Stress, trầm cảm, lo âu ở điều dưỡng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> STRESS, TRẦM CẢM, LO ÂU Ở ĐIỀU DƯỠNG<br /> Hồ Thị Thu Hương*,Trần Kim Trang**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Áp lực công việc là một tác nhân gây sang chấn tâm lý khá phổ biến, với các dạng rối loạn tâm thần<br /> (RLTT) như stress, trầm cảm và lo âu… Mỗi ngành nghề có tải công việc khác nhau nên tỉ lệ, mức độ và các yếu<br /> tố ảnh hưởng đến các rối loạn cũng khác nhau.<br /> Mục tiêu: Khảo sát tình trạng stress, trầm cảm, lo âu ở điều dưỡng (ĐD).<br /> Đối tượng và phương pháp: Thiết kế cắt ngang mô tả 441 ĐD đang làm việc tại các khoa nội, khoa hồi sức<br /> tích cực và khoa cấp cứu của bệnh viện (BV) Nhân dân Gia Định (NDGĐ), BV Nguyễn Tri Phương (NTP) từ 03<br /> – 07/2015. Sử dụng thang đánh giá DASS 21.<br /> Kết quả: Tỉ lệ ĐD bị stress, trầm cảm và lo âu lần lượt là 35,8%, 25,9%, 47,8%, đa số ở mức độ nhẹ và vừa.<br /> 17,2% ĐD có cùng 3 dạng rối loạn trên. Số giờ làm việc trung bình trong tuần, khối lượng công việc nhiều, quan<br /> hệ không tốt với bệnh nhân và thân nhân liên quan độc lập với cả stress, trầm cảm và lo âu. Trong khi khoa phòng<br /> công tác chỉ ảnh hưởng đến stress, lo âu thì quan hệ không tốt với lãnh đạo lại làm tăng nguy cơ trầm cảm ở ĐD.<br /> Kết luận: ĐD có tỉ lệ stress, trầm cảm, lo âu khá cao. Cần tổ chức khám sàng lọc định kỳ, cải thiện môi<br /> trường làm việc và các quan hệ trong công việc cũng như sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý sẽ góp phần cải thiện<br /> thực trạng này.<br /> Từ khóa: stress, trầm cảm, lo âu, điều dưỡng<br /> ABSTRACT<br /> STRESS, ANXIETY, DEPRESSION IN NURSES<br /> Ho Thi Thu Huong, Tran Kim Trang<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 21 - No 2 - 2017: 223 - 229<br /> <br /> Background: Pressure at the workplace is a popular stressor of mental disorders as stress, depression,<br /> anxiety… Different professions have various pressures leading to different agents, prevalence and level of<br /> mental disorders.<br /> Objectives: To investigate the state of stress, anxiety and depression in nurses.<br /> Methods: A cross – sectional survey using DASS 21 questionnaire was conducted on 441 nurses of Internal<br /> Medical Department, Intensive Care Unit, Emergency Department in Nhan dan Gia Dinh hospital and Nguyen<br /> Tri Phuong hospital during 03 - 07/2015.<br /> Results: The prevalence of stress, anxiety and depression was 35.8%, 25.9%, 47.8%, respectively with<br /> mostly mild and moderate level. 17.2% of nurses had all 3 disorders. The average work week, workload, bad<br /> relationship with patient and their family were independently associated with all stress, depression and anxiety.<br /> While workplace factor has been found to be associated with stress and anxiety, bad relationship with leader seem<br /> to increase the risk of triggering depression.<br /> Conclusion: There was a high prevalence of stress, depression, anxiety in nurses. Organizing<br /> periodical screening, improving the work environment and work relationships, having respite from hard<br /> work will improve this condition.