H th ng hóa ki n th c b ng s đ t duy – Đa Lí 12 – Ch ng trình chu nệ ố ế ứ ằ ơ ồ ư ị ươ ẩ
“H TH NG HÓA KI N TH C B NG S Đ T DUY TRONGỆ Ố Ế Ứ Ằ Ơ Ồ Ư
D Y – H C MÔN ĐA LÍ 12”Ạ Ọ Ị
I. Ph n th nh t:ầ ứ ấ ĐT V N Đ:Ặ Ấ Ề
I.1. C s lí lu n: ơ ở ậ
- n c ta hi n nay, v n đ ch t l ng d y h c ngày càng tr thành m iỞ ướ ệ ấ ề ấ ượ ạ ọ ở ố
quan tâm chung c a các nhà giáo d c và toàn xã h i. Vì v y Đng ta coi giáo d củ ụ ộ ậ ả ụ
và đào t o là:ạ
“ Qu c sách hàng đuố ầ ” phát tri n giáo d c là m t trong nh ng đng l cể ụ ộ ữ ộ ự
quan tr ng thúc đy s nghi p công nghi p hóa, hi n đi hóa đt n c; là đi uọ ẩ ự ệ ệ ệ ạ ấ ướ ề
ki n đ phát huy ngu n l c con ng i – y u t c b n đ phát tri n xã h i, tăngệ ể ồ ự ườ ế ố ơ ả ể ể ộ
tr ng kinh t nhanh và b n v ng. Trong Ngh quy t Trung ng II khóa VIIIưở ế ề ữ ị ế ươ
kh ng đnh “ẳ ị Ph ng pháp giáo d c ph i phát huy tính tích c c, t giác, chươ ụ ả ự ự ủ
đng, t duy sáng t o c a ng i h c, b i d ng năng l c t h c, lòng say mêộ ư ạ ủ ườ ọ ồ ưỡ ự ự ọ
h c t p và ý chí v n lên…”.“ Đi m i m nh m ph ng pháp giáo d c và đàoọ ậ ươ ổ ớ ạ ẽ ươ ụ
t o, kh c ph c l i truy n th m t chi u, rèn luy n n p t duy, sáng t o c aạ ắ ụ ố ề ụ ộ ề ệ ế ư ạ ủ
ng i h c, t ng b c áp d ng các ph ng pháp tiên ti n và ph ng ti n hi nườ ọ ừ ướ ụ ươ ế ươ ệ ệ
đi vào quá trình d y h cạ ạ ọ …”.
- Vi c đi m i ph ng pháp d y h c theo h ng phát huy tính tích c c c a ng iệ ổ ớ ươ ạ ọ ướ ự ủ ườ
h c đ nâng cao hi u qu trong nghiên c u và h c t p các c p h c ph thông vàọ ể ệ ả ứ ọ ậ ở ấ ọ ổ
c s luôn đc các nhà qu n lý, các nhà giáo d c đu t nghiên c u và phát tri nở ở ượ ả ụ ầ ư ứ ể
m nh trong vài th p niên tr l i đây.ạ ậ ở ạ
- Vi c phát tri n t duy cho h c sinh và gi ng d y ki n th c v th gi i xung quanhệ ể ư ọ ả ạ ế ứ ề ế ớ
luôn là m t trong nh ng u tiên hàng đu c a nh ng ng i làm công tác giáo d c.ộ ữ ư ầ ủ ữ ườ ụ
Nh m h ng các em đn m t ph ng cách h c t p tích c c và t ch , ng i giáoằ ướ ế ộ ươ ọ ậ ự ự ủ ườ
viên không ch c n giúp các em khám phá các ki n th c m i mà còn ph i giúp các emỉ ầ ế ứ ớ ả
h th ng đc nh ng ki n th c đó. Đ làm đc đi u đó thì v n đ đu tiên làệ ố ượ ữ ế ứ ể ượ ề ấ ề ầ
ng i giáo viên c n bi t rõ quy lu t c a hai bán c u não: ườ ầ ế ậ ủ ầ Bán c u não trái thiên vầ ề
Giáo viên: LÊ XUÂN KH I – Tr ng PTTH Tr ng ChinhẢ ườ ườ
1
H th ng hóa ki n th c b ng s đ t duy – Đa Lí 12 – Ch ng trình chu nệ ố ế ứ ằ ơ ồ ư ị ươ ẩ
kh năng lôgíc khoa h c, x lí d li u, kh năng phân tích, gi i quy t tu n t .ả ọ ử ữ ệ ả ả ế ầ ự
Trong khi đó, bán c u não ph i thiên v t duy t ng t ng, màu s c, sáng t o.ầ ả ề ư ưở ượ ắ ạ
Chính vì v y d y h c theo “ậ ạ ọ S đ t duyơ ồ ư ” s phát huy t t kh năng ho t đngẽ ố ả ạ ộ
c a c hai bán c u não, giúp cho ng i h c có kh năng gủ ả ầ ườ ọ ả hi nh , phát tri n nh nớ ể ậ
