SKKN: Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy Địa lý THCS

PHÒNG GD & ĐT KRÔNG ANA<br /> TRƯỜNG THCS TÔ HIỆU<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> ĐỀ TÀI:<br /> <br /> “Lồng ghép kĩ năng phòng chống  <br /> thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng  <br /> dạy địa lý THCS”<br /> <br /> Họ và tên: Phạm Thị Kim Yến<br /> Đơn vị công tác:  THCS Tô Hiệu<br /> Trình độ: Đại học sư phạm<br /> Môn đào tạo: Địa lý                      <br /> Krông Ana, tháng 03 năm 2016<br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lí do chọn đề tài <br /> * Lí do khách quan<br /> Việt Nam là quốc gia thường xuyên chịu tác động của rất nhiều loại  <br /> thiên tai như bão, lũ lụt... Thiên tai là không thể tránh khỏi nhưng chúng ta  <br /> có thể hạn chế tối đa những tác động do thiên tai gây ra đặc biệt là đối với <br /> đối tượng là trẻ em.<br /> Thiên tai ở Việt Nam xảy ra ngày càng nhiều, khó dự đoán và gây ra  <br /> hậu quả nghiêm trọng. Trong hơn 30 năm qua, bình quân mỗi năm thiên tai <br /> đã làm chết và mất tích khoảng 500 người, bị  thương hàng nghìn người,  <br /> thiệt hại về kinh tế từ 1,0­ 1,5% GDP.  Việt Nam có ¾ diện tích là đồi núi <br /> và đây cũng là khu vực thường xuyên xảy ra thiên tai như : lũ, lụt, hạn hán, <br /> mưa đá...<br /> Trẻ em vùng núi là những đối tuợng dễ bị tác động của thiên tai nhất <br /> nhưng vốn hiểu biết và khả  năng tiếp cận với các phuơng tiện thông tin <br /> đại chúng còn hạn chế nên các em thuờng gặp nhiều khó  khi thiên tai đến.  <br /> Vì vậy rất cần thiết phải cung cấp cho các em những kiến thức cần thiết  <br /> nhất ngay trong phạm vi nhà truờng.<br /> Trong   phạm   vi   chương   trình   học   môn   địa   lý   của   các   em   tại   nhà <br /> trường gần như chưa có nội dung hướng dẫn cho các em biết cách phòng <br /> chống cũng như  kĩ năng tự  bảo vệ  bản thân khi có thiên tai xảy ra. Đặc <br /> biệt là đối tượng trẻ em vùng cao, nơi có thiên tai xảy ra thường xuyên, bất  <br /> ngờ và rất nguy hiểm.<br /> *Lí do chủ quan<br /> Là một người được sinh ra và lớn lên tại vùng núi, công tác trong <br /> ngành giáo dục gần 10 năm, bản thân tôi cũng đã chứng kiến rất nhiều  <br /> thiên tai xảy ra tại địa phương, những thiệt hại về người và của là rất lớn.  <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  1<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> Những thiệt hại đó không chỉ khu vực Tây Nguyên mà xảy ra ở tất cả các  <br /> tỉnh, vùng miền núi của Việt Nam.<br /> Học sinh là tương lai của đất nước, các em đang dần trưởng thành, ở <br /> mỗi độ  tuổi khác nhau lại có cái nhìn khác nhau về  thực trạng xã hội, các <br /> em cần biết được rằng không phải thiên tai là do đối tượng siêu nhiên nào  <br /> đó gây ra nữa mà đó là những hiện tượng thời tiết, khí hậu xảy ra theo quy  <br /> luật, có nguyên nhân, có thể là theo lẽ tự nhiên, cũng có thể là do con người  <br /> gây ra; có hậu quả.<br /> Trang bị cho các em những hiểu biết cũng như những kĩ năng căn bản <br /> khi có thiên tai xảy ra là việc làm hết sức cần thiết, nó tác động trực tiếp  <br /> tới đời sống, sinh hoạt và sự an nguy cho chính bản thân các em và gia đình.<br /> Xuất phát từ  tình hình thực tế  hiện nay, các em tiếp xúc rất nhiều <br /> với các loại hình thiên tai, các dạng thời tiết cực đoan nhưng các em hầu  <br /> như chưa thực sự biết bản chất cũng như những tác động tiêu cực của các <br /> hiện tượng đó tới sức khỏe, tài sản và tính mạng của bản thân và gia đình:<br /> ­ Đi học, chơi đùa dưới trời mưa­ các em có thể gặp bất kì hiểm họa  <br /> nào có thể xảy ra : sấm sét, giông lốc...<br /> ­ Ứng phó thế nào nếu nơi em sống gặp lũ, lụt...<br /> ­ Làm thế nào để bảo đảm an toàn khi có động đất xảy ra?<br /> ­ Giúp cha mẹ  thế  nào trong sản xuất nông nghiệp khi có sương  <br /> muối, sương giá, mưa lũ....<br /> ­ Làm thế nào hạn chế được thiệt hại do hạn hán trong canh tác...<br /> Trong số  những người bị  ảnh hưởng bởi thiên tai thì trẻ  em thường  <br /> chiếm 50­ 60 %. Tuy nhiên, đây lại là lứa tuổi có ít kĩ năng để  tự  bảo vệ <br /> bản thân cũng như  biết cách phòng chống những tác động do thiên tai gây <br /> ra.<br /> Từ  những điều trên, tôi tiến hành thực hiện đề  tài “ Lồng ghép kĩ  <br /> năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý THCS”<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  2<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài <br /> ­ Đánh giá thực trạng vốn hiểu biết của học sinh THCS về khả năng <br /> ứng phó với thiên tai xảy ra tại vùng đồi núi.<br /> ­ Hình thành một số  kĩ năng căn bản cho học sinh    ứng phó khi có <br /> thiên tai xảy ra tại địa phương.<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu                                    <br /> Tìm hiểu những loại hình thiên tai và một số kĩ năng để ứng phó với  <br /> thiên tai thường xảy ra ở vùng đồi núi.<br /> 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu<br /> ­ Học sinh  trường THCS Tô Hiệu<br /> ­ Thời gian: năm học 2014­ 2015 đến nay.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> ­ Phương pháp khảo sát tìm hiểu thực tế  tình hình thời tiết tại địa  <br /> phương.