<br /> <br /> * Bệnh viện Quận Thủ Đức, ** Bộ môn nội ĐHYD TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS BS. Hồ Thị Thu Hương ĐT: 0935388740 Email: ant_huong@yahoo.com<br /> <br /> Thần kinh 223<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> Keywords: stress, anxiety, depression, nurse<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Áp lực công việc là một tác nhân gây sang<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> chấn tâm lý khá phổ biến, với các thể RLTT như<br /> stress, trầm cảm và lo âu. So với các ngành nghề Địa điểm:<br /> khác, do điều kiện lao động đặc thù, nguy cơ BV NTP và BV NDGĐ tại TP.HCM.<br /> mắc RLTT ở nhân viên y tế (NVYT) cao gấp 1,5 Thời gian nghiên cứu<br /> lần và ở ĐD cao hơn nữa(12). Các RLTT này để lại 22/02/2015- 20/07/2015.<br /> những hậu quả nghiêm trọng như sai lầm trong Đối tượng nghiên cứu<br /> chăm sóc bệnh nhân, giao tiếp không tốt với ĐD đang làm việc tại các khoa nội và hồi sức<br /> bệnh nhân, thân nhân cũng như ảnh hưởng đến cấp cứu của 2 BV trên.<br /> sức khoẻ bản thân và cuộc sống gia đình của ĐD. Cỡ mẫu<br /> Trong khi đó, báo cáo của ngành y tế tại Theo công thức tính tỷ lệ lưu hành của 1<br /> thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) ghi nhận, số quần thể.<br /> trường hợp điều trị nội trú ngày càng gia tăng,<br /> khiến NVYT, đặc biệt là ĐD, trở thành đối tượng<br /> nguy cơ của stress, trầm cảm, lo âu. Tuy nhiên<br /> hầu hết các nghiên cứu đã công bố hoặc khảo sát n: cỡ mẫu tối thiểu cần điều tra = 228<br /> độc lập (không cùng lúc) 3 RLTT trên hoặc khảo α : xác suất sai lầm loại 1, chọn α = 0,05 thì Z1- α/2 = Z0,975<br /> sát ngoài TP.HCM. = 1,96.<br /> <br /> Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này d: sai số cho phép (độ chính xác mong muốn của ước<br /> lượng), chọn d = 0,05.<br /> nhằm xác định tỷ lệ, mức độ và các yếu tố liên<br /> quan đến stress, trầm cảm, lo âu ở ĐD TP.HCM, p = 0,181 (Tình trạng stress của ĐD và nữ hộ sinh BV<br /> Phụ sản Nhi Đà Nẵng năm 2014”của Ngô Thị Kiều My<br /> với mong muốn các kết quả nghiên cứu sẽ làm<br /> có 18,1% trên 370 ĐD và nữ hộ sinh được khảo sát có<br /> tiền đề cho các nghiên cứu liên quan đến phòng<br /> biểu hiện stress)(7).<br /> chống stress, trầm cảm, lo âu và bảo vệ sức khoẻ<br /> cho ĐD TP.HCM sau này, đối tượng quan trọng Phương pháp chọn mẫu<br /> có nhiệm vụ chăm lo sức khoẻ người bệnh. Thuận tiện liên tiếp không xác suất.<br /> Mục tiêu nghiên cứu Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Xác định tỷ lệ và mức độ stress, trầm cảm, lo Tất cả ĐD đang làm việc tại 1 trong các khoa<br /> âu ở ĐD các khoa nội. nội và hồi sức cấp cứu của 1 trong 2 BV kể cả<br /> biên chế và hợp đồng.<br /> Khảo sát mối liên quan của stress, trầm cảm,<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> lo âu với các yếu tố dân số học (giới, tuổi), xã hội<br /> Vắng mặt dài hạn trong đợt khảo sát (nghỉ<br /> học (nơi cư trú, tình trạng gia đình, kinh tế gia<br /> hậu sản, nghỉ ốm).<br /> đình, trình độ học vấn), đặc tính công việc (khoa<br /> Vắng mặt cả ba lần trong đợt khảo sát.