th c, t duy, óc t ng t ng và kh năng sáng t o… Ng i h c là ch th ho tứ ư ưở ượ ả ạ ườ ọ ủ ể ạ
đng chi m lĩnh tri th c, k năng, k x o và thái đ ch không ph i là “ộ ế ứ ỹ ỹ ả ộ ứ ả cái bình
ch a ki n th cứ ế ứ ” m t cách ch đng.ộ ủ ộ
I.2. C s th c ti n: ơ ở ự ễ
- Qua nghiên c u lí thuy t v s đ t duy cũng nh nh ng thành công vi c ápứ ế ề ơ ồ ư ư ữ ệ
d ng các ph ng pháp c a s đ t duy, tôi th y s đ t duy có nhi u l i ích trongụ ươ ủ ơ ồ ư ấ ơ ồ ư ề ợ
gi ng d y và h c t p b môn ĐA LÍ, t o cho h c sinh h ng thú h c t p và rèn luy nả ạ ọ ậ ộ Ị ạ ọ ứ ọ ậ ệ
năng l c t duy đc l p, sáng t o, rèn luy n năng l c t h c, sáng t o cho h c sinh vàự ư ộ ậ ạ ệ ự ự ọ ạ ọ
giúp h c sinh có cái nhìn t ng th v t ng bài, t ng ch ng và toàn b ch ng trình.ọ ổ ể ề ừ ừ ươ ộ ươ
- Hi n nay tr ng THPT nói chung và Tr ng THPT Tr ng Chinh nóiệ ở ườ ườ ườ
riêng, đa s h c sinh th ng l i h c các môn xã h i, trong đó có b môn ĐA LÍố ọ ườ ườ ọ ộ ộ Ị
b i vì các em cho r ng các môn xã h i ph i m t nhi u th i gian cho vi c h cở ằ ộ ả ấ ề ờ ệ ọ
“thu c lòng” bài cũ trong khi r t khó ch n tr ng đ thi Đi H c. Bên c nh đó,ộ ấ ọ ườ ể ạ ọ ạ
ph ng pháp d y h c truy n th ng cũng ph n nào làm gi m đi h ng thú c a cácươ ạ ọ ề ố ầ ả ứ ủ
em khi ti p c n v i b môn, d n đn chán ghét môn h c và ch h c đ đi phóế ậ ớ ộ ẫ ế ọ ỉ ọ ể ố
nên ch t l ng h c t p ch a cao. ấ ượ ọ ậ ư
- Nh m phát huy tính tích c c, ch đng, sáng t o c a h c sinh trong quá trìnhằ ự ủ ộ ạ ủ ọ
ti p c n và lĩnh h i ki n th c b môn ĐA LÍ. K t khi s Giáo d c m l p t pế ậ ộ ế ứ ộ Ị ể ừ ở ụ ở ớ ậ
hu n v đi m i PPDH cho giáo viên trong t nh. Tôi đã ti n hành đi m i ph ngấ ề ổ ớ ỉ ế ổ ớ ươ
pháp, kĩ thu t d y h c. Trong quá trình d y h c tôi đã s d ng nhi u ph ngậ ạ ọ ạ ọ ử ụ ề ươ
pháp, kĩ thu t d y h c khác nhau tùy thu c vào t ng bài, t ng kh i h c; th m chíậ ạ ọ ộ ừ ừ ố ọ ậ
cùng m t bài nh ng tôi đã áp d ng nhi u ph ng pháp khác nhau đ so sánh,ộ ư ụ ề ươ ể
trong đó tôi th y ph ng pháp “ấ ươ H th ng hóa ki n th c bài h c b ng s đ tệ ố ế ứ ọ ằ ơ ồ ư
Giáo viên: LÊ XUÂN KH I – Tr ng PTTH Tr ng ChinhẢ ườ ườ
2
H th ng hóa ki n th c b ng s đ t duy – Đa Lí 12 – Ch ng trình chu nệ ố ế ứ ằ ơ ồ ư ị ươ ẩ
duy” đã phát huy đc tính tích c c, ch đng c a h c sinh, đc bi t là giúp cácượ ự ủ ộ ủ ọ ặ ệ
em d n m b t, d nh ki n th c bài h c; th i gian đu t cho h c bài vào cácễ ắ ắ ễ ớ ế ứ ọ ờ ầ ư ọ
đt ki m tra, thi h c k , thi cu i năm đc gi m đi r t nhi u. T đó đã làm choợ ể ọ ỳ ố ượ ả ấ ề ừ
các em yêu thích môn h c h n và đã đa l i hi u qu cao trong ch t l ng d y vàọ ơ ư ạ ệ ả ấ ượ ạ
h c. Chính vì v y mà tôi đã m nh d n l a ch n đ tài “ọ ậ ạ ạ ự ọ ề H th ng hóa ki n th cệ ố ế ứ
bài h c b ng s đ t duyọ ằ ơ ồ ư ”.