<br /> ­ Tìm hiểu về  vốn hiểu biết thực tế  và khả  năng  ứng phó thiên tai  <br /> của học sinh.<br /> ­ Nghiên cứu tài liệu tham khảo.<br /> ­ Tìm kiếm thông tin trên internet.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  3<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> 1. Cơ sở lý luận <br />   Trẻ em ­ đối tượng được cả cộng đồng xã hội quan tâm, chăm sóc và  <br /> giáo dục, bảo vệ trẻ em tránh khỏi những rủi ro, tai nạn đáng tiếc là việc  <br /> làm cần thiết và cấp bách. <br /> Tầm quan trọng của công tác giáo dục nâng cao nhận thức và kĩ năng  <br /> cho giáo viên, học sinh về thiên tai đã được khẳng định bởi Cơ quan chiến  <br /> lược quốc tế  về  giảm nhẹ  thiên tai của Liên Hợp Quốc (UNISDR). Năm <br /> 2006­ 2007, UNISDR đã chọn chủ  đề  “ Giảm nhẹ  thiên tai bắt đầu từ <br /> trường học” với mong muốn : Thúc đẩy việc đưa nội dung giáo dục thiên <br /> tai vào chương trình học và cải thiện sự an toàn của trường học.<br /> Thể hiện tinh thần đó Bộ giáo dục và đào tạo  đã ban hành kế hoạch  <br /> hành động thực hiện chiến lược quốc gia phòng, chống và giảm nhẹ  thiên <br /> tai của ngành giáo dục giai đoạn 2011­ 2020. Trong đó nhấn mạnh công tác <br /> tuyên truyền, đưa kiến thức phòng, chống và giảm nhẹ rủi ro thiên tai vào <br /> nhà trường.<br /> Cụ  thể  hóa nội dung trên, bộ  môn địa lý với đặc thù của mình cần  <br /> hình thành cho học sinh năng lực nhận thức, phân biệt các khái niệm và rèn <br /> luyện những kĩ năng cơ bản cho học sinh để ứng phó với thiên tai nếu xảy  <br /> ra tại phạm vi địa phương nơi các em sinh sống.<br /> 2. Thực trạng <br /> 2.1 Thuận lợi ­ khó khăn <br /> * Thuận lợi<br /> ­ Được sự  quan tâm của lãnh đạo phòng giáo dục và đào tạo, nhiều <br /> đồng chí giáo viên đã được trang bị  những kiến thức cần thiết về vấn đề <br /> phòng chống tai nạn thương tích, phòng chống thiên tai cho học sinh.<br /> ­ Cơ sở vật chất của nhà trường từng bước được cải thiện phục vụ <br /> ngày một tốt hơn cho công tác dạy và học.<br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  4<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> ­ Đội ngũ giáo viên đông, số lượng giáo viên trẻ nhiều là lợi thế cho <br /> việc làm quen, tiếp xúc và tập huấn công tác phòng tránh tai nạn thương  <br /> tích, phòng chống tác hại của thiên tai đối với học sinh nói riêng và cộng <br /> đồng nói chung.<br /> ­ Các đồng chí giáo viên bộ môn giảng dạy nhiệt tình, nghiêm túc và <br /> có trách nhiệm.<br /> ­ Ban lãnh đạo nhà trường thường xuyên kiểm tra, đôn đốc vấn  đề <br /> dạy   và   học,   tạo   điều   kiện   tốt   nhất   cho   giáo   viên   hoàn   thành   công   tác <br /> chuyên môn.<br /> * Khó khăn<br /> ­ Trường THCS Tô Hiệu nằm trên địa bàn rất rộng, số  lượng học  <br /> sinh đồng bào đông, trình độ nhận thức của các em khá chênh lệch gây khó <br /> khăn cho vấn đề  đổi mới phương pháp giảng dạy cũng như  việc áp dụng <br /> khoa học công nghệ trong quá trình học.<br /> ­ Bản thân giáo viên cũng chưa được tập huấn nhiều về  công tác <br /> phòng chống thiên tai tại địa phương nên còn bỡ  ngỡ  và chưa thuần thục <br /> trong việc vận dụng.<br /> ­ Việc lồng ghép vấn đề về phòng chống thiên tai trong phạm vi tiêt <br /> học có thể mất nhiều thời gian nên sẽ ảnh hưởng đến tiến trình bài học<br /> ­ Cơ  sở  vật chất phục vụ  cho các hoạt động ngoại khóa, tìm hiểu <br /> thực tiễn còn ít.<br /> 2.2 Thành công ­ hạn chế<br /> * Thành công<br /> ­ Qua quá trình giảng dạy nhiệt tình của giáo viên học sinh đã có <br /> được cái nhìn thực tế hơn về các quy luật của tự nhiên, biết được nguyên <br /> nhân và những hậu quả do thiên tai gây ra.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  5<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> ­ Các em bước đầu hình thành được các kĩ năng căn bản để ứng phó <br /> khi có thiên tai xảy ra, biết cách để  giảm thiểu thiệt hại do thiên tai cho <br /> bản thân và cho những người xung quanh.<br /> ­ Bản thân giáo viên qua quá trình tìm tòi, học hỏi cũng đúc kết được  <br /> nhiều kinh nghiệm có thể ứng dụng trong cuộc sống , nâng ccao vốn hiểu  <br /> biết của bản thân. <br /> ­ Kĩ năng sống của học sinh được trau dồi, nâng cao khả  năng làm <br /> việc theo nhóm, hoạt động tập thể của các em được cải thiện.<br /> ­ Hứng thú học tập bộ  môn được nâng cao, thành tích học tập của  <br /> các em được cải thiện.<br /> * Hạn chế<br /> ­ Việc đổi mới phương pháp dạy và học còn nhiều bất cập, người  <br /> giáo viên chưa thực sự  chủ  động, làm chủ  tri thức nên khó khăn cho việc <br /> vận dụng. <br /> ­ Khi lồng ghép nội dung phòng chống hiên tai vào quá trình giảng <br /> dạy có thể mất nhiều thời gian, ảnh huởng đến tiến trình tiết học.<br /> 2.3 Mặt mạnh ­ mặt yếu<br /> * Mặt mạnh<br /> ­ Giúp học sinh có được vốn hiểu biết căn bản về tình hình thiên tai  <br /> xảy ra tại địa phương đồng thời có được những kĩ năng cần thiết để  hạn  <br /> chế tác động của thiên tai nếu bản thân gặp phải.<br /> ­ Người giáo viên tự trang bị cho mình nhiều kinh nghiệm có thể giúp  <br /> ích cho chính bản thân và những người xung quanh trong việc  ứng phó với  <br /> thiên tai.