intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Sự chấp nhận sách điện tử của sinh viên tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

41
lượt xem
3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết khảo sát tình hình sử dụng sách điện tử của sinh viên tại Việt Nam, đối chiếu so sánh với một số nghiên cứu cùng loại trên thế giới. Việc sử dụng sách điện tử đã mang lại nhiều lợi ích và cả những hạn chế cho sinh viên, từ đó đưa ra một số trao đổi nhằm giúp cho việc sử dụng sách điện tử của sinh viên ngày càng hữu ích hơn.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Sự chấp nhận sách điện tử của sinh viên tại Việt Nam

  1. TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ SỰ CHẤP NHẬN SÁCH ĐIỆN TỬ CỦA SINH VIÊN TẠI VIỆT NAM CHỬ BÁ QUYẾT Tóm tắt Cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin và internet, sự xuất hiện của sách điện tử đã làm thay đổi cách thức sử dụng sách và văn hóa đọc của công chúng, nhất là đối với sinh viên, những người tiếp cận nhanh với công nghệ hiện đại và cũng là đối tượng đọc sách rất đông đảo trong xã hội. Bài viết khảo sát tình hình sử dụng sách điện tử của sinh viên tại Việt Nam, đối chiếu so sánh với một số nghiên cứu cùng loại trên thế giới. Việc sử dụng sách điện tử đã mang lại nhiều lợi ích và cả những hạn chế cho sinh viên, từ đó đưa ra một số trao đổi nhằm giúp cho việc sử dụng sách điện tử của sinh viên ngày càng hữu ích hơn. Từ khóa: Sách điện tử, e-book, đọc sách điện tử, sinh viên Abstract Along with the development of internet and information technology, the emergence of e-books has changed the way of using books and the reading culture of the public, especially for students, who have quick access to modern technology and also a very large audience in the society. The article examines the situation of using e-books of students in Vietnam, comparing them with some studies of the same type in the world. The use of e-books has brought many benefits and limitations as well to students, thereby provide some ideas to help students to use e-books more and more effectively Keywords: E-books, reading e-books, students 1. Sơ lược về sách điện tử trên các thiết bị đọc sách điện tử chuyên dụng H iện nay, có nhiều cách hiểu về sách như Kindle của Amazon, hoặc cũng có thể đọc điện tử (e-book). Khi mới xuất hiện, trên bất kỳ thiết bị điện tử nào có màn hình nhiều người quan niệm sách điện như máy tính để bàn, máy tính xách tay, máy tử là một phiên bản điện tử của sách in. Sách tính bảng, điện thoại thông minh, v.v. điện tử dựa trên việc mô phỏng đặc điểm cơ Nhấn mạnh đến tính năng tương tác của bản của sách truyền thống trong một định sách điện tử, Ashley Melinis (2011) định nghĩa dạng điện tử. Tuy nhiên, với việc phát triển của sách điện tử còn được gọi là sách tương tác công nghệ thông tin, đặc biệt làm thế nào để hoặc sách kỹ thuật số, là những tài liệu nội một cuốn sách điện tử được sử dụng hiệu quả dung ở định dạng kỹ thuật số có thể được xem và dễ dàng, sách điện tử đã được phát triển đa trên máy tính hoặc thiết bị đọc điện tử như dạng và cũng được hiểu theo nhiều cách khác Barnes và Kindle của Nook hoặc Kindle của nhau. Amazon. Văn bản chữ viết và hình minh họa Theo Rosso S. (2009), sách điện tử là một ấn cũng tương tự như sách in, nhưng sách điện phẩm sách ở dạng kỹ thuật số, bao gồm văn tử còn có thể kết hợp với nhiều phương tiện bản, hình ảnh hoặc cả hai, có thể đọc được trên như âm thanh, hình động, văn bản nổi bật, âm màn hình phẳng của máy tính hoặc các thiết bị nhạc, mô hình. Hình thức sách điện tử rất đa điện tử khác [13]. Sách điện tử có thể đọc được dạng, trong đó nội dung được trình bày bằng Số 28 - Tháng 6 - 2019 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 97
