân  tích  bằng  phần <br /> mềm thống kê SPSS.PC for Window 10.5. <br /> ‐  Thống  kê  mô  tả  về  các  đặc  điểm  của  đối <br /> tượng nghiên cứu. <br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Tỉ lệ xuất hiện kháng thể miễn dịch <br /> Bảng 1: Tỷ lệ xuất hiện kháng thể miễn dịch  <br /> Số trường hợp<br /> 269<br /> <br /> Sàng lọc (+)<br /> 17<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 6,3<br /> <br /> Nhận  xét:  Có  17/269  trường  hợp  có  xét <br /> nghiệm sàng lọc KTBT dương tính (6,31%) trong <br /> nhóm  nghiên  cứu,  các  trường  hợp  này  đều <br /> hướng đến kháng thể miễn dịch; sau đó  chúng <br /> tôi tiếp tục tiến hành định danh KT đối với các <br /> trường hợp này. <br /> <br /> Mẫu xét nghiệm <br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học <br /> <br /> 65<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 5 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> Bảng 2: Kháng thể miễn dịch được định danh trong <br /> nhóm nghiên cứu <br /> Hệ nhóm máu<br /> Rhesus<br /> MNSs<br /> Duffy<br /> Kidd<br /> Tổng số<br /> <br /> Tên KT<br /> C<br /> E<br /> c<br /> e<br /> M<br /> Fyb<br /> Jka<br /> <br /> Số trường hợp<br /> 01<br /> 05<br /> 01<br /> 01<br /> 02<br /> 04<br /> 03<br /> 17<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 5,88<br /> 29,42<br /> 5,88<br /> 5,88<br /> 11,76<br /> 23,53<br /> 17,65<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: tỷ lệ kháng thể miễn dịch gặp cao <br /> nhất ở hệ nhóm máu Rhesus chiếm 47,06% (8/17 <br /> trường hợp), trong đó chủ yếu là Anti‐E 29,42%. <br /> <br /> Khảo  sát  các  yếu  tố  gây  xuất  hiện  kháng <br /> thể bất thường ở nhóm nghiên cứu <br /> Tỷ  lệ  xuất  hiện  kháng  thể  bất  thường  có  liên <br /> quan đến giới tính ở nhóm nghiên cứu: <br /> Bảng 3: Tỷ lệ xuất hiện kháng thể bất thường liên <br /> quan đến giới tính <br /> Giới tính<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Tổng số<br /> <br /> KTBT<br /> Tổng số<br /> Có hiện diện Không hiện diện<br /> 13 (11,7%)<br /> 98 (88,3%)<br /> 111 (100%)<br /> 137 (86,7%)<br /> 158 (100%)<br /> 21 (13,3%)<br /> 34 (12,6%)<br /> 235 (87,4%)<br /> 269 (100%)<br /> <br /> Nhận xét: tỷ lệ xuất hiện KTBT cao hơn ở nữ <br /> 13,3% (21/158). <br /> <br /> Tỷ  lệ  xuất  hiện  kháng  thể  bất  thường  có  liên <br /> quan đến số lần truyền máu ở nhóm nghiên <br /> cứu <br /> Bảng 4: Tỷ lệ xuất hiện kháng thể bất thường liên <br /> quan đến số lần truyền máu <br /> Số lần truyền máu<br /> <br /> KTBT (+)<br /> <br /> P<br /> <br /> 10-20 lần<br /> 21-30 lần<br /> 31-40 lần<br /> >40 lần<br /> Tổng số<br /> <br /> 1 (5,8%)<br /> 2 (11,7%)<br /> 5 (29,5%)<br /> 9 (53%)<br /> 17 (100%)<br /> <br />