Sự kháng thuốc của các vi khuẩn gây bệnh thường gặp trong bệnh phẩm đường hô hấp dưới tại Bệnh viện Đại Học Y Dược TP. HCM trong một năm (01/5/2016-30/4/2017)

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> <br /> SỰ KHÁNG THUỐC CỦA CÁC VI KHUẨN GÂY BỆNH<br /> THƯỜNG GẶP TRONG BỆNH PHẨM ĐƯỜNG HÔ HẤP DƯỚI<br /> TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HCM<br /> TRONG MỘT NĂM (01/5/2016-30/4/2017)<br /> Nguyễn Ngọc Lân*, Cao Minh Nga*, Nguyễn Thị Thiên Kiều**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Theo tổ chức World Lung Foundation thì mỗi năm trên thế giới có khoảng 4,25 triệu người tử<br /> vong vì nhiễm khuẩn hô hấp cấp. Trong đó kháng sinh đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều trị nhiễm<br /> khuẩn đường hô hấp do vi khuẩn gây nên. Sự đề kháng kháng sinh là vấn đề thời sự y học trên qui mô toàn cầu,<br /> kể cả Việt Nam. Tình trạng này làm làm tăng tỉ lệ bệnh tật, tử vong và cả gánh nặng chi phí. Giám sát thường<br /> xuyên mức độ kháng kháng sinh của các vi khuẩn là rất cần thiết.<br /> Mục tiêu: Khảo sát sự phân bố của các vi khuẩn gây bệnh thường gặp và sự đề kháng sinh của chúng trong<br /> bệnh phẩm đàm và dịch rửa phế quản.<br /> Phương pháp: Hồi cứu, mô tả cắt ngang. Thu nhập dữ liệu về định danh vi khuẩn từ các loại bệnh phẩm và<br /> kết quả kháng sinh đồ tại BV. Đại Học Y Dược TP. HCM trong một năm (01/5/2016-30/4/2017).<br /> Kết quả: Trong một năm (01/5/2016-30/4/2017), phân lập được 1980 chủng vi khuẩn từ bệnh phẩm đàm và<br /> dịch rửa phế quản. Các loại vi khuẩn gây bệnh thường gặp là: Klebsiella spp. (23,59%), Streptococcus spp.<br /> (16,62%), Acinetobacter spp. (15,51%), Staphylococcus spp. (15,40%), Pseudomonas spp. (12,12%), E.coli<br /> (10,40%). Có sự khác biệt về mức kháng thuốc giữa các nhóm vi khuẩn. Các vi khuẩn đường ruột đều kháng với<br /> nhiều loại kháng sinh mức độ thấp hơn với các trực khuẩn gram âm không lên men. Ghi nhận không có chủng vi<br /> khuẩn S. aureus kháng Vancomycin (trong tổng số 138 chủng S.aureus phân lập được).<br /> Kết luận: Cần sử dụng kháng sinh hợp lý trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn để hạn chế sự kháng thuốc<br /> của vi khuẩn.<br /> Từ khóa: vi khuẩn gây bệnh, kháng kháng sinh.<br /> ABSTRACT<br /> DRUG RESISTANCE OF COMMON PATHOGENIC BACTERIA IN LOWER RESPIRATORY TRACT<br /> SAMPLES AT UNIVERSITY MEDICAL CENTER IN ONE YEAR (01/5/2016-30/4/2017)<br /> Nguyen Ngoc Lan, Cao Minh Nga, Nguyen Thi Thien Kieu.<br /> Ho Chi Minh City Journal Of Medicine *Vol. 22 - No 4- 2018: 381– 389<br /> <br /> Introduction: According to the World Lung Foundation, there are about 4.25 million deaths worldwide<br /> every year from acute respiratory infections. In that, antibiotics play a very important role for treating bacterial<br /> respiratory tract infections. Disease-causing microbes that have become resistant to antibiotic therapy are public<br /> health problems worldwide. It makes morbidity, mortality and the costs for health increase dramatically. The<br /> surveillance of antibiotic resistance of these bacteria is useful.