  2. VĂN HÓA NGHIÊN CỨU hình ảnh, âm thanh và các nút chạm để điều rất quan trọng đối với người mua sách cũng hướng qua các trang. như người sử dụng. Họ luôn quan tâm đến, Theo PwC (PricewaterhouseCoopers - công liệu sách điện tử họ mua có tương thích với ty kiểm toán hàng đầu thế giới hiện nay), sách thiết bị của họ không, có sử dụng được sách điện tử là phiên bản kỹ thuật số của sách in, không, có phát sinh chi phí không. được phân phối qua Internet. Những tập tin Như vậy, có nhiều cách hiểu về sách điện tử này có thể được đọc trên thiết bị đọc sách từ khi nó mới xuất hiện và cho đến nay, khi nó điện tử, máy tính bảng, máy tính cá nhân, điện đã trở lên rất phổ biến. Sách điện tử dù có tồn thoại thông minh và cả trên một số điện thoại tại dưới hình thức định dạng khác nhau thì vẫn di động [11]. có những điểm chung sau: Sách điện tử có thể có hình thức của một - Là ấn phẩm điện tử của các dạng sách in, phiên bản duy nhất hoặc tồn tại dưới nhiều không nhất thiết là đã có sách in. phiên bản định dạng (được đọc qua một loại - Hình thức rất đa dạng: không chỉ là văn thiết bị riêng biệt) hoặc cho phép xem trên bản thể hiện bằng chữ viết, mà còn là hình nhiều loại thiết bị. Hiện nay có hai quan điểm ảnh, hoạt họa, âm thanh, kể cả video clip. về định dạng sách điện tử, điển hình là tại Hoa - Việc sử dụng (đọc, xem, nghe,…) phải Kỳ và Châu Âu. gắn với các thiết bị đọc sách chuyên dùng và/ Tại Hoa Kỳ, sách điện tử của các công ty hoặc các thiết bị khác như máy tính, điện thoại hàng đầu là Amazon, Barnes & Noble và Apple thông minh, máy tính bảng,… có/không kết đều cho phép khách hàng đọc sách đã mua nối internet. của họ trên nhiều thiết bị. Sự cho phép này đã Trong bài nghiên cứu này, sách điện tử được giảm thiểu vấn đề về các định dạng sách. Độc hiểu là các loại sách có những điểm chung đã giả không hoặc ít khi cần chuyển đổi một cuốn liệt kê ở trên và để phân biệt với các loại sách in sách được lưu ở một định dạng sang một thiết trên giấy, không bao hàm những loại sách khác bị yêu cầu định dạng khác. (sách in trên thẻ tre, sách lụa, sách khắc trên Ở Châu Âu, nơi được đánh giá là sách điện đá… ) đã từng tồn tại và phát triển với sự phát tử có sự phát triển chậm hơn Hoa Kỳ, các nhà triển của loài người trong hàng nghìn năm qua. xuất bản cung cấp sách điện tử ở các định Sách điện tử và sách in đều có những ưu dạng văn bản khác nhau. Vì thế, các định dạng điểm và nhược điểm (Bảng 1). Bảng 1. Các ưu, nhược điểm của sách điện tử và sách in Tiêu chí Sách điện tử Sách in Thuận tiện trong khi du lịch, lưu trữ số lượng lớn Dễ đọc, đánh dấu Giá cả thường thấp hơn giá sách in Bán lại dễ dàng Người mua nhận sách điện tử thường rất nhanh chóng Không cần đầu tư thiết bị đọc Có tính năng điều chỉnh cỡ chữ to nhỏ, điều chỉnh ánh sáng, giúp Không cần bảo hành người đọc tiện dụng nhất Không lệ thuộc vào mạng inter- Ưu điểm Không tốn kém giấy in, mực in net và các thiết bị điện tử, phần Không gian lưu trữ sách nhỏ mềm Tìm kiếm thông tin trên sách cực kỳ nhanh chóng Tốt cho sức khỏe Tương tác và kết nối với các tài liệu tham chiếu dễ dàng Đa dạng hình ảnh, tạo cảm giác Thông tin và nội dung đa dạng: chữ, âm thanh, hình ảnh,... và ấn tượng tốt đẹp về văn hóa Cập nhật phiên bản sách nhanh chóng đọc Chuyển đổi hình thức điện tử sang trang in dễ dàng Chi phí đầu tư ban đầu khá lớn Tốn kém không gian lưu trữ, bảo Nhược Phụ thuộc vào thiết bị điện tử và công nghệ quản điểm Khó chia sẻ Khó vận chuyển Có khả năng gây hại sức khỏe người đọc, đặc biệt là thị lực Khó cập nhật các phiên bản Nguồn: Tác giả tổng hợp 98 Số 28 - Tháng 6 - 2019
  3. TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ 2. Về sử dụng sách điện tử trên thế giới điện tử, nhận thức về những lợi ích của sách Với sự phát triển mạnh mẽ của tài nguyên điện tử là dễ dàng truy cập, tính tham chiếu internet, trong thời gian gần đây, đã và đang cao. Ashley Melinis (2011) nghiên cứu sự ảnh diễn ra những cuộc cách mạng trên mọi lĩnh hưởng của sách điện tử đến trải nghiệm đọc vực của đời sống xã hội trên toàn cầu. Đối với của sinh viên năm đầu. Các dữ liệu được thu lĩnh vực xuất bản, sự xuất hiện của sách điện tử thập thông qua quan sát, phỏng vấn, và bảng đã làm thay đổi cách thức sử dụng sách và văn câu hỏi về trải nghiệm đọc của sinh viên trên hóa đọc của công chúng. máy tính và máy đọc sách chuyên dụng - Trên thế giới, đã có một số lượng lớn các Nook. Nghiên cứu cho thấy, lợi ích của sách nghiên cứu được thực hiện về sử dụng và điện tử là thúc đẩy và thu hút sinh viên học chấp nhận sách điện tử, thái độ sử dụng sách tập, phát triển tình yêu đọc sách, làm người điện tử, so sánh lợi ích của sách điện tử với học hiểu sâu rộng các kiến thức học tập tại sách in... Nghiên cứu bởi Larson và Marsh trường. Tuy nhiên, sách điện tử cũng có các (2005) đã cho rằng, nhờ phát triển sách điện tính năng gây mất tập trung học tập. Nghiên tử, người học có thể thu hẹp khoảng cách cứu khuyến nghị cần sử dụng sách điện tử giữa kiến thức tiếp