SKKN: Kỹ năng thiết kế hoạt động ngoại khoá ở Liên đội Tiểu học Tiên Cát

Chia sẻ: Nhi Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

119
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh trong các nhà trường nhìn chung là tốt. Tuy nhiên bên cạnh đó còn có một số ít trường, một số giáo viên chưa thực sự nghiêm khắc đối với những hành vi vi phạm đạo đức của học sinh. Bài SKKN về kỹ năng thiết kế hoạt động ngoại khoá ở Liên đội Tiểu học Tiên Cát, mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Kỹ năng thiết kế hoạt động ngoại khoá ở Liên đội Tiểu học Tiên Cát

“Kỹ năng thiết kế hoạt động ngoại khoá ở Liên đội Tiểu học Tiên Cát” Trần Thị Bích Thực – TH Tiên Cát, Việt Trì, Phú Thọ- Kỹ năng thiết kế hoạt động ngoại khoá ở Liên đội Tiểu học Tiên Cát
LỜI NÓI ĐẦU Trong nhà trường không phải chỉ dạy kiến thức, dạy chữ mà một vấn đề quan trọng không thể thiếu được là việc dạy làm người. Vì vậy việc chăm lo giáo dục rèn luyện cho các em trở thành con ngoan trò giỏi là nhiệm vụ thường xuyên và rất cần thiết. Thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh và cũng là một trong những mục tiêu phấn đấu của nhà trường: Kết hợp giáo dục và rèn luyện học và hành, học văn hoá kết hợp với học đạo lý làm người, bên cạnh việc cung cấp cho học sinh những tri thức văn hoá còn phải giáo dục các em theo những chuẩn mực đạo đức xã hội. ở nhà trường công tác giáo dục phải được kết hợp chặt chẽ với giảng dạy tri thức cho học sinh. Bậc tiểu học là nền tảng của toàn bộ các cấp học. Quá trình giáo dục có thành công hay không cũng được quyết định một phần ở cấp học này. Vì vậy giáo dục đạo đức cho học sinh là một bộ phận đặc biệt quan trọng của quá trình giáo dục trong nhà trường. Những cử chỉ, lời nói, hành vi của các em phần lớn phản ánh kết quả của quá trình này. Đánh giá được đúng các chuẩn mực đạo đức của học sinh sẽ góp phần quan trọng vào việc đánh giá toàn diện sản phẩm đào tạo của nhà trường. Những nhận xét, đánh giá về đạo đức của học sinh là một trong những biện pháp để giáo dục đạo đức cho học sinh. Đồng thời qua đó giúp nhà giáo dục và tập thể sư phạm nhìn lại về nội dung và phương pháp giáo dục của mình để điều chỉnh nó, hoàn thiện nó mong đáp ứng yêu cầu của mục tiêu đào tạo. Vì vậy, cần thiết phải giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 4 nói riêng, cho nên trong quá trình giảng dạy tôi có một số kinh nghiệp về giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 4. 3
Qua thời gian nghiên cứu, tôi đã có nhiều cố gắng song không tránh khỏi những sai sót. Tôi rất mong các đồng nghiệp góp ý kiến bổ xung để sáng kiến được hoàn thiện hơn và có giá trị thực tế hơn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo đáp ứng nhu cầu ngày càng phát triển của xã hội. 4
