SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC
SINH LỚP 4 THỰC HIỆN TỐT BÀI
TẬP ĐỌC NHẠC
I.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Âm nhạc ngày nay là một môn học nghệ thuật đã trở thành một trong
những môn học chính thức của chương trình đào tạo phổ thông bắt đầu ở các lớp
đầu tiểu học.Vì Âm nhạc tạo cho đời sống con người thêm lạc quan yêu đời,
Âm nhạc có ở mọi lúc mọi nơi trên toàn thế giới.Việc rèn luyện cho các em phát
triển kỹ năng nghe nhạc nó góp phần phát triển toàn diện các em học sinh từ thể
chất đến tinh thần để tạo nên một con người năng động lạc quan yêu đời sáng
tạo nhất là phát triển nhân cách cho các em đối với học sinh tiểu học. Âm nhạc
như nguồn sữa mẹ nuôi dưỡng thế giới tinh thần giúp các em cảm nhận những
vẻ đẹp trong tâm hồn, trong thiên nhiên, cuộc sống
Âm nhạc còn là một nhu cầu trong đời sống tinh thần của trẻ, trẻ em tham
gia ca hát là được hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh và bản thân mình
những hình tượng âm thanh của bài hát, bản nhạc tác động vào cảm xúc của các
em giúp cho việc phát triển trí tuệ, óc tưởng tượng và có tác dụng giáo dục tình
cảm, đạo đức rất tốt.
Tuổi thơ hiếu động sống bằng tình cảm nên rất dễ tiếp cận với Âm nhạc.
Một bài hát hay với nội dung giáo dục tốt chắc chắn sẽ được các em tiếp thu dễ
dàng hơn, chính vì vậy mà các em cần được giáo dục Âm nhạc càng sớm càng
tốt.
Học Âm nhạc các em yêu thích bộ môn nghệ thuật này cảm thụ và cảm
nhận được cái hay cái đẹp của âm thanh qua các bài hát các bài tập đọc nhạc mà
các em được học trực tiếp làm cho các em thêm yêu quý và trân trọng các sản
phẩm văn hóa tinh thần của cha ông để lại như các bài hát bài dân ca bài đồng
dao….
Ở lớp 1, 2, 3 Âm nhạc là một phần của môn nghệ thuật (gồm cả mĩ thuật và
thủ công). Phương pháp dạy học Âm nhạc ở lớp 1, 2, 3 tương đối giống nhau và
chỉ 2 phân môn là học hát và phát triển khả năng nghe nhạc. Sang đến lớp 4 Âm
nhạc là môn học riêng có sách giáo khoa cho học sinh và sách hướng dẫn giảng
dạy dành cho giáo viên. Ở lớp 4 các em bắt đầu chuyển sang một giai đoạn mới,
ngoài học hát các em còn có thêm phân môn là tập đọc nhạc học hát và học
những ký hiệu ghi chép nhạc và đọc được bài tập đọc nhạc.
Khi tập đọc nhạc tốt nó sẽ giúp các em học sinh dễ dàng cảm nhận giai điệu
và ghép lời ca một cách chính xác hơn giúp các em thêm tự tin khi học hát. Tập
đọc nhạc giúp các em hiểu biết nhiều hơn về nghệ thuật Âm nhạc thông qua việc
ghi nhớ các nốt nhạc, ký hiệu Âm nhạc. Học sinh biết thêm nhiều bản nhạc hay
ngoài ra tập đọc nhạc còn phát triển khả năng nghe sự cảm thụ Âm nhạc và năng
khiếu Âm nhạc cho học sinh, giúp các em có một kiến thức cơ bản vững chắc về
nhạc lý để làm nền tảng cho các em học tốt hơn chương trình Âm nhạc các lớp
sau tốt hơn.
