Sử dụng phụ phẩm chế biến tinh bột sắn (bột đen) và chế biến nhân đỗ xanh (cám phô) để nuôi lợn thịt tại Dương Liễu, Hoài Đức, Hà Tây

T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 4: 50-54 §¹i häc N«ng nghiÖp I<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Sö DôNG PHô PHÈM CHÕ BIÕN TINH BéT S¾N (BéT §EN) Vµ CHÕ BIÕN<br /> NH¢N §ç XANH (C¸M PH¤I) §Ó NU¤I LîN THÞT T¹I D¦¥NG LIÔU, HOµI §øC, Hµ T¢Y<br /> <br /> Using cassava (Manihot esculenta, crantz) residue with mung bean (Phaseolus aureus Roxb)<br /> processing byproducts for pigs in Duong Lieu, Hoai Duc, Ha Tay<br /> <br /> Bïi Quang TuÊn*<br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> A survey on cassava and mung bean processing byproducts was carried out in Duong<br /> Lieu commune, Hoai Duc district, Ha Tay province from January to June 2007. Processing of<br /> agricultural products such as cassava starch, malt, dehulled mung beans, etc. was popularly<br /> practiced in the commune. The quantities of cassava residue and mung bean bran produced<br /> were large (56,954 tons cassava residue, 8,400 tons black cassava starch, and 1,545.06 tons<br /> mung bean bran per year). Results of chemical analysis showed that black cassava starch was<br /> poor in crude protein (7.56%) and minerals (0.45%). Meanwhile mung bean bran was relatively<br /> rich in crude protein, especially mung bean germ bran (24.37%).<br /> In addition, in a feeding trial sixteen growing F1 pigs were selected and devided into 2<br /> groups of eight pigs each). The pigs in the control group received the ration as normally<br /> practiced in the area (at first stage: black cassava starch ad libitum; at second stage: black<br /> cassava starch ad libitum plus 1 kg concentrate). The pigs in experimental group received<br /> black cassava starch ad libitum plus 0.5 kg mung bean germ bran at first stage, and 1 kg mung<br /> bean germ bran at second stage. Results showed that the pigs in experimental group grew<br /> faster than those in the control group (480.37 vs 448.90 g/head/day). As a result, using mung<br /> bean germ bran brought more profit to the farmer than the normal practice (29.5 VND/head/day<br /> at first stage and 729.6 VND/kg bodyweightgain at second stage).<br /> Keywords: Cassava residue, Dehulled mung beans, Mung bean bran, Silage, pigs.<br /> <br /> <br /> 1. §ÆT VÊN §Ò vç bÐo) nªn hiÖu qu¶ ch¨n nu«i rÊt thÊp. §Ò tµi<br /> nµy ®−îc tiÕn hµnh nh»m cung cÊp c¸c d÷ liÖu<br /> X· D−¬ng LiÔu thuéc huyÖn Hoµi §øc cho viÖc hiÖu chØnh c¸c khÈu phÇn ¨n ®ang<br /> tØnh Hµ T©y cã nghÒ chÕ biÕn n«ng s¶n rÊt ph¸t ®−îc sö dông t¹i ®Þa bµn trªn c¬ së dïng −u<br /> triÓn. S¶n phÈm chÕ biÕn ngoµi chÝnh phÈm cßn ®iÓm cña phô phÈm nµy ®Ó kh¾c phôc nh−îc<br /> cã nguån phô phÈm rÊt lín. VÝ dô nghÒ chÕ ®iÓm cña phô phÈm kia.