M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y văn miêu t trong phân môn T p làm văn l p ộ ố ệ ấ ượ ạ ả ậ ớ
b nố
M C L C Ụ Ụ
TT N i dungộTrang
M c l cụ ụ 1
Ph n th nh t: M ĐUầ ứ ấ Ở Ầ
IĐt v n đặ ấ ề 2
II M c đích nghiên c u ụ ứ 2
Ph n th hai: GI I QUY T V N Đầ ứ Ả Ế Ấ Ề
I C s lý lu n c a v n đơ ở ậ ủ ấ ề 3
II Th c tr ng v n đ nghiên c uự ạ ấ ề ứ 3
II Các gi i pháp đã ti n hành đ gi i quy t v n đả ế ể ả ế ấ ề 4
1Xác đnh th lo i văn miêu t trong phân môn T p làm ị ể ạ ả ậ
văn
2Hình thành c u trúc bài vănấ
3 Quan sát, l a ch n t ng và b c l c m xúc …………ự ọ ừ ữ ộ ộ ả
4T ch c d y h cổ ứ ạ ọ
5 Kinh nghi m c th qua các d ng văn miêu tệ ụ ể ạ ả
IV Tính m i c a gi i phápớ ủ ả
V Hi u qu c a SKKNệ ả ủ
Ph n th ba: K T LU N, KI N NGHầ ứ Ế Ậ Ế Ị
I K t lu nế ậ 23
II Ki n nghế ị 24
Tài li u tham kh oệ ả 26
- 1 -
Giáo viên: Đoàn Th Thanh Th y- Tr ng Ti u h c Tr n Phúị ủ ườ ể ọ ầ -
M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y văn miêu t trong phân môn T p làm văn l p ộ ố ệ ấ ượ ạ ả ậ ớ
b nố
Ph n th nh tầ ứ ấ : M ĐUỞ Ầ
I. Đt v n đặ ấ ề
` Phân môn T p làm văn Ti u h c h c ậ ở ể ọ ọ sinh b t đu t l p hai, sau khiắ ầ ừ ớ
các em h c xong l p 1 (bi t đc, bi t vi t). N i dung, ki n th c đc thi t kọ ớ ế ọ ế ế ộ ế ứ ượ ế ế
theo ch ng trình đng tâm, m c đ ki n th c, n i dung đc nâng cao và mươ ồ ứ ộ ế ứ ộ ượ ở
r ng khi các em h c lên các l p trên. Ti u h c, nó là môn h c có vai trò quanộ ọ ớ Ở ể ọ ọ
tr ng trong các môn h c. Nó rèn cho h c sinh c 4 kĩ năng nghe, nói, đc, vi tọ ọ ọ ả ọ ế
và đòi h i h c sinh ph i v n d ng t t c các giác quan trong quá trình h c.ỏ ọ ả ậ ụ ấ ả ọ
Phân môn T p làm văn trang b cho h c sinh ki n th c v các th lo i vănậ ị ọ ế ứ ề ể ạ
nh : K chuy n, vi t th , miêu t , đn t , làm báo cáo th ng kê, trao đi ýư ể ệ ế ư ả ơ ừ ố ổ
ki n, thuy t trình, tranh lu n,…Trong ch ng trình T p làm văn l p b n, vănế ế ậ ươ ậ ớ ố
miêu t chi m h n m t n a th i gian h c t p làm văn c a các em; lả ế ơ ộ ử ờ ọ ậ ủ à m t m tộ ộ
phân môn khó đi v i t t c các em h c sinhố ớ ấ ả ọ
Hi n nay ph ng pháp d y văn miêu t còn r p khuôn máy móc, và d aệ ươ ạ ả ậ ự
theo bài b c c giáo viên đa ra và bài văn m u trong sách tham kh o đ h cố ụ ư ẫ ả ể ọ
sinh vi t bài ch h c sinh ch a có s nhìn nh n riêng v th gi i khách quan.ế ứ ọ ư ự ậ ề ế ớ
