Sử dụng lâm sàng máu cuống rốn ghép tế bào gốc, và hơn thế nữa

Tổng Quan<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> SỬ DỤNG LÂM SÀNG MÁU CUỐNG RỐN GHÉP TẾ BÀO GỐC,<br /> VÀ HƠN THẾ NỮA<br /> Trần Văn Bình *<br /> <br /> NHẬP ĐỀ<br /> <br /> GHÉP TẾ BÀOGỐCSỬDỤNGMCR<br /> <br /> Máu cuống rốn (MCR) được sử dụng rộng<br /> rãi trong nhiều lĩnh vực lâm sàng, trong đó có<br /> ghép tế bào gốc để điều trị những bệnh huyết<br /> học không ác tính, ác tính và di truyền. Ngoài<br /> việc đó là một nguồn tế bào gốc quan trọng có<br /> thể thay thế tủy xương và tế bào gốc ngoại vi,<br /> MCR được cả thực nghiệm và lâm sàng chứng<br /> minh có khả năng phục hồi các mô bị tổn thương<br /> và là một nguồn dồi dào cho kỹ thuật Tế bào trị<br /> liệu, như tế bào gốc trung mô (Mesenchymal<br /> Stem cell: MSC) hay các tế bào gốc đa năng cảm<br /> ứng (induced pluripotential stem cell: iPS) và tế<br /> bào Muse (Multilineage differentiating stress<br /> enduring) có thể trích ly từ MCR(11,16,19). Người ta<br /> đã khảo sát nhiều về cơ chế tạo máu trong ghép<br /> tế bào gốc, và cho thấy MCR tiêm qua đường<br /> tĩnh mạch, di chuyển đến vi môi trường tủy<br /> xương bị hư hại do hóa hoặc xạ trị liều cao tạo ra<br /> hiện tượng mọc tủy và phục hồi máu. Trong lĩnh<br /> vực trị liệu tế bào các MSC, iPS, và nhất là tế bào<br /> Muse không có khả năng gây u quái (teratoma),<br /> tiêm vào sẽ có khả năng biệt hóa thành nhiều<br /> loại mô và tạo được cải thiện lâm sàng trên<br /> nhiều bệnh mà ngày nay y học chưa có phương<br /> pháp điều trị. Ngoài ra các MSC, ngoài khả năng<br /> thay thế, còn có chức năng điều hòa miển dịch<br /> cho phép tái tạo mô bị hư hại, nhưng cơ chế của<br /> các hiện tượng này hiện nay chưa được biết rõ<br /> hết và cần được nghiên cứu thêm. Ngoài ra MCR<br /> và những tế bào gốc tạo máu trung mô được lấy<br /> từ nhau thai, là một loại rác y tế lúc trước được<br /> bỏ đi, không vi phạm y đức, và nhiều nước trong<br /> đó có Việt Nam đã thiết lập các ngân hàng MCR<br /> để sử dụng và nghiên cứu.<br /> <br /> Kể từ khi Broxmeyer(3) gợi ý là MCR là một<br /> nguồn tế bào gốc có thể ghép để tái tạo cơ quan<br /> tạo máu, nhiều công trình thực nghiệm đã được<br /> thực hiện để áp dụng lâm sàng. Các khảo sát<br /> chứng tỏ tế bào gốc trong MCR có khả năng sinh<br /> trưởng cao, số lượng tế bào gốc chứa trong một<br /> đơn vị MCR có thể so sánh và thậm chí còn cao<br /> hơn cả số lượng chứa trong một đơn vị ghép lấy<br /> từ tủy xương. Các nghiên cứu này làm tiền đề<br /> cho cuộc ghép MCR đầu tiên của Gluckman cho<br /> một trẻ em bị thiếu máu Fanconi di truyền năm<br /> 1989(7), và từ đó cho đến nay đã có trên 30000<br /> cuộc ghép thành công trên thế giới.