II. Ph n th hai:ầ ứ NH NG BI N PHÁP GI I QUY T V N Đ: Ữ Ệ Ả Ế Ấ Ề
Đ áp d ng và th nghi m ph ng pháp c a mình, b t đu t đu năm h cể ụ ử ệ ươ ủ ắ ầ ừ ầ ọ
2009 - 2010 tôi đã ti n hành kh o sát, tìm hi u tình hình h c t p, tình hình ti pế ả ể ọ ậ ế
c n v i n i dung và ph ng pháp m i c a h c sinh nói chung, đc bi t nh ng l pậ ớ ộ ươ ớ ủ ọ ặ ệ ữ ớ
mình tr c ti p gi ng d y đ t đó lên k ho ch cho vi c th c hi n ph ng phápự ế ả ạ ể ừ ế ạ ệ ự ệ ươ
c a mình. V i đ tài này tôi m i ch áp d ng cho h c sinh kh i 12 b t đu t nămủ ớ ề ớ ỉ ụ ọ ố ắ ầ ừ
h c 2009 – 2010. Đ th c nh ng gi i pháp th nghi m đ ra:ọ ể ự ữ ả ử ệ ề
II.1. Qúa trình chu n b c a giáo viên và h c sinh:ẩ ị ủ ọ
II.1.1. Đi v i giáo viên:ố ớ
- Tr c h t c n ph i n m v ng m c đích đào t o c a b môn Đa lí ướ ế ầ ả ắ ữ ụ ạ ủ ộ ị ở
tr ng Trung h c ph thông, đc bi t ph i chú tr ng đn m i liên h v i th cườ ọ ổ ặ ệ ả ọ ế ố ệ ớ ự
ti n, m i liên h liên môn trong gi ng d y các bài c th .ễ ố ệ ả ạ ụ ể
- Đ th c hi n thành công đ tài này ng i giáo viên c n ph i tìm hi u tâmể ự ệ ề ườ ầ ả ể
lý, đi t ng h c sinh, c n có s so sánh v các ph ng pháp mà mình đã th cố ượ ọ ầ ự ề ươ ự
hi n cùng m t bài d y nhi u đi t ng, nhi u l p khác nhau t đó rút ra đâu làệ ộ ạ ở ề ố ượ ề ớ ừ
ph ng pháp mà các em yêu thích và đa l i hi u qu cao.ươ ư ạ ệ ả
- Vì đây là m t thu t ng , m t ph ng pháp t ng đi m i l đi v i h cộ ậ ữ ộ ươ ươ ố ớ ạ ố ớ ọ
sinh, đc bi t là đi v i h c sinh vùng cao, vì v y giáo viên c n làm cho các emặ ệ ố ớ ọ ậ ầ
hi u nh th nào là “ể ư ế s đ t duyơ ồ ư ” và trong quá trình th c hi n gi ng d y cácự ệ ả ạ
ph n ki n th c có th áp d ng cho các em h th ng hóa ki n th c t ng ph n,ầ ế ứ ể ụ ệ ố ế ứ ừ ầ
t ng n i dung đ các em làm quen d n v i ph ng pháp này.ừ ộ ể ầ ớ ươ
Giáo viên: LÊ XUÂN KH I – Tr ng PTTH Tr ng ChinhẢ ườ ườ
3
H th ng hóa ki n th c b ng s đ t duy – Đa Lí 12 – Ch ng trình chu nệ ố ế ứ ằ ơ ồ ư ị ươ ẩ
- Đ s d ng ph ng pháp “H th ng hóa ki n th c b ng s đ t duy”ể ử ụ ươ ệ ố ế ứ ằ ơ ồ ư
giáo viên c n có s đu t , chu n b c th cho t ng bài, t ng ph n; ph i nghiênầ ự ầ ư ẩ ị ụ ể ừ ừ ầ ả
c u, thi t k tr c t ng s đ dùng đ h th ng ki n th c t ng bài, t ng m c;ứ ế ế ướ ừ ơ ồ ể ệ ố ế ứ ừ ừ ụ
t đó m i thi t l p s đ t duy c a t ng bài bìa roky ho c gi y kh l n (đừ ớ ế ậ ơ ồ ư ủ ừ ở ặ ấ ổ ớ ồ
dùng d y h c), đc bi t, s d dàng h n đi v i nh ng ti t s d ng giáo ánạ ọ ặ ệ ẽ ễ ơ ố ớ ữ ế ử ụ
Powerpoint.