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM VỀ VIỆC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH LỚP 4 PHẦN I: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG I. Lý do nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm 1. Lý do khách quan: Đối với người giáo viên việc giáo dục tri thức song song với việc giáo dục đạo đức cho học sinh đây là hai vần đề quan trọng không thể tách rời. Vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh từ xa xưa đã được ông cha quan tâm chú trọng thể hiện trong câu: “Tiên học lễ, hậu học văn” và Bác Hồ đã từng nói: “Người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó, còn người có tài mà không có đức thì vô dụng”. Như vậy để ta thấy rằng công tác giáo dục đạo đức là rất quan trọng đối với toàn xã hội nói chung, đặc biệt càng quan trọng đối với bậc tiểu học nói riêng. Đạo đức là một trong những yếu tố cấu trúc nên nhân cách con người và nó là vấn đề quan trọng hàng đầu mà người giáo viên cần nghiên cứu tìm ra các biện pháp giảng dạy để truyền thụ cho các em nắm được những chuẩn mực đạo đức. Từ đó các em có cử chỉ, hành vi đạo đức phù hợp với những chuẩn mực đạo đức. Ngày nay vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh trong các nhà trường nhìn chung là tốt. Tuy nhiên bên cạnh đó còn có một số ít trường, một số giáo viên chưa thực sự nghiêm khắc đối với những hành vi vi phạm đạo đức của học sinh. Người thầy, cô chưa thực sự giành hết tâm huyết của mình vì học sinh. Do vậy mà học sinh vi phạm đạo đức nhiều, đạo đức của học sinh có nhiều hướng xuống 5
cấp như: nói tục, chửi bậy, vô lễ với các anh chị, cha mẹ, thầy cô giáo, thậm chí có học sinh cong gây gổ đánh nhau, kéo bè cánh.... gây nên những hậu quả đáng tiếc, bất chấp lời dăn đe, hay hình phạt của nhà trường. Ngoài ra ta còn thấy nhận thức một số gia đình phụ huynh cũng như nhân dân ở một số nơi chưa thất đầy đủ, họ ít quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cho con em mình, thậm chí họ còn khoán trắng việc giáo dục đạo đức cho nhà trường. Đây cũng là một số nguyên nhân cơ bản làm chất lượng giáo dục đạo đức bị giảm sút. Xuất phát từ kinh tế, đời sống khó khăn nhiều phụ huynh không có công ăn việc làm, hàng ngày phải vất vả chạy đua với cuộc sống để giành giật miếng cơm manh áo. Do đó họ không có thời gian đê quan tâm đến con cái. Thậm chí có gia đình chỉ lo kiếm tiền làm giàu, họ quan niệm “Học chẳng để làm gì, cốt sao kiếm được nhiều tiền...”. Chính những điều đó làm ảnh hưởng đến quyền lợi học sinh, có em bị đẩy vào những hoàn cảnh éo le trong cuộc sống. Các em đã phải tham gia lao động giúp gia đình từ rất sớm, thậm chí có em đã phải tự nuôi sống bản thân. Có những em không chịu nổi dẫn đến tâm lý các em thay đổi nên không còn hứng thú tuân theo các chuẩn mực đạo đức nữa. 2. Lý do khách quan: Nhận thức của 1 số giáo viên ở những nơi, những lúc còn chưa đầy đủ về công tác giáo dục đạo đức. Do vậy học coi nhẹ việc giáo dục đạo đức cho học sinh hơn công tác giáo dục trí dục. Khi tới trường, tới lớp, các thầy cô giáo chỉ trú trọng truyền thụ cho học sinh những kiến thức trong sách vở, chưa thất sự cung cấp những kiến thức cần thiết trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Các 6
thầy cô chưa giành nhiều thời gian để uốn nắn các em khi các em có những cử chỉ, hành vi, lời nói vi phạm các chuẩn mực đạo đức. Bản thân tôi là người giáo viên dạy ở bậc tiểu học, trước thực trạng giáo dục đạo đức còn nhiều tồn tại nên có mong muốn nghiên cứu kinh nghiệm này để góp phần tìm ra một số biện pháp nào đó cùng với những người làm công tác giáo dục, làm cho chất lượng giáo dục đạo đức trong học sinh nói chung ngày càng hiệu quả hơn. II. Mục đích: Nhằm góp phần nâng