<br /> * Mặt yếu <br /> ­ Khi lồng ghép nội dung này vào bài học có thể mất nhiều thời gian,  <br /> người giáo viên phải tự tìm hiểu nhiều để có thể truyền tải một cách đúng <br /> nhất, đảm bảo tính chính xác nhất.<br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  6<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> ­ Đôi khi việc gắn lý thuyết với thực hành còn nhiều thiếu sót.<br /> 2.4 Các nguyên nhân và yếu tố tác động đến việc nghiên cứu đề tài<br /> ­ Trong quá trình sinh sống và làm việc tại địa phương bản thân giáo <br /> viên có nhiều kinh nghiệm trong việc  ứng phó với các hiện tượng thời tiết  <br /> cực đoan xảy ra tại địa phương.<br /> ­ Tìm hiểu, thăm dò tác động tích cực, tiêu cực của tình hình thời tiết, <br /> khí hậu thông qua tiếp xúc với cộng đồng  dân cư tại khu vực.<br /> ­ Được sự  quan tâm của nhà trường, các đ/c giáo viên trong tổ  bộ <br /> môn của nhà trường giúp đỡ để  bản thân có thể  hoàn thành công tác được  <br /> phân công.<br /> 2.5 Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra<br /> Biến đổi khí hậu ­ đề  tài mà nhiều nhà quản lí quan tâm hiện nay­  <br /> không còn là vấn đề  của riêng một lĩnh vực cụ  thể nào, nó ảnh hưởng tới <br /> mọi hoạt động sống của xã hội, mọi lứa tuổi, mọi ngành nghề. Việc sớm <br /> hình thành cho trẻ  em kĩ năng thích  ứng với biến đổi khí hậu là việc nên <br /> được quan tâm hàng đầu. Trẻ  em lứa tuổi THCS đã có thể  tự  mình khám <br /> phá, tìm hiểu nguyên nhân của các hiện tượng mà khi còn nhỏ  các em rất  <br /> sợ hãi, giáo dục cho các em biết nguyên nhân­ hậu quả để  các em tự mình <br /> tìm ra giải pháp cho bản thân khi đối mặt với các hiện tượng xảy ra.<br /> Người giáo viên địa lí với trách nhiệm của bản thân mình thì ngoài <br /> những kiến thức được đề  cập trong sách vở, họ  phải thường xuyên cập  <br /> nhật những thay đổi – đặc biệt là những biến động của tình hình thời tiết,  <br /> khí hậu tại một khu vực. Cung cấp cho học sinh những kiến thức m ới nhất  <br /> để kịp thời trang bị cho các em những kĩ năng thích ứng phù hợp.<br /> Đối với trẻ  em vùng núi, việc đối mặt với các hiện tượng thời tiết  <br /> cực đoan là rất lớn nhưng do đặc thù cuộc sống, các em phải tiếp xúc <br /> thường xuyên mà không nhận biết được mức độ nguy hiểm cũng như cách <br /> làm thế nào để hạn chế nguy hiểm.<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  7<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> Chính vì vậy, cần nhiều hơn nữa những sự quan tâm, trang bị thiết bị <br /> cần thiết, những giải pháp tối ưu để hạn chế tác động của thiên tai đối với  <br /> trẻ em vùng cao.<br /> 3. Giải pháp, biện pháp<br /> 3.1 Mục tiêu của giải pháp, biện pháp<br /> ­ Tìm hiểu mối quan tâm của học sinh THCS đối với các hiện tượng  <br /> thời tiết cực đoan tại địa phương.<br /> ­ Lồng ghép kĩ năng  ứng phó với thiên tai qua nội dung một số  bài  <br /> học trong chương trình.<br /> ­ Phối hợp với các đoàn thể trong nhà trường để tổ chức hướng dẫn <br /> cách ứng phó, hạn chế tác động của thiên tai đối với bản thân và phát triển <br /> kinh tế tại địa phương.<br /> 3.2 Nội dung và cách thức thực hiện các giải pháp, biện pháp<br /> Trong phạm vi nhà trường, để cung cấp cho các em những kiến thức  <br /> và kĩ năng căn bản đối phó khi có thiên tai xảy ra co thể chia thành 2 mảng <br /> chính đó là : các hoạt động cung cấp kiến thức và các hoạt động rèn luyện <br /> kĩ năng.<br /> Lĩnh vực thứ nhất bao gồm các hoạt động lồng ghép kiến thức phòng  <br /> chống  ảnh hưởng của thiên tai vào nội dung của một số  bài học cụ  thể <br /> trong chương trình địa lý THCS. Đồng thời kết hợp các hoạt động ngoại <br /> khóa như  các cuộc thi tìm hiểu về  thiên tai, thi vẽ  tranh, thi kể  chuyện...  <br /> trong đơn vị trường học.<br /> Lĩnh vực thứ hai gồm hoạt động đánh giá tình trạng , vốn hiểu biết  <br /> của học sinh và năng lực tự ứng phó khi có thiên tai xảy ra.<br /> a. Các hoạt động cung cấp kiến thức: Là các hình thức giáo viên, <br /> học sinh cụ  thể  hóa các khái niệm, những tác động,  ảnh hưởng và giải  <br /> pháp hạn chế  tác động  của thiên tai .Đây là các hoạt động có thể  diễn ra <br /> trong  phạm  vi  tiết   học hoặc  các  hoạt  động ngoại khóa  ngoài  tiết học. <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  8<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> (trong phạm vi bài viết này tôi chỉ  xin nhấn mạnh các loại hình thiên tai <br /> xảy ra tại vùng đồi núi núi nước ta).<br /> Trước hết cần làm rõ cho học sinh hiểu bản chất thiên tai là gì?  <br /> phạm vi và mức độ tác động như thế nào? Bản thân các em đã tiếp xúc với  <br /> những loại thiên tai nào?<br /> * Phần 1: Nhận diện một số loại hình thiên tai thường xảy ra ở vùng <br /> đồi núi: Trong phần này giáo viên có thể cung cấp cho học sinh những khái <br /> niệm, cách phân biệt các loại hình thiên tai mà các em đã tiếp xúc, đã thấy.<br /> ­ Lũ, ngập lụt:<br /> + Lũ là hiện tượng mực nước và tốc độ  dòng chảy trên sông, suối  <br /> vượt quá mức bình thường. Gồm lũ quét, lũ sông… xảy ra nhanh, thời gian <br /> ngắn, dòng chảy mạnh.<br /> + Ngập lụt: Là hiện tượng mực nước vượt quá mức bình thường, <br /> ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống và môi trường. Làm ngập nhà cửa, cây <br /> cối, ruộng vườn.