<br /> phòng công tác, thời gian lao động, lương bổng,<br /> Từ chối phỏng vấn của điều tra viên.<br /> chức vụ, khối lượng công việc, môi trường làm<br /> việc), quan hệ trong công việc (với lãnh đạo,<br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> đồng nghiệp, bệnh nhân, thân nhân). ĐD đọc hướng dẫn trên phiếu thu thập, tự<br /> điền các dữ liệu vào bảng thu thập số liệu và<br /> <br /> <br /> 224 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> bảng dịch tiếng Việt thang DASS của Viện sức Vấn đề y đức<br /> khỏe tâm thần quốc gia. Nghiên cứu không ảnh hưởng thời gian, tài<br /> Mức độ stress, lo âu và trầm cảm theo thang chính, sức khỏe, và riêng tư của điều dưỡng.<br /> DASS 21: biến định lượng sau đó mã hóa thành Thông tin của phiếu khảo sát được giữ bí mật.<br /> biến định tính, mỗi dạng rối loạn có 5 giá trị như KẾT QUẢ<br /> bảng sau:<br /> Bảng 1: Mức độ stress, trầm cảm, lo âu 441 ĐD được khảo sát. Tỷ lệ ĐD tham gia<br /> Mức độ Stress Lo âu Trầm cảm nghiên cứu là 90,7%. Tỷ lệ ĐD tham gia nghiên<br /> Bình thường 0 - 14 0-7 0-9 cứu của 2 BV cao tương tự nhau. Không có ĐD<br /> Nhẹ 15 - 18 8-9 10 - 13<br /> từ chối phỏng vấn. Tỷ lệ ĐD tham gia nghiên<br /> Vừa 19 - 25 10 - 14 14 - 20<br /> Nặng 26 - 33 15 - 19 21 - 27 cứu tại mỗi khoa cao (82,2% - 97,8%) nên kết quả<br /> Rất nặng ≥34 ≥20 ≥28 đạt được từ nghiên cứu có thể đại diện cho dân<br /> Phương pháp phân tích số liệu số nghiên cứu.<br /> Nhập liệu bằng Excel. Các đặc điểm dân số chung<br /> Xử lý số liệu bằng chương trình SPSS 17.0. Nữ 386 (87,5%), nam 55 (12,5%).<br /> Thống kê mô tả và thống kê phân tích. Tuổi trung bình 32,8 ± 7,9. Biến số tuổi không<br /> Phân tích đơn biến: có phân phối chuẩn, nên trung vị là 31, khoảng<br /> Biến số định lượng trình bày dạng trung tứ phân vị 27 - 36. Nhóm < 30 tuổi và 30 – 39 tuổi<br /> bình và độ lệch chuẩn, kiểm định sự khác biệt tương đương nhau và chiếm tỷ lệ cao nhất.<br /> thống kê bằng T test với phân phối chuẩn. Nếu<br /> không có phân phối chuẩn, biến số được trình<br /> bày bằng trung vị và khoảng tứ phân vị<br /> (interquartile 25 – 75) (KTPV) và dùng phép<br /> kiểm Wilcoxon rank sum test. Dùng phép kiểm<br /> định Kolmogorov - Smirnov để xác định biến số<br /> có phân phối chuẩn hay không.<br /> Biến số định tính trình bày dạng tỷ lệ %,<br /> kiểm định sự khác biệt thống kê bằng chi bình<br /> phương hay Fisher test khi > 20% tần số mong<br /> đợi trong bảng < 5.<br /> Biểu đồ 1: Phân bố ĐD theo nhóm tuổi<br /> Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05.<br /> Các đặc điểm liên quan đến RLTT<br /> Biểu diễn sự tương quan giữa hai biến định<br /> Về tình trạng hôn nhân, hơn ½ ĐD lập gia<br /> lượng dùng hệ số tương quan Pearson cho phân<br /> đình (60,1%) trong đó 1,4% ly dị hay góa bụa.<br /> phối chuẩn hay tương quan Spearman cho biến 92,3% ĐD sống chung với người thân.<br /> không có phân phối chuẩn. Tìm mối tương quan Về trình độ học vấn, trung cấp chiếm đa số<br /> giữa hai biến định lượng bằng phân tích hồi quy (88,7%), cao đẳng 2%, đại học 9,3%.<br /> tuyến tính. Gần ½ ĐD (42%) công tác < 5 năm. 80% ĐD<br /> Để khử nhiễu giữa các biến số dùng hồi quy tham gia trực gác.