cao trình độ năng lực sư phạm cho bản thân và làm quên với công tác nghiên cứu khoa học. Góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nói chung làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho học sinh nói riêng. Bản thân tôi nghiên cứu sansg kiến kinh nghiệm này với mong muốn nhằm thực hiện tốt việc dạy và giáo dục đạo đức cho học sinh qua 9 môn trong chương trình tiểu học và các hoạt động ngoại khoá trong nhà trường. III. Nhiệm vụ 1. Làm rõ đặc điểm nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học bao gồm những gì? 2. Điều tra việc thực hiện chương trình giáo dục đạo đức cho học sinh ở 1 khối, lớp mà mình phụ trách. a. Về phía giáo viên: - Điều tra việc thực hiện chương trình môn đạo đức có đầy đủ không, có chất lượng không, có đúng chương trình không hay bị cắt xén hoặc gộp, giáo viên có soạn bài đầy đủ không? 7
- Điều tra xem thông qua các hoạt động dạy học khác giáo viên có nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh hay không? - Điều tra xem giáo viên có xây dựng cho học sinh những kỹ năng, kĩ xảo tương ứng với các chuẩn mực đao đức hay không? Qua đó nhằm biến những tri thức đạo đức thành hiện thực, thành cử chỉ hành vi của học sinh, thể hiện trong các mối quan hệ với giáo viên, gia đình, bạn bè. - Điều tra xem người giáo viên có tổ chức các hoạt động ngoại khoá, phát động thi đua theo các chủ đề mang tính chất giáo dục không? - Điều tra việc giáo viên dạy và chủ nhiệm lớp có kết hợp với gia đình và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh không? Nếu có thì sự kết hợp đó đến mực nào? b. Về phía học sinh: - Điều tra về nhận thức của học sinh bằng cách ra câu hỏi, phiếu điều tra để kiểm tra xem các em có lĩnh hội được các tri thức đạo đức hay không? - Điều tra tình cảm đạo đức của học sinh xem các em có thấy các chuẩn mực đạo đức là tốt đẹp không? có niềm tin đạo đức không? các em có thấy dung động trước những cử chỉ, hành vi của các bạn trong lớp không? có noi theo và phấn đấu theo những gương người tốt đó không? Quan sát những cử chỉ hành vi và thói quen đạo đức của học sinh trong đời sống hàng ngày (học tập, giao tiếp, gia đình...) có bao nhiêu phần trăm đạo đức tốt khá - cần cố gắng. Từ việc điều tra trên, rút ra những ưu điểm và nhược điểm của việc thực hiện chương trình giáo dục đạo đức của lớp đó, trường đó. Đặc biệt phải tìm ra 8
những nguyên nhân cơ bản làm cho họ thực hiện chương trình giáo dục đạo đức chưa tốt. 3. Đề ra một số biện pháp và hình thức trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh lớp đó nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho các em, nhằm khắc phục những tồn tại ở lớp đó. 4. Rút ra một số kết luận sơ bộ của mình về công tác giáo dục đạo đức của lớp, trường. IV. Đối tượng nghiên cứu Giáo viên và học sinh khối 4 trường tiểu học Tho Sơn - VT -PT V. Khách thể và phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh ở bậc tiêu học có thể là một lớp, một khối hoặc cả bậc tiểu học. Nghiên cứu học sinh, giáo viên, phụ huynh học sinh và các đoàn thể cùng có trách nhiệm giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 4 Trường tiểu học Tiên Cát - Việt Trì - Phú Thọ. VI. Giả thiết sáng kiến 1. Giả thiết thứ nhất Giáo viên và học sinh lớp 4 Trường tiểu học Tiên Cát - Việt Trì - Phú Thọ thực hiện tốt chương trình giáo dục đạo đức cho học sinh. Trước khi đến lớp giáo viên soạn bài đầy đủ, giành đủ thời gian quy định cho môn đạo đức. Chú trọng giáo dục đạo đức thông qua các môn học khác: Toán, tiếng việt, giáo dục sức khoẻ...Vì vậy chất lượng giáo dục đạo tạo cao đáp ứng được mục tiêu giáo dục và đào tạo ở bậc tiểu học. 2. Giả thiết thứ 2: 9
