Sinh thái học nông nghiệp : Quần xã sinh vật part 2

Chia sẻ: AJFGASKJHF SJHDB | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

134
lượt xem 30
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chuỗi thức ăn có thể dài hoặc ngắn. Độ dài của chuỗi thức ăn được quyết định bởi một số qui luật, trong đó qui luật hình tháp sinh thái được quan tâm nhiều nhất. Qui luật về hình tháp sinh thái: Mỗi một quần xã có một cấu trúc dinh dưỡng xác định và thường được xem là đặc trưng cho từng kiểu hình sinh thái. Để biểu thị mối tương quan về mặt liều lượng giữa các bậc dinh dưỡng người ta thường dùng biểu đồ hình tháp, còn gọi là tháp sinh thái....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sinh thái học nông nghiệp : Quần xã sinh vật part 2

H×nh 3. L−íi thøc ¨n ®iÓn h×nh trªn c¹n (C¸c ch÷ sè La M· chØ thø tù c¸c bËc dinh d−ìng) Chuçi thøc ¨n cã thÓ dµi hoÆc ng¾n. §é dµi cña chuçi thøc ¨n ®−îc quyÕt ®Þnh bëi mét sè qui luËt, trong ®ã qui luËt h×nh th¸p sinh th¸i ®−îc quan t©m nhiÒu nhÊt. Qui luËt vÒ h×nh th¸p sinh th¸i: Mçi mét quÇn x· cã mét cÊu tróc dinh d−ìng x¸c ®Þnh vµ th−êng ®−îc xem lµ ®Æc tr−ng cho tõng kiÓu h×nh sinh th¸i. §Ó biÓu thÞ mèi t−¬ng quan vÒ mÆt liÒu l−îng gi÷a c¸c bËc dinh d−ìng ng−êi ta th−êng dïng biÓu ®å h×nh th¸p, cßn gäi lµ th¸p sinh th¸i. Trong ®ã, c¸c trÞ sè sinh th¸i cña c¸c bËc dinh d−ìng ®−îc thÓ hiÖn b»ng c¸c h×nh ch÷ nhËt xÕp chång lªn nhau víi chiÒu dµi cña h×nh tØ lÖ víi dßng n¨ng l−îng hay n¨ng suÊt cña mçi møc, chiÒu cao cña th¸p t−¬ng øng víi ®é dµi cña chuçi dinh d−ìng. Trong tù nhiªn cã ba kiÓu h×nh th¸p sinh th¸i chÝnh: th¸p sè l−îng, th¸p sinh khèi (sinh vËt l−îng) vµ th¸p n¨ng l−îng. C¸c h×nh th¸p sè l−îng vµ sinh khèi cã thÓ lµ nghÞch ®¶o hoÆc nghÞch ®¶o mét phÇn, nghÜa lµ ®¸y cã thÓ nhá h¬n mét hoÆc vµi tÇng ë trªn, cßn h×nh th¸p n¨ng l−îng lu«n lu«n thu hÑp l¹i vÒ phÝa ®Ønh. Odum.E.P.(1971) ®· ®−a ra mét chuçi thøc ¨n s¬ ®¼ng nhÊt mµ s¶n phÈm ®Çu tiªn cña nã lµ ®Ëu chµm trång trªn diÖn tÝch 4 hecta, trªn c¸nh ®ång ®ã nu«i bª vµ gi¶ thiÕt bª chØ ¨n ®Ëu chµm (Medicago). Bª lµ nguån thøc ¨n duy nhÊt cña mét em bÐ 12 tuæi. C¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®−îc tr×nh bµy ë ba th¸p: sè l−îng, sinh khèi vµ n¨ng l−îng.