M t s em còn lúng túng khi di n đt và s d ng t ng hình nh ch a sát v iộ ố ễ ạ ử ụ ừ ữ ả ư ớ
s v t đc t . Các em vi t văn ch a phân bi t đc c u trúc 3 ph n c a bàiự ậ ượ ả ế ư ệ ượ ấ ầ ủ
văn và ch a bi t vi t câu m đo n. H c sinh l p b n kĩ năng vi t văn các emư ế ế ở ạ ọ ớ ố ế
còn h n ch , các em dùng t , vi t câu ch a đúng, ch a bi t vi t câu văn hoànạ ế ừ ế ư ư ế ế
ch nh, ch a bi t dùng các t ng miêu t .ỉ ư ế ừ ữ ả
Trong quá trình d y t p làm văn giáo viên còn ch quan trong ph n nh nạ ậ ủ ầ ậ
xét đánh giá bài làm c a h c sinh; m t s giáo viên còn lúng túng khi di n đt,ủ ọ ộ ố ễ ạ
ch y u còn thiên v b t l i chính t . ủ ế ề ắ ỗ ả H c sinh ch a có s sáng t o trong bàiọ ư ự ạ
vi t. Chính vì th , tôi xin đa ra ế ế ư : “M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d yộ ố ệ ấ ượ ạ
văn miêu t trong mônT p làm văn l p 4ả ậ ớ ”.
II. M c đích nghiên c uụ ứ
Nh m tăng c ng kĩ năng quan sát, kĩ năng giao ti p cho h c sinh.ằ ườ ế ọ
Nh m tìm ra các gi i pháp h u hi u đ giúp h c sinh nói và vi t thànhằ ả ữ ệ ể ọ ế
câu, vi t thành đo n văn bài văn miêu t hay h n, giàu hình nh h n.ế ạ ả ơ ả ơ
H c sinh có lòng yêu thiên nhiên và yêu quê h ng đt n c, góp ph nọ ươ ấ ướ ầ
b o v thiên nhiên, b o v môi tr ng s ng.ả ệ ả ệ ườ ố
Ph n th hai : GI I QUY T V N Đầ ứ Ả Ế Ấ Ề
- 2 -
Giáo viên: Đoàn Th Thanh Th y- Tr ng Ti u h c Tr n Phúị ủ ườ ể ọ ầ -
M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y văn miêu t trong phân môn T p làm văn l p ộ ố ệ ấ ượ ạ ả ậ ớ
b nố
I. C s lí lu n c a v n đơ ở ậ ủ ấ ề
Theo chi n l c con ng i mà Đng và nhà n c v ch ra là “Nâng caoế ượ ườ ả ướ ạ
dân trí, đào t o nhân l c, b i d ng nhân tàiạ ự ồ ưỡ ”. V i m c tiêu phát tri n toànớ ụ ể
di n cho con ng i, m i ng i ra đi đu m nh d n giao ti p, bi t nói bi tệ ườ ọ ườ ờ ề ạ ạ ế ế ế
vi t, bi t c m nh n cái hay cái đp.Văn miêu t giúp các em m r ng v n t ,ế ế ả ậ ẹ ả ở ộ ố ừ
nhìn nh n th gi i xung quanh m t cách đúng đn h n, phát tri n t duy, tâmậ ế ớ ộ ắ ơ ể ư
h n, c m xúc trong sáng cho các em, hình thành nhân cách cho h c sinh làm choồ ả ọ
các em th y yêu cu c s ng, yêu quê h ng đt n c và t ý th c đc c nấ ộ ố ươ ấ ướ ự ứ ượ ầ
mang s c l c, trí tu c a mình góp ph n xây d ng đt n c ngày càng giàuứ ự ệ ủ ầ ự ấ ướ
đp h n.ẹ ơ