nhận trên lớp. Việc đưa trong giảng dạy để mở rộng kiến thức, đam ebook vào các trường học giúp người học mê nghiên cứu học hỏi. Tuy nhiên, dù sinh làm quen với công nghệ hiện đại và có thêm viên hài lòng với sách điện tử, nhưng tỷ lệ những kỹ năng có giá trị mới trong thế kỷ XXI. sinh viên ưa thích sách in vẫn cao hơn. Hwang Một nghiên cứu khác của Rozel và Gardner và cộng sự (2014) đã xem xét các mô hình sử (2000) về ảnh hưởng của sách điện tử đến dụng và nhận thức đối với sách điện tử ở Hàn tiến độ học tập và sự quan tâm tới sách điện Quốc, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra vai tử của sinh viên, đưa ra kết luận rằng việc sử trò của thư viện số là rất quan trọng, vì hầu dụng sách điện tử có ảnh hưởng trực tiếp đến hết người dùng tìm hiểu và truy cập sách việc học tập tiến bộ của sinh viên. Nghiên cứu điện tử thông qua các trang web của thư viện bởi Minard và Mcknight (2006) đã thực hiện đại học, chứ không phải thông qua các cổng một khảo sát về tỷ lệ tương tác của sinh viên thông tin công cộng như Google. Hơn nữa, với sách điện tử trong khi Shelburne (2009) họ thấy rằng những người dùng có trình độ đã chỉ ra rằng sinh viên đọc sách điện tử có học vấn cao dễ dàng nhận ra lợi ích của sách thể tìm kiếm các chủ đề thuận lợi, dễ dàng điện tử hơn và có trải nghiệm tốt hơn với các và nhanh chóng hơn trên sách điện tử so với dịch vụ sách điện tử. Sử dụng khảo sát dựa sách in. Còn theo Larson (2010), sinh viên trên web, Wilson & cộng sự (2014) đã tìm hiểu có mong muốn đọc sách điện tử vì họ thấy mức độ mà sách điện tử đáp ứng nhu cầu của chúng là một phương tiện mới và hiện đại, đa các nghiên cứu sinh ngành y học của đại học năng, và có tính tương tác cao. Theo Gibson New South Wales (Úc) trong thực hiện nhiệm & Gibb (2011), sinh viên ngày nay thích các vụ học tập của họ. Theo kết quả nghiên cứu, ưu điểm như khả năng di chuyển qua văn 71% phản hồi đồng ý sách điện tử giúp cải bản, tính linh hoạt, khả năng tiết kiệm nhiều thiện năng suất công việc nghiên cứu. Tuy tài nguyên trong ổ cứng điện thoại di động nhiên, hiện tại, việc sử dụng sách điện tử của cũng như khả năng sử dụng đánh dấu điện các nghiên cứu sinh ngành y là chưa cao và tử để ghi lại các vấn đề ghi chú của sách điện họ cũng dự đoán những năm tới sách điện tử tử so với sách in. Trong một nghiên cứu điều sẽ được sử dụng nhiều hơn. tra của Letchumanan và Tarmizi (2011) về tình Về tác hại và hạn chế của sách điện tử cũng hình sử dụng sách điện tử của sinh viên tại các được các nhà nghiên cứu quan tâm. Jeong trường đại học của Malaysia đã đưa ra một số (2012) đã nghiên cứu những ảnh hưởng của kết luận: hầu hết sinh viên đã biết đến sách sách điện tử và sách in đối với học sinh 6 tuổi Số 28 - Tháng 6 - 2019 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 99
  4. VĂN HÓA NGHIÊN CỨU và đã đưa ra kết luận: sách in tốt hơn sách điện 3. Về sử dụng sách điện tử của sinh viên Việt tử về sức khỏe, ít mỏi mắt hơn cho người đọc. Nam Lecia Bushak (2015) đã phát hiện ra rằng độc Tại Việt Nam, sách điện tử đang ngày càng giả sử dụng sách điện tử Kindles có khả năng được nhiều độc giả biết đến và sử dụng trong thấp hơn trong việc tóm lược cốt truyện và sự nhiều công việc khác nhau. Một số nhà xuất kiện trong cuốn sách so với những người sử bản, nhà phân phối sách và thư viện đại học dụng sách in. Ngoài ra, cũng theo một nghiên đã cung cấp sách điện tử từ vài năm nay. Nhiều cứu của Đại học Harvard (2014) công bố rằng người Việt Nam cũng đã mua, đọc và sử dụng việc đọc sách điện tử trước khi đi ngủ đã làm các loại sách điện tử. Tuy nhiên, riêng đối với giảm sản xuất hormone ngủ quan trọng được sinh viên, một đối tượng đọc sách rất đông gọi là melatonin. Kết quả là, mọi người mất đảo trong xã hội, việc chấp nhận sách điện tử nhiều thời gian hơn để ngủ, trải qua giấc ngủ của họ, những lợi ích và khó khăn mà họ gặp ít sâu hơn và mệt mỏi hơn vào buổi sáng. phải khi sử dụng sách điện tử, loại sách, nguồn Trong thời đại số hiện nay, ngày càng có sách điện tử được sử dụng, tính hữu ích của nhiều ấn bản sách xuất bản dưới cả hai hình sách điện tử đối với học tập và công việc của thức sách in và sách điện tử, thậm chí có sinh viên,… đang đặt ra những vấn đề cần những sách chỉ có ấn bản điện tử. Sự xuất hiện được nghiên cứu. Bài viết này được thực hiện của sách điện tử tạo ra khả năng đọc sách, học