Có thể giáo viên và học sinh lớp 4 trường tiểu học Tiên Cát - VT -PT thực hiện chưa tốt công tác giáo dục đạo đức, còn nhiều tồn tại chẳng hạn việc kết hợp với gia đình phụ huynh học sinh và các lực lượng giáo dục khác chưa tốt, thậm chí đến lớp giáo viên còn không soạn giáo án, dạy học không đủ thời gian qui định... VII. Thời gian và kế hoạch nghiên cứu Một thánh đầu: Thu thập tài liệu - Điều tra cơ bản - Thăm lớp dự giờ Tháng tiếp theo: - Kiểm tra tài liệu đã thu thập - Viết đề cương sơ lược Tháng cuối: Kiểm nghiệm lại đề tài và viết chi tiết. VIII. Các phương pháp nghiên cứu 1. Phương pháp đọc sách Sư dụng phương pháp này nhằm mục đích xây dựng khái niệm đạo đức. Hiểu rõ hơn thế nào là tình cảm đạo đức, tình cảm thẩm mĩ, tình cảm trí tuệ. Đồng thời thông qua việc đọc sách giúp chúng ta hình thành tình cảm đạo đức cho học sinh. Hiểu khái niệm giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường, biết đặc điểm nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học bao gồm những gì? 2. Phương pháp điều tra Để thực hiện nhiệm vụ chính của đề tài này, tôi phải tiến hành phương pháp điều tra. Tôi sẽ điều tra giáo viên và học sinh qua các câu hỏi, các mẫu phiếu điều tra như sau: 10
2.1. Điều tra giảng dạy môn đạo đức Giáo viên tổ 4 Dạy lớp 4 Trường Tiểu học Tiên Cát SST Tuần Tên bài dạy Nội dung bài dạy Hình thức dạy Ghi chú 1 1 Kiên trì, bền bỉ học Kiên trì, bền bỉ học Thảo luận tập tập sẽ có kết quả tốt nhóm 2 9 Bênh vực bạn yếu Bênh vực, giúp đỡ bạn Thảo luận yếu gặp khó khăn nhóm 2.2. §iÒu tra viÖc häc tËp m«n ®¹o ®øc cña häc sinh líp 4 Trêng TiÓu häc Thä S¬n SST Tuần Nội dung bài dạy Ghi chú 1 1 Kiên trì, bền bỉ học tập 2 6 Đúng giờ trong sinh hoạt chung 3 11 Gần gũi giúp đỡ thầy giáo, cô giáo 2.3. §iÒu tra viÖc tæ chøc cho häc sinh líp 4 øng dông, vËn dông c¸c tri thøc ®¹o ®øc vµo cuéc sèng hµng ngµy qua ho¹t ®éng häc tËp SST Bài Nội dung vận Hình thức vận Cách đánh giá Ghi chú 11
dụng dụng Tốt khá TBìn h 1 Bài 2 Chăm sóc bồn hoa Thực hành 2.4. §iÒu tra vÊn ®Ò kÕt hîp c¸c lùc lîng gi¸o dôc kh¸c tham gia gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh líp 4 SS Tên lực lượng giáo Nội dung thực hiện Hình thức Ghi chú T dục 1 Phụ huynh học sinh Đúng giờ trong học Thông báo, thảo tập, sinh hoạt chung luận 2 Đội TNTP HCM Thực hiện 5 điều Đội cờ đỏ, phong Bác Hồ dạy trào thi đua 3 Địa phương Lễ phép với người Điều tra trên - vệ sinh nơi công cộng 2.5. §iÒu tra viÖc chØ ®¹o cña nhµ trêng trong viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh m«n ®¹o ®øc cña trêng tiÓu häc. Ban gi¸m hiÖu - Tæ chuyªn m«n Tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra t«i sÏ rót ra kÕt luËn vÒ viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh gi¸o dôc ®¹o ®øc cña häc sinh líp 4. Trêng tiÓu häc Thä S¬n - ViÖt Tr× - Phó Thä 3. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm 12