<br /> Purpose: To investigate distribution of common pathogenic bacteria in sputum and bronchoalveolar ravage<br /> samples and its antibiotic resistance.<br /> <br /> ** Bộ môn Vi sinh – Khoa Y – Đại học Y Dược TP. HCM; ** Khoa Xét nghiệm – Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM.<br /> Tác giả liên lạc: ThS. BS Nguyễn Ngọc Lân ĐT: 0972 359 150 Email: lan.nguyen5000@gmail.com<br /> 382<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Method: Retrospective, descriptive and cross-sectional methods were used. Data of pathogenic bacteria and<br /> antibiogram results were collected at University Medical Center in one year (01/5/2016-30/4/2017).<br /> Results: In one year (01/5/2016-30/4/2017), 1980 pathogenic bacteria were isolated from sputum and<br /> bronchoalveolar lavage samples. All of them tested antibiotic sensitivity. Six common bacteria were Klebsiella spp.<br /> (23.59%), Streptococcus spp. (16.62%), Acinetobacter spp. (15.51%), Staphylococcus spp. (15.40%),<br /> Pseudomonas spp. (12.12%), E.coli (10.40%). Each bacterium had different level of antibiotic resistance. The<br /> Enterobacteriacae was resistant to antibiotics with low level. Pseudomonas and Acinetobacter were resistant to<br /> antibiotics in high level. There was no vancomycine-resistant S.aureus in the survey (in total of 138 S.aureus<br /> isolated).<br /> Conclusion: A reasonable antibiotic use is needed in treatment of infectious diseases to limit resistance of<br /> pathogenic bacteria.<br /> Key words: pathogenic bacteria, antibiotic resistance.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Mục tiêu nghiên cứu<br /> Theo tổ chức World Lung Foundation thì Tìm hiểu sự phân bố của các vi khuẩn gây<br /> mỗi năm trên thế giới có khoảng 4,25 triệu người bệnh thường gặp trong bệnh phẩm đàm và dịch<br /> rửa phế quản tại Bệnh viện Đại Học Y Dược TP.<br /> tử vong vì nhiễm khuẩn hô hấp cấp(166). Đây là<br /> HCM trong một năm (01/5/2016-30/4/2017).<br /> một trong những nguyên nhân lớn gây tử vong<br /> Xác định mức độ kháng kháng sinh của các<br /> trên thế giới, nhất là ở những nước có thu nhập<br /> loại vi khuẩn gây bệnh thường gặp nhất.<br /> thấp và thu nhập trung bình.<br /> ĐỐITƯỢNG–PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Kháng sinh đóng vai trò rất quan trọng trong<br /> việc điều trị nhiễm khuẩn đường hô hấp do vi Thiết kế nghiên cứu<br /> khuẩn gây nên. Tuy nhiên, một trong những vấn Mô tả hồi cứu- thiết kế cắt ngang.<br /> đề thời sự trên qui mô toàn cầu, kể cả ở Việt Đối tượng nghiên cứu<br /> Nam là sự đề kháng kháng sinh. Việc sử dụng<br /> Là những vi khuẩn gây bệnh phân lập được<br /> kháng sinh rộng rãi là một trong những nguyên<br /> từ các bệnh phẩm đàm và dịch rửa phế quản của<br /> nhân quan trọng dẫn đến sự phát triển và gia<br /> những bệnh nhân nội và ngoại trú tại Bệnh viện<br /> tăng của tình trạng kháng kháng sinh(1,4,133,155).<br /> Đại Học Y Dược TP. HCM, có chỉ định cấy vi<br /> Trong số các nước thuộc mạng lưới giám sát các<br /> khuẩn và làm kháng sinh đồ trong một năm<br /> căn nguyên kháng thuốc châu Á (ANSORP)(143),<br /> (01/5/2016-30/4/2017).