để trả lời các câu hỏi: tập cho mọi người ở mọi nơi, mọi lúc. Trong khi - Nhận thức về sách điện tử của sinh viên nhu cầu học tập, nghiên cứu, đọc sách ngày Việt Nam hiện nay như thế nào? những lợi ích càng gia tăng không ngừng, một lượng lớn và khó khăn trong việc sử dụng sách điện tử độc giả đã tiếp cận và chấp nhận sách điện tử là gì? như một phương thức thay thế sách in truyền - Sinh viên tiếp nhận và sử dụng sách điện thống từ hàng chục năm qua. tử (thời gian đọc, loại sách, mục đích sử dụng Theo nghiên cứu của PwC (2014), thời gian sách điện tử…) như thế nào? đầu xuất hiện sách điện tử, chi phí để có được - Các vấn đề tồn tại cần giải quyết đối với sử sách điện tử là tương đương, thậm chí cao hơn dụng sách điện tử (chính sách phát triển, loại so với sách in. Tuy nhiên, giá nhiều loại sách sách điện tử, cơ sở hạ tầng, thư viện điện tử…) điện tử đã giảm đi so với sử dụng sách in trong là gì? thời gian gần đây. Việc tiếp cận sách điện tử Để thu thập dữ liệu cho bài nghiên cứu, dễ dàng, tiện lợi, với chi phí hợp lý đã và đang phiếu điều tra được thiết kế và gửi qua email thúc đẩy sự phát triển lĩnh vực xuất bản sách tới sinh viên đang học tập tại Hà Nội. Đối tượng điện tử [11]. Theo Nielsen Book Research, sách là sinh viên đang học tập tại các trường đại điện tử đã tăng từ 20% đến 33% từ năm 2012 học, cao đẳng trên địa bàn thành phố Hà Nội đến 2014 [8]. Theo PwC, doanh số bán lẻ sách năm học 2018 - 2019, không bao gồm các đối điện tử toàn cầu từ khoảng 2 tỷ USD năm tượng học sau đại học, học nghề tại các trường 2009 đã đạt khoảng 12 tỷ năm 2014, mức tăng nghề. Bảng câu hỏi có tiêu đề Phiếu điều tra trưởng trung bình khoảng 50%/năm trong giai tình hình sử dụng sách điện tử tại Việt Nam và đoạn 2009-2014, và dự tính đạt khoảng 20 tỷ được xây dựng ở định dạng trực tuyến Google USD năm 2018. Hoa Kỳ là quốc gia đứng đầu Forms. Thời gian thu thập dữ liệu là tháng 10, thế giới về doanh số và số lượng sách điện tử 11 năm 2018. Tổng số phiếu thu được là 487. xuất bản, đến tháng 2/2017 có trên 487 triệu Mặc dù tổng thể số lượng sinh viên đang học đầu sách điện tử xuất bản; Anh Quốc đứng thứ tập tại các trường đại học tại Hà Nội năm 2018 hai với trên 95 triệu bản; Úc 22 triệu bản sách khoảng trên 400 nghìn, là tổng thể rất lớn, điện tử [11]. nhưng theo C.R. Kothari (2008), với cỡ mẫu 100 Số 28 - Tháng 6 - 2019
  5. TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ trên 384 đã đảm bảo độ chính xác trên 95% và năm, tức là khoảng độ tuổi dưới 15 đã sử dụng có tính đại diện tổng thể [2]. sách điện tử. Tính thời gian từ 1 đến 5 năm, có Kết quả nghiên cứu chúng tôi thu về như 47,8% số sinh viên đã sử dụng. Như vậy, sinh sau: viên đã sử dụng sách điện tử khá sớm, ngay từ giai đoạn trước khi là sinh viên (Biểu đồ1). Đặc điểm của mẫu điều tra: Trong tổng số 487 phiếu trả lời, số lượng sinh viên nữ là Phân tích mối liên quan giữa thời gian bắt 308 (63,2%) và sinh viên nam là 179 (36,8%). đầu đọc sách điện tử với quá trình học tập tại Theo quá trình học tập tại trường đại học, 120 trường, từ kết quả khảo sát cho thấy có mối (24,6%) sinh viên đang học năm thứ nhất, 102 tương quan cùng chiều về thời gian bắt đầu (20,9%) sinh viên năm thứ hai, 203 (41,6%) sinh đọc sách điện tử với quá trình học tập tại viên đang học năm thứ 3, còn lại 62 (12,7%) trường. Nếu sinh viên năm nhất có đến 81,7% là sinh viên năm cuối. Theo khối ngành, 402 đọc sách điện tử dưới 1 năm thì sinh viên năm (82,5%) sinh viên đang theo học khối ngành hai đã giảm đi chỉ còn 31,4%, và năm ba, năm kinh tế và kinh doanh, 85 (17,5%) sinh viên học tư chỉ là 0%. Trong khi thời gian đọc sách từ khối ngành toán - công nghệ thông tin. Về đọc 3 - 5 năm của sinh viên năm nhất và năm hai sách điện tử, 100% sinh viên đã biết đến sách rất thấp chỉ 5,8% và 3,9%, thì đối với sinh viên điện tử, và đã từng sử dụng sách điện tử trong năm ba và năm tư, thời gian đọc sách từ trên các hoạt động của họ. Sự khác nhau chủ yếu 3 năm là cao nhất, tương ứng 42,4% và 53% về loại sách điện tử và thời gian đã sử dụng. (Bảng 2). Như vậy, sinh viên có thời gian quá Thời gian bắt đầu sử dụng sách điện tử: trình học tại trường đại học ít thì đọc sách điện Mặc dù sinh viên là những người có độ tuổi tử với thời gian ngắn, và ngược lại, có thời gian phổ biến từ 18 - 25, nhưng chỉ có 130 (26,7%) quá trình học tại trường đại học dài thì đọc