<br /> logistic đa biến.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thần kinh 225<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> Bảng 2: Các đặc điểm nghề nghiệp của mẫu nghiên<br /> cứu (n = 441)<br /> Đặc tính công việc Tỷ lệ %<br /> Khối hồi sức cấp cứu 31,1<br /> Thu nhập cá nhân(VN đồng) 5,5 ± 0,9<br /> < 5 triệu 37<br /> 5 – 10 triệu 62,1<br /> > 10 triệu 0,9<br /> Số giờ làm việc trong tuần 48,8 ± 6,4<br /> ≤ 48 giờ 64,4<br /> > 48 - < 60 giờ 29 Biểu đồ 2: Tỷ lệ điều dưỡng có rối loạn tâm thần<br /> ≥ 60 giờ 6,6<br /> Khối lượng công việc nhiều 59,9<br /> Các yếu tố liên quan đến stress, trầm cảm,<br /> Không đủ thời gian nghỉ ngơi 45,8 lo âu<br /> Tiếp xúc hoá chất độc hại 83,2 Bảng 5: Các yếu tố liên quan đến stress – phân tích<br /> Tiếp xúc vi sinh vật gây bệnh 88,7<br /> đa biến<br /> Môi trường làm việc không thuận lợi * 78<br /> Biến số Giá trị p OR KTC 95%<br /> Thiếu trang thiết bị y tế 69,6<br /> Phân bố địa chính 0,025 2,9 1,15 – 7,35<br /> Môi trường làm việc không thuận lợi: quá Khoa phòng công tác < 0,001 2,97 1,69 – 5,21<br /> nóng, quá ồn ào, quá bụi, thiếu ánh sáng… Số giờ làm việc trung bình < 0,001 1,07 1,03 – 1,11<br /> trong tuần<br /> Về mối quan hệ trong công việc, ¾ ĐD cho<br /> Khối lượng công việc < 0,001 3,15 1,78 – 5,58<br /> rằng bản thân có mối quan hệ tốt với lãnh đạo Môi trường làm việc 0,013 2,39 1,2 – 4,73<br /> (77,7%), hầu hết ĐD cho rằng bản thân có mối Quan hệ với bệnh nhân - < 0,001 6,26 3,58 – 10,94<br /> quan hệ tốt với đồng nghiệp (91,4%), trong khi thân nhân<br /> <br /> quan hệ với bệnh nhân và thân nhân, chỉ hơn Theo bảng trên, 5 yếu tố liên quan đến tăng<br /> 1/3 ĐD cho rằng có quan hệ tốt (36,5%). stress là thường trú tại TP.HCM, làm việc tại<br /> khối hồi sức cấp cứu, khối lượng công việc<br /> Tỷ lệ, mức độ stress, trầm cảm, lo âu ở ĐD<br /> nhiều, môi trường làm việc không thuận lợi, mối<br /> Bảng 3: Số điểm stress, trầm cảm, lo âu ở ĐD<br /> quan hệ không tốt với bệnh nhân và thân nhân.<br /> RLTT TB ± ĐLC TV (ĐLC) Tuy có ý nghĩa thống kê nhưng số giờ làm việc<br /> Stress 12,7 ± 7,2 12 (8 – 16) trung bình trong tuần không có tương quan<br /> Trầm cảm 6,5 ± 6,1 6 (2 – 10) mạnh với tỷ lệ stress.<br /> Lo âu 7,6 ± 6,3 6 (4 – 10) Bảng 6: Các yếu tố liên quan đến trầm cảm – phân<br /> Bảng 4: Tỉ lệ và mức độ stress, trầm cảm, lo âu ở ĐD tích đa biến<br /> Biến số Giá trị p OR KTC 95%<br /> RLTT Stress Trầm cảm Lo âu<br /> Phân bố địa chính 0,043 3,12 1,04 – 9,38<br /> Không 64,2 74,2 52,2 Số giờ làm việc trung bình < 0,001 1,09 1,04 – 1,14<br /> trong tuần<br /> Rối loạn 35,8 25,8 47,8<br /> Khối lượng công việc 0,003 2,64 1,4 – 5<br /> Nhẹ 18,1 14,1 14,7 Quan hệ với lãnh đạo 0,01 2,38 1,24 – 4,6<br /> Vừa 11,8 7,9 23,1 Quan hệ với bệnh nhân và < 0,001 8,31 4,06 – 17,01<br /> thân nhân<br /> Nặng 5,4 2.7 4,1<br /> Theo bảng trên, 4 yếu tố liên quan đến tăng<br /> Rất nặng 0,5 1,1 5,9 trầm cảm là thường trú ở TP.HCM, khối lượng<br /> 58,7% ĐD có RLTT, trong đó 17,2% ĐD có công việc nhiều, mối quan hệ không tốt với lãnh<br /> cả 3 dạng RLTT; 16,3% có 2 trong 3 dạng đạo, mối quan hệ không tốt với bệnh nhân và<br /> RLTT. thân