H c t t văn miêu t giúp h c sinh c m nh n đc cái hay, cái đp trongọ ố ả ọ ả ậ ượ ẹ
thiên nhên t đó có ý th c b o v thiên nhiên. T đó, các em s có nh ng cáchừ ứ ả ệ ừ ẽ ữ
s ng cách giao ti p, ng x phù h p v i chu n m c đo đc.ố ế ứ ử ợ ớ ẩ ự ạ ứ
D y văn miêu t có hi u qu là giúp h c sinh hi u đc th nào là miêuạ ả ệ ả ọ ể ượ ế
t , bi t cách miêu t s v t, c m nh n đc cái đp c a s v t c n t t đóả ế ả ự ậ ả ậ ượ ẹ ủ ự ậ ầ ả ừ
vi t đc bài văn miêu t giàu hình nh, đy c m xúc và mang tính nhân vănế ượ ả ả ầ ả
sâu s c. Nó giúp ng i đc hình dung ra s v t, s vi c m t cách sinh đng,ắ ườ ọ ự ậ ự ệ ộ ộ
c th trong cu c s ng. ụ ể ộ ố
II. Th c tr ng v n đự ạ ấ ề
Trong văn miêu t l i đc phân ra g m các ph n : Miêu t đ v t, miêuả ạ ượ ồ ầ ả ồ ậ
t cây c i và miêu t con v t. M c dù đây là nh ng đi t ng miêu t khá quenả ố ả ậ ặ ữ ố ượ ả
thu c, g n gũi v i cu c s ng đi th ng song các em l i thi u v n ngôn ngộ ầ ớ ộ ố ờ ườ ạ ế ố ữ
đ di n t nh ng đi u mình quan sát đc mà quan sát có m t vai trò r t quanể ễ ả ữ ề ượ ộ ấ
tr ng. Văn miêu t g n ch t v i tâm h n, cũng nh v i óc quan sát tinh t c aọ ả ắ ặ ớ ồ ư ớ ế ủ
con ng i. Chính nh ng k t qu quan sát đã đem l i cho h c sinh nh ng c mườ ữ ế ả ạ ọ ữ ả
nh n v s v t hi n t ng c n miêu t . ậ ề ự ậ ệ ượ ầ ả
Ch ng trình t p làm văn t l p Ba chuy n sang l p B n có nhi u đi mươ ậ ừ ớ ể ớ ố ề ể
khác nhau hoàn toàn : T tr l i câu h i đ vi t đo n văn sang quan sát tìm ý vàừ ả ờ ỏ ể ế ạ
l p dàn bài r i vi t bài văn hoàn ch nh nên h c sinh còn lúng túng khi t quanậ ồ ế ỉ ọ ự
sát và vi t bài theo c u trúc các em th ng d a vào bài văn m u m t cách r pế ấ ườ ự ẫ ộ ậ
khuôn máy móc. Quy trình quan sát và mô t s v t theo s c m nh n c a mìnhả ự ậ ự ả ậ ủ
ch a đc t tin. M t s em xác đnh th lo i văn còn lúng túng, l c đ, dùngư ượ ự ộ ố ị ể ạ ạ ề
t ng đ miêu t ch a phù h p v i s v t c n quan sát, hình nh s v t ch aừ ữ ể ả ư ợ ớ ự ậ ầ ả ự ậ ư
sinh đng. M t s em ch a th hi n đc c m xúc tình c m c a mình.ộ ộ ố ư ể ệ ượ ả ả ủ
- 3 -
Giáo viên: Đoàn Th Thanh Th y- Tr ng Ti u h c Tr n Phúị ủ ườ ể ọ ầ -
M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y văn miêu t trong phân môn T p làm văn l p ộ ố ệ ấ ượ ạ ả ậ ớ
b nố
Trình đ ti p thu c a h c sinh không đng đu, m t b ph n không nhộ ế ủ ọ ồ ề ộ ộ ậ ỏ