Em bÐ 1 A Con bª 4,5 2x107 C©y ®Ëu bß Medicago 1 02 1 10 Th¸ng Em bÐ 4,72x105 g B Con bª 9,62x105 g C©y ®Ëu bß Medicago 8,03x107 g 1 02 1 10 Th¸ng M« c¬ ë ng−êi 8,3x103 cal C L−îng thÞt bª s¶n sinh 1,19x106 cal C©y ®Ëu Medicago s¶n xuÊt 1,49x107 cal ¸nh s¸ng mÆt trêi nhËn ®−îc 6,3x1010 cal 1 02 1 10 Th¸ng H×nh 4. Th¸p sinh th¸i cña mét hÖ sinh th¸i ®¬n gi¶n: ®Ëu midicago, con bª vµ em bÐ 12 ruæi Th¸p sè l−îng (A), sinh khèi (B) vµ n¨ng l−îng (C) A: nÕu nh− em bÐ trong c¶ n¨m chØ ¨n thÞt bª, th× ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nµy cÇn 4,5 con bª vµ ®Ó nu«i sè bª nµy cÇn ph¶i trång 20 triÖu c©y medicago trªn diÖn tÝch 4 hecta. B: tÊt c¶ c¸c con sè ®−îc ®æi thµnh ®é lín cña sinh khèi (g). C: sinh khèi ®−îc chuyÓn ®æi thµnh n¨ng l−îng; l−îng calo gi¶m dÇn râ rÖt khi chuyÓn tõ møc thÊp lªn møc cao. VÝ dô nµy minh ho¹ râ hiÖu suÊt cña c¸c møc dinh d−ìng kh¸c nhau. Sè n¨ng l−îng mÆt trêi mµ ®Ëu medicago sö dông lµ 0,24%; Sè n¨ng l−îng ®−îc ®Ëu chµm ®ång ho¸ ®Ó tÝch luü vËt chÊt cho c¬ thÓ cña bª trong mét n¨m lµ 8,0%; Sè n¨ng l−îng ®−îc bª ®ång ho¸ dïng cho viÖc ph¸t triÓn vµ sinh tr−ëng cña trÎ em trong thêi gian mét n¨m (tõ 12 ®Õn 13 tuæi) lµ 0,7% (hÖ sè sö dông rÊt thÊp, ngo¹i trõ c¸c nguyªn nh©n kh¸c, cßn mét phÇn lín lµ do kh«ng ¨n ®−îc). Th¸p sè l−îng lµ kÕt qu¶ t¸c dông ®ång thêi cña ba yÕu tè. Mét trong sè ®ã lµ yÕu tè vËt lÝ ®¬n thuÇn, cô thÓ lµ: ®Ó c©n b»ng khèi l−îng cña mét vËt thÓ lín ®ßi hái nhiÒu vËt thÓ nhá. NÕu träng l−îng cña c¸c sinh vËt lín b»ng träng l−îng c¸c sinh vËt nhá th× sè l−îng cña c¸c sinh vËt nhá sÏ lín h¬n nhiÒu so víi sè l−îng cña c¸c sinh vËt lín. YÕu tè thø hai lµ tØ lÖ - mçi mét lÇn vËn chuyÓn n¨ng l−îng liªn tôc tõ m¾t xÝch nµy sang m¾t xÝch kh¸c cña chuçi thøc ¨n, mét phÇn n¨ng l−îng cã Ých bÞ mÊt ®i do chuyÓn thµnh nhiÖt. Bëi vËy trong c¸c bËc cao cña sù dinh d−ìng, n¨ng l−îng cã Ých thÊp h¬n (lo¹i trõ tr−êng hîp khi cã bæ sung thªm chÊt h÷u c¬). Vµ
cuèi cïng, yÕu tè thø ba t¹o lªn h×nh th¸p sè l−îng - ®ã lµ sù phô thuéc nghÞch ®¶o cña c−êng ®é trao ®æi chÊt vµo kÝch th−íc cña c¸c c¸ thÓ. Qua th¸p sè l−îng ng−êi ta thÊy: trong mét chuçi thøc ¨n, sè l−îng c¸ thÓ cña m¾t xÝch tr−íc bao giê còng lín h¬n sè l−îng c¸ thÓ cña m¾t xÝch sau vµ chØ cã nh− thÕ th× c¸c quÇn x· sinh vËt míi cã thÓ tån t¹i ®−îc. C¸c nhµ sinh th¸i häc ®· coi ®©y lµ mét qui luËt vµ gäi lµ qui luËt vÒ h×nh th¸p sè l−îng. Th¸p sinh khèi cho thÊy bøc tranh gÇn ®óng vÒ ¶nh h−ëng chung cña c¸c mèi t−¬ng quan trong chuçi thøc ¨n. §èi víi c¸c hÖ sinh th¸i cã c¸c sinh vËt s¶n xuÊt cã kÝch th−íc lín vµ sèng t−¬ng ®èi l©u th× ®Æc tr−ng lµ c¸c h×nh