sinh viên sử dụng sách dưới 1 năm. Thậm chí sách điện tử với thời gian dài. có đến 43 (8,9%) sinh viên đã sử dụng trên 10 Loại thiết bị sử dụng để đọc sách điện tử: Số sinh viên trả lời có thiết bị để đọc sách điện tử Biểu đồ 1. Thời gian bắt đầu sử dụng sách điện tử chuyên dùng chỉ chiếm rất nhỏ 18 (3,7%), trong khi máy vi tính, máy tính xách tay và điện thoại thông minh được sử dụng chủ yếu để đọc sách điện tử. So với tại Hoa Kỳ - quốc gia đứng đầu thế giới về phát triển sách điện tử, những người được điều tra sở hữu thiết bị đọc sách điện tử chuyên dụng dưới 7% năm 2016, 15% số người có ý định mua thiết bị đọc sách điện tử chuyên dụng nếu giá dưới 200 USD [11]. Điều đó cho thấy tỷ lệ 3,7% số sinh viên có thiết bị đọc sách điện tử chuyên Bảng 2. Tổng hợp quá trình học tập và thời gian bắt đầu sử dụng sách điện tử dụng tại Việt Nam là khá thấp, phản ánh việc đầu tư cho thiết bị đọc sách điện tử của sinh viên Việt Nam nói riêng, và tại Việt Nam nói chung còn chưa được coi trọng. Số 28 - Tháng 6 - 2019 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 101
  6. VĂN HÓA NGHIÊN CỨU Nguồn sách điện tử được sử dụng: Nguồn đương khoảng 2 giờ/tuần [16], thì các sinh viên sách điện tử phổ biến nhất đối với sinh viên là Việt Nam được điều tra có thời gian đọc sách tìm kiếm sách file pdf qua Internet và Google điện tử trung bình hàng tuần cao hơn 100 phút books (hay Google Book Search), chiếm tỷ lệ là 57,1% thấp hơn so với thời gian đọc sách lớn nhất các trả lời, với 302 phiếu (62,0%); thứ trung bình của người Mỹ. Trong một nghiên cứu hai là đăng ký đọc sách trực tuyến nguồn mở khảo sát của Wisconsin (2016), năm 2015 - 2016 và đăng ký trả phí đọc sách trực tuyến 128 với 9,9 triệu sinh viên có 54% sinh viên đọc sách (26,3%); thứ ba là sách CD 104 (21,3%); thứ tư dưới 15 phút/ngày tức là dưới 105 phút/tuần; là thư viện số của trường đại học 78 (16,1%); có 28% sinh viên đọc sách từ 15 - 30 phút/ngày và thấp nhất là mua (bao gồm cả sách điện tức là 105 - 210 phút/tuần; và trên 30 phút/ngày tử chuyên dụng) chỉ chiếm tỷ lệ 3,8%. So chỉ có 18% [19]. Trong điều tra khảo sát này, nếu sánh với kết quả khảo sát tại ba trường đại tính tổng thời gian đọc sách in và sách điện tử học Nigeria trong một nghiên cứu của Vera của sinh viên Việt Nam trên 150 phút/tuần là Nkiruka Akpokodje (2016) trên 154 trả lời gồm 184 (38,5%) thì tỷ lệ này cao hơn so với trung sinh viên đại học và sau đại học, cũng có tỷ lệ bình trong khảo sát của Wisconsin. Từ kết quả trả lời tìm kiếm Google books search cao nhất điều tra cũng cho thấy, sinh viên có xu hướng là 70,8%; truy cập sách trực tuyến nguồn mở chuyển sang đọc sách điện tử, với thời gian đọc đứng chiếm tỷ lệ đứng thứ hai 30,7%; đăng ký trên 100 phút/tuần, có cao hơn so với đọc sách đọc trực tuyến phải trả phí đứng thứ ba là 19% in, song mức độ chênh lệch không lớn. [17]. Kết quả phản ánh có những điểm khá tương đồng, và có những điểm khác biệt trong Địa điểm đọc sách điện tử: 5 địa điểm được hai khảo sát điều tra. Đáng lưu ý là nguồn sách đưa ra trong câu hỏi điều tra là: tại nhà, thư điện tử từ việc mua thiết bị đọc sách chuyên viện trường đại học, thư viện công cộng, trên dụng và các nguồn khác (tặng, chia sẻ,…) là đường di chuyển, và địa điểm công cộng. Kết 4,3%, cao hơn tỷ lệ sinh viên có thiết bị đọc quả trả lời cho thấy, sinh viên đọc sách tại nhà sách chuyên dụng. (phòng trọ, ký túc xá) là cao nhất 324 (66,53%); Thời gian đọc sách điện tử trung bình hàng tiếp đến trên đường đi (đi học, du lịch, về tuần: Kết quả khảo sát cho thấy, sinh viên đọc quê… ) là 36,14%; tại thư viện trường đại học sách từ 100 - 105 phút/tuần chiếm tỷ lệ lớn nhất chỉ đứng vị trí thứ ba 81 (16,63%). 209 (42,9%); tiếp theo là 184 (37,8%) dưới 100 Mục đích sử dụng sách điện tử: Mục đích phút/tuần; và thấp nhất là 94 (19,3%) trên 100 sử dụng sách điện tử đối với sinh viên được xác phút/tuần (Biểu đồ 2). So sánh với thời gian định gồm: cho học tập và nghiên cứu, các công đọc sách trung bình của người Mỹ 16,8 phút/ việc ngoài học tập, và giải trí (đọc tiểu thuyết, ngày năm 2018, giảm 2 phút so với năm 2015 truyện, khám phá…). Kết quả điều tra thu được là 19 phút, tức là khoảng 118 - 133 phút, tương trả lời như sau: 379 trả lời cho mục đích học tập và nghiên cứu khoa học, Biểu đồ 2. Thời gian đọc sách hàng tuần của sinh viên chiếm 77,8%; 212 trả lời cho công việc ngoài học tập chiếm 44,5%; và 276 trả lời cho hoạt động giải trí chiếm 56,7% (Biểu đồ 3). Trong khi đó, kết quả khảo sát trong nghiên cứu của Vera Nkiruka Akpokodje, việc sử dụng sách điện tử cho học tập 102 Số 28 - Tháng 6 - 2019