<br /> Việt Nam có mức độ kháng penicillin cao và<br /> kháng erythromycin đến 91,2%. Kháng thuốc ở Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> vi khuẩn gram âm cũng được ghi nhận. Đặc biệt, Các vi khuẩn phân lập được theo thời gian<br /> khoảng 70% vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh và địa điểm nêu trên, có đầy đủ kết quả kháng<br /> viện kháng với ít nhất một trong số các kháng sinh đồ theo tiêu chuẩn của từng loại vi khuẩn.<br /> sinh điều trị nhiễm khuẩn thông thường(100,144,166). Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Để thông tin kịp thời đến các Bác sĩ lâm sàng, hỗ Những vi khuẩn cùng loại trên cùng bệnh<br /> trợ trong việc sử dụng kháng sinh hợp lý và hiệu nhân trong những lần phân lập sau. Nghi ngờ<br /> quả, chúng tôi tiến hành khảo sát “Sự kháng tạp nhiễm, ngoại nhiễm.<br /> thuốc của vi khuẩn gây bệnh thường gặp trong<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> bệnh phẩm đường hô hấp dưới tại Bệnh viện Đại<br /> học Y Dược TP. HCM trong một năm (01/5/2016- Phân lập, định danh vi khuẩn gây bệnh theo<br /> 30/4/2017). thường qui của Tổ chức Y tế Thế giới và xác định<br /> <br /> <br /> 383<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> mức độ kháng kháng sinh của các vi khuẩn phân STT Vi khuẩn n %<br /> lập được bằng phương pháp khuếch tán trên 5 Escherichia coli 206 10,40<br /> 6 Enterobacter spp. 52 2,63<br /> thạch Kirby-Bauer theo hướng dẫn của CLSI-<br /> Enterobacter aerogenes 43<br /> 2014 (Hoa kỳ) với đĩa giấy tẩm kháng sinh của Enterobacter cloaceae 9<br /> hãng Bio-Rad tại Bộ môn Vi sinh, Khoa Y, Đại 7 Proteus spp. 25 1,26<br /> học Y Dược TP. HCM. Nhóm Trực khuẩn gram âm không lên<br /> 567 28,64<br /> men<br /> Thu nhập và nhập dữ liệu vào mẫu “Phiếu 8 Pseudomonas spp. 240 12,12<br /> nghiên cứu’’ cho từng loại vi khuẩn. Pseudomonas aeruginosa 229<br /> [4]<br /> Xử lý kết quả theo các phương pháp thống Pseudomonas spp. 11<br /> 9 Acinetobacter spp. 307 15,51<br /> kê y học.<br /> Acinetobacter baumanii 303<br /> [5]<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Acinetobacter spp. 4<br /> 10 Stenotrophomonas maltophilia 14 0,71<br /> Trong một năm (01/5/2016-30/4/2017), Khoa 11 Burkholderia cepacia 6 0,30<br /> Vi sinh của Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM Các vi khuẩn khác<br /> [6]<br /> 16 0,80<br /> đã nhận được 2616 mẫu bệnh phẩm đàm và dịch Tổng số 1980 100<br /> rửa phế quản, Trong đó, 1826 mẫu phân lập (1)Streptococcus spp. khác S. viridans, S. pneumonia;<br /> được vi khuẩn chiếm 69,80%, với tổng số chủng (2)Staphylococcus spp. khác S. aureus; (3)Klebsiella spp.<br /> vi khuẩn phân lập được từ mẫu đàm và dịch rửa khác K. pneumonia; (4)Pseudomonas spp. khác P.<br /> phế quản được nghiên cứu là 1980 chủng (có 154 aeruginosa; (5)Acinetobacter spp. khác A. baumanii;<br /> (6)Citrobacter freundii, Chryseobacterium indologenes,<br /> mẫu bệnh phẩm phân lập được 2 loại vi khuẩn)<br /> Elizabethkingia meningoseptica, Haemophilus spp.,<br /> và thu được các kết quả sau:<br /> Hafnia alvei, Moraxella catarrhalis, Pantoea<br /> Kết quả cấy – định danh vi khuẩn gây bệnh agglomerans, Providencia spp.