th¸p cã ®¸y réng. Trong c¸c quÇn x· míi xuÊt hiÖn th−êng cã tØ lÖ sè l−îng sinh vËt tiªu thô nhá h¬n sè l−îng sinh vËt s¶n xuÊt, nghÜa lµ ®Ønh cña h×nh th¸p sinh th¸i sÏ hÑp. trong c¸c quÇn x· n¬i mµ sinh vËt s¶n xuÊt cã kÝch th−íc nhá vµ cã chu tr×nh sèng ng¾n th× h×nh th¸p sinh khèi cã thÓ lµ d¹ng ng−îc. Th¸p n¨ng l−îng biÓu diÔn sè n¨ng l−îng trong dßng n¨ng l−îng chuyÓn ho¸ trong c¸c bËc dinh d−ìng kh¸c nhau. Nh×n chung, so víi hai kiÓu h×nh th¸p sè l−îng vµ sinh khèi th× th¸p n¨ng l−îng th−êng cã d¹ng tï h¬n c¶. Trong ba kiÓu h×nh th¸p sinh th¸i th× th¸p n¨ng l−îng cho ta kh¸i niÖm ®Çy ®ñ nhÊt vÒ tæ chøc vµ chøc n¨ng cña c¸c quÇn x· bëi v× th¸p sè l−îng vµ sinh khèi thÓ hiÖn tr¹ng th¸i tÜnh cña hÖ sinh th¸i, nghÜa lµ sè l−îng ®Æc tr−ng cña c¸c sinh vËt trong tõng thêi ®iÓm, cßn h×nh th¸p n¨ng l−îng thÓ hiÖn tèc ®é di chuyÓn khèi thøc ¨n trong chuçi thøc ¨n. Nh÷ng sù thay ®æi kÝch th−íc vµ c−êng ®é trao ®æi chÊt cña c¸c c¸ thÓ kh«ng ¶nh h−ëng lªn h×nh d¹ng cña h×nh th¸p nµy, vµ nÕu tÝnh ®Õn tÊt c¶ c¸c nguån n¨ng l−îng th× h×nh th¸p lu«n lu«n cã d¹ng "h×nh mÉu x¸c ®Þnh" tu©n theo ®Þnh luËt thø hai cña nhiÖt ®éng häc. c) Ho¹t ®éng chu kú cña quÇn x∙ QuÇn x· lu«n lu«n ho¹t ®éng biÕn ®æi theo ngµy ®ªm vµ theo mïa. Chu kú ngµy ®ªm th−êng thÊy râ ë c¸c quÇn x· nhiÖt ®íi, chu kú nµy ®−îc qui ®Þnh chñ yÕu bëi chÕ ®é chiÕu s¸ng vµ nhiÖt ®é. TÝnh chÊt thay ®æi theo ngµy ®ªm thÓ hiÖn rÊt râ sè l−îng c¸ thÓ trong quÇn x· ho¹t ®éng cña bän c«n trïng thuéc hä b−ím ®ªm. Chu kú mïa thÓ hiÖn râ nhÊt ë vïng «n ®íi, biÓu hiÖn ë t×nh tr¹ng: cã mét sè loµi ngñ ®«ng, ngñ hÌ, mét sè loµi di c− theo mïa... nguyªn nh©n cña hiÖn t−îng nµy lµ do sù thay ®æi cña c¸c nh©n tè m«i tr−êng, tr−íc hÕt lµ nh©n tè khÝ hËu, ®é dµi ngµy vµ quang chu k× (còng nªn nãi thªm: ë nhiÒu loµi ph¶n øng quang chu k× kh«ng phô thuéc vµo c−êng ®é ¸nh s¸ng mµ phô thuéc vµo nhÞp ®iÖu chiÕu s¸ng. Ng−êi ta cho biÕt, ë c«n trïng ®ôc th©n, cã khi trong th©n c©y c−êng ®é ¸nh s¸ng chØ 1-3 lux t¹i n¬i tró ngô cña chóng, thÕ mµ bän nµy vÉn cã ph¶n øng quang chu kú...), sau ®ã míi ®Õn c¸c nh©n tè h÷u sinh (nh− yÕu tè thøc ¨n ch¼ng h¹n). Cã lÏ hiÖn t−îng ngõng ph¸t triÓn (diapouse) ë nhiÒu loµi c«n trïng (kh«ng nªn nhÇm víi hiÖn t−îng tiÒm sinh anabiose) vµ hiÖn t−îng rông l¸ gi¶m sinh tr−ëng vµo mïa ®«ng cña nhiÒu loµi thùc vËt lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ ho¹t ®éng theo chu kú mïa. TÝnh chÊt chu k× cña quÇn x·, tr−íc hÕt lµ do sù thay ®æi cña c¸c quÇn thÓ trong quÇn x·. V× vËy, khi nghiªn cøu tÝnh chu k× cña quÇn x· th× ®Çu tiªn ph¶i t×m hiÓu chu k× cña c¸c quÇn thÓ t¹o lªn quÇn x· ®ã.