<br /> biÕn tinh bét s¾n cho phô phÈm lµ b· s¾n, bét<br /> ®en; nghÒ chÕ biÕn nh©n ®ç xanh lµ c¸m vá vµ<br /> 2. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU<br /> c¸m ph«i ®ç xanh; nghÒ lµm m¹ch nha cho b·<br /> m¹ch nha,... c¸c nguån phô phÈm nµy rÊt s½n Sè liÖu ®iÒu tra ®−îc lÊy tõ c¸c b¸o c¸o vÒ<br /> cã vµ rÎ tiÒn. C¸c nguån phô phÈm nãi trªn ®Òu t×nh h×nh chÕ biÕn n«ng s¶n cña UBND x·<br /> cã ®Æc ®iÓm lµ gi¸ trÞ dinh d−ìng kh«ng ®Çy D−¬ng LiÔu vµ kÕt qu¶ pháng vÊn, kh¶o s¸t<br /> ®ñ. Bét ®en giµu tinh bét nh−ng l¹i nghÌo thùc tÕ c¸c hé, c¸c c¬ së chÕ biÕn tinh bét s¾n<br /> protein, bªn c¹nh ®ã c¸m ph«i ®ç xanh l¹i giµu (12 hé) vµ nh©n ®ç xanh (12 hé).<br /> protein th« (Bui Quang Tuan, 2006). Tõ tr−íc MÉu bét ®en vµ mÉu c¸m ®ç xanh ®−îc<br /> tíi nay c¸c hé gia ®×nh ë ®©y chñ yÕu dïng bét lÊy ngÉu nhiªn vµ ®−îc ph©n tÝch t¹i phßng<br /> ®en ®Ó nu«i lîn mµ th−êng kh«ng bæ sung ph©n tÝch thøc ¨n cña Khoa Ch¨n nu«i - Thuû<br /> thªm lo¹i thøc ¨n nµo kh¸c (trõ giai ®o¹n nu«i s¶n, theo ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch cña AOAC<br /> <br /> * Khoa Ch¨n nu«i & Nu«i trång thuû s¶n, §¹i häc N«ng nghiÖp I<br /> <br /> 50<br />  Sö dông phô phÈm chÕ biÕn tinh bét s¾n (bét ®en) vµ chÕ biÕn nh©n ®ç xanh (c¸m ph«i)...<br /> <br /> <br /> (1997). C¸c chØ tiªu ph©n tÝch bao gåm: vËt h¹t ®Ëu lµ: xö lý nhiÖt, lªn men vi sinh, ng©m<br /> chÊt kh«, protein th«, x¬ th«, lipit, dÉn xuÊt cho mäc mÇm… Trong thÝ nghiÖm nµy, gi¶i<br /> kh«ng nit¬, kho¸ng tæng sè. ph¸p ñ lªn men vi sinh ®−îc sö dông ®Ó chÕ<br /> ThÝ nghiÖm nu«i d−ìng ®−îc tiÕn hµnh biÕn c¸m ®ç xanh. Lo¹i men ®−îc sö dông lµ<br /> trªn ®µn lîn thÞt theo ph−¬ng ph¸p ph©n l« so men vi sinh H.V.S 80 cña c¬ së s¶n xuÊt thuèc<br /> s¸nh. Tæng sè lîn thÝ nghiÖm lµ 16 con, chia thó y H−ng B×nh. C¸m ®ç xanh ®−îc ñ b»ng<br /> thµnh 2 l«, mçi l« 8 con. Lîn thÝ nghiÖm lµ con men vi sinh trong 24 - 36 giê th× mang cho<br /> lai gi÷a lîn Mãng C¸i vµ Yorkshire. Lîn ®−îc lîn ¨n. C¸m ®ç xanh ®−îc ñ b»ng c¸ch trén<br /> c©n tõng con khi b¾t ®Çu ®−a vµo thÝ nghiÖm vµ víi men (15kg c¸m víi 100g men vi sinh),<br /> lóc kÕt thóc c¸c giai ®o¹n thÝ nghiÖm b»ng c©n n−íc võa ®ñ Èm cho vµo thïng, ®Ó hë 3-4 giê,<br /> bµn (lo¹i 500kg). Lîn ®−îc c©n vµo ba buæi sau ®ã ñ kÝn tõ 18-24 giê. C¸m hçn hîp ®−îc<br /> s¸ng liªn tiÕp, tr−íc khi cho ¨n. Sau ®ã tÝnh phèi trén b»ng c¸c lo¹i nguyªn liÖu s½n cã t¹i<br /> trung b×nh cña ba lÇn c©n. ®Þa ph−¬ng theo c«ng thøc: s¾n kh« 50%, c¸m<br /> Trong mét sè lo¹i h¹t ®Ëu sèng th−êng cã g¹o 30%, ®ç t−¬ng 10%, bét c¸ 10%. C¸m<br /> chøa chÊt kh¸ng dinh d−ìng cã ¶nh h−ëng ph«i ®ç xanh ñ men vi sinh vµ c¸m hçn hîp<br /> kh«ng tèt ®Õn qu¸ tr×nh tiªu ho¸, hÊp thu vµ ®−îc cho ¨n tr−íc, chia lµm 2 b÷a/ngµy, sau<br /> trao ®æi chÊt trong c¬ thÓ gia sóc. C¸c gi¶i ®ã cho ¨n rau xanh vµ cuèi cïng cho ¨n bét<br /> ph¸p ®Ó h¹n chÕ chÊt kh¸ng dinh d−ìng trong s¾n ®en.