<br /> Bảng 1: Kết quả nuôi cấy vi khuẩn tổng quát<br /> N %<br /> Mẫu phân lập được vi khuẩn 1826 69,80<br /> Mẫu phân lập được nấm men 350 13,38<br /> Mẫu không phân lập được vi khuẩn 440 16,82<br /> Tổng số 2616 100<br /> Bảng 2: Sự phân bố các vi khuẩn gây bệnh phân lập<br /> được trong mẫu đàm (N=1980)<br /> STT Vi khuẩn n %<br /> Nhóm Cầu khuẩn gram dương 647 32,68<br /> 1 Streptococcus spp. 329 16,62<br /> Streptococcus viridans 210<br /> Streptococcus pneumoniae 39<br /> [1]<br /> Streptococcus spp. 80<br /> 2 Enterococcus spp. 13 0,66<br /> 3 Staphylococcus spp. 305 15,40<br /> Staphylococcus aureus 138 Biểu đồ 1: Mức độ hay gặp của các loại vi khuẩn<br /> [2]<br /> Staphylococcus spp. 167 thường gặp nhất<br /> Nhóm Trực khuẩn đường ruột 750 37,88<br /> Kết quả kháng sinh đồ<br /> 4 Klebsiella spp. 467 23,59<br /> Klebsiella pneumoniae 445 Kết quả kháng sinh đồ được trình bày<br /> [3]<br /> Klebsiella spp. 22 trong biểu đồ 2 – biểu đồ 7.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 384<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 2: Mức độ kháng kháng sinh của vi khuẩn Streptococcus spp. (N=329)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 3: Mức độ kháng kháng sinh của vi Biểu đồ 4: Mức độ kháng kháng sinh của vi<br /> khuẩn S.aureus (N=138) khuẩn Staphylococcus spp. khác S.aureus<br /> (N=167)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 5: Mức độ kháng kháng sinh của Biểu đồ 6: Mức độ kháng kháng sinh của<br /> vi khuẩn Pseudomonas spp. (N=240) vi khuẩn Acinetobacter spp. (N=307)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 385<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 7: Mức độ kháng kháng sinh của của nhóm trực khuẩn đường ruột gram<br /> âm<br /> <br /> Bảng 3: Tính trạng ESBL của vi khuẩn đường ruột<br /> (N=750)<br /> Vi khuẩn n %<br /> Klebsiella spp. 133 17,73<br /> E. coli 94 12,53<br /> ESBL (+)<br /> Enterobacter spp. 5 0,67<br /> Proteus spp. 3 0,40<br /> ESBL (-) 515 68,67<br /> Tổng số 750 100<br /> Theo Bảng 3, trong tổng số 750 vi khuẩn<br /> đường ruột được phân lập, vi khuẩn tiết ESBL<br /> trong nghiên cứu này có Klebsiella spp.,<br /> Enterobacter spp., E.coli và Proteus spp., trong đó Bảng 4: Tính trạng AmpC của vi khuẩn đường ruột<br /> Klebsiella spp. chiếm tỷ lệ cao nhất với 17,73 %. (N=683)<br /> Vi khuẩn n %<br /> Trong đó, kết quả khảo sát riêng từng loại vi<br /> Klebsiella spp. 30 4,4<br /> khuẩn cho thấy: tỷ lệ E. coli sinh ESBL là 45,63% AmpC (+) E. coli 17 2,5<br /> (94/206 chủng E. coli), Klebsiella spp. sinh ESBL là Enterobacter spp. 6 0,9<br /> 28,48% (133/467 chủng Klebsiella spp.), Proteus AmpC (-) 630 92,2<br /> spp. sinh ESBL là 12,00% (5/52 chủng Proteus Tổng số 683 100<br /> spp.), Enterobacter spp. sinh ESBL là 9,62% (3/25 Ở Biểu đồ 9, kết quả khảo sát riêng từng loại<br /> chủng Enterobacter spp.) (Biểu đồ 8). vi khuẩn cho thấy: tỷ lệ Enterobacter spp. AmpC<br /> trong tổng số 683 vi khuẩn đường ruột được (+) là 12,50% (6/48 chủng Enterobacter spp.), E. coli<br /> phân lập, vi khuẩn AmpC (+) ở nghiên cứu này AmpC (+) là 8,63% (17/197 chủng E. coli ),<br /> chiếm 7,8% (có Klebsiella spp., E.coli và Klebsiella spp. AmpC (+) là 6,85% (30/438 chủng<br /> Enterobacter spp. lần lượt chiếm 4,4%, 2,5%, và Klebsiella spp.).