<br /> Điều kiện hình thành: Mưa lớn kéo dài, các công trình xây dựng lấp  <br /> mất ao hồ, đê đập bị vỡ…<br /> ­ Sạt lở đất, đá: là hiện tượng đất đá trên các sườn dốc của đồi núi <br /> trượt từ trên xuống, ở ven sông đất bị sụt, lún.<br /> ­ Điều kiện hình thành: Sạt lở trên núi do những chấn động tự nhiên  <br /> của mặt  đất  như  động  đất; mưa  to hoặc lũ  lớn làm cho  đất  đá bị  trôi <br /> xuống, con người khai thác đất đá, chặt phá cây cối.<br /> ­ Hạn hán: Là hiện tượng xảy ra khi thiếu nước trong một thời gian <br /> dài.<br /> ­ Điều kiện hình thành: Không có mưa trong một thời gian dài, trên <br /> mặt đất không có cây cối che phủ.<br /> ­ Giông lốc : Là hiện tượng đối lưu rất mạnh trong không khí gây ra,  <br /> có thể đi kèm sấm chớp, lốc xoáy, mưa đá, gió giật mạnh.<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  9<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> ­ Điều kiện hình thành: Khi mặt đất nóng lên do hấp thụ nhiều bức <br /> xạ  mặt trời làm các luồng không khí nóng  ẩm bốc lên cao, giao với luồng  <br /> không khí có nhiệt độ thấp hơn tràn xuống phía dưới.<br /> ­ Sương muối: là hiện tượng hơi nước đóng băng thành các hạt nhỏ <br /> và trắng như muối ngay trên mặt đất, bề mặt cây cỏ hoặc các vật thể khác <br /> khi không khí trên đó ẩm và lạnh.<br /> ­ Điều kiện hình thành: Thường hình thành vào những đêm đông, trời  <br /> lặng gió, quang mây, khi mà bức xạ là nguyên nhân chủ  yếu của quá trình  <br /> lạnh đi của không khí và các vật thể. <br /> ­ Mưa đá: Là hiện tượng mưa dưới dạng các hạt hoặc cục băng có  <br /> hình dáng và kích thước khác nhau do đối lưu cực mạnh từ  các đám mây  <br /> dông gây ra.<br /> ­ Động đất: Là sự  rung chuyển của mặt đất do kết quả  của sự  giải  <br /> phóng năng lượng bất ngờ ở lớp vỏ trái đất.<br /> ­ Điều kiện hình thành: Có các nguồn gốc nội sinh ( vận động phun <br /> trào núi lửa, các đứt gãy…); ngoại sinh ( thiên thạch va chạm vào Trái Đất,  <br /> trượt lở đất đá khối lượng lớn…)<br /> Để  hình thành cho các em các khái niệm về  thiên tai, giáo viên có thể  cụ <br /> thể hóa bằng một số trò chơi như:<br /> ­ Trò chơi khởi động về  thời tiết, khí hậu : Giáo viên quy định như <br /> sau: <br /> + Khi giáo viên hô : “mưa nhỏ” thì các em làm động tác gõ 2 ngón tay <br /> trỏ vào nhau và hô “tí tách, tí tách”. <br /> + Khi giáo viên hô gió to thi các em học sinh làm động tác giơ tay lên <br /> cao, vẫy qua trái và qua phải, nói to “ ào ào, ào ào”.<br /> + Khi giáo viên hô mưa lớn” thì các em làm động tác dậm chân tại <br /> chỗ và nói to “lộp bộp, lộp bộp”.<br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  10<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> + Khi giáo viên hô “Sấm” Thì các em làm động tác nắm tay, gõ gõ <br /> xuống bàn và nói to “ Ùng ùng, ùng ùng”.<br /> Giáo viên đổi thứ  tự  câu hỏi để  xem học sinh có phản xạ  kịp hay  <br /> không.<br /> Chốt lại các hiện tượng trên được gọi là thời tiết.<br /> ­ Trò chơi “tôi là ai” : giáo viên mời lần lượt khoảng 1­2 cặp học sinh <br /> tình nguyện tham gia trò chơi ­ Đoán tên của thiên tai. Hai em ở vị trí đứng  <br /> đối diện nhau: Một em được nhìn thấy một tấm thẻ/ hình  ảnh minh họa, <br /> em đó có nhiệm vụ miêu tả, gợi ý cho bạn còn lại mà không được nói ra tên <br /> của thiên tai. Bạn còn lại không được nhìn thẻ  nhưng phải nói ra được  <br /> chính xác tên của thiên tai đó.<br /> ­ Sưu tầm các câu ca dao­ tục ngữ liên quan đến thiên tai mà em biết: <br /> Chia lớp thành 2 nhóm: lần lượt mỗi nhóm sẽ đọc một câu ca dao­ tục ngữ <br /> liên quan đến thiên tai­ nhóm nào hết thông tin trước là bị thua.<br /> ­ Ô chữ thiên tai :<br /> + Hàng ngang: <br /> 1. Hiện tượng đất đá chuyển động rất nhanh từ  các sườn núi dốc  ở <br /> khu vực đồi núi.<br /> 2. Hiện tượng tự nhiên bất thường như bão, lũ, ngập lụt…<br /> 3. Lửa bùng phát do hoạt động của con người hoặc do nắng nóng kéo  <br /> dài ở nơi có nhiều cây.<br /> 4. Hiện tượng thiếu nước trong thời gian dài gây khô cằn và nứt nẻ <br /> đất đai.<br /> + Hàng dọc:<br /> 1. Hiện tượng xảy ra sau những trận động đất hoặc núi lửa phun  <br /> dưới đáy biển , có sức tàn phá một vùng rộng lớn.<br /> 2. Hiện tượng mặt đất rung chuyển. có thể làm cho đồ đạc trong nhà <br /> lắc lư, đổ vỡ…<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  11<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> <br /> S Ạ T L Ở<br /> Ó<br /> T H I Ê N T A I<br /> G Đ<br /> T Ộ<br /> C H Á Y R Ừ N G<br /> Ầ G<br /> H Ạ N H Á N Đ<br /> <br /> <br /> Ấ<br /> T<br /> <br /> * Phần hai: Tìm hiểu tác động của thiên tai đối với chính bản thân <br /> các em và các đối tượng xung quanh.<br /> ­ Tìm hiểu các đối tượng dễ bị tác động : Tổ chức trò chơi “Lũ quét”:<br /> + Mời một nhóm học sinh lên. Phát cho mỗi em một thẻ đóng vai các  <br /> đối tượng: Người cao tuổi, phụ nữ, trẻ em, người khuyết tật, người nghèo, <br /> một số vai ghi người dân.<br /> Giáo viên lấy bối cảnh :Một ngôi làng đang sống yên bình ở khu vực  <br /> miền núi, một ngày lũ quét xảy ra, người dân sống trong làng có thể  làm  <br /> gì ? Giáo viên lần lượt đưa ra các tình huống sau và mời các em bước lên <br /> phía trước một bước cho từng câu hỏi nếu trả lời “có”.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  12<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br />           + Ai có thể tự mình tìm được chỗ trú ẩn an toàn?<br />           + Ai có thong tin kiến thức phòng ngừa thiên tai?<br />           + Ai có thể bơi khi nước dâng lên?<br />           + Ai có thể dự trữ nguồn thức ăn, nước uống ?<br />           + Ai có thể chuẩn bị thuốc men chăm sóc sức khỏe ?<br />           + Ai bình tĩnh, không hoảng loạn?<br /> Giáo viên cho học sinh xem lại vị trí bước chân của mình, đưa ra câu  <br /> hỏi thảo luận và tổng kết:<br /> + Tại sao có những bạn không làm được một số  điều trên? Các bạn <br /> đóng vai gì?<br /> + Trong thực tế nhóm người này có thể  gặp nguy hiểm khi thiên tai <br /> xảy ra hay không?<br /> + Nếu không muốn điều đó xảy ra chúng ta nên làm gì?<br /> Trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm dưới hình thức củng cố bài học:<br /> Câu 1: Đối tượng nào sau đây chịu ảnh hưởng lớn nhất khi thiên tai <br /> xảy ra:<br /> a. Trẻ em<br /> b. Người giàu<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  13<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> c. Đàn ông trưởng thành<br /> d. Người dân tộc thiểu số<br />           Câu 2 Những yếu tố nào làm tăng khả năng ứng phó khi có thiên tai <br /> xảy ra?<br /> a. Chủ quan, không có kế hoạch phòng ngừa thiên tai<br /> b. Thường xuyên nghe thông tin dự báo thời tiết<br /> c. Không chuẩn bị các phương án dự phòng<br /> d. Học hỏi kinh nghiệm dân gian ứng phó với thiên tai<br /> Tìm hiểu những tác động , những thiệt hại có thể xảy ra khi thiên tai  <br /> đến: <br /> Giáo viên chuẩn bị  một số  tranh  ảnh miêu tả  về  một số  loại hình <br /> thiên tai xuất hiện tại địa phương. <br /> Chia lớp thành nhiều nhóm tùy thuộc vào số lượng tranh ảnh. <br /> Các nhóm quan sát tranh  ảnh và thảo luận về  các thiệt hại mà loại <br /> hình thiên tai của nhóm mình phụ  trách tới các hoạt động sống và kinh tế <br /> tại địa phương? <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  14<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br />   <br /> <br /> <br /> <br /> <br />                      Nhóm 1                                                     Nhóm 2<br /> <br /> <br />            <br /> <br /> <br /> <br /> <br />       <br /> <br /> <br />                             Nhóm 3                                                   Nhóm 4<br /> Hết thời gian thảo luận, các nhóm bào cáo bằng phiếu thảo luận,  <br /> bảng nhóm, các nhóm khác bổ sung:<br /> Giáo viên chốt kết quả :<br /> ­ Hạn hán:<br /> + Thiếu nước cho sinh hoạt và sản xuất.<br />     + Gia tăng dịch bệnh ở người và gia súc.<br />    + Giảm sản lượng cây trồng, vật nuôi.<br />   + Dễ gây nguy cơ cháy rừng.<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  15<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> ­ Mưa đá: <br /> + Phá hoại mùa màng, cây cối , nhà cửa<br />     + Gây tổn thương cho người và gia súc nếu không ẩn nấp kip thời<br /> ­ Lũ lụt : <br /> + Có thể làm chết người và gia súc<br />     + Nhà cửa bị ngập lụt, hư hại tài sản<br />    + Các hệ thống thông tin liên lạc bị cắt đứt<br />    + Giao thông bị  gián  đoạn, hệ  thống cung cấp nước  sạch bị  phá  <br /> hỏng, nguồn nước bị nhiễm bẩn, dịch bệnh phát sinh …<br /> ­ Giông lốc:<br /> + Có sức tàn phá lớn trong thời gian ngắn, phạm vi hẹp, gây tổn thất  <br /> nặng nề về người và tài sản, thiệt hại mùa màng.<br /> Ngoài ra giáo viên có thể bổ sung thêm một vài hiện tượng khác như:<br /> ­ Động đất: cường độ  mạnh có thể  gây ra những thiệt hại vô cùng <br /> nặng nề, nhà cửa, đường sá, cầu cống bị  phá hủy, làm chết và bị  thương  <br /> nhiều người; giao thông bị tê liệt, mạng lưới liên lạc bị cắt đứt…<br /> ­ Sạt lở đất, đá: người có thể bị  chết hoặc bị thương do bị chôn vùi <br /> dưới các lớp đất đá hoặc dưới những căn nhà bị  sập; nhà cửa, đồ  đạc bị <br /> phá hủy hoặc chôn vùi, giao thông bị cản trở; gia súc gia cầm bị chết hoặc  <br /> bị thương…<br /> b. Các hoạt động cung cấp kĩ năng  ứng phó và hạn chế  tác hại  <br /> do thiên tai gây ra tại miền núi<br /> Các hoạt động hướng dẫn  ứng phó nhanh khi có thiên tai xảy ra:  <br /> Phần này có thể  mất nhiều thời gian hơn nên giáo viên có thể  tiến hành <br /> trong các tiết sinh hoạt ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp…<br /> Cách 1 : Giáo viên cho các em làm việc theo nhóm 3­5 em. Giáo viên <br /> chọn vài tình huống phù hợp với địa phương . Các nhóm bốc thăm tình <br /> huống “Nếu” và tiến hành thảo luận:<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  16<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> 1. Em và các bạn đang trên đường đi chơi thì bỗng nhiên trời mưa to <br /> và con sông trước mặt đang dâng nước lên rất nhanh. Em sẽ làm gì?<br /> 2. Em đang chơi trong sân nhà bỗng nhiên nhìn thấy khói bốc lên mù <br /> mịt ở phía đồi sau nhà. Em sẽ làm gì?<br /> 3. Em đang đi trên đường từ nhà bạn về nhà sau một trận mưa to. Em <br /> nhìn thấy một đường dây điện bị  đứt đang nằm vắt nganh trước mặt. Em  <br /> sẽ làm gì?<br /> 4. Em và gia đình đang ngủ  giữa đêm thì bị  đánh thức bởi tiếng đồ <br /> đạc rơi vỡ, mặt đất rung rinh , điện trong nhà bị cắt. Em sẽ làm gì?