h c sinh ch a t giác trong vi c ti p thu ki n th c d n đn ch t l ng ch aọ ư ự ệ ế ế ứ ẫ ế ấ ượ ư
cao. S t ng tác trong h c t p gi a trò v i th y, gi a trò v i trò còn y u.ự ươ ọ ậ ữ ớ ầ ữ ớ ế
* K t qu kh o sát tế ả ả r c khi th c hi n đ tài ướ ự ệ ề :
Năm h c,ọ
l pớ
T ngổ
số
h cọ
sinh
Có kĩ năng vi t văn t t,ế ố
đúng th lo i, đúng bể ạ ố
c c c u trúc ch t chụ ấ ặ ẽ
có c m xúc, giàu hìnhả
nh, t ng chính xác,ả ừ ữ
…
Đúng b c c,ố ụ
t ng chínhừ ữ
xác, ch a sư ử
d ng hình nhụ ả
ngh thu tệ ậ
Ch a có bư ố
c c, dùngụ
t ngừ ữ
ch a chínhư
xác, l c đạ ề
2014 - 2015
(L p 4C)ớ33em 5 em
15,2%
23
69,6%
5 em
15,2%
2015- 2016
( L p 4D)ớ28em 3 em
13,0 %
20 em
71,4 %
5 em
15,6%
III. Các gi i pháp đã ti n hành đ gi i quy t v n đả ế ể ả ế ấ ề
1. Xác đnh th lo i văn miêu t trong phân môn T p làm vănị ể ạ ả ậ
H ng d n h c sinh xác đnh th lo i văn miêu t trong phân môn T pướ ẫ ọ ị ể ạ ả ậ
làm văn l p B nớ ố
Mu n v y tr c h t giáo viên c n h ng d n cho h c sinh hi u đcố ậ ướ ế ầ ướ ẫ ọ ể ượ
khái ni m v văn miêu t : “Miêu t là v l i s v t b ng ngôn ng sao choệ ề ả ả ẽ ạ ự ậ ằ ữ
ng i đc hình dung ra đc s v t đó. Bên c nh đó trong khi vi t bài vănườ ọ ượ ự ậ ạ ế
miêu t c n s d ng các bi n pháp ngh thu t nh là so sánh, nhân hóa, …ả ầ ử ụ ệ ệ ậ ư
dùng các t ng g i hình, g i c m đ th hi n đc tình c m c a ng i vi t.”ừ ữ ợ ợ ả ể ể ệ ượ ả ủ ườ ế
V y giáo viên c n ph i làm th nào ? ậ ầ ả ế
V i h c sinh ti u h c ph ng pháp tr c quan luôn là ph ng pháp giúpớ ọ ể ọ ươ ự ươ
h c sinh d nh n ra nh t. ọ ễ ậ ấ
Phân tích đo n văn m u đ h c sinh hi u khái ni m miêu t :ạ ẫ ể ọ ể ệ ả
Ví d : Giáo viên đa ra hai đo n văn: ụ ư ạ
Đo n 1: Con chó có b lông màu vàng, thân to và n ng ch ng 25 ki-lô-ạ ộ ặ ừ
gam. Nó có b n cái chân, đu nh qu b i. Cái đuôi dài.ố ầ ư ả ưở
- 4 -
Giáo viên: Đoàn Th Thanh Th y- Tr ng Ti u h c Tr n Phúị ủ ườ ể ọ ầ -
M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y văn miêu t trong phân môn T p làm văn l p ộ ố ệ ấ ượ ạ ả ậ ớ
b nố
Đo n 2 : Con chó khoác lên mình chi c áo màu vàng tuy t đp. Thân toạ ế ệ ẹ
dài nh cái thùng n c. Cái đu to nh qu b i. Cái đuôi dài th t tha trôngư ướ ầ ư ả ưở ướ
r t duyên dáng. B n chân thon dài b c đi nh nhàng trên m t đt.ấ ố ướ ẹ ặ ấ
Yêu c u h c sinh so sánh hai đo n văn và ch ra đc cái hay trong đo nầ ọ ạ ỉ ượ ạ
văn 2.