d) D¹ng quÇn x∙ sinh th¸i ®Öm (ecoton) vµ kh¸i niÖm vÒ hiÖu øng biªn (gi¸p ranh) QuÇn x· sinh th¸i ®Öm lµ n¬i chuyÓn tiÕp gi÷a hai hay nhiÒu quÇn x· kÕ cËn nhau, vÝ dô nh− khu vùc gi÷a rõng víi ®ång cá, gi÷a ®åi nói víi ®ång ruéng hay gi÷a ruéng n−íc víi ruéng c¹n... QuÇn x· sinh th¸i ®Öm cã thÓ cã chiÒu dµi lín, nh−ng chiÒu réng lu«n lu«n hÑp h¬n c¸c quÇn x· kÕ cËn. Mét ®iÒu rÊt dÔ nhËn thÊy ë c¸c quÇn x· sinh th¸i ®Öm lµ chóng cã nhiÒu loµi sinh vËt, trong ®ã cã nh÷ng loµi cña c¸c quÇn x· kÕ cËn, ®ång thêi cã nh÷ng loµi ®Æc tr−ng cho quÇn x· sinh th¸i ®Öm. Bëi vËy, thµnh phÇn loµi cña quÇn x· sinh th¸i ®Öm ®a d¹ng vµ phong phó h¬n c¸c quÇn x· kÕ cËn. HiÖn t−îng t¨ng tÝnh ®a d¹ng còng nh− vÒ mÆt sè l−îng, mËt ®é... cña quÇn x· sinh th¸i ®Öm ®−îc gäi lµ hiÖu øng biªn (edge effect). Nh÷ng loµi sinh vËt cã phÇn lín thêi gian ho¹t ®éng hoÆc sèng chñ yÕu ë vïng sinh th¸i ®Öm ®−îc gäi lµ c¸c loµi gi¸p ranh. QuÇn x· sinh th¸i ®Öm cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi ®êi sèng con ng−êi, bëi v× quÇn x· sinh th¸i ®Öm lu«n lu«n ®i víi con ng−êi ®Õn nh÷ng n¬i con ng−êi c− tró. NÕu con ng−êi vµo rõng sèng th× tr−íc hÕt hä ph¶i chÆt gç lµm nhµ vµ ph¸t quang xung quanh nhµ ë, nªn xung quanh nhµ ë vµ xung quanh vïng khai hoang trªn thùc tÕ ®· trë thµnh vïng sinh th¸i ®Öm. e) Mèi quan hÖ sinh th¸i gi÷a c¸c loµi trong quÇn x∙ Mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi kh¸c nhau biÓu hiÖn qua c¸c mèi quan hÖ ®èi ®Þch (c¹nh tranh, vËt ¨n thÞt - con måi, ký sinh - vËt chñ), quan hÖ t−¬ng trî (céng sinh, héi sinh, hîp sinh); quan hÖ sinh th¸i gi÷a c¸c loµi trong quÇn x· thÓ hiÖn ë hai mÆt chñ yÕu: quan hÖ vÒ dinh d−ìng vµ n¬i ë. Quan hÖ c¹nh tranh: Quan hÖ c¹nh tranh kh¸c loµi thÓ hiÖn khi c¸c loµi kh¸c nhau nh−ng l¹i cã cïng nhu cÇu vÒ thøc ¨n, n¬i ë hay c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cña sù sèng, mµ c¸c nhu cÇu ®ã kh«ng ®−îc tháa m·n. Nh÷ng loµi cã quan hÖ sinh th¸i cµng gÇn nhau th× cµng dÔ c¹nh tranh gay g¾t. C¹nh tranh ®−îc xem lµ nh©n tè ®ãng vai trß chñ yÕu trong cÊu tróc vµ sù ph¸t triÓn cña quÇn x·, nã ¶nh h−ëng ®Õn sù biÕn ®éng sè l−îng, ph©n bè ®Þa