<br /> Tình huống 1:<br />   + Cố gắng di chuyển đến vị trí cao hơn và an toàn hơn<br />      + Không nên nhảy xuống nước chơi đùa hay kiểm tra mực nước<br />      + Mặc áo phao nếu có. Nếu không có áo phao các em có thể sử dụng  <br /> các đồ  vật nổi khác như  săm xe, can nhựa rỗng hoặc thân cây chuối để  di <br /> chuyển trong vùng ngập lụt<br />     + Chú ý phát hiện rắn và các động vật nguy hiểm khác vì những con  <br /> vật này thường tìm đến những nơi cao ráo để trú ẩn.<br />     + Tìm cách liên lạc với người lớn.<br /> Tình huống 2:<br /> + Em hãy báo ngay cho cha mẹ hoặc người lớn biết chuyện gì đang <br /> xảy ra.<br />     + Tuân theo chỉ dẫn của người lớn.<br />     + Không tò mò lại gần chỗ có khói bốc lên.<br /> Tình huống 3: <br /> + Quay lại nhà bạn nếu em vẫn đang  ở  gần nhà bạn, thông báo cho  <br /> ngừoi lớn biết để tìm hướng giải quyết.<br /> + Nếu em đã đi cách xa nhà bạn thì tìm cách tránh xa vùng nước ngập  <br /> gần đó vì nước dẫn điện rất nhanh.<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  17<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> Tình huống 4: <br /> + Giữ bình tĩnh, đừng la hét và ở ngyuyên tại chỗ vì đi lại lúc này rất <br /> nguy hiểm và cũng rất khó khăn.<br />     + Chui xuống gầm giường hoặc gầm bàn chắc chắn, đảm bảo cho <br /> phần đầu và cổ an toàn<br />     + Tránh xa khu vực gần cửa hoặc chỗ có thủy tinh bị vỡ, những chỗ <br /> có đồ vật có thể bị rơi khiến em bị thương như quạt trần, bong đèn, đồ đạc <br /> trên cao…<br /> Ngoài các tình huống cụ  thể như  trên, giáo viên có thể  đặt ra nhiều <br /> tình huống giả định khác để học sinh tìm cách ứng phó như: <br /> ­ Khi trời có giông sét thì chúng ta phải làm gì :<br /> + khi giông đến em cần ở trong nhà, nhắc người lớn  nhanh chóng rút <br /> dây cắm của các thiết bị  điện như  tivi, máy tính, tháo đường dây dẫn ăng  <br /> ten, cáp ra khỏi tivi.<br /> + Ngồi yên trên ghế  hoặc giường gỗ, chân không chạm đất, đồng <br /> thời không được sử dụng điện thoại lúc này.<br /> + Nếu đang  ở  ngoài đường, em không được đứng gần các cây cao, <br /> cột điện, không được giữ các vật dụng bằng kim loại.<br /> + Khi có cảm giác dựng tóc gáy, người tê tê như  có dòng điện chạy  <br /> qua, nghĩa là sét sắp đánh, em hãy lập tức ngồi xổm xuống trên các đầu <br /> ngón chân, hai tay che tai, đầu cúi thấp giữa hai chân.<br /> + Nếu các em đang  ở  trên thuyền hay đang bơi thì lên bờ  ngay lập  <br /> tức vì nước mưa là chất dẫn điện.<br /> ­ Đang đi học gặp cơn lốc các em nên làm gì?<br /> + Hãy tránh đường đi của lốc và tìm nơi trú  ẩn an toàn, nếu không <br /> tránh kịp hãy nhảy vào một đường hào gần đó hoặc nằm bám sát mặt đất.<br /> + Nếu đang ở  trong nhà khi có lốc xảy ra, nên trú ẩn dưới gầm cầu  <br /> thang, gầm bàn hoặc gầm giường. Tránh xa các của sổ và các đồ thủy tinh.<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  18<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br />       Cách 2 : Giáo viên chuẩn bị các thẻ có nội dung hướng dẫn cách ứng <br /> phó khi có thiên tai xảy ra ( Nên làm gì và không nên làm gì). Giáo viên chia  <br /> lớp thành 2 đội. Trên bảng ghi sẵn 2 thẻ  “Nên” và “ Không nên” cho mỗi  <br /> đội chơi.<br /> Mỗi bạn từng đội sẽ bốc thăm thẻ  ( có thể  là những bông hoa), đọc <br /> to và quyết định đó là hành động “Nên” hay “Không nên”.<br /> Giáo viên yêu cầu học sinh giải thích và công bố câu trả lời đúng hay <br /> sai để cho điểm đội. Đội nào nhiều điểm nhất sẽ thắng.<br /> ­ Các thẻ “Không nên”: <br /> + Đến gần các bờ sông, bờ suối  hoặc chơi bời, đi lại, bơi lội ở nơi  <br /> ngập lụt.<br /> + Lúc có giông tiếp tục mở tivi hoặc máy tính.<br /> + Tự ý bỏ đi chơi, không nghe lời người lớn trong cơn going sét.<br /> + Khi động đất xảy ra, cac em chạy hoảng loạn và cố  gắng thoát ra  <br /> ngoài bằng mọi cách.<br /> + Lội xuống nước cho dù nhìn thấy dây điện bị  đứt hay cột điện bị <br /> đổ<br /> + Sau cơn lụt lội, đi tìm thức ăn và nước uống  trong các căn nhà bị <br /> ngập nước, uống nước lã, ăn hoa quả xanh.<br /> + Vào các ngôi nhà bỏ hoang để chơi đùa, không cho người lớn biết<br /> + Không mặc áo phao hay các đồ  vật nổi để  di chuyển trong vùng <br /> ngập lụt.<br /> + Trong thời gian có sạt lở đất, chạy đến gần các tòa nhà cao tầng, <br /> bức tường cao, cây to, cột điện.<br /> + Trước mùa mưa bão không cất giữ  sách vở  và giấy tờ  quan trọng <br /> trong túi ni lông kín hoặc chỗ khô ráo, an toàn.<br /> + Tích trữ nước vào lu, vại không sạch sẽ và không đậy nắp.<br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  19<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> + Không theo dõi thông tin dự  báo thời tiết trên tivi, đài phát thanh  <br /> hoặc báo chí.<br /> ­ Các thẻ “Nên”<br /> + Theo dõi thông tin về tình hình thời tiết tại địa phương qua loa, đài, <br /> tivi.<br /> + Trú ẩn dưới gầm cầu thang, gầm bàn , gầm giường khi có lốc.<br /> + Chạy ra khỏi vùng nguy hiểm khi có sạt lở đất.<br /> + Thường  xuyên  để   ý các dấu hiệu của sạt lở   đất như: cây cối <br /> nghiêng, vết nứt tường, vết lún bất thường trên mặt đất…<br /> + Dự trữ nước trong các vật dụng như : xô, chậu, lu vại sạch sẽ, che  <br /> đậy cẩn thận tránh nhiễm bẩn.