<br /> <br /> B¶ng 1. S¬ ®å bè trÝ thÝ nghiÖm vµ khÈu phÇn ¨n cña lîn thÝ nghiÖm<br /> ChØ tiªu L« ®èi chøng L« thÝ nghiÖm<br /> GIAI §O¹N I<br /> Khèi l−îng b¾t ®Çu thÝ nghiÖm (kg) 28,00 ± 0,61 28,25 ± 0,69<br /> Thêi gian thÝ nghiÖm (ngµy) 60 60<br /> C¸m ph«i ®ç xanh (kg/con/ngµy) - 0,5<br /> Bét ®en Cho ¨n tù do Cho ¨n tù do<br /> Rau xanh (kg/con/ngµy) 1 1<br /> Kho¸ng Bio-Calci plus (g/con/ngµy) 8 8<br /> GIAI §O¹N II<br /> Khèi l−îng b¾t ®Çu thÝ nghiÖm (kg) 49,73 ± 0,74 55,37 ± 0,82<br /> Thêi gian thÝ nghiÖm (ngµy) 75 75<br /> C¸m ph«i ®ç xanh (kg/con/ngµy) - 1<br /> C¸m hçn hîp (kg/con/ngµy) 1 -<br /> Bét ®en Cho ¨n tù do Cho ¨n tù do<br /> Rau xanh (kg/con/ngµy) 1 1<br /> Kho¸ng Bio-Calci plus (g/con/ngµy) 10 10<br /> <br /> <br /> C«ng thøc ®èi chøng lµ c«ng thøc nu«i lîn thªm c¸m hçn hîp ®¾t tiÒn (c«ng thøc ®èi<br /> thÞt ®−îc ¸p dông phæ biÕn trªn ®Þa bµn. ë giai chøng), lîn ë c«ng thøc thÝ nghiÖm ®−îc cho<br /> ®o¹n lîn choai ng−êi ch¨n nu«i trªn ®Þa bµn ¨n c¸m ®ç xanh ñ men vi sinh.<br /> chØ cho ¨n bét ®en kÕt hîp víi rau xanh, cßn ë Sè liÖu ®−îc ph©n tÝch ph−¬ng sai trªn<br /> giai ®o¹n tr−íc khi xuÊt b¸n lîn ®−îc cho ¨n b¶ng tÝnh cña Microsoft Excel 2003.<br /> thªm c¸m hçn hîp (kho¶ng 1 kg/con/ngµy).<br /> KhÈu phÇn nµy ch¾c ch¾n sÏ thiÕu protein cho<br /> nhu cÇu t¨ng träng cao cña lîn ë giai ®o¹n nu«i 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU<br /> lîn choai. ChÝnh v× vËy trong c«ng thøc thÝ<br /> nghiÖm ë giai ®o¹n nµy lîn ®−îc cho ¨n bæ 3.1. Kh¶o s¸t khèi l−îng vµ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ<br /> sung thªm 0,5 kg c¸m ®ç xanh giµu protein. ë dinh d−ìng cña phô phÈm chÕ biÕn tinh bét<br /> giai ®o¹n tr−íc khi xuÊt b¸n, thay v× cho ¨n s¾n vµ nh©n ®ç xanh<br /> <br /> <br /> 51<br />  Bïi Quang TuÊn<br /> <br /> <br /> Kh¶o s¸t khèi l−îng cña phô phÈm chÕ biÕn 2001), vç bÐo bß (Bïi Quang TuÊn, 2006). KÕt<br /> tinh bét s¾n vµ nh©n ®ç xanh qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ trªn cho thÊy sö<br /> KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy tõ 1 tÊn cñ s¾n dông b· s¾n ñ chua ®· gióp h¹ gi¸ thµnh s¶n<br /> phÈm ch¨n nu«i.