lý, n¬i ë vµ sù ph©n hãa vÒ mÆt h×nh th¸i. Quan hÖ vËt ¨n thÞt - con måi: VËt ¨n thÞt cã ¶nh h−ëng râ rÖt ®Õn sè l−îng con måi. Quan hÖ gi÷a linh miªu (vËt ¨n thÞt) ®èi víi thá (con måi) trªn miÒn ®ång rªu cã thÓ coi lµ nh÷ng vÝ dô minh häa ®iÓn h×nh (xem h×nh 17). Nh−ng chÝnh hiÖn t−îng s¨n b¾t måi ®· cã t¸c dông chän läc lo¹i trõ c¸c c¸ thÓ yÕu trong quÇn thÓ con måi. §èi víi vËt ¨n thÞt thuéc nhãm ®a thùc, khi sè l−îng c¸ thÓ mét loµi con måi nµo ®ã qu¸ Ýt th× chóng cã thÓ ¨n nh÷ng con måi kh¸c trong giíi h¹n thøc ¨n cña
chóng. Cßn víi nhãm ®¬n thùc hoÆc hÑp thùc th× sè l−îng con måi cã ¶nh h−ëng râ rÖt ®Õn sè l−îng vËt ¨n thÞt. Do ®ã, ®«i khi thÊy mét sè loµi ®¬n hay hÑp thùc bÞ chÕt do thiÕu thøc ¨n. Quan hÖ gi÷a vËt ¨n thÞt vµ con måi trong nhiÒu tr−êng hîp cßn ¶nh h−ëng ®Õn sù trao ®æi c¸ thÓ trong c¸c sinh c¶nh kh¸c nhau. §ã lµ tr−êng hîp con måi ph¶i trèn ch¹y vËt ¨n thÞt, còng nh− vËt ¨n thÞt trong khi s¨n ®uæi måi cã khi ph¶i qua nhiÒu sinh c¶nh. Do ®ã cã sù trao ®æi vËt ¨n thÞt vµ con måi trong nhiÒu quÇn x·, cã nghÜa lµ cã thÓ lµm gia t¨ng søc sèng cho c¸c thÕ hÖ sau b»ng −u thÕ lai. §Ó ®¶m b¶o cho sù sinh tån, vËt ¨n thÞt ph¶i cã nh÷ng thÝch nghi nhÊt ®Þnh ®Ó b¾t måi cã hiÖu qu¶; vµ con måi còng cã nh÷ng thÝch nghi t−¬ng øng ®Ó tù vÖ. §iÒu ®ã còng gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña sinh giíi. Quan hÖ ký sinh - vËt chñ: Quan hÖ ký sinh-vËt chñ lµ quan hÖ trong ®ã loµi nµy (vËt ký sinh) sèng nhê vµo m« hoÆc thøc ¨n ®−îc tiªu hãa cña loµi kh¸c (vËt chñ). VËt ký sinh cã thÓ lµ nÊm, vi khuÈn, ®éng vËt nguyªn sinh, giun trßn, s¸n l¸, ... VËt chñ cã thÓ lµ gi¸p x¸c, ch©n ®Òu, nhÖn, ®éng vËt cã x−¬ng sèng... Trong tù nhiªn, ng−êi ta ph©n chia ký sinh thµnh c¸c lo¹i nh− ký sinh trong (sèng trong c¬ thÓ vËt chñ) vµ ký sinh ngoµi; hoÆc ký sinh ®¬n vËt chñ (chØ sèng trong mét loµi vËt chñ duy nhÊt) vµ ký sinh ®a vËt chñ. ë thùc vËt cßn cã h×nh thøc nöa ký sinh (tÇm göi...) lµ c¸c loµi thùc vËt cã chøa diÖp lôc, cã kh¶ n¨ng quang hîp nh−ng ph¶i sèng b¸m vµo c©y kh¸c; vµ nhãm ký sinh hoµn toµn (nÊm, vi khuÈn, d©y t¬ hång...). HÇu hÕt c¸c tr−êng hîp th−êng gÆp th× vËt chñ lµ vËt bÞ h¹i trong quan hÖ ký sinh. V× vËt trong s¶n xuÊt con ng−êi ®· tËn dông mèi quan hÖ nµy ®Ó tiªu diÖt c¸c loµi s©u h¹i ch¼ng h¹n sö dông ong ký sinh ®Ó chèng s©u ®ôc th©n (cho ong ®Î trøng trªn m×nh s©u, lín lªn ong non hót dÞch s©u ®Ó sèng). Tuy nhiªn, trong mét sè tr−êng hîp, vËt chñ cã sù thÝch nghi víi vËt ký sinh vµ mèi quan hÖ nµy tá ra “®«i bªn cïng cã lîi”. Ng−êi ta thÊy r»ng s©u bä ký sinh ¨n l¸ vËt chñ nÕu chØ ¨n võa ph¶i sÏ kÝch thÝch qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng cña c©y. §iÒu nµy gièng víi quan hÖ vËt ¨n thÞt - con måi. §Ó chèng chÞu víi vËt ký sinh, vËt chñ còng cã nh÷ng thÝch nghi nhÊt ®Þnh nh− ®Æc tÝnh miÔn dÞch cña vËt chñ. Ng−îc l¹i vËt ký sinh còng cã nh÷ng thÝch nghi t¹o cho chóng ký sinh ®−îc dÔ dµng h¬n. Quan hÖ h·m sinh: Quan hÖ h·m sinh lµ quan hÖ gi÷a c¸c loµi sinh vËt, trong ®ã loµi nµy øc chÕ sù ph¸t triÓn hoÆc sinh s¶n cña loµi kia b»ng c¸ch tiÕt vµo m«i tr−êng c¸c chÊt ®éc cho loµi kh¸c. RÔ nhiÒu lo¹i thùc vËt tiÕt ra nh÷ng hîp chÊt kh¸c nhau mµ chóng ta th−êng gäi chung lµ phytonxit, cã t¸c dông k×m h·m sù ph¸t triÓn cña loµi thùc vËt kh¸c, gãp phÇn gi¶i thÝch ®Æc ®iÓm vÒ thµnh phÇn thùc vËt cña mét th¶m thùc vËt. Quan hÖ céng sinh:
Quan hÖ céng sinh lµ quan hÖ hîp t¸c gi÷a hai loµi sinh vËt mµ hai bªn ®Òu cã lîi, trong ®ã mçi bªn chØ cã thÓ sèng, sinh s¶n vµ ph¸t triÓn dùa vµo sù hîp t¸c cña bªn kia. §©y lµ quan hÖ phæ biÕn ë nhiÒu loµi sinh vËt. + Sù céng sinh gi÷a thùc vËt víi nÊm hoÆc vi khuÈn: Phæ biÕn nhÊt lµ sù céng sinh th−êng xuyªn gi÷a t¶o xanh víi nÊm lµm thµnh ®Þa y. NÊm sö dông gluxÝt vµ vitamin do t¶o chÕ t¹o, cßn t¶o sèng trong t¶n cña nÊm, nhê vá dµy cña t¶n nÊm mµ t¶o chèng ®−îc ¸nh s¸ng m¹nh; t¶o cßn sö dông vitamin C, hîp chÊt h÷u c¬ do nÊm tæng hîp, sö dông n−íc trong m« cña nÊm ®Ó sö dông trong h« hÊp. C¸c tr−êng hîp céng sinh cßn thÊy rÊt râ ë vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m sèng trong nèt sÇn rÔ c©y hä ®Ëu, sù céng sinh gi÷a t¶o lam víi bÌo d©u, v.v. + Sù céng sinh gi÷a thùc vËt vµ ®éng vËt: ë nh÷ng b·i ®¸ ngÇm san h« cã sù céng sinh gi÷a san h« víi t¶o ®¬n bµo Zooxanthella vµ t¶o