<br /> <br /> * Bệnh viện Truyền Máu Huyết Học TP HCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS. Trần Văn Bình<br /> ĐT: 0903 613 724<br /> <br /> 8<br /> <br /> 25 năm gần đây, kể từ ca ghép lịch sử đầu<br /> tiên, nhiều tiến bộ đã khắc phục được yếu<br /> điểm của ghép MCR. Các nghiên cứu về ghép<br /> tủy trước đó cho thấy vai trò quan trọng của<br /> số lượng Tế bào gốc ghép vào. Cho nên liều<br /> lượng được tính theo thể trọng của người<br /> nhận. Nhưng MCR, với khối lượng thu thập<br /> nhỏ, không thích hợp cho các người nhận<br /> nặng cân như người lớn. Biện pháp là tăng số<br /> lượng tế bào ghép bằng cách sử dụng 2 đơn<br /> vị(2) hay nuôi cấy nhân lên ngoài cơ thể(20), tiêm<br /> thẳng mẫu ghép vào tủy xương, hay ghép<br /> thêm MSC từ một nguồn thứ ba(8).<br /> Hiện nay, phương pháp ưa chuộng để tăng<br /> số lượng tế bào ghép là sử dụng 2 đơn vị để<br /> ghép cùng một lúc .Tuy nhiên phương pháp này<br /> cũng có ưu điểm và nhược điểm. Sử dụng 2 đơn<br /> vị phù hợp không hoàn toàn HLA có bệnh mảnh<br /> ghép chống ký chủ (GVHD) độ II cao hơn,<br /> nhưng tử vong do ghép, hay GVHD mãn thì<br /> không cao hơn và hiệu ứng mảnh ghép chống<br /> leucemi thì trội hơn(5). Ngoài ra khi ghép 2 đơn<br /> vị, ở thời kỳ sớm (N+21) cả 2 mẫu đều mọc và<br /> <br /> Email: binhtranmd111@yahoo.com.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 3 * 2015<br /> tạo máu, trên 40-50%, nhưng từ ngày +100 trở đi<br /> có một đơn vị trội phát triển trên đa số bệnh<br /> nhân(8). Vai trò của tế bào tế bào lymphôT trong<br /> việc tạo thể khảm (Chimerism) cũng đã được<br /> chứng minh rộng rãi(10).<br /> Trong ghép MCR, việc chọn lựa đơn vị<br /> người cho quan trọng hơn trong ghép tủy và<br /> tế bào gốc máu ngoại vi, có sự liên hệ giữa<br /> không phù hợp HLA và liều tế bào ; Không<br /> phù hợp càng lớn thì càng cần nhiều tế bào<br /> gốc ghép vào. Thí dụ: không phù hợp 4/6 cần<br /> tổng tế bào nhân (TNC (total nuclear cell))<br /> >5,0 x 107 /kg, còn phù hợp 5/6 chỉ cần TNC ><br /> 2,5 x 107/kg(1). Ngoài ra kháng thể chống<br /> HLA của đơn vi cho cũng ảnh hưởng lên dự<br /> hậu cho ghép 1 hay cả 2 đơn vị. Ngoài ra các<br /> nghiên cứu gần đây nói lên vai trò của kháng<br /> nguyên không di truyền của mẹ (Non<br /> <br /> Tổng Quan<br /> <br /> inherited maternal antigen: NIMA) cần phải<br /> phù hợp(18,22).<br /> <br /> GHÉP MCR TẠI TP HỒ CHÍ MINH<br /> Tại TP Hồ Chí Minh, trong lĩnh vực ghép<br /> máu cuống rốn, có những việc mà chúng ta đã<br /> bước đầu đã làm được và có những việc mà<br /> chúng ta chưa làm được. Chúng tôi xin nêu ra<br /> đây để chúng ta thấy được con đường dài còn<br /> phải trải qua cũng như những tiềm năng mà<br /> chúng ta phải phấn đấu để cố gắng đạt được<br /> trình độ các nước trong khu vực . Kể từ ca ghép<br /> MCR đầu tiên năm 2001, chúng tôi đã thực hiện<br /> được 10 ca ghép chủ yếu trên trẻ em sử dụng 1<br /> đơn vị. Đây chỉ là bước đầu trong việc làm quen<br /> với kỹ thuật ghép khá phức tạp này.