Bản thân là giáo viên được phân công trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm nhạc
qua thời gian giảng dạy bộ môn với lòng yêu nghề mến trẻ và sự nổ lực học hỏi
của mình tôi nhận thấy các em rất yêu thích môn học này, và ở lớp 4 có phân
môn tập đọc nhạc, ghi chép nhạc là một phân môn mới mà các em mới được làm
quen nên để các em thực hiện tốt yêu cầu của bài học người giáo viên cần có
những phương pháp truyền đạt khoa học, hướng dẫn thật tốt và hiệu quả giúp
các em nắm được mục tiêu bài học. Trong thực tại việc đưa ra một phương pháp
giảng dạy thích hợp cho bộ môn Âm nhạc ở tiểu học có rất nhiều ý kiến khác
nhau. Những năm trước đây việc giảng dạy bộ môn này do giáo viên đứng lớp
giảng dạy chưa có giáo viên bộ môn riêng, bên cạnh đó là sự thiếu hụt về
phương tiện dạy học như là nhạc cụ cùng với phương pháp giảng dạy củ kỹ chủ
yếu là dạy hát dạy đọc nhạc theo phương pháp truyền miệng. Do đó kết quả đạt
chưa cao, ít gây hứng thú cho các em trong việc học tập và tiếp thu kiến thức bộ
môn. Từ thực tế đó tôi đã mạnh dạn đưa ra vài ý về phương pháp giảng dạy
hướng dẫn học sinh thực hiện tốt bài tập đọc nhạc.
II.THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
1.Thuận lợi
Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện thuận
lợi cho thầy trò, Ban giám hiệu nhà trường luôn động viên giáo viên có nhiều
sáng kiến kinh nghiệm và làm đồ dùng dạy học phục vụ tốt cho bộ môn giảng
dạy.
Giáo viên luôn tham khảo chương trình Âm nhạc trước khi lên lớp, điều
chỉnh chương trình cho phù hợp từng đối tượng học sinh các lớp áp dụng
phương pháp dạy học tích cực gây được hứng thú cho học sinh.
Học sinh rất yêu thích bộ môn Âm nhạc thích hát thích được biểu diễn.
Khi lên lớp có đầy đủ nhạc cụ như đàn, thanh phách, băng nhạc máy
nghe….
2/ Khó khăn
Trường học thuộc vùng nông thôn nên đa số phụ huynh phải vất vả suốt
ngày nơi đồng án các nhà máy xí nghiệp ít có thời gian quan tâm con cái, chưa
đánh giá tầm quan trọng đối với các hoạt động nghệ thuật trong sự phát triển của
học sinh.
Hoạt động Âm nhạc còn thực hiện trên lớp chưa có điều kiện có phòng học
Âm nhạc riêng.
Một số học sinh chưa nắm chắc vị trí nốt nhạc, hình nốt tên nốt nhạc trên
khuông, chưa thể hiện được cao độ trường độ bài tập đọc nhạc theo yêu cầu và
ghép lời ca chưa đồng đều.
3/Số liệu thống kê
Lớp
Số học
sinh
Hoàn thành(A+)
Hoàn thành(A) Chưa hoàn
thành (B)
4/1 36
3 HS = 8,3 % 33 HS = 91,7 %
4/2 36
4HS = 11 % 32 HS = 89%
Phần tập đọc nhạc khoảng 55 % học sinh hoàn thành.
III NỘI DUNG ĐỀ TÀI
1/ Cơ sở lý luận
Âm nhạc là môn học môn học mang tính nghệ thuật cao, nó không đòi hỏi sự
chính xác một cách tuyệt đối nhưng đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, đam
mê và một chút năng khiếu mà điều này không phải học sinh nào cũng có được.
Xuất phát từ thực trạng giảng dạy môn Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi tiểu học
để các em có thể học tốt và đạt kết quả tốt hết sức quan trọng, điều đó không chỉ
phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mang tính vừa sức, xoay vòng
mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền đạt của người thầy. Hơn nữa còn
phụ thuộc vào ý thức học tập các em cùng với sự quan tâm và chăm sóc tạo điều
kiện của gia đình và xã hội.
Bởi vậy việc dạy Âm nhạc cho học sinh tiểu học nói chung và lớp 4 nói
riêng mặc dù không nhằm đào tạo các em thành những con người hoạt động
nghệ thuật chuyên nghiệp mà chủ yếu là giáo dục văn hóa Âm nhạc, làm cho
các em yêu thích nghệ thuật Âm nhạc, bước đầu giúp các em làm quen một số
kỹ năng đơn giản về ca hát và thói quen tập hát đúng.