<br /> 0,9% ) (bảng 4).<br /> <br /> <br /> 386<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> (15,51%) còn cao; điều này phù hợp với những<br /> cảnh báo chung về sự gia tăng của vi khuẩn<br /> Acinetobacter spp. trong nhiễm khuẩn bệnh viện<br /> trong thời gian gần đây(1,8,9).<br /> Các vi khuẩn ít gặp như Stenotrophomonas<br /> maltophilia, Burkholderia cepacia chiếm tỷ lệ lần<br /> lượt là 0,71% và 0,30%. Các vi khuẩn gây nhiễm<br /> khuẩn hô hấp có trong mẫu đàm thường gặp<br /> nhất trong nghiên cứu này gồm Klebsiella spp.<br /> (23,59%), Streptococcus spp. (16,62%),<br /> Acinetobacter spp. (15,51%), Staphylococcus spp.<br /> Biểu đồ 9: Tỷ lệ từng chủng vi khuẩn đường ruột (15,40%), Pseudomonas spp. (12,12%), E.coli<br /> AmpC (+). (10,40%). Kết quả này có sự khác biệt trong<br /> nghiên cứu của tác giả Trần Thị Thủy Trinh(122):<br /> BÀN LUẬN<br /> các tác nhân vi khuẩn gây bệnh thường gặp nhất<br /> Kết quả cấy – định danh vi khuẩn gây bệnh ở nhiễm khuẩn hô hấp là Moraxella catarrhalis<br /> Kết quả cấy vi khuẩn dương tính (27,45%), Klebsiella spp. (22,35%), Acinetobacter<br /> Kết quả thể hiện ở Bảng 1 cho thấy, trong spp. (9,41%) và Enterobacter spp. (9,41%). Sự khác<br /> một năm (01/5/2016-30/4/2017), chúng tôi phân biệt này có thể do sự khác nhau về cỡ mẫu và do<br /> lập được 1980 chủng vi khuẩn từ 2616 mẫu bệnh đặc trưng riêng của mỗi bệnh viện.<br /> phẩm đàm và dịch rửa phế quản (có 350 mẫu Mức độ kháng kháng sinh của các loại vi khuẩn<br /> bệnh phẩm phân lập được nấm men, có 1826 thường gặp<br /> mẫu bệnh phẩm phân lập được 1 loại vi khuẩn, Tỉ lệ kháng kháng sinh của nhóm cầu khuẩn<br /> có 154 mẫu bệnh phẩm phân lập được 2 loại vi Gram dương.<br /> khuẩn). Tỉ lệ trung bình bệnh phẩm cấy có vi Streptococcus spp<br /> khuẩn mọc là 69,80% (1826/2616 mẫu).<br /> Trong nghiên cứu này, Streptococcus spp. là<br /> Kết quả định danh vi khuẩn tác nhân gây nhiễm khuẩn hô hấp thường gặp<br /> Kết quả nghiên cứu thể hiện ở Bảng 2 cho trong mẫu đàm, chiếm 16,62% (Bảng 2). Trong<br /> thấy sự phân bố của 1980 chủng vi khuẩn phân khảo sát của chúng tôi ở Biểu đồ 2, Streptococcus<br /> lập được. Trong ba nhóm vi khuẩn gây bệnh spp. đã kháng lại rất cao đối với các kháng sinh<br /> thường gặp, nhóm cầu khuẩn gram dương Erythromycin (90,27%), Doxycyline (88,85%),<br /> chiếm 32,68%, nhóm trực khuẩn đường ruột Clindamycin (85,58%); đề kháng trên 50% với<br /> gram âm chiếm tỉ lệ 37,88%, tiếp theo là nhóm Levofloxacin (68,39%). Tuy nhiên còn nhạy với<br /> trực khuẩn gram âm không lên men – gồm hai Linezoid (100%), Vancomycin (100%).<br /> loại vi khuẩn rất thường gặp trong nhiễm khuẩn<br /> Staphylococcus spp<br /> bệnh viện(1,2,5,9,14) - chiếm tỉ lệ thấp hơn (28,64%).