<br /> Sau đây là sơ lược các kết quả:<br /> <br /> Đặc điểm các bệnh nhân<br /> Bệnh No<br /> <br /> Tuổi/giới<br /> <br /> Định bệnh<br /> <br /> MCR<br /> <br /> 1-N.T.K.N<br /> 2-V.H.M<br /> <br /> 5/nữ<br /> 13/nữ<br /> <br /> ALL<br /> CML<br /> <br /> 3-N.X.D<br /> 4-N.H.P.T<br /> 5-P.D.T<br /> 6-L.V.B.D<br /> 7-N.N.H<br /> 8-H.M.T<br /> 9-Ng.N.H<br /> 10-H.T.K<br /> TRUNG BÌNH<br /> <br /> 12/nam<br /> 10/nữ<br /> 15/nam<br /> 6/nữ<br /> 16/nữ<br /> 13/nam<br /> 16/nữ<br /> 7/nam<br /> 11.3(5-16)<br /> <br /> AML<br /> Thal.<br /> Thal.<br /> Thal.<br /> AML<br /> AML<br /> AML<br /> Thal.<br /> <br /> HCMCBB<br /> TokyoCBB<br /> network<br /> TokyoCBB<br /> TokyoCBB<br /> TokyoCBB<br /> HCMCBB<br /> HCMCBB<br /> HCMCBB<br /> HCMCBB<br /> Mekostem<br /> <br /> MNC<br /> 7<br /> 10 /kg<br /> 2,8<br /> 4,82<br /> <br /> CD34<br /> 5<br /> 10 /kg<br /> 1,75<br /> ND<br /> <br /> CFU<br /> 4<br /> 10 /kg<br /> ND<br /> 11,25<br /> <br /> 2,0<br /> 2,34<br /> 4,9<br /> 1,83<br /> 1,03<br /> 1,85<br /> 2,5<br /> 4,56<br /> 2,813<br /> <br /> 0,35<br /> 0,34<br /> 1,65<br /> ND<br /> 0,36<br /> 0,8<br /> 0,5<br /> 2,62<br /> 1,045<br /> <br /> 2,02<br /> 0,28<br /> 5,85<br /> ND<br /> ND<br /> 2,7<br /> 1,9<br /> 3,2<br /> 3,88<br /> <br /> HLA<br /> PHHT (anh-em)<br /> 2Ag KPH<br /> 3Ag KPH<br /> 2Ag KPH<br /> 2AgKPH<br /> PHHT<br /> PHHT<br /> PHHT<br /> PHHT<br /> PHHT<br /> <br /> GHI CHÚ: MCR:máu cuống rốn ; MNC: tế bào đơn nhân ; CD34: tế bào CD34 ; CFU: colony forming unit ; HLA: phù hợp<br /> HLA ; ALL: leucemi cấp dòng lymphô; CML: leucemi mãn dòng hạt ; AML: leucemi cấp dòng hạt ; Thal: Thalassemi ; CBB:<br /> ngân hàng MCR ; HCM: HoChiMinh ; ND: không thực hiện ; PHHT: phù hợp hoàn toàn ; Ag: kháng nguyên ; KPH: không<br /> phù hợp.<br /> <br /> Phương pháp<br /> Điều kiện hóa: Busulfan:<br /> Cyclophosphamide: 120mg/kg .<br /> <br /> 16mg/kg;<br /> <br /> Mẫu MCR: truyền Tĩnh mạch sau khi giải<br /> đông nhanh ở 370C.<br /> Chăm sóc vô trùng ở phòng cách ly.<br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học<br /> <br /> Yếu tố tăng trưởng sử dụng: G-CSF<br /> 10mcg/kg kể từ khi tế bào bạch cầu xuống<br /> thấp nhất.<br /> Phòng ngừa GVHD: Cyclosporin (người<br /> cho liên hệ huyết thống); Cyclopsporin + đợt<br /> ngắn Methotrexate (người cho không liên hệ<br /> huyết thống).<br /> <br /> 9<br /> <br /> Tổng Quan<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Diễn biến lâm sàng<br /> Bệnh No<br /> 1-N.T.K.N<br /> 2-V.H.M<br /> 3-N.X.D<br /> 4-N.H.P.T<br /> <br /> PN>500(ngày)<br /> 21<br /> 26<br /> 37<br /> 21<br /> <br /> PN>1000(ngày)<br /> 22<br /> 29<br /> 42<br /> 26<br /> <br /> Plq>20000 (ngày)<br /> 29<br /> 42<br /> 80<br /> 87<br /> <br /> GVHD độ<br /> Không<br /> Không<br /> Không<br /> Không<br /> <br /> Sốt (ngày)<br /> 7<br /> 4<br /> 10<br /> 9 13<br /> <br /> Theo dõi (tháng)<br /> 13<br /> 12<br /> 13<br /> <br /> 5-P.D.T<br /> 6-LVBD<br /> 7-N.N.H<br /> 8-H.M.T<br /> 9-Ng.N.H<br /> 10-H.T.K<br /> <br /> 26<br /> 28<br /> 67<br /> 38<br /> 41<br /> 60<br /> <br /> 29<br /> 30<br /> 74<br /> 42<br /> 52<br /> 70<br /> <br /> 59<br /> 60<br /> 89<br /> 59<br /> 62<br /> 105<br /> <br /> Không<br /> Không<br /> Không<br /> 1<br /> 2<br /> Không<br /> <br /> 7<br /> 6<br /> 7<br /> 12<br /> 18<br /> 34<br /> <br /> 11<br /> 10<br /> 9<br /> 23<br /> 19<br /> >24<br /> <br /> Ghi chú: PN: Bạch cầu Đa nhân trung tính ; Plq: tiểu cầu ; GVHD: bệnh mảnh ghép chống ký chủ<br /> ta chỉ có thể nói là ghép MCR là một đường<br /> Độc tính và biến chứng<br /> hướng trị liệu mới, có thể thực hiện được tại<br /> Trên 10 trường hợp, chúng tôi nhận thấy:<br /> nước ta, và các mẫu máu tồn trữ tại nghân hàng<br /> - GVHD cấp: 2 trường hợp<br /> MCR thành phố Ho Chi Minh có thể sử dụng<br /> - GVHD mãn: không<br /> được cho truy tìm và đạt tiêu chuẩn ghép.<br /> - Viêm niêm mạc: 7<br /> Trong tương lai, chúng ta cần kiện toàn chất<br /> - Sốt: 10<br /> - Nhiểm trùng huyết: 3<br /> - Nhiểm nấm huyết: 1<br /> - VOD: 1<br /> - Tử vong: 1<br /> - Táp phát: 7<br /> Chúng tôi sơ bộ có những nhận xét sau đây:<br /> - Ghép MCR có thể thực hiện trên trẻ em và<br /> là một nguồn tế bào gốc để tìm khi<br /> không có người cho phù hợp.<br /> - Có thể ghép bất phù hợp đến 2-3 kháng<br /> nguyên, và GVHD tương đối nhẹ và độ<br /> bất phù hợp ít ảnh hưởng lên hiện tượng<br /> mọc tủy.<br /> <br /> lượng các mẫu máu hiện có tồn trữ trong ngân<br /> hàng, chứa nhiều tế bào gốc CD34+ hơn, định<br /> nhóm HLA chính xác hơn, sử dụng các kỹ thuật<br /> phân loại có độ phân giải cao, và trên lâm sàng,<br /> mở rộng chỉ định ghép MCR, sử dụng 1 và 2 đơn<br /> vị để có thể ghép cho trẻ em và cả người lớn.<br /> <br /> TẾ BÀO TRỊ LIỆU SỬ DỤNG MÁU CUỐNG<br /> RỐN<br /> MCR đã được chứng minh là một hỗn hợp<br /> chứa nhiều tế bào gốc đa năng có khả năng tạo<br /> máu, và biệt hóa thành nhiều loại tế bào như tế<br /> bào biểu mô, nội mô và trung mô.<br /> <br /> - Mọc bạch cầu, tiểu cầu nhất là trong<br /> trường hợp bệnh Thalassemi chậm hơn<br /> tế bào gốc tủy xương và máu ngoại vi.<br /> - Số ngày sốt đa số không cao lắm.<br /> Tuy nhiên với 10 trường hợp, quả là rất ít ỏi<br /> và kinh nghiệm thật khiêm tốn và chưa có thể so<br /> sánh được với các nước trong khu vực. Thí dụ<br /> như ở Hàn Quốc Young-Ho Lee năm 2014(23) ,<br /> cho biết đã có 500 trường hợp ghép MCR ghép<br /> MCR kể cả sử dụng 1 đơn vị và 2 đơn vị. Chúng<br /> <br /> 10<br /> <br /> Ngày nay, các áp dụng tế bào trong trị liệu từ<br /> máu cuống rốn đã được thực hiện trên lâm sàng<br /> tại nhiều nước với kết quả khả quan, người ta<br /> điều chế các MSC, iPS sử dụng như là một dược<br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 3 * 2015<br /> phẩm, và gần đây tế bào Muse do hoạt tính<br /> telomerase thấp đã dược chứng minh là không<br /> tạo u quái(11,16,19). Tuy nhiên, nếu không đủ<br /> phương tiện, chúng ta cũng có thể sử dụng<br /> thẳng các tế bào đơn nhân (MNC: mononuclear<br /> cell) từ máu cuống rốn và không cần thao tác gì<br /> đặc biệt vì các MNC có chứa các lymphocyt điều<br /> hòa miển dịch tiết ra các loại cytokin cũng như<br /> có chứa MSC(21). Nhiều công trình cho thấy tiêm<br /> thẳng vào nơi tổn thương, hoặc tiêm tĩnh mạch,<br /> MNC mà không cần thao tác ngoài cơ thể gì đặc<br /> biệt cũng có khả năng phục hồi mô bệnh(17). Các<br /> thử nghiệm lâm sàng cho thấy MCR MNC là<br /> một nguồn dồi dào, phương tiện trị liệu cho một<br /> số lớn các bệnh ác tính và huyết học, bệnh tự<br /> miển, đái tháo đường và bệnh thần kinh(9,12,14,15).<br /> Không giống như ghép tế bào gốc bằng MCR, tế<br /> bào trị liệu không cần tế bào ghép vào phải mọc<br /> và phát triển trong cơ thể, mà hiệu quả có thể là<br /> do hiệu ứng điều hòa miển dịch, như tiết ra các<br /> cytokin bảo vệ thần kinh, phát triển mạch máu,<br /> và chống viêm của các tế bào tiêm vào.<br /> Nhiều công trình đã được thử nghiệm với<br /> kết quả khả quan. Tuy nhiên cơ chế của các tác<br /> dụng này chưa được khảo sát hết, cần phải có<br /> nhiều khảo cứu cơ bản thêm.<br /> Tóm lại, tế bào trị liệu sử dụng tế bào đơn<br /> nhân của MCR là một lựa chọn tốt, cho mục đích<br /> phục hồi tế bào vừa an toàn vừa hợp y đức, so<br /> với sử dụng tủy xương và MSC. Đây là môt<br /> đường hướng mà các nhà huyết học của chúng<br /> ta cần học hỏi để phát triển tế bào trị liệu trong<br /> tương lai.<br /> <br /> THU THẬP VÀ TỒNTRỬMÁU CUỐNGRỐN<br /> Máu cuống rốn được hiến tặng từ những bà<br /> mẹ mang thai có thai kỳ bình thường, sau khi đã<br /> ký giấy đã được giải thích và bằng lòng. Người<br /> Mẹ được kiểm tra giống như kiểm tra người hiến<br /> máu. Để không can thiệp vào quá trình sanh nở<br /> của sản phụ, mẫu MCR được thu thập từ nhau<br /> thai, sau khi xổ nhau, tại một phòng cạnh phòng<br /> sanh của Bệnh viện phụ sản bởi một kỹ thuật<br /> viên của Ngân hàng MCR, bằng kim tiêm đâm<br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học<br /> <br /> Tổng Quan<br /> <br /> vào tĩnh mạch cuống rốn và lấy vào một túi<br /> nhựa có chứa CPDA. Mẫu máu (> 60ml) được<br /> đưa về phòng xét nghiệm để xử lý bằng dụng cụ<br /> chuyên dùng tự động hoặc bán tự động với kỹ<br /> thuật ly tâm. Hồng cầu và huyết tương được loại<br /> bỏ vào môt túi phụ, còn lại một thể tích khoảng<br /> 20-25ml chứa đựng tế bào đơn nhân và huyết<br /> tương. Tất cả thao tác đều trong điều kiện vô<br /> trùng tuyết đối với hệ thống kín và các ống nối<br /> vô trùng,. Sau đó chất bảo vệ đông lạnh<br /> dimethyl sulfoxide trong dung dịch dextran<br /> (DMSO 10% trong 5% dextran) được cho vào<br /> toàn bộ khoảng 25ml trong túi đông lạnh đặc<br /> biệt được đưa và hệ thống đông lạnh chuyên<br /> dùng tự động hoặc bán tự động ở nhiệt độ nitơ<br /> lỏng (-1960C). Broxmeyer(4) đã chứng minh,<br /> trong điều kiện lưu trữ này MNC có thể được<br /> thu hồi gần như hoàn toàn sau 23,5 năm.