Tạo cho học sinh hứng thú, niềm vui khi học hát nghe ca nhạc giáo dục năng
lực cảm thụ Âm nhạc, kích thích tiềm năng nghệ thuật làm cho đời sống tinh
thần của trẻ thêm phong phú. Phát triển trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm trong sáng
lành mạnh, hướng tới cái tốt đẹp, góp phần làm thư giản đầu óc trẻ em làm cân
bằng các nội dung học tập khác ở tiểu học.
Vậy làm thế nào để các em hát đúng giai điệu đúng tính chất các bài hát đọc
đúng độ cao, trường độ, tiết tấu các nốt nhạc trong một bài tập đọc nhạc.Giáo
viên phải biết xácđịnh tầm cử giọng cho phù hợp lứa tuổi học sinh ,giúp các em
có một chút kiến thức về nhạc lý các em hiểu và phân biệt được những âm thanh
cao, thấp, dài, ngắn hình nốt như nốt móc đơn nốt đen, nốt trắng…tốc độ thể
hiện khác nhau để phát triển năng lực nghe nhạc và cảm thụ Âm nhạc.Ngoài ra
người giáo viên phải biết tạo cho các em một tâm thế thoải mái ,tự tin một hứng
thú tràn đầy khi học Âm nhạc.
Là một giáo viên qua thời gian trực tiếp giảng dạy bộ môn với lòng yêu nghề
mến trẻ và sự nổ lực học hỏi của mình, bản thân ít nhiều đã rút ra được những
kinh nghiệm trong công tác.Tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các
kiến thức môn học đặc biệt là kiến thức đọc và chép nhạc của các em là chưa
cao nhiều em còn rất lúng túng vì các em mới được làm quen với phân môn tập
đọc nhạc.
Đứng trước những hạn chế thực tế tôi mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm
hướng dẫn các em về phương pháp tập đọc nhạc để các em thực hiện phân môn
tập đọc nhạc tốt hơn làm nền tảng các em học tốt ở chương trình Âm nhạc lớp 5
và các cấp học tiếp theo.
2.Nội dung biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài.
Để có một tiết học Âm nhạc hiệu quả gây được hứng thú cho học sinh trước
tiên người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Ở
các lớp dưới các em được làm quen với kỹ năng ca hát, phát âm quan sát nghe
và cảm thụ bài hát và tập hát truyền cảm và tập gỏ đệm các kiểu cho đúng và
nhịp nhàng. Sang lớp 4 các kỹ thuật đó vẫn được duy trì nhưng được nâng cao
hơn. Ở lớp 4 các em được làm quen với một phân môn mới trong học Âm nhạc
đó là phân môn tập đọc nhạc, các em sẽ tiếp nhận ra âm thanh cao thấp tương
ứng các vị trí nốt nhạc trên khuông từ 2 đến 3 âm 4- 5 âm trong phạm vi quãng 8
và tập đọc một bài nhạc vì vậy giáo viên phải nắm vững phương pháp và các
bước trong giảng dạy để truyền thụ lại cho các em kiến thức của bài học cũng
như phát triển các kỹ năng đã có của các em học sinh một cách tốt nhất.
Để thực hiện tốt bài tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 ta cần giải quyết các
vấn đề sau.
a/ Giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh nắm rõ về lý thuyết nhạc :
Ở lớp 3 các em đã được học cơ bản về nhạc lý như khuông nhạc, khóa son,
dòng kẻ, khe nhạc, các hình nốt nhạc….Để có thể học tập đọc nhạc tốt phải nắm
rõ các kiến thức cơ bản về nhạc lý khi nhìn vào bài tập đọc nhạc các em mới đọc
nhạc tốt được.
Giáo viên cần ôn tập lại kiến thức cũ cho học sinh.Cho học sinh nhận biết
lại các hình nốt nhạc như nốt đen, nốt trắng, nốt móc đơn..dấu lặng đen, lặng
đơn. Có thể ôn tập với nhiều hình thức thông qua trò chơi nhận biết các nốt nhạc
và tên nốt nhạc như (Đô, rê, mi, pha, son, la, si) hoặc cho học sinh đọc tên nốt
nhạc bằng trò chơi khuông nhạc bàn tay đã học ở lớp 3.