nhân. Tuy có khác biệt thống kê, nhưng<br /> <br /> <br /> <br /> 226 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thời gian làm việc trung bình trong tuần không Ngô Thị Kiều My(7) khảo sát tại BV Phụ sản<br /> có mối tương quan mạnh với tỷ lệ trầm cảm. Nhi Đà Nẵng trên 208 ĐD và 162 nữ hộ sinh có<br /> Bảng 7: Các yếu tố liên quan đến lo âu – phân tích đa tỷ lệ stress 18,1%, thấp hơn nghiên cứu chúng<br /> biến tôi, do khác biệt đối tượng nghiên cứu (ĐD khoa<br /> Biến số Giá trị p OR KTC 95% Nhi và nữ hộ sinh so với ĐD khối nội) và nơi<br /> Khoa phòng công tác < 0,001 3,46 2,1 – 5,72 nghiên cứu (Đà Nẵng so với TP.HCM).<br /> Số giờ làm việc trung bình 0,029 1,04 1,01 – 1,08<br /> trong tuần<br /> Ở Việt Nam, hiện nay rất ít nghiên cứu dùng<br /> Khối lượng công việc 0,034 1,66 1,04 – 2,66 thang điểm DASS để đánh giá trầm cảm và lo âu<br /> Quan hệ với bệnh nhân và < 0,001 6,06 3,73 – 9,83 trên đối tượng ĐD. Do đó, chúng tôi chỉ có thể so<br /> thân nhân<br /> sánh ở mức tương đối. Nghiên cứu của Trần Thị<br /> Theo bảng trên, 3 yếu tố liên quan đến tăng Thúy(9) thực hiện tại BV Ung bướu Hà Nội ghi<br /> lo âu là làm việc trong khối hồi sức cấp cứu, khối nhận tỷ lệ NVYT bị trầm cảm là 23,2%, lo âu là<br /> lượng công việc nhiều, mối quan hệ không tốt 40,5%, thấp hơn so với nghiên cứu chúng tôi, có<br /> với bệnh nhân - thân nhân. Tuy có ý nghĩa thống thể do khác nhau về đặc điểm của đối tượng<br /> kê nhưng thời gian làm việc trung bình trong nghiên cứu. Nghiên cứu của Trần Thị Thúy(9)<br /> tuần không có tương quan mạnh với tỷ lệ lo âu. đánh giá trên toàn bộ NVYT có thể bao gồm cá<br /> BÀN LUẬN thể ít chịu áp lực công việc hơn.<br /> Các nghiên cứu trên đều cho thấy tỷ lệ stress,<br /> Tỉ lệ và mức độ rối loạn<br /> trầm cảm, lo âu ở mức độ nhẹ - vừa chiếm đa số.<br /> Hầu hết các nghiên cứu dùng thang điểm<br /> Nghiên cứu chúng tôi cho kết quả tương tự.<br /> DASS để khảo sát tình trạng stress, trầm cảm,<br /> lo âu ở ĐD, chúng tôi không ghi nhận cụ thể Các yếu tố liên quan đến stress, trầm cảm,<br /> số điểm stress, trầm cảm, lo âu nên khó so lo âu ở điều dưỡng<br /> sánh đối chiếu. Tổng quan y văn cho thấy các yếu tố như<br /> Bảng 8: Tỷ lệ stress, trầm cảm, lo âu ở ĐD giữa tuổi, giới nữ, hôn nhân không hạnh phúc,<br /> các nghiên cứu sử dụng thang điểm DASS trình độ học vấn là yếu tố nguy cơ của stress,<br /> Tỷ lệ % trầm cảm, lo âu. Trong nghiên cứu chúng tôi<br /> Tác giả n<br /> Stress Trầm cảm Lo âu không ghi nhận sự liên quan, điều này tương<br /> (3)<br /> El-aal Nevine 2014 126 41,6 41,8 69 đồng với nhiều nghiên cứu khác(3,5,6,7,8,10,11).<br /> (1)<br /> Nur Azma BA 2014 453 4,1 3,1 31,1<br /> Ngô Thị Kiều My 2014<br /> (7)<br /> 208 18,1<br /> Với thu nhập cá nhân, trong nghiên cứu<br /> Chúng tôi 441 35,83 25,85 47,8 chúng tôi, điểm và tỷ lệ stress tăng lên ở nhóm<br /> Với các nghiên cứu cùng sử dụng thang đối tượng thu nhập > 10 triệu/tháng (p = 0,031).