Sáu bài học từ các cuộc
khủng hoảng
Mỗi lần nền kinh tế trải qua những cơn khủng hoảng, thì đó chính
là những bài học cho các công ty còn trụ vững lại. Thế nhưng,
nếu không biết rút kinh nghiệm, rất có thể họ vẫn đi vào vết xe đổ
của các công ty đi trước.
Mỗi lần nền kinh tế trải qua những cơn khủng hoảng, thì đây
chính là cơ hội cho các nhà lãnh đạo kiệt xuất được tôi luyện qua
thử thách. Hay nói cách khác, cuộc khủng hoảng tài chính trong
thời gian gần đây đã gợi ra nhiều bài học cần suy ngẫm.
Tuy nhiên, chỉ có thể học hỏi được được điều gì đó khi chúng ta
thực sự thấu hiểu bản chất của cuộc khủng hoảng – đó không
phải là hệ quả của những sai lầm trước đây hay do bất kỳ vận
mệnh đen đủi nào. Vậy đâu mới là nguyên nhân?
Trong quá trình viết bài “7 điều dẫn đến thất bại lớn” (Seven ways
to Fail Big) cho tạp chí Havard Business Review và cuốn “Bài học
tỷ đô: Bạn có thể học được gì từ những thất bại không thể bào
chữa trong 25 năm qua?” (Billion-Dollar Lessons: What You Can
Learn from the Most Inexcusable Business Failures of the Last 25
Years) mới được xuất bản gần đây, chúng tôi đã thực hiện một
công trình nghiên cứu với 2500 vụ thất bại lớn.
Kết quả của nghiên cứu cho thấy: Sự sụp đổ dây chuyền của
hàng loạt những tập đoàn như Washington Mutual, Wachovia,
Lehman Brothers, AIG, Bear Stearns, Merrill Lynch hay rất nhiều
các tổ chức khác đều sớm bắt nguồn từ các chiến lược đầy nghi
ngờ mà đáng lẽ họ cần phải tuyệt đối tránh.
Dưới đây là sáu bài học mà nếu biết tiếp thu từ cách đây một
thập kỷ, thì có lẽ chúng ta không phải trải qua tình thế như hiện
nay.
6 bài học dành cho nhà quản trị doanh nghiệp
1. Không nên để các nhà giao dịch tự do biến mọi khoản tiền
thành các khoản trả trước.
Liệu có phải chính người cho vay thâu tóm các tài sản thế chấp,
giám đốc ngân hàng tung ra các trái phiếu, hay người bán hàng
có quyền chấm dứt các bản hợp đồng trước khi kết thúc quý cuối
năm?
Thực ra, chính các nhà giao dịch mới là người phải chịu trách
nhiệm với sự sống còn của những quyết định này cho tới tận
nhiều năm sau. Những cá nhân đảm nhiệm vai trò tạo ra các
thương vụ nên gắn chặt các khoản phúc lợi bồi thường với tình
hình hoạt động lâu dài của những thương vụ đó.
Công ty viễn thông Green Tree Financial đã cảnh báo về việc mọi
chuyện sẽ nguy hiểm như thế nào nếu tách rời các khoản phí trả
trước khỏi trách nhiệm lâu dài.
Vào những năm 90 của thế kỷ trước, Green Tree có cung cấp
loại hình dịch vụ thế chấp các căn nhà di động (mobile homes),
và các hợp đồng thế chấp thường kéo dài khoảng 30 năm. Trong
khi đó, những tài sản (nhà di động) được mang ra đảm bảo
thường chỉ có vòng đời sử dụng khoảng từ 10 tới 15 năm.
Tuy nhiên, phần lớn thu nhập của Green Tree – từ Tổng Giám
đốc Điều hành cho tới các nhân viên cấp dưới – đều gắn với tốc
độ tăng trưởng của số lượng các tài sản thế chấp. Chính vì thế
đã dẫn đến tình trạng các khoản nợ xấu gia tăng với tốc độ chưa
từng thấy tại công ty.
Khi các vấn đề bắt đầu phát sinh, Green Tree thực sự phải dàn
xếp để bán lại cho Tập đoàn Bảo hiểm Conseco với giá gần 6 tỷ
USD vào năm 1999. Sau đó, Conseco tuyên bố xóa bỏ tất cả các
khoản lợi nhuận mà Green Tree từng lưu giữ và hãng này cũng
rơi vào tình trạng thua lỗ kéo dài dẫn đến phải đệ đơn xin phá
sản (2002).
Bỏ qua những bài học của Green Tree, những người cho vay
dưới chuẩn (subprime lenders)[1] cũng hoàn toàn bị mê hoặc và
chạy theo những khoản phí trả trước, tạo ra một con số đáng kinh
ngạc về các khoản nợ xấu, mà sau đó đều được chuyển thành
chứng khoán và được mang ra giao dịch.
2. Các rủi ro có thể có mối tương quan ngầm mà đôi khi bạn
không nghĩ tới.
Nói một cách khác, dù chỉ là một vấn đề đơn lẻ phát sinh, nhưng
khi chúng thực sự trầm trọng, thì sẽ dẫn tới những hậu quả khôn
lường.
Quỹ phòng chống rủi ro[2] cho rằng bản thân họ đã thực hiện đa