  7. TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ Biểu đồ 3. Mục đích sử dụng sách điện tử của sinh viên viên tìm đọc cao nhất. Bốn loại sách điện tử còn lại là giáo trình điện tử, từ điển, tạp chí và kỷ yếu có kết quả tìm đọc rất thấp (Biểu đồ 4). Đối chiếu với kết quả điều tra của Vera Nkiruka thì có sự khác biệt rất lớn. Theo Vera Nkiruka Akpokodje, tỷ lệ giáo trình điện tử và nghiên cứu là chủ yếu với tỷ lệ tương ứng được sử dụng là cao là 56,1% và 56,8%; tiếp theo là thực hiện một nhất 64,3%, kế tiếp là từ điển và sách tham khảo nhiệm vụ 24,2%; giải trí chỉ chiếm 13,6% [17]. 40%; tạp chí điện tử là 27% [17]. Như vậy, nếu so sánh hai kết quả khảo sát điều Tình hình sử dụng loại sách điện tử ngoại tra này, thì việc sử dụng sách điện tử cho các văn, sách học ngoại ngữ và sách viết bằng mục đích khác nhau của sinh viên Việt Nam tiếng Việt Nam: Ba loại sách được chúng tôi khá cao, đặc biệt cho mục đích giải trí cao hơn đưa ra cho sinh viên là sách ngoại văn (không nhiều so với kết quả khảo sát bởi Vera Nkiruka. phải là sách ngoại ngữ), sách tiếng Việt, và Loại sách điện tử được sinh viên tìm đọc: sách học ngoại ngữ (không bao gồm CD audio, Có nhiều cách phân loại sách điện tử, ở đây clip). Kết quả khảo sát cho thấy, sách ngoại chúng tôi phân loại theo trường đại học tham ngữ được sử dụng thấp nhất 3,7%; tiếp đến là gia khảo sát. Sách điện tử bao gồm sáu loại: sách ngoại văn 7,6%; và chủ yếu là sinh viên sử giáo trình điện tử, sách tham khảo, chuyên dụng sách viết bằng tiếng Việt với tỷ lệ 100%. khảo, sách bài tập gọi chung là giáo trình; các Nhận thức về vị thế của sách điện tử: Các loại từ điển; bài giảng điện tử các khóa học câu hỏi được khảo sát nhằm tìm hiểu nhận thức hoặc chương trình bồi dưỡng; tạp chí điện của sinh viên về ưu điểm của sách điện tử so với tử và bài báo; kỷ yếu hội thảo khoa học điện sách in, khả năng tiếp cận với sách điện tử qua tử; sách ngoài khóa học và giải trí gọi chung đánh giá vị thế của sách điện tử với sách in. Câu là sách giải trí. Kết quả điều tra như sau: mặc hỏi đưa ra là “Sách điện tử có thể sử dụng thay dù mục đích sử dụng sách điện tử là học tập thế sách in?” theo 5 mức: 1) Tuyệt đối không và nghiên cứu rất cao nhưng bài giảng điện tử thể, 2) Rất thấp, 3) Có thể, tùy loại sách, 4) Thay và sách giải trí là hai loại sách điện tử được sinh tốt, 5) Hoàn toàn thay được. Kết quả khảo sát Biểu đồ 4. Sử dụng loại sách điện tử của sinh viên cho thấy, sinh viên cho rằng sách điện tử thay được và có thể thay được, tùy loại sách chiếm tỷ lệ cao nhất. Song không có phương án nào vượt quá 50%. Khả năng tiếp cận sách điện tử: Để tìm hiểu khả năng tiếp Số 28 - Tháng 6 - 2019 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 103
  8. VĂN HÓA NGHIÊN CỨU cận sách điện tử của sinh viên, các đánh giá về 4. Một số trao đổi sự sẵn có của sách điện tử được xây dựng trên 4.1. Kết quả phân tích dữ liệu cho thấy, năm tiêu chí: sẵn có tại thư viện, sẵn có nhà phân 100% sinh viên Việt Nam đã sử dụng sách điện phối, chi phí sử dụng, hạ tầng công nghệ thông tử, thậm chí trước khi trở thành sinh viên đại tin và truy cập Internet, chính sách khuyến học. Mục đích sử dụng sách điện tử cho học khích sử dụng sách điện tử. Các đánh giá này tập là chủ yếu nhất. Nguồn sách điện tử rất đa đều được chia thành năm mức: 1) Hoàn toàn dạng, tuy nhiên sinh viên sử dụng sách điện tử không đồng ý; 2) Không đồng ý; 3) Đồng ý; 4) từ các nguồn không phải trả chi phí là chính. Khá đồng ý; 5) Hoàn toàn đồng ý. Theo kết quả Thời gian đọc sách điện tử của sinh viên Việt khảo sát, số sinh viên không đồng ý về sự sẵn Nam ở mức cao hơn không đáng kể so với đọc có sách điện tử tại thư viện nhà trường chiếm sách in. Các loại sách điện tử được sinh viên đọc tỷ lệ cao nhất 37%; tương tự như vậy, về sự sẵn chủ yếu là sách tiếng Việt, bài giảng điện tử và có nhà phân phối 42%. Điều đó cho thấy việc sách giải trí, có thể vì lý do sự sẵn có đầu sách tiếp cận sách điện tử của sinh viên còn bị hạn điện tử tiếng Việt Nam tại thư viện các trường chế và có những khó khăn nhất định. Mặt khác, đại học còn thấp (giáo trình điện tử, tạp chí sinh