<br /> + Giúp ba mẹ chằng chống nhà cửa tránh gió giật mạnh.<br /> + Tìm cách thoát ra khỏi những tào nhà đổ nát và tìm nơi an toàn.<br /> + Nhắc ba mẹ  kiểm   tra lại nguồn điện trong nhà để  đảm bảo an  <br /> toàn cho cả nhà.<br /> + Tận dụng nước sinh hoạt để tưới cây hoặc dội nhà vệ sinh.<br /> + Ăn đồ  ăn chín, uống nước sôi và nằm ngủ  màn để  phòng dịch <br /> bệnh.<br /> Sau khi hai đội hoàn thành phần chơi, giáo viên tổng kết lại kết quả <br /> những câu đúng, những câu sai, từ đó định hình cho các em những việc nên <br /> làm và không nên làm khi thiên tai xảy ra.<br />             * Một số kĩ năng cần thiết phải học và chuẩn bị: <br />            ­ Học bơi để tự cứu mình và giúp đỡ người khác.<br />             ­ Chuẩn bị  sẵn thuốc men và các vật dụng cần thiết nếu  ở  vùng <br /> nguy hiểm và có nguy cơ xảy ra thiên tai bất ngờ.<br /> Như  vậy, với một số  đề  xuất như  trên, người giáo viên trong quá <br /> trình giảng dạy có thể  linh hoạt vận dụng tùy từng điều kiện và tùy từng  <br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  20<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> đối tượng học sinh. Với mỗi khối lớp đều có các bài liên quan có thể  vận <br /> dụng trong quá trình dạy bài mới hay ở phần củng cố bài học.<br /> Trong chương trình THCS thì địa lí 6 thường cung cấp kiến thức  <br /> dưới dạng khái niệm là chính vì vậy người giáo viên có thể định hình khái  <br /> niệm về thiên tai trong một số bài học :<br /> VD1: Bài 18­ địa lí 6 : Thời tiết, khí hậu và nhiệt độ  không khí: Sau <br /> khi làm rõ khái niệm về thời tiết, khí hậu, giáo viên có thể nhấn mạnh hơn <br /> bài học với một trò chơi kích thích tư duy là :  Chia lớp thành 2 nhóm, trong <br /> thời gian nhất định nhóm 1 hãy liệt kê những hiện tượng khí tượng xảy ra <br /> trong thời gian ngắn,  ở một địa phương? nhóm 2 là liệt kê các hiện tượng  <br /> khí tượng xảy ra trong thời gian dài, trở thành quy luật?<br />        +   Nhóm 1 sẽ  đưa ra được các loại hiện tượng : lũ, lụt,sạt lở  đất, <br /> sương muối, mưa đá, động đất, núi lửa…<br />        + Nhóm 2 sẽ  đưa ra được các hiện tượng: Gió mùa đông Bắc vào <br /> mùa đông, mùa hạ mưa nhiều, mùa đông lạnh, mùa hạ nóng...<br /> Từ  các câu trả  lời của học sinh, giáo viên có thể  yêu cầu học sinh  <br /> đánh dấu những hiện tượng xảy ra tại  địa phương ta (   hoặc đánh dấu <br /> những hiện tượng mà bản thân em đã trải qua, đã thấy tại địa phương).<br /> VD2: Bài 12: Tác động của nội lực và ngoại lực trong việc hình <br /> thành địa hình bề mặt Trái Đất. Học sinh nắm được các khái niệm về  nội  <br /> lực, ngoại lực, động đất, núi lửa…Trong đó động đất và núi lửa là 2 hiện  <br /> tượng hiếm khi xảy ra tại địa phương ta, đặc biệt là núi lửa, tuy nhiên <br /> động đất vẫn có thể xảy ra trong tương lai. Vậy nếu bỗng dưng gặp phải  <br /> động đất thì phải làm sao ? cho học sinh thảo luận các phương án vào <br /> giấy , các nhóm đối chiếu kết quả : <br />   + Nếu đang ở trong nhà thì  tìm được chỗ trốn vững chãi: Gầm bàn, <br /> gầm giường lớn, góc phòng, tránh trốn gần cửa kính, tránh xa những vật có <br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  21<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> thể rơi xuống, che mặt và đầu để tránh các mảnh vụn trúng, nếu điện cúp <br /> nên dùng đèn pin, không nên dùng nến có thể gây hỏa hoạn…<br />   + Nếu đang  ở  ngoài đường: Cần tránh xa các tòa nhà và đường dây <br /> điện, tìm chỗ trống mà đứng…<br /> VD2:  Bài 20 : Hơi nước trong không khí, mưa: Sau khi học sinh tìm <br /> ra được nguyên nhân và bản chất của hiện tượng mưa thì giáo viên có thể <br /> mở  rộng thêm vấn đề  một chút bằng cách đặt câu hỏi: “Có phải mưa chỉ <br /> tồn tại ở dạng hạt nước hay không? Hay nó còn tồn tại ở dạng khác nữa?  <br /> Đó là gì ?”. Học sinh sẽ  đưa ra được câu trả  lời là ngoài mưa dưới dạng  <br /> hạt nước thì nó còn tồn tại dưới dạng mưa tuyết hay mưa đá…Từ đó giáo  <br /> viên chốt lại vấn đề : Mưa đá hay mưa tuyết là những dạng khác của mưa <br /> và tác động nhiều tới đời sống và sản xuất của nhân dân.<br /> + Vậy nếu bỗng dưng gặp mưa đá các em sẽ  làm gì ? ( Học sinh có  <br /> thể  thảo luận với nhau để  tìm câu trả  lời)­ Giáo viên chốt lại: Nếu gặp <br /> mưa đá trên đường đi, các em cần dừng lại và tìm chỗ  vững chãi để   ẩn <br /> nấp, che đầu chắc chắn để  đá không rơi vào , đợi hết mưa và đá tan hết <br /> mới tiếp tục đi để tránh trơn trượt. <br /> * Địa lý 7 : Bao gồm các bài có phạm vi tác động rộng, giáo viên có <br /> thể liên hệ trực tiếp qua một số bài như : <br /> ­ Bài 7: Môi trường nhiệt đới gió mùa.<br /> ­ Bài 9 : Hoạt động sản xuất nông nghiệp ở đới nóng.<br /> ­ Bài 23: Môi trường vùng núi.<br /> * Địa lý 8: Sẽ đi sâu hơn về tự nhiên Việt Nam. Người giáo viên vận  <br /> dụng được rất nhiều hình thức để  rèn luyện kĩ năng cho học sinh. Các bài <br /> có thể vận dụng như: <br /> ­ Bài 28 : Đặc điểm địa hình Việt Nam.<br /> ­ Bài 29: Đặc điểm các khu vực địa hình.<br /> ­ Bài 31 : Đặc điểm khí hậu Việt Nam.<br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  22<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> ­ Bài 32: Các mùa khí hậu và thời tiết ở nước ta.