<br /> <br /> NGÂN HÀNG MÁU CUỐNG RỐN TẠI<br /> TP HỒ CHÍ MINH<br /> Hiện nay trên thế giới có 3 loại ngân hàng<br /> MCR: Ngân hàng cộng đồng và dịch vụ và Ngân<br /> hàng kết hợp dịch vụ và cộng đồng. Ngân hàng<br /> cộng đồng tồn trữ những mẫu cho tình nguyện<br /> để sử dụng trong điều trị bệnh cho cộng đồng<br /> dân chúng. Ngân hàng dịch vụ có thể do tư nhân<br /> hoặc nhà nước quản lý chỉ tồn trữ có thu phí,<br /> những mẫu của trẻ em xác định theo yêu cầu để<br /> sử dụng riêng sau này cho chính trẻ hay cho các<br /> thành viên khác trong gia đình, qua một hợp<br /> đồng giữa ngân hàng và người gởi. Hệ thống<br /> ngân hàng toàn cầu, còn gọi là Netcord, là<br /> những ngân hàng cộng đồng nhiều nước hiện<br /> nay tồn tử hơn 300000 đơn vị. Hiện nay, trên thế<br /> giới, khuynh hướng là thiết lập các ngân hàng<br /> kết hợp (hybrid bank) tồn trữ cả các mẫu mô của<br /> nhau thai để sử dụng làm nguồn trích ly các tế<br /> bào gốc đa năng.<br /> Tại Việt Nam hiện nay, có 4 nơi thực hiện<br /> việc lưu trữ Tế bào gốc MCR, trong đó Bệnh viện<br /> Truyền máu và Huyết học là nơi thực hiện đầu<br /> tiên việc lưu trữ MCR, với ngân hàng MCR<br /> thành lập năm 1999, và cũng là nơi duy nhất kết<br /> <br /> 11<br /> <br /> Tổng Quan<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> hợp 02 nguồn cộng đồng, và dịch vụ theo yêu<br /> cầu của sản phụ. Tháng 3/2004 Ngân hàng TP<br /> Hồ Chí Minh đã được Asiacord kiểm tra và công<br /> nhận chánh thức là thành viên của Asia cord.<br /> Đầu năm 2004, Euro cord đã chấp nhận là thành<br /> viên. Ngân hàng MCR TP Ho Chi Minh sẽ được<br /> Netcord thẩm định để trở thành thành viên của<br /> Netcord. Điều này nói lên chất lượng của Ngân<br /> hàng, khả năng cung ứng và trao đổi trong và<br /> ngoài nước. Ngân hàng TP Hồ Chí Minh với<br /> trang thiết bị hiện đại, hiện đang lưu trữ 3300<br /> đơn vị trong đó có 1800 mẫu cộng đồng và 1500<br /> mẫu dịch vụ.<br /> Chỉ định sử dụng MCR trong lâm sàng hiện<br /> nay đang mở rộng trên thế giới, cho ghép tế bào<br /> gốc trong các bệnh huyết học, ung thư và di<br /> truyền, và là nguồn cho tế bào trị liệu đang được<br /> các nước nghiên cứu và phát triển.<br /> Tuy số lượng tồn trữ của chúng ta hiện nay<br /> chưa đủ nhiều để có thể truy tìm dễ dàng đơn vị<br /> phù hợp cho một bệnh nhân bất kỳ , nhưng đó<br /> cũng là môt bước khởi đầu đáng khích lệ. Chúng<br /> ta cần tiếp tục thu thập và lưu trữ thêm nhiều<br /> mẫu hơn nữa để có đủ số lượng truy tìm phù<br /> hợp nhóm HLA cho bệnh nhân . Tuy nhiên công<br /> việc này rất tốn kém, không những trong khâu<br /> xử lý, kiểm tra chất lượng và tồn trữ đúng qui<br /> chuẩn quốc tế, mà còn phải phân loại chính xác<br /> cho mỗi mẫu về nhóm tế bào HLA, với kỹ thuật<br /> có độ phân giải cao. Theo kinh nghiệm quốc tế,<br /> tần xuất sử dụng MCR phù hợp HLA toàn phần<br /> hay một phần (Ghép máu cuống rốn cho phép<br /> ghép phù hợp từ 3/6 đến 6/6) của các ngân hàng<br /> rất thấp: (0,04- 0,0005%) cho các ngân hàng dịch<br /> vụ(13), cao hơn cho các ngân hàng cộng đồng 34% theo hiệp hội cho tủy thế giới (World<br /> marrow donor Association), 3% theo chương<br /> trình cho tủy quốc gia Hoa kỳ (2010), 2,9% ở<br /> Nhật Bản (2012), và 1,3% ở Hàn Quốc (2012)(13).