viên đánh giá khá cao sự hỗ trợ cơ sở hạ điện tử…), thiếu các nhà phân phối sách điện tầng công nghệ thông tin và internet của nhà tử, thiếu chính sách phát triển sách điện tử. Chi trường nơi sinh viên học tập với mức độ đồng phí sử dụng sách điện tử và việc hỗ trợ cơ sở ý là 28%; tương tự như vậy, về chính sách phát hạ tầng công nghệ thông tin và internet tại các triển sách điện tử 38%. Sinh viên cũng không trường đại học không phải là vấn đề lớn đối với cho rằng phải chi phí cao cho việc sử dụng sách sinh viên trong việc tiếp cận sách điện tử. điện tử 27% (Bảng 3). Bảng 3. Khả năng tiếp cận sách điện tử của sinh viên Ý định mua sách điện tử thời gian tới: Xu 4.2. Kết quả nghiên cứu khảo sát có thể hướng mua nhiều hơn thể hiện rõ trong trả lời, được sử dụng để giải quyết những tồn tại hiện mặc dù số không mua sách điện tử cũng chiếm nay của sinh viên sử dụng sách điện tử, cũng tỷ lệ cao. Có thể thấy, điều này cũng hoàn toàn như các bên liên quan: phù hợp với tình trạng sử dụng sách điện tử từ - Các trường đại học, thư viện trường và các Google Book search của sinh viên hiện chiếm nhà phân phối sách điện tử cần chú ý tới chiến cao nhất. Khả năng trong những năm tới, khi lược phát triển sách điện tử; phát triển các loại các loại đầu sách điện tử nhiều hơn, với sự sẵn đầu sách điện tử về giáo trình, tạp chí điện tử, có sách tại thư viện, nhà phân phối thì sinh viên kỷ yếu hội thảo khoa học bằng tiếng Việt Nam, sẽ mua nhiều hơn. Với tỉ lệ trả lời 140 (28,7%) sách ngoại văn và sách ngoại ngữ. và 191 (39,2%) sẽ mua phụ thuộc vào giá cả so - Cần có sự hỗ trợ cơ sở hạ tầng, truy cập với sách in phản ánh xu hướng sinh viên (và độc Internet tiện lợi để sinh viên khai thác sách giả) sẽ mua và sử dụng sách điện tử nhiều hơn. điện tử, từ các nguồn sách điện tử truy cập mở. 104 Số 28 - Tháng 6 - 2019
  9. TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ Các thư viện trường cần chú trọng sưu tập và nhận sách điện tử của sinh viên, nghiên cứu phát triển thư viện sách điện tử cho sinh viên không đi sâu khảo sát các lợi ích và hạn chế truy cập, đặc biệt giáo trình điện tử bằng tiếng sử dụng sách điện tử như các nghiên cứu Việt Nam; khai thác, xây dựng các nguồn sách trước đây của Larson và Marsh (2005), Nancy điện tử truy cập mở, các phiên bản sách e-book Foasberg (2011), Rosso S. (2009), Sarah Smyth cũ (thường có chi phí thấp). Các thư viện đại and Andrew P. Carlin (2012) mà đi vào điều học cũng cần có quy định về việc cho sinh viên tra khảo sát tình trạng sử dụng sách điện tử tải tài liệu sách điện tử tại thư viện, bởi qua của sinh viên. Với quan điểm về sách điện tử khảo sát thì sinh viên đọc sách điện tử chủ yếu khá rộng, rất may mắn là 100% sinh viên trả tại nhà, và trên đường đi, trong khi tại thư viện lời phiếu điều tra đã đọc sách điện tử. Nếu vẫn còn thiếu thiết bị đọc sách chuyên dùng nghiên cứu sinh viên sử dụng sách điện tử có và máy vi tính. thiết bị đọc chuyên dụng thì chỉ có 18 sinh - Tiếp tục nâng cao nhận thức và động lực viên tiếp tục trả lời, và phương pháp nghiên học tập về lợi ích của sách điện tử để sinh viên cứu thu thập dữ liệu đã phải thay đổi sang ngày càng quan tâm và chuyển sang sử dụng phỏng vấn. loại sách này. Mặc dù đa phần sinh viên đánh Với việc thu được 487 phiếu trả lời, đã phản giá vị trí quan trọng của sách điện tử, có thể ánh độ chính xác khá cao và tính đại diện của sử dụng thay thế sách in, nhưng từ số liệu trả mẫu về thực trạng sử dụng sách điện tử của lời về mục đích sử dụng sách điện tử và loại sinh viên. Từ phân tích số liệu cho thấy, những đầu sách điện tử sử dụng là bài giảng điện lợi ích của sách điện tử là rõ ràng đối với sinh tử và sách giải trí cho thấy, việc sử dụng giáo viên, và sinh viên sử dụng sách điện tử với thái trình điện tử cho mục đích học tập hiện nay độ tiếp nhận tích cực. Mặc dù có những hạn chưa cao. chế của sử dụng sách điện tử (do các trường, 4.3. Nghiên cứu còn một số hạn chế. Về nhà phân phối chưa quan tâm đến những đầu quy mô điều tra mới chỉ giới hạn bởi ba trường mục sách điện tử), nghiên cứu đã khẳng định đại học khối kinh tế, kinh doanh, tài chính, sách điện tử sẽ là sự lựa chọn lớn hơn trong thương mại, công nghệ thông tin (các khối thời gian tới của sinh viên Việt Nam. Các bên ngành khác như quân sự, y dược, chính trị, liên quan (nhà trường, nhà phân phối, người luật,… không được điều