<br /> DASS 21 như nghiên cứu của El-aal Nevine(3), tỷ Tuy nhiên, khi tiến hành khử nhiễu bằng hồi<br /> lệ stress, trầm cảm, lo âu của nghiên cứu chúng quy logistic, lại không có sự khác biệt về tỷ lệ<br /> tôi thấp hơn. Sự chênh lệch là do tác giả tiến stress giữa các nhóm đối tượng, tương đồng với<br /> hành trên ĐD làm việc trong khối hồi sức cấp nghiên cứu của Schmidt Denise RC(8) không có<br /> cứu vốn được xem là yếu tố nguy cơ RLTT. mối liên quan giữa thu nhập cá nhân với tỷ lệ<br /> trầm cảm. Ngược lại, nghiên cứu của Vũ Ngọc<br /> Ngược lại, kết quả nghiên cứu chúng tôi cao<br /> Trinh(11) cho thấy sự liên quan giữa tỷ lệ stress<br /> hơn nghiên cứu của Nur Azma BA(1), do tác giả<br /> với thu nhập cá nhân (OR 1,64, KTC 95% 1,14 –<br /> tiến hành trên toàn bộ ĐD gồm cả các khoa,<br /> 2,35). Điều này có thể xuất phát từ thu nhập cá<br /> phòng chức năng ít chịu áp lực công việc. Hơn<br /> nhân trong nghiên cứu chúng tôi thấp hơn và tỷ<br /> nữa, nghiên cứu được tiến hành trên 7 BV ở các<br /> lệ ĐD thu nhập < 5 triệu đồng/tháng cao hơn<br /> tuyến khác nhau, các tuyến dưới thường có áp<br /> nhiều so với nghiên cứu Vũ Ngọc Trinh.<br /> lực công việc thấp hơn tuyến trên.<br /> <br /> <br /> Thần kinh 227<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> <br /> Bảng 9: Các yếu tố liên quan stress, trầm, cảm, lo âu ở các nghiên cứu trong và ngoài nước<br /> Tác giả Các yếu tố ảnh hưởng<br /> (8)<br /> Schmidt Denise 2011 Trầm cảm – lo âu: làm thêm giờ, BV công tác.<br /> (6)<br /> Letvak Susan 2012 Trầm cảm: Chỉ số khối cơ thể, sự hài lòng công việc, số lượng bệnh mắc kèm theo, tinh thần thoải<br /> mái, ảnh hưởng sức khoẻ đến năng suất làm việc.<br /> (3)<br /> Gong Yanhong 2014 Trầm cảm: Bạo lực nơi làm việc, thời gian làm việc trung bình một tuần quá dài (> 45 giờ), thường<br /> xuyên trực đêm (≥ 2 đêm/ tuần).<br /> (5)<br /> Lê Thành Tài 2008 Stress: Thâm niên công tác, làm việc quá nhiều giờ (> 8giờ/ngày), công việc nhiều, áp lực, không<br /> hứng thú, làm việc trong điều kiện thiếu thốn máy móc, trang thiết bị, đông người, ồn ào, tiếp xúc<br /> nhiều mầm bệnh, dễ bị thương tích, thường gặp phản ứng của bệnh nhân và thân nhân, mâu thuẫn<br /> với đồng nghiệp - cấp trên; thu nhập chưa thỏa đáng và công việc ít cơ hội thăng tiến.<br /> Trương Đình Chính Trầm cảm – lo âu: Tình trạng hôn nhân, khoa phòng công tác, công việc quá nặng nhọc, chịu sức<br /> (10)<br /> 2010 ép nặng nề trong công việc.<br /> (11)<br /> Vũ Ngọc Trinh 2013 Stress: Thu nhập cá nhân, trình độ học vấn, khoa phòng công tác, thâm niên công tác.<br /> (7)<br /> Ngô Thị Kiều My 2014 Stress: Mức ổn định công việc, diện tích nơi làm việc, quan hệ với cấp trên.<br /> Chúng tôi ghi nhận điểm trung vị stress, stress với áp lực công việc (p < 0,001), Trương<br /> trầm cảm, lo âu của ĐD khối hồi sức cấp cứu cao Đình Chính(10) kết luận RLTT có liên quan với<br /> hơn so với các khoa nội khác có ý nghĩa thống yếu tố công việc nặng nhọc (p = 0,04), chịu sức ép<br /> kê. Mặt khác, tỷ lệ và mức độ stress, trầm cảm, lo nặng nề trong công việc (p < 0,001).