<br /> Là vi khuẩn thuộc nhóm các vi khuẩn gây<br /> Trong nghiên cứu này, Klebsiella spp. (23,59%),<br /> bệnh thường gặp trong nhiễm khuẩn hô hấp<br /> Acinetobacter spp. (15,51%) và P.aeruginosa<br /> được phân lập từ mẫu đàm và dịch rửa phế<br /> (12,12%) cũng là ba trong những tác nhân chính<br /> quản. Trong đó (biểu đồ 3 và 4):<br /> gây nhiễm khuẩn bệnh viện phân lập được trong<br /> S.aureus đã đề kháng lại rất cao đối với các kháng sinh<br /> mẫu đàm (lần lượt chiếm 30,5%, 7% và<br /> Penicillin G (97,08%), Cefoxitin (85,93%),<br /> 19,1%_trong nghiên cứu của tác giả Nguyễn Sử Erythromycin (82,61%), Clindamycin (78,26%),<br /> Minh Tuyết(7). Tỷ lệ nhiễm Acinetobacter spp. Ciprofloxacin (72,99%), Levofloxacin (67,41%). Còn<br /> <br /> <br /> <br /> 387<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> nhạy với các kháng sinh Vancomycin (100%) và Ceftazidime, Piperacillin/tazobactam,<br /> Linezolid (100%). Ticarcillin/clavulanic acid, Levofloxacin và<br /> Staphylococcus spp.( khác S.aureus) cũng có Cefoperazone/sulbactam. Colistin là những<br /> mức độ kháng kháng sinh tương tự như kháng sinh chọn lựa kết hợp trong trường hợp<br /> S.aureus. Chúng đề kháng rất cao đối với các nhiễm Acinetobacter spp. trong bệnh viện.<br /> kháng sinh Penicillin G (97,60%), Cefoxitin Tỉ lệ kháng kháng sinh của nhóm trực khuẩn<br /> (86,34%), Erythromycin (85,63%), Ciprofloxacin<br /> đường ruột gram âm.<br /> (76,65%), Levofloxacin (71,95%), Clindamycin<br /> Klebsiella spp. là vi khuẩn đứng hàng thứ nhất<br /> (64,68%), Còn nhạy với các kháng sinh<br /> trong số các vi khuẩn gây nhiễm khuẩn đường<br /> Vancomycin (100%) và Linezolid (100%). Hạn<br /> hô hấp thường gặp trong mẫu đàm và dịch rửa<br /> chế dùng kháng sinh Vancomycin và Linezolid<br /> phế quản. Chúng kháng lại với Cefotaxime,<br /> trong trường hợp chủng vi khuẩn còn nhạy với<br /> Ceftriaxone, Ceftazidime, Cefoxitin,<br /> các kháng sinh khác để tránh hiện tượng kháng<br /> Levofloxacin với tỷ lệ kháng lần lượt là 59,87%,<br /> thuốc, vì hiện nay kháng sinh này là loại tốt<br /> 54,51%, 53,96%, 51,71% và 46,04%. Còn lại các<br /> dùng để điều trị những bệnh nặng hoặc nhiễm<br /> kháng sinh có tỷ lệ kháng kháng sinh khá thấp<br /> khuẩn huyết do cầu khuẩn Gram dương.<br /> (dưới 25%): Cefoperazone/ sulbactam (21,21%),<br /> Tỉ lệ kháng kháng sinh của nhóm trực khuẩn Netilmicin (18,91%), Amikacin (10,20%). Như<br /> gram âm không lên men vậy, Klebsiella còn nhạy cảm với nhiều kháng<br /> Pseudomonas spp. (trong đó P.aeruginosa sinh.<br /> chiếm đến 95,42%): có tỷ lệ đề kháng cao với E.coli có tỷ lệ đề kháng cao với các kháng sinh:<br /> Imipenem (64,32%), Levofloxacin (63,32%), Ceftriaxone (72,20%), Cefotaxime (72,20%),<br /> Netilmicin (50,21%); đề kháng dưới 50% với Ceftazidime (68,45%), Levofloxacin (59,90%). Còn lại<br /> Doripenem (43,04%), Ceftazidime (39,33%), các kháng sinh có tỷ lệ kháng kháng sinh khá thấp<br /> (dưới 25%): Piperacillin/tazobactam (19,80%),<br /> Cefepime (35,00%), Cefoperazone/ sulbactam<br /> Doripenem (18,81%), Meropenem (17,31%),<br /> (30,13%), Amikacin (23.83%); và Pseudomonas<br /> Netilmicin (9,76%), Amikacin (6,83%), Cefoperazone/<br /> nhạy cảm tốt với Colistin (chỉ kháng 0.43%). sulbactam (6,80%). Tuy nhiên, cần lưu ý E.coli và<br /> Colistin là kháng sinh chọn lựa kết hợp trong Klesiella spp. có tỷ lệ sinh ESBL khá cao lần lượt là<br /> trường hợp nhiễm P. aeruginosa trong bệnh viện. 45,63% và 28,48%. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, khi<br /> Acinetobacter spp. gây bệnh ở những người bị phân lập được vi khuẩn sinh ESBL, cho dù