<br /> t−¬i chÕ biÕn cho 204,00 ± 2,14 kg tinh bét<br /> s¾n, 180,00 ± 3,56 kg b· s¾n vµ 26,54 ± 2,23 Thµnh phÇn dinh d−ìng cña c¸c lo¹i phô<br /> kg bét ®en. KÕt qu¶ kh¶o s¸t cña Lª ViÕt Ly vµ phÈm nghiªn cøu<br /> céng sù (2004) cho biÕt tõ 1 tÊn cñ s¾n t−¬i chÕ<br /> biÕn cho kho¶ng 200 kg tinh bét s¾n, 180 kg b·<br /> B¶ng 3. Thµnh phÇn dinh d−ìng cña bét ®en<br /> s¾n vµ 20 kg bét ®en. Tõ 1 tÊn ®ç xanh chÕ<br /> vµ c¸m ®ç xanh<br /> biÕn cho 210,00 ± 1,23 kg c¸m vá ®ç xanh vµ<br /> 50,6 ± 1,87 kg c¸m ph«i ®ç xanh. ChØ tiªu Bét ®en<br /> C¸m ph«i ®ç C¸m vá ®ç<br /> xanh xanh<br /> Tû lÖ c¸c s¶n phÈm, phô phÈm cã sù thay<br /> VCK (%) 46,46 90,46 91,96<br /> ®æi tïy lo¹i nguyªn liÖu, phô thuéc vµo gièng<br /> c©y trång, ph−¬ng thøc canh t¸c, chÊt ®Êt… vµ Protein th« 7,56 24,37 12,20<br /> (%)<br /> quy tr×nh chÕ biÕn.<br /> Lipit th« (%) 8,80 0,22 0,63<br /> X¬ th« (%) 0,98 8,67 18,63<br /> B¶ng 2. ¦íc tÝnh l−îng phô phÈm chÕ biÕn<br /> n«ng s¶n cña x· D−¬ng LiÔu DXKN (%) 82,21 62,49 64,33<br /> KTS (%) 0,45 4,25 4,21<br /> Khèi l−îng chÊt kh«<br /> Lo¹i phô phÈm<br /> (tÊn) Ghi chó: VCK: VËt chÊt kh«<br /> DXKN: DÉn xuÊt kh«ng nit¬<br /> B· s¾n 56.954,00<br /> KTS: Kho¸ng tæng sè<br /> Bét ®en 8.400,00<br /> C¸m vá ®ç xanh 1.245,06 Bét ®en nghÌo protein th«, nghÌo kho¸ng,<br /> C¸m ph«i ®ç xanh 300,00 nh−ng t−¬ng ®èi giµu tinh bét. C¸m ph«i ®ç<br /> xanh t−¬ng ®èi giµu protein th« (24,37%). Tû<br /> (Nguån: UBND x· D−¬ng LiÔu, 2006).<br /> lÖ protein th« cña c¸m vá ®ç xanh t−¬ng<br /> ®−¬ng so víi cña c¸m g¹o (12,20%) (B¶ng 3).<br /> Trong x· cã 18 hé lµm nghÒ chÕ biÕn C¶ bét ®en, c¸m ph«i vµ c¸m vá ®ç xanh ®Òu<br /> nh©n ®ç xanh vµ 850 hé lµm nghÒ chÕ biÕn cã tû lÖ x¬ th« thÊp, tû lÖ DXKN cao nªn ®Òu<br /> tinh bét s¾n. Khèi l−îng phô phÈm tõ hai nghÒ lµ nguån nguyªn liÖu tèt trong ch¨n nu«i lîn.<br /> chÕ biÕn n«ng s¶n nµy cña x· t−¬ng ®èi lín. Sö dông bét ®en trong ch¨n nu«i lîn t¹i ®Þa<br /> ViÖc chÕ biÕn nh©n ®ç xanh diÔn ra quanh ph−¬ng nÕu kÕt hîp víi bæ sung c¸m ph«i ®ç<br /> n¨m nªn nguån phô phÈm tõ chÕ biÕn nh©n ®ç xanh giµu protein sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ ch¨n<br /> xanh cã thÓ cung cÊp t−¬ng ®èi æn ®Þnh cho nu«i cao h¬n.<br /> nhu cÇu ch¨n nu«i trong vïng. NghÒ chÕ biÕn<br /> tinh bét s¾n th× mang tÝnh thêi vô râ rÖt, s¶n 3.2. KÕt qu¶ sö dông bét ®en vµ c¸m ph«i ®ç<br /> phÈm chØ cã trong kho¶ng 4 th¸ng tr−íc vµ xanh ®Ó nu«i lîn thÞt<br /> sau tÕt ©m lÞch. L−îng bét ®en lµm ra trong vô<br /> Khèi l−îng vµ t¨ng träng cña lîn sau c¸c giai<br /> th−êng ®−îc cho ¨n t−¬i, l−îng d− ra ®−îc<br /> ®o¹n thÝ nghiÖm<br /> ng−êi d©n trong vïng tÝch tr÷ b»ng c¸ch lµm<br /> gi¶m n−íc vµ ®ãng vµo c¸c bao t¶i døa/hoÆc Khèi l−îng vµ t¨ng träng cña lîn sau c¸c<br /> bÓ lín cã n¾p ®Ëy. giai ®o¹n thÝ nghiÖm ®−îc tr×nh bµy trong<br /> b¶ng 4.<br /> B· s¾n lµm ra Ýt ®−îc sö dông trong ch¨n<br /> nu«i mµ ®−îc ph¬i kh« råi b¸n cho c¸c c«ng ty KÕt thóc giai ®o¹n I vµ II, khèi l−îng cña<br /> s¶n xuÊt thøc ¨n gia sóc. B· s¾n còng ®−îc b¸n lîn ë l« thÝ nghiÖm cao h¬n râ rÖt so víi lîn ë<br /> ë d¹ng −ít lµm thøc ¨n cho c¸c ao hå nu«i c¸. l« ®èi chøng (P