<br /> Vì vậy, thực hiện một ngân hàng kết hợp cộng<br /> đồng và dịch vụ (như đã làm tại TP Hồ Chí<br /> Minh) là một việc làm cần thiết để cân bằng<br /> ngân sách và đỡ gánh nặng cho nhà nước.<br /> <br /> 12<br /> <br /> Ghép MCR đang được phát triển mạnh mẻ<br /> trên thế giới, nhứt là ở các nước phát triển. Để<br /> theo kịp đà tiến triển chung của y học, tại Việt<br /> Nam, các bác sĩ lâm sàng và chuyên trách ngân<br /> hàng, lưu trữ và điều chế, sau những bước đi<br /> ban đầu có nhiều khó khăn, nhưng với kết quả<br /> đáng khích lệ, cần tham khảo, học tập thêm kinh<br /> nghiệm của những tác giả đi trước, nghiên cứu<br /> cho ra nhiều sản phẩm tế bào gốc, mở rộng chỉ<br /> định ghép MCR , và tế bào trị liệu cho nhiều loại<br /> bệnh hơn nữa, với việc sử dụng 02 đơn vị để có<br /> đủ lượng tế bào ghép cho người lớn, và có thể<br /> bước đầu nghiên cứu việc sử dụng MSC, dưới<br /> hình thức MNC trích ly tứ tế bào máu cuống rốn<br /> kể cả trong tự ghép và dị ghép, tiến tới trích ly và<br /> sử dụng lâm sàng MSC, iPS, và tế bào Muse..<br /> Nên cần có một chiến lược quốc gia về các<br /> ngân hàng MCR và MSC cộng đồng và dịch vụ<br /> tư nhân.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Tế bào gốc MCR, tế bào gốc trung mô MSC,<br /> tế bào gốc đa năng cảm ứng iPS và tế bào Muse<br /> có thể trich ly từ nhau thai, là một nguốn dược<br /> liệu quí giá, đầy hứa hẹn, mà lúc trước chỉ được<br /> coi là rác y tế bỏ đi, có khả năng cứu mạng phù<br /> hợp với y đức khi nghiên cứu và sử dụng tế bào<br /> gốc. Chúng ta nên trân trọng và không nên để<br /> phí phạm nguồn dược liệu do thiên nhiên ban<br /> tặng này. Các nghiên cứu cơ bản và lâm sàng<br /> không ngừng chứng minh kết quả ngoạn mục và<br /> an toàn khi sử dụng trên người bệnh.<br /> Y giới chúng ta tại Việt Nam, nhất là ngành<br /> huyết học Truyền máu, nên sớm làm chủ lĩnh<br /> vực này, có những biện pháp thích hợp để hội<br /> nhập với y giới quốc tế, để xây dựng một nền y<br /> học trị liệu tế bào và phục hồi tại nước ta..<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Barker JN, Scaradavou A, Stevens CE (2010) “Combined effect<br /> of total nucleated cell dose and HLA match on transplantation<br /> outcome in 1061 cord blood recipients with hematologic<br /> malignancie”, Blood 115: 1843-9.<br /> Barker JN, Weisdorf DJ, Wagner JE (2001) “Creation of double<br /> chimera after transplantation of umblical cord blood from two<br /> partially matched unrelated donors”, N. Engl. J. Med, 344:<br /> 1870-1.<br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học<br /> <br />