<br /> âu của ĐD khối hồi sức cấp cứu cũng cao hơn. Môi trường làm việc ồn ào, quá nóng, thiếu<br /> Tuy nhiên chỉ có stress, lo âu thì sự khác biệt mới ánh sáng, bụi… làm ảnh hưởng đến tâm lý của<br /> có ý nghĩa thống kê. Hầu hết các nghiên cứu đối tượng. Chúng tôi chỉ nhận thấy vai trò của<br /> không so sánh sự liên quan giữa tỷ lệ stress, trầm môi trường làm việc ảnh hưởng đến stress (OR =<br /> cảm, lo âu giữa 2 khối này, vì thế chúng tôi 2,39, p = 0,013). Tác giả Lê Thành Tài(5), Ngô Thị<br /> không có dữ liệu đối chiếu. Tuy nhiên, nghiên Kiều My(7) cho kết quả tương tự.<br /> cứu El-aal Nevine và đồng sự(3) trên đối tượng Mối quan hệ giữa bản thân với cấp trên,<br /> ĐD làm việc tại khối hồi sức cấp cứu ghi nhận tỷ đồng nghiệp và bệnh nhân – thân nhân sẽ ảnh<br /> lệ stress, trầm cảm, lo âu ở ĐD cao hơn so với các hưởng đến tâm lý của đối tượng. Qua phân<br /> đối tượng khác của các nghiên cứu khác. tích đa biến, chúng tôi nhận thấy vai trò của<br /> Tổng quan về mối liên quan giữa số giờ làm mối quan hệ với bệnh nhân - thân nhân có ảnh<br /> việc và tỷ lệ stress, trầm cảm, lo âu có mâu thuẫn hưởng lớn đến tình trạng stress, trầm cảm, lo<br /> nhau. Hoặc cho rằng không có sự liên quan giữa âu của đối tượng nghiên cứu. Nhóm ĐD cảm<br /> tỷ lệ stress, trầm cảm, lo âu với số giờ làm việc: thấy có mối quan hệ không tốt có khả năng bị<br /> nghiên cứu của Schmidt Denise RC(8) (trầm cảm stress, trầm cảm, lo âu cao gấp 6,06 - 8,31 lần<br /> và lo âu), Letvak Susan(6) (trầm cảm), Ngô Thị so với nhóm đối tượng còn lại. Nghiên cứu<br /> Kiều My(7) (stress). Hoặc ghi nhận có liên quan: chúng tôi tương đồng với nghiên cứu của<br /> Gong Yanhong(3) (trầm cảm, p < 0,01), Lê Thành Nakakis Konstantinos(4) (liên quan giữa tỷ lệ<br /> Tài(5) (stress, p < 0,001). Chúng tôi nhận thấy có stress với những phản ứng tiêu cực và bạo lực<br /> liên quan không mạnh giữa tỷ lệ stress, trầm của bệnh nhân), nghiên cứu của Lê Thành<br /> cảm, lo âu với số giờ làm việc trung bình trong Tài(5) (liên quan giữa tỷ lệ stress với phản ứng<br /> tuần (> 48 giờ), (stress: KCT 95% OR 1,03 – 1,11, của bệnh nhân và thân nhân: chửi mắng, đe<br /> trầm cảm: KTC 95% OR 1,04 – 1,14, lo âu: KTC doạ, hành hung…) (p < 0,001).<br /> 95% OR 1,01 – 1,08). Khảo sát của chúng tôi cho thấy mối quan hệ<br /> Chúng tôi ghi nhận có liên quan giữa khối với lãnh đạo chỉ ảnh hưởng đến trầm cảm.<br /> lượng công việc nhiều với tỷ lệ stress, trầm cảm, Nhóm ĐD cho rằng mối quan hệ không tốt với<br /> lo âu ở ĐD, tương đồng với nhiều nghiên cứu lãnh đạo có khả năng bị trầm cảm cao gấp 2,38<br /> khác: Lê Thành Tài(5) xác định sự liên quan giữa lần so với nhóm còn lại (p = 0,01), trái ngược với<br /> <br /> <br /> 228 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> một số tác giả như Lê Thành Tài(5) (p = 0,01), Ngô their levels of depression, anxiety and stress in critical care<br /> units", Journal of American Science, 10(1S): pp.91- 101.<br /> Thị Kiều My(7) (p = 0,003) khi đề cập mối liên 3. Gong Y, Han T, et al (2014),”Prevalence of depressive<br /> quan giữa tỷ lệ stress với mối quan hệ không tốt symptoms and work-related risk factors among nurses in<br /> public hospitals in southern China: A cross-sectional study",<br /> với lãnh đạo – cấp trên. Trong khi đó, tác giả<br /> Scientific reports 4: 7109 doi:10.1038/srep07109.