§Ó kiÓm tra l¹i c¸c kÕt qu¶ ®· ®iÒu tra ®îc t«i tiÕn hµnh ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm. Khi sö dông ph¬ng ph¸p nµy t«i tiÕn hµnh nh sau: §èi víi häc sinh cha thùc hiÖn tèt c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc ®· häc, cßn vi ph¹m cÇn cã biÖn ph¸p gi¸o dôc nh nh¾c nhë ( Phª b×nh, kiÓm ®iÓm...) Xem sù chuyÓn biÕn cña häc sinh ®Õn møc nµo? Qua ®ã cã kÕt luËn chÝnh x¸c h¬n vÒ kÕt qu¶ ®iÒu tra. 4. Ph¬ng ¸n trß chuyÖn TiÕn hµnh ph¬ng ph¸p nµy, t«i trß chuyÖn trùc tiÕp víi häc sinh, gi¸o viªn, phô huynh nh»m thu thËp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt. Trß chuyÖn víi phô huynh ®iÒu tra xem häc cã quan t©m gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con em hä kh«ng? HoÆc chØ chó träng ®Õn viÖc häc v¨n ho¸. Trß chuyÖn víi gi¸o viªn bé m«n ®· biÕt ®îc quan ®iÓm gi¸o dôc ®¹o ®øc qua m«n häc ®ã nh thÕ nµo? Trß chuyÖn víi häc sinh ®Ó xem sù nhËn thøc cña häc sinh vÒ viÖc häc ®¹o ®øc ra sao? c¸c em cã chó ý häc m«n nµy kh«ng? Cã coi träng m«n ®¹o ®øc kh«ng? 5. Ph¬ng ph¸p quan s¸t Thêng xuyªn dù giê, th¨m líp, ®Æc biÖt lµ m«n ®¹o ®øc . Qua ®ã biÕt viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh m«n ®¹o ®øc nh thÕ nµo? cã d¹y ®ñ néi dung kh«ng? cã ®ñ thêi gian hay bÞ c¾t xÐn. Quan s¸t xem häc sinh häc m«n nµy nh thÕ nµo? cã chó ý nh c¸c m«n häc kh¸c kh«ng? 6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu s¶n phÈm. TiÕn hµnh nghiªn cøu, kiÓm tra l¹i hå s¬, sæ s¸ch häc b¹ cña häc sinh qua c¸c n¨m häc. Qua ®ã biÕt ®îc ®iÓm m¹nh yÕu cña häc sinh. Xem kÕt qu¶ xÕp lo¹i h¹nh kiÖm cña häc sinh qua c¸c th¸ng, c¸c kú häc. 13
IX. §Þa ®iÓm nghiªn cøu Trêng tiÓu häc Thä S¬n - ViÖt Tr× - Phó Thä 14
PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. Nghiên cứu lý luận 1. Khái niệm về hành vi đạo đức: Hành vi đạo đức là một hành động tự giác được thúc đẩy bởi một động cơ có ý nghĩa về đạo đức biểu thị trong cách đối nhân xử thế hàng ngày ở mọi nơi, mọi lúc. Khi nói đến hành vi đạo đức của một con người cụ thể sống trong một nền văn hoá nhất định thì hành vi đạo đức ở từng con người có thể có nhiều nên đạo đức khác nhau bên cạnh một nền đạo đức chính thống. Ví dụ: Tàn dư của nền đạo đức trong xã hội cũ (Tư bản, phong kiến) và những mầm mống của nền đạo đức trong xã hội tương lai cũng được thể hiênh trong một con người. 2. Tiêu chuẩn đánh giá hành vi đạo đức. Để đánh giá con người có đạo đức hay không thì phải dựa vào hành vi đạo đức của người đó. Giá trị đạo đức của hành vi đạo đức xét theo tiêu chuẩn sau: a. Tính tự giác của hành vi: Khi xét một hành vi xem nó là hành vi có đạo đức hay không điều quan trọng là phải xét tình tự giác của chủ thể hành vi, nếu chủ thể hành động chưa có ý thức hay bắt buộc phải hành động thì hành vi đó không phải là hành vi đạo đức. Ví dụ: Do áp lực của người xung quanh mà người đó phải nhường chỗ ngồi tên ô tô... cho cụ già (em nhỏ) thì hành động đó không phải là hành vi đạo đức. b. Tính có ích của hành vi: Phụ thuộc vào thế giới quan, nhân sinh quan và chủ thể hành vi. 15