- C n ph i đa ra yêu c u tr c đi v i h c sinh v t ng ph n, t ng bài đầ ả ư ầ ướ ố ớ ọ ề ừ ầ ừ ể
các em ch đng và phát huy đc tính sáng t o c a các em. ủ ộ ượ ạ ủ
II.1.2. Đi v i h c sinh:ố ớ ọ
- Hoàn thành nhi m v c a ng i h c sinh đi v i b môn, đc bi t trongệ ụ ủ ườ ọ ố ớ ộ ặ ệ
xu h ng chúng ta đang đi sâu vào c i cách giáo d c đy h c theo ph ng phápướ ả ụ ạ ọ ươ
đi m i “l y h c sinh làm trung tâm”. Vì v y, m i ti t h c đ thành công cácổ ớ ấ ọ ậ ở ỗ ế ọ ể
em c n có s chu n b bài nhà, c th :ầ ự ẩ ị ở ụ ể
+ Tìm hi u, làm quen v i ph ng pháp thi t k s đ t duy.ể ớ ươ ế ế ơ ồ ư
+ Tìm hi u tr c n i dung bài h c, t đó suy nghĩ, t thi t k s đ hóaể ướ ộ ọ ừ ự ế ế ơ ồ
cho n i dung t ng bài, t ng m c mà giáo viên đã đnh h ng.ộ ừ ừ ụ ị ướ
+ T p trình bày tr c l p v v n đ mà mình đã chu n b .ậ ướ ớ ề ấ ề ẩ ị
+ L ng nghe và gi i đáp nh ng trao đi c a các b n.ắ ả ữ ổ ủ ạ
- Sau khi k t thúc t ng ph n, t ng bài các em ph i th hi n s đ vào v vàế ừ ầ ừ ả ể ệ ơ ồ ở
t s đ các em l p lu n ki n th c toàn bài, đây là yêu c u b t bu c.ừ ơ ồ ậ ậ ế ứ ầ ắ ộ
- Tìm các thông tin, các t li u khác có liên quan đn bài h c.ư ệ ế ọ
II.2. Ti n hành th nghi m gi i pháp:ế ử ệ ả
Trong ph m vi đ tài này tôi ch áp d ng cho ch ng trình ĐA LÍ 12 –ạ ề ỉ ụ ươ Ị
Ch ng trình chu n. Tuy nhiên trong ph m vi đ tài này tôi ch th c hi n cácươ ẩ ạ ề ỉ ự ệ ở
bài thu c ph n lý thuy t, còn các bài th c hành tôi th ng d y theo ph ng phápộ ầ ế ự ườ ạ ươ
khác.. Sau đây là nh ng gi i pháp mà tôi đã áp d ng:ữ ả ụ
Giáo viên: LÊ XUÂN KH I – Tr ng PTTH Tr ng ChinhẢ ườ ườ
4
H th ng hóa ki n th c b ng s đ t duy – Đa Lí 12 – Ch ng trình chu nệ ố ế ứ ằ ơ ồ ư ị ươ ẩ
II.2.1: Ví d minh h a v m t ti t giáo án s d ng s đ t duy:ụ ọ ề ộ ế ử ụ ơ ồ ư
Giáo viên: LÊ XUÂN KH I – Tr ng PTTH Tr ng ChinhẢ ườ ườ
5