<br /> Trương Đình Chính(10) lại không ghi nhận mối 4. Konstantinos N,Christina O (2008),”Factors influencing stress<br /> liên quan giữa tỷ lệ RLTT với mâu thuẫn cấp and job satisfaction of nurses working in psychiatric units: a<br /> research review", Health Sci J, 2 (4), pp.183-195.<br /> trên (p = 0,08). Mặt khác, chúng tôi cũng không 5. Lê Thành Tài, Trần Ngọc Xuân et al (2008),”Tình hình stress<br /> ghi nhận ảnh hưởng của mối quan hệ với đồng nghề nghiệp của nhân viên điều dưỡng", Tạp chí Y học Thành<br /> nghiệp lên stress, trầm cảm, lo âu ở ĐD, khác với phố Hồ Chí Minh, 12 (4), tr. 216 -220.<br /> 6. Letvak S, Ruhm Christopher J, et al (2012),”Depression in<br /> nghiên cứu của Lê Thành Tài(5) (p = 0,001) khi đề hospital-employed nurses", Clinical Nurse Specialist, 26 (3),<br /> cập mối liên quan giữa tỷ lệ stress với quan hệ pp.177-182.<br /> 7. Ngô Thị Kiều My, Trần Đình Vinh et al (2014),”Trình trạng<br /> không tốt với đồng nghiệp.<br /> stress của điều dưỡng và hộ sinh bệnh viện Phụ sản Nhi Đà<br /> KẾT LUẬN Nẵng năm 2014", Tạp chí Y tế Công cộng, 34 tr. 57-62.<br /> 8. Schmidt DR, Dantas RA, et al (2011),”Anxiety and depression<br /> So với các ngành nghề khác, ĐD có tỉ lệ among nursing professionals who work in surgical units",<br /> Revista da Escola de Enfermagem da USP, 45 (2), pp.487-493.<br /> stress, trầm cảm, lo âu cao hơn. Điều này đòi<br /> 9. Trần Thị Thúy (2011), Đánh giá trạng thái stress của cán bộ y<br /> hỏi cần có những biện pháp tích cực từ các cấp tế khối lâm sàng bệnh viện Ung bướu Hà Nội năm 2011, Luận<br /> lãnh đạo của BV, xã hội, gia đình và tự thân văn Thạc sỹ Quản lý bệnh viện, Trường Đại học Y tế Công cộng.<br /> 10. Trương Đình Chính (2010), Rối loạn tâm thần ở điều dưỡng<br /> ĐD để giảm thiểu tình trạng này. Các nghiên và nữ hộ sinh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu năm 2009, Luận văn<br /> cứu trong nước còn khá ít về vấn đề này, còn chuyên khoa 2 Quản lý bệnh viện, Đại học Y dược Tp.HCM.<br /> nghiên cứu của chúng tôi chỉ là bước đầu ghi 11. Vũ Ngọc Trinh (2013),Tỷ lệ stress và các yếu tố liên quan của<br /> điều dưỡng tại bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình Tp.HCM<br /> nhận, cần được khảo sát sâu và rộng hơn tại năm 2013, Luận án Thạc sĩ, Đại học Y dược Tp.HCM.<br /> các BV trên toàn quốc. 12. Wall TD, Bolden RI et al (1997),”Minor psychiatric disorder in<br /> NHS trust staff: occupational and gender differences", The<br /> British Journal of Psychiatry, 171 (6), pp.519-523.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Amin Nur Azma, Nordin Rusli et al (2014),”Psychometric<br /> properties of the Malay version of the Depression Anxiety Ngày nhận bài báo: 01/12/2016<br /> Stress Scale-21 (M-DASS21) among nurses in public hospitals<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 27/12/2016<br /> in the Klang Valley", International Journal of Collaborative<br /> Research on Internal Medicine & Public Health [E], 6 (5), pp.109- Ngày bài báo được đăng: 01/03/2017<br /> 120.<br /> 2. El-Aal Nevine H Abd,Ibrahim Hassan N (2014),”Relationship<br /> between staff nurses’ satisfaction with quality of work and<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thần kinh 229<br />