tra), do vậy mẫu điều đọc…) cần giải quyết một số tồn tại, như cần tra chưa có tính đại diện theo các khối ngành. có chiến lược phát triển sách điện tử (nhà Ngoài ra, do chưa có các nghiên cứu khảo sát trường, nhà phân phối), nâng cao nhận thức trước đây trên quy mô lớn, nghiên cứu thiếu và động lực sử dụng sách điện tử cho việc học dữ liệu thứ cấp để so sánh và đánh giá quá tập (sinh viên) thì chắc chắn sách điện tử sẽ trình phát triển của sử dụng sách điện tử của phát triển, cả cung và cầu. sinh viên tại Việt Nam. Dự báo sách điện tử chắc chắn sẽ là một Kết luận giải pháp hữu ích trước xu hướng chuyển từ đọc sách in sang sách điện tử. Một điều cần lưu Mục đích của nghiên cứu này là tìm hiểu ý tại Việt Nam là cần tiếp tục khuyến khích và nhận thức về sách điện tử, sử dụng sách điện thúc đẩy thói quen đọc sách thời gian tới hơn tử và các khó khăn của sinh viên Việt Nam hiện nữa, để hiện thực hóa việc học tập suốt đời tại nay trong sử dụng sách điện tử, từ đó đưa ra Việt Nam. các khuyến nghị phù hợp. Vấn đề nghiên cứu tuy không mới trên thế giới, nhưng lại khá C.B.Q mới ở Việt Nam. Chọn cách tiếp cận sự chấp (TS., Trường Đại học Thương mại) Số 28 - Tháng 6 - 2019 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 105
  10. VĂN HÓA NGHIÊN CỨU Tài liệu tham khảo 14. Sarah Smyth and Andrew P. Carlin (2012), 1. Ali Biranvand (2014), E-book reading and its Use and Perception of E-books in the University of impact on academic status of students at Payame Ulster: A Case Study, New Review of Academic Noor University, Iran. Librarianship 18, no. 2, pp. 176-205. 2. C.R. Kothari (2008), Research methodology- 15. Shelburne W.A. (2009), “E-book usage in an Methods and Techniques, second revised edition, academic library: user attitudes and behaviors”, New age international publishers. Library Collections, Acquisitions, and Technical Services, Vol. 33 Nos 2/3, pp. 59-72. 3. Ismail R., Zainab A. N. (2005), “The pattern of eBook use among undergarduates in Malaysia: 16. Terence P. Jeffrey (2018), “Americans Read A case of to know is to use”, Malaysian Journal of an Average of 16.8 Minutes Per Day, Spend 166.2 Library & Information Science, 2 (10), pp. 1-23. Minutes Watching TV”, https://www.cnsnews. com/news/article/terence-p-jeffrey/americans- 4. Jeff Staiger (2012), “How E-books Are Used”, read-average-168-minutes-day Reference & User Services Quarterly 51, no.4, pp. 355-365. 17. Vera Nkiruka Akpokodje (2016), Evaluating the impact of eBook on reading motivation of 5. Jones T. & Brown C. (2011), “Reading students of higher learning in Nigerian Universities engagement: A comparison between e-books and traditional print books in an elementary 18. Wells C. (2012), Do Students Using Electronic classroom”, International Journal of Instruction, 4 Books Display Different Reading Comprehension (2), pp. 5-20. and Motivation Levels Than Students Using Traditional Print Books?, Doctoral Dissertations 6. Maynard S. & Cheyne E. (2005), “Can and Projects. electronic textbooks help children to learn?”, The Electronic Library, 23 (1), pp. 103-115. 19. Wisconsin Rapids (2016), “What kids are reading: And how they grow”, https://www. 7. Nancy Foasberg (2011), “Adoption of renaissance.com/2018/01/23/blog-magic-15- E-Book Readers among College Students: A minutes-reading-practice-reading-growth/ Survey”, Information Technology and Libraries 30, no. 3, pp. 108-128. Ngày nhận bài: 04 - 01 - 2019 8. Nielsen (2016), Nielsen Book Research in Ngày phản biện, đánh giá: 14 - 5 - 2019 review 2015, The London book fair quantum conference april. Ngày chấp nhận đăng: 25 - 6 - 2019 9. Nie M., Armellini A., Witthaus G. & Barklamb K. (2011), “How do e-book readers enhance learning opportunities for distance work-based learners?”, Research in Learning Technology, 19 (1), pp. 19-38. 10. Picton I. (2014), The Impact of eBooks on reading Motivation and Reading Skills of Children and Young People, National Literacy Trust. 11. PwC (2014), The Future of eBooks. 12. Ray Doiron (2011), Using eBooks and eReaders to Promote Reading in School Libraries: Lessons from the Field, 27th IFLA General Conference and Assembly, Puertorico, San Juan. 13. Rosso S. (2009), What are ebooks? Advantages and disadvantages of electronic books. 106 Số 28 - Tháng 6 - 2019
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
22=>1