T cách so sánh hai đo n văn trên, h c sinh ch ra cái hay, nh ng bi nừ ạ ọ ỉ ữ ệ
pháp ngh thu t đc tác gi s d ng trong đo n văn 2. Em hãy tìm nh ng tệ ậ ượ ả ử ụ ạ ữ ừ
ng , hình nh th hi n cái hay đó. Em có th thay các thình nh đó b ng tữ ả ể ệ ể ả ằ ừ
khác mà em thích không ? Em hãy thêm các t ng , hình nh vào đo n văn 1 đừ ữ ả ạ ể
đo n văn hay h n.ạ ơ
T cách phân tích đó giáo viên giúp h c sinh hi u đc khái ni m v vănừ ọ ể ượ ệ ề
miêu t .ả
2. Hình thành c u trúc bài vănấ
Đ h c sinh n m c u trúc bài văn giáo viên c n phân tích kĩ c u trúc cácể ọ ắ ấ ầ ấ
bài văn xuôi trong các gi t p đc đ sang gi t p làm văn các em tìm ra đcờ ậ ọ ể ờ ậ ượ
đi m chung v c u trúc c a m t bài văn nói chung và văn miêu t nói riêngể ề ấ ủ ộ ả
Giáo viên h ng d n h c sinh phân tích c u t o bài văn m u. T bài vănướ ẫ ọ ấ ạ ẫ ừ
m u h c sinh nh n ra đc c u trúc bài văn miêu tẫ ọ ậ ượ ấ ả
Ví dụ : phân tích đo n văn ‘‘Cái c i tân’’ạ ố 1, tr.144-145,
Yêu c u h c sinh đc bài văn, chia đo n bài văn (4 đo n). Nêu n i dungầ ọ ọ ạ ạ ộ
m i đo n.ỗ ạ
Yêu c u h c sinh tìm ph n m bài, k t bài c a đo n văn, ph n m bài,ầ ọ ầ ở ế ủ ạ ầ ở
k t bài nói lên đi u gì ? Các ph n m bài k t bài đó gi ng v i cách m bài k tế ề ầ ở ế ố ớ ở ế
bài nào đã h c ? Ph n thân bài t cái c i theo trình t nh th nào ?ọ ầ ả ố ự ư ế
Sau khi h ng d n h c sinh phân tích, th o lu n thì yêu c u h c sinh tướ ẫ ọ ả ậ ầ ọ ự
rút ra c u trúc bài văn miêu t đ v t g m có ba ph n là m bài, thân bài và k tấ ả ồ ậ ồ ầ ở ế
bài. Có th m theo ki u tr c ti p hay gián ti p.và k t bài theo ki u m r ngể ở ể ự ế ế ế ể ở ộ
ho c không m r ng. Trong ph n m bài c n th hi n đc s v t c n t saoặ ở ộ ầ ở ầ ể ệ ượ ự ậ ầ ả
cho nó xu t hi n s v t m t cách t nhiên và giàu c m xúc. Trong ph n thânấ ệ ự ậ ộ ự ả ầ
bài, tr c h t, nên t bao quát toàn b đ v t r i t nh ng b ph n có đcướ ế ả ộ ồ ậ ồ ả ữ ộ ậ ặ
đi m n i b t. Trong ph n k t bài c n ph i b c l tình c m, c m xúc c aể ổ ậ ầ ế ầ ả ộ ộ ả ả ủ
ng i vi t.ườ ế
- 5 -
Giáo viên: Đoàn Th Thanh Th y- Tr ng Ti u h c Tr n Phúị ủ ườ ể ọ ầ -