sîi. Sù céng sinh gi÷a vi khuÈn, nÊm men, ®éng vËt ®¬n bµo sèng trong èng tiªu hãa cña s©u bä, chóng gãp phÇn t¨ng c−êng sù tiªu hãa, nhÊt lµ tiªu hãa xenlul«za. + Sù céng sinh gi÷a ®éng vËt vµ ®éng vËt: Sù céng sinh gi÷a h¶i quú víi cua, gi÷a trïng roi víi mèi, trong ®ã trïng roi sèng trong èng tiªu hãa cña mèi vµ tiªu hãa chÊt xenlul«za mµ mèi kh«ng thÓ tù tiªu hãa ®−îc. Quan hÖ hîp sinh: Sù hîp t¸c lµ mèi quan hÖ gi÷a hai loµi sinh vËt, nh−ng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã ®èi víi mçi loµi, nªn khi hai loµi sèng riªng rÏ, chóng vÉn tån t¹i b×nh th−êng. Sù hîp sinh mang l¹i cho mçi bªn nh÷ng lîi Ých cÇn thiÕt. VÝ dô sù lµm tæ tËp ®oµn gi÷a nh¹n bÓ vµ cß. Sù hîp t¸c nµy gióp mçi bªn b¶o vÖ tæ cã hiÖu qu¶ tr−íc kÎ thï. Trong canh t¸c, mèi quan hÖ nµy cã thÓ thÊy rÊt râ khi ph©n tÝch hiÖu qu¶ t¹o ra tõ bé rÔ cña mét sè loµi thùc vËt bËc cao lªn hÖ vi sinh vËt sèng xung quanh hÖ rÔ. Nh÷ng chÊt tiÕt cña bé rÔ cã t¸c dông lªn hÖ vi sinh vËt, lµm chóng ph¸t triÓn phong phó h¬n, ng−êi ta ®· øng dông hiÖu qu¶ nµy trong viÖc trång cÊy xen kÏ nhiÒu lo¹i c©y trång trªn cïng mét m¶nh ®Êt. Quan hÖ héi sinh: Quan hÖ héi sinh lµ quan hÖ hîp t¸c gi÷a hai loµi sinh vËt, mét bªn cã lîi cßn bªn kia kh«ng cã lîi (nh−ng kh«ng cã h¹i g×). Cã hai hiÖn t−îng héi sinh phæ biÕn: HiÖn t−îng ë göi: NhiÒu loµi ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng vµ s©u bä sèng trong tæ kiÕn vµ tæ mèi, ë ®©y chóng ®−îc b¶o vÖ tèt h¬n, ®ång thêi cßn tr¸nh ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn khÝ hËu kh«ng thuËn lîi; cßn vÒ phÇn kiÕn vµ mèi, còng kh«ng bÞ thiÖt h¹i g×. Cã loµi sèng héi sinh ngÉu nhiªn, cã loµi sèng th−êng xuyªn hoÆc sèng suèt ®êi trong hang tæ cña ®éng vËt kh¸c. HiÖn t−îng ph¸t t¸n: HiÖn t−îng nµy th−êng gÆp ë c¸c ®éng vËt nhá ph¸t t¸n ®Õn n¬i míi nhê c¸c ®éng vËt cì lín h¬n hoÆc di chuyÓn nhanh h¬n. 2.3. DiÔn thÕ cña quÇn x· a) Kh¸i niÖm DiÔn thÕ cña quÇn x· lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã thø bËc, diÔn ra do nh÷ng biÕn ®æi néi t¹i cña quÇn x· trong ®ã cã sù thay thÕ mét sè loµi nµy b»ng mét sè loµi kh¸c thÝch nghi h¬n víi ®iÒu kiÖn sèng.