<br /> ­ Bài 33: Đặc điểm sông ngòi Việt Nam.<br /> ­ Bài 34: Các hệ thống sông lớn ở nước ta.<br /> * Địa lý 9 : Chuyên sâu về  phát triển kinh tế­ xã hội Việt Nam nên  <br /> giáo viên giảng dạy địa lý 9 có thể linh hoạt vận dụng vấn đề hình thành kĩ <br /> năng ứng phó khi có thiên tai xảy ra tại địa phương:<br /> ­ Bài 17: Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ<br /> ­ Bài 23: Vùng Bắc Trung Bộ<br /> ­ Bài 25: Vùng duyên hải Nam Trung Bộ<br /> ­ Bài 28: Vùng Tây Nguyên<br /> Đặc biệt là các bài trong chương trình địa lý địa phương.<br /> 3.3 Điều kiện để thực hiện các giải pháp, biện pháp<br /> ­ Để  thực hiện được các giải pháp như  trên đòi hỏi bản thân người  <br /> giáo viên phải thật sự  tâm huyết và tự  bản thân tìm hiểu, đúc kết kinh <br /> nghiệm từ chính cuộc sống và từ người dân tại địa phương.<br /> ­ Có sự  phối hợp chặt chẽ  với các tổ  chức  Đoàn,  Đội trong nhà <br /> trường trong tổ chức các hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt chủ điểm…<br /> ­ Thường xuyên nắm bắt tình hình thời tiết, khí hậu tại địa phương  <br /> để có những hình thức giáo dục đúng đắn.<br /> 3.4 Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp<br /> Các giải pháp, biện pháp có mối quan hệ  chặt chẽ  với nhau, hỗ trợ <br /> lẫn nhau để cùng hướng tới một mục tiêu nhất định với kết quả tốt nhất.<br /> 3.5 Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu<br />   Qua quá trình giảng dạy địa lý khối 9 trường THCS Tô Hiệu, với  <br /> việc lồng ghép kiến thức phòng chống thiên tai vào bài học, số  lượng các <br /> em học sinh  có được những kiến thức nhất định để ứng phó khi có thiên tai <br /> xảy ra tăng đáng kể. Cụ thể: <br /> Tổng   số  Biết   loại  Biết   được   các  Biết   cách   ứng <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  23<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> học   sinh  thiên   tai   nào  tác   hại   của  phó   khi   có <br /> khối 9 thường     xảy  thiên tai. thiên tai xảy ra<br /> ra   ở   địa <br /> phương<br /> Trước   khi  133 75   em  50 em (37,5%) 30 em (22,5%)<br /> tiến hành (56,3%)<br /> Sau   khi  133 125 em 117   em  97 em <br /> tiến hành  (93,9 %) (87,9%) (72,9%)<br /> <br /> <br /> 4. Kết quả<br /> Thiên tai là bất khả  kháng, chúng ta không thể  ngăn cản được thiên  <br /> tai nhưng hoàn toàn có thể hạn chế bớt các tác hại của thiên tai, đặc biệt là <br /> trẻ nhỏ­ đối tượng dễ bị tổn thương nhất.<br /> Đối với bất kì một khu vực nào cũng sẽ  có thiên tai xảy ra, có thể <br /> mang tính chu kỳ, cũng có thể bất chợt ập đến bất kỳ lúc nào, vì vậy  hơn  <br /> ai hết, là những người làm công tác giáo dục thì trang bị cho các em kĩ năng <br /> tự  bảo vệ  bản thân và có thể  giúp đỡ  những người xung quanh là rất cần  <br /> thiết.<br /> Sau khi thực hiện đề tài, những kết quả thu được chưa phải là nhiều  <br /> và chưa thật cần thiết ở thời điểm hiện tại, tuy nhiên, nó có thể được ứng  <br /> dụng bất kỳ lúc nào, vì vậy đó cũng có thể nói là đạt kết quả như yêu cầu <br /> của mục tiêu đặt ra.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  24<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­2016<br /> PHẦN III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ<br /> 1. Kết luận<br /> ­ Việc lồng ghép kĩ năng sống cho học sinh qua môn học trong nhà <br /> trường   sẽ  có tác dụng lớn trong   việc cung cấp cho các em những hiểu  <br /> biết căn bản, những kĩ năng cần thiết nhất để   ứng phó khi bản thân và <br /> những người xung quanh gặp nguy hiểm. Công việc này không chỉ  thực <br /> hiện trong thời gian ngắn mà cần thực hiện thuờng xuyên, liên tục. Có sự <br /> phối hợp của nhiều ban ngành, nhiều giáo viên.<br />    ­ Để  đề  tài được tiến hành thuận lợi là nhờ  sự  giúp đỡ  to lớn của <br /> Ban giám hiệu nhà trường, tổ tư vấn SKKN, tổ chuyên môn và các em học  <br /> sinh cùng với nỗ lực của bản thân. Với cách làm như  trên tôi tin rằng bản  <br /> thân các em sẽ  đựợc trang bị  những kiến thức cần thiết nhất cho cuộc <br /> sống, biết cách đễ giúp đỡ những nguời xung quanh.<br /> ­ Trong quá trình thực hiện đề  tài chắc chắn sẽ  còn rất nhiều thiếu  <br /> sót và chưa đáp  ứng được mục tiêu đề  ra. Rất mong nhận được sự  đóng <br /> góp ý kiến của các đồng nghiệp để công tác giáo dục đạt hiệu quả hơn.<br /> 2. Kiến nghị<br /> * Đối với lãnh đạo phòng giáo dục<br />  Việc lồng ghép kĩ năng sống cho học sinh hiện nay thực sự cần thiết <br /> vì vậy, cần trang bị  cho người giáo viên những kiến thức và kĩ năng cần  <br /> thiết để  dễ  dàng hơn cho việc truyền đạt cho học sinh. Đặc biệt là giáo <br /> viên vùng núi, vùng khó khăn.<br /> * Về phía nhà trường<br /> ­ Cần tạo điều kiện tốt nhất cho giáo viên bộ  môn về  thiết bị, đồ <br /> dùng học tập để  đảm bảo tiết dạy, tiết thực hành và các tiết ngoại khóa <br /> đuợc sinh động, thiết thực hơn.<br /> ­ Tăng cường tổ  chức các buổi sinh họat ngoại khóa, chuyên đề  về <br /> để tài phòng chống thiên tai và bảo vệ môi trường sinh thái.<br /> Lồng ghép kĩ năng phòng chống thiên tai ở vùng đồi núi trong giảng dạy địa lý  25<br /> THCS<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                                       Năm học 2015­