Ví dụ: Trong xã hội tư bản, bản chất là chủ nghĩa vị kỉ nên con người có hành vi đạo đức đó làm sao thu được nhiều lợi nhuận. Trong xã hội chúng ta con người có hành vi đạo đức là con người có hành động thúc đẩy xã hội tiến bộ, mình vì mọi người. c. Tính không vụ lợi: Người có hành vi đạo đức không tính toán không mưu lợi cho bản thân mà họ luôn lấy lợi ích của tập thể của xã hội lên trên. 3. Mối quan hệ giữa nhu cầu đạo đức và hành vi đạo đức Nhu cầu và hành động có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nhu cầu thúc đẩy hành động và là nguồn thúc đẩy hành động tích cực. Ví dụ: Nhu cầu giúp bạn gặp khó khăn là một nhu cầu đạo đức. Trong giáo dục đạo đức phải tổ chức hoạt động trong hoàn cảnh và điều kiện cụ thể, có hoạt động mới tạo ra hoàn cảnh có tính đạo đức và cải tạo hoàn cảnh vô đạo đức. 4. Cấu trúc tâm lý của hành vi đạo đức. Hành vi đạo đức bao gồm các thành phần: a. Tri thức và niềm tin đạo đức. Tri thức đạo đức là yếu tố chỉ đạo hành vi đạo đức, nó có giá trị soi sáng hành vi đạo đức để sao cho phù hợp với chuẩn mực đạo đức mà xã hội quy định. Đối với học sinh tiểu học trình độ còn thấp, kinh nghiệm sống rất ít do vậy hiểu tri thức đạo đức còn hạn chế, các em hay hiểu nhầm trong các khái niệm tiêu chuẩn đạo đức. Ví dụ: có em cho rằng bướng bỉnh là biểu hiện của sự dũng cảm. Việc có tri thức đạo đức chưa đủ, đòi hỏi các em phải có niềm tin đạo đức biểu hiện ở sự tin tưởng tuyệt đối vào các chuẩn mực đạo đức và tôn trọng các chuẩn mực ấy. 16
Niềm tin đạo đức là yếu tố quyết định hành vi đạo đức là cơ sở để bộc lộ những phẩm chất ý chí của đạo đức nhe lòng dũng cảm, tính kiên quyết. Việc hình thành niềm tin đạo đức phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trang bị khái niệm để học sinh thể nghiệm vào cuộc sống trong sinh hoạt ở nhà trường, gia đình, xã hội. Qua đó để xây dựng niềm tin đạo đức cho học sinh. b. Động cơ và tình cảm đạo đức: Động cơ đạo đức là động cơ bên trong đã được con người ý thức nó trở thành động lực chính làm cơ sở cho hành động trong các mối quan hệ giữa người này với người khác và với xã hội biến hành động của con người thành hành vi đạo đức. Tình cảm đạo đức là thái độ dung cảm của cá nhân đối với hành vi của con người, khác với hành vi của bản thân trong quan hệ giữa cá nhân với người khác, với xã hội. Tình cảm đạo đức tạo ra sức hút của cá nhân khơi dậy nhưng nhu cầu đạo đức, thúc đẩy con người hành động có đạo đức. thông thường người ta chia ra các loại tình cảm đạo đức là tình cảm đạo đức tích cực (tình đồng đội, tình bạn bè) và tình cảm đạo đức tiêu cực (tính ghen tỵ). c. Thiện chí và thói quen đạo đức. Trong giáo dục đạo đức cho học sinh cần hình thành cho các em có thiện chí, có nghị lực, khiến các thiện chí và nghị lực đó trở thành thói quen đạo đức. Thói quen đạo đức là những hành vi đạo đức ổn định của một con người nó trở thành nhu cầu đạo đức của con người nếu nhu cầu này được thoả mãn thì con người dễ chịu. Trái lại nhu cầu không được thoả mãn thì con người cảm thấy bất 17
lực, khó chịu. Mục đích chính của giáo dục đạo đức cho học sinh suy cho cùng là xây dựng thói quen đạo đức cho các em. 5. Vị trí, vai trò của giáo dục đạo đức ở bậc tiểu học. Một trong những con đường giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học một cách có hệ thống trong đó môn đạo đức có vị trí quan trọng đặc biệt. Nó có khả năng giáo dục đạo đức cho học sinh có hệ thống theo một chương trình chặt chẽ. Giúp các em hình thành được ý thức đạo đức (tri thức và niềm tin đạo đức) ở mức độ sơ giản, định hướng cho các em rèn luyện một cách tự giác những hành vi đạo đức tương ứng. Nó định hướng cho các môn học về nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học có thể được tích hợp qua các môn học này. Bên cạnh đó, nó còn giúp cho học sinh có cơ sở thiết thực để học môn giáo dục công dân ở trung học cơ sở. Chương trình giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 4 rất quan trọng trong việc thực hiện một quy trình giáo dục lâu dài qua các cấp học. Việc dạy và học đạo đức rất quan trọng bởi nó góp phần tạo nên những con người phát triển toàn diện. Họ không chỉ giỏi về tri thức văn hoá mà còn là những con người cư xử có văn hoá, có đạo đức trong xã hội. Cũng như các môn học đạo đức ở các lớp khác của tiểu học, môn đạo đức lớp 4 có nhiệm vụ sơ đẳng của phép ứng xử trong cuộc sống hàng ngày, phân biệt được hành vi tốt, hành vi xấu, hành vi đúng, hành vi sai. Biết yêu cái đẹp, cái tốt, ham muốn làm theo cái tốt, ghét cái xấu, cái ác, xây dựng cho học sinh những kỹ năng hành vi, góp phần hình thành ở các em những hành vi tốt. 18
ở lớp 4 chương trình có 15 bài đó là 15 chuẩn mực hành vi đạo đức, học sinh cần nắm và thực hiện trong các hoạt động và trong các mối quan hệ xã hội của các em lúc ở trường, ở nhà và ngoài xã hội. So với lớp 1,2,3 thì nội dung môn đạo đức ở lớp 4 đã được nâng cao hơn. Các chuẩn mực mang tính khái quát, phức tạp hơn đòi hỏi một trình độ nhận thức tinh tế hơn. Chẳng hạn trong mối quan hệ với ông bà cha mẹ: ở lớp 1 chỉ yêu cầu các em phải " đi xin phép, về chào hỏi", "giữ yên lặng cho ông bà nghỉ ngơi". Lớp 2 các em phải: "Vâng lời ông bà, cha mẹ". Lớp 3 các em phải: "lễ phép với ông bà cha mẹ". Nhưng đến lớp 4 thì các em phải biết: "Chăm sóc ông bà, cha mẹ". Phạm vi các mối quan hệ xã hội mà chương trình đạo đức lớp 4 đã được mở rộng hơn, không còn là những hành vi đối với bạn, đối với ông bà cha mẹ... mà đã được nâng lên, đó là những hành vi đối với hàng xóm láng giềng, người trên, em nhỏ rồi đến những hành vi chuẩn mực đối với cộng đồn, Tổ quốc, nhân loại như: Kính yêu Bác Hồ, biết ơn thương binh liệt sĩ, bảo vệ công trình công cộng, các di tích lịch sử và văn hoá. II. Kết quả nghiên cứu thực tế giáo dục đạo đức ở lớp 4 Trường tiểu học Tiên Cát - Việt trì - Phú thọ Để nắm được tình hình giáo dục đạo đức của học sinh. Bước vào đầu năm học tôi đã tiến hành điều tra kết quả giáo dục đạo đức của học sinh qua những năm học trước: Khối lớp Tổng số HS HS tốt HS khá CCG Ghi chú 19
4 137 90% 10% 0 Qua viÖc nghiªn cøu ®iÒu tra t«i thÊy kÕt qu¶ gi¸o dôc ®¹o ®øc ë tr¬ng tiÓu häc Thä S¬n - VT -PT nãi chung vµ ë líp 4 nãi riªng lµ t¬ng ®èi thµnh c«ng, tû lÖ häc sinh ®¹t ®¹o ®øc kh¸ tèt trë lªn rÊt cao. §Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ nµy ph¶i kÓ ®Õn c«ng lµ cña Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng cung toµn thÓ c¸c thÇy c« gi¸o trong trêng. §Æc biÖt lµ sù quan t©m s¸t sao cña ngêi gi¸o viªn chñ nhiÖm. Ngoµi ra cßn cã sù quan t©m ®Æc biÖt cña c¸c bËc phô huynh häc sinh. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè em vi ph¹m c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc. T¹i sao l¹i nh vËy? Qua trao ®æi víi c¸c thÇy c« t«i ®îc biÕt nh÷ng em cã hµnh vi, cö chØ vi ph¹m c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc hÇu hÕt lµ do hoµn c¶nh gia ®×nh kh«ng tèt, hoÆc do ¶nh hëng cña c¸c phÇn tö xÊu ngoµi x· héi vµ mét phÇn còng lµ do gi¸o viªn cha quan t©m kÞp thêi ®Ó hiÓu râ nguyªn nh©n vi ph¹m ®¹o ®øc cña c¸c em, cha cã ®iÒu kiÖn kh¶o s¸t xem c¸c em nhËn thøc ®Õn ®©u. HÇu hÕt ë trªn líp gi¸o viªn hái vÒ c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc th× hÇu hÕt c¸c em ®· n¾m v÷ng c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc, nhng khi vÒ ®Õn nhµ hay nh÷ng h«m kh¸c kh«ng cã giê ®¹o ®øc l¹i kh«ng n¾m ®îc. Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu thùc tÕ ë trêng, khèi, líp t«i ®· phÇn nµo thÊy ®îc nh÷ng nguyªn nh©n thµnh c«ng còng nh thÊt b¹i cña c«ng t¸c gi¸o dôc ®¹o ®øc nµy. Tõ ®ã ®a ra mét sè biÖn ph¸p ®Ó nh»m kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm cßn h¹n chÕ, qua ®ã gãp phÇn lµm cho c«ng t¸c gi¸o dôc ®¹o ®øc ®îc tèt h¬n, lµm c¬ së cho viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh ë c¸c líp trªn. B¶n th©n t«i ®· nh©n râ vai trß cña m«n ®¹o ®øc: Nã gãp phÇn ph¸t triÓn con ngêi toµn diÖn, h×nh thµnh cho c¸c em cã nh÷ng nhËn thøc ®óng 20
®¾n vÒ cö chØ, hµnh vi cña m×nh, tõ ®ã gi¸o dôc c¸c em trë thµnh nh÷ng c«ng d©n tèt cña x· héi. Mçi bµi häc ®¹o ®øc lµ mét c©u chuyÖn gi¸o dôc ®¹o ®øc, th«ng qua ®ã h×nh thµnh cho c¸c em cã nh÷ng hµnh vi thãi quen ®¹o ®øc. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i lu«n thùc hiÖn ®óng ch¬ng tr×nh quy ®Þnh, sau mçi chñ ®Ò, chñ ®iÓm qua nh÷ng buæi häp chuyªn m«n t«i bµn b¹c, trao ®æi ®Ó rót ra kinh nghiÖm nh÷ng mÆt ®îc vµ cha ®îc trong qua tr×nh gi¸o dôc cña m×nh, ®ång thêi ®Ò ra kÕ ho¹ch vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ë chñ ®Ò tiÕp theo. §¶m b¶o mçi bµi häc d¹y trong 2 tiÕt, tiÕt 1 c¸c em ®îc nghe kÓ chuyÖn ®¹o ®øc, ®îc ®µm tho¹i hoÆc ®ãng vai tõ ®ã rót ra bµi häc cÇn thiÕt. TiÕt 2 c¸c em ®îc luyÖn tËp thùc hµnh díi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó cã thÓ n¾m ch¾c c¸c tri thøc ®¹o ®øc vµ biÕt vËn dông vµo ®êi sèng hµng ngµy. VÝ dô nh tuÇn 4 lµ giê d¹y "TÝch cùc tham gia c«ng viÖc chung" (tiÕt 2) Gi¸o viªn cho häc sinh tr×nh bµy phÇn liªn hÖ cña m×nh, sau ®ã ®a ra t×nh huèng " H«m nay ®Õn lît b¹n Lan trùc nhËt, ch¼ng may Lan bÞ èm, c¸c b¹n cïng bµn sÏ lµm g×?". T«i cho c¸c em th¶o luËn nhãm ®Ó t×m ra c¸ch øng xö hay nhÊt sau ®ã cho mét vµi nhãm lªn b¶ng diÔn t¶ l¹i c¸ch øng xö cña m×nh. TuÇn 9 giê häc: "Bªnh vùc b¹n yÕu" (tiÕt 1). Sau qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y vµ trß chuyÖn víi c¸c em, t«i thÊy hÇu hÕt c¸c em n¾m ®îc c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi häc. §Õn tuÇn 10 lµ giê: "Bªnh vùc b¹n yÕu" (tiÕt 2). Sau khi cho häc sinh «n l¹i néi dung bµi häc, t«i cho c¸c em gióp ®ì ngay hai b¹n trong líp bÞ èm. B¶n th©n t«i còng nh c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Òu nhËn thøc ®îc viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh kh«ng thÓ chØ th«ng qua riªng m«n ®¹o ®øc mµ ph¶i kÕt hîp th«ng qua c¸c m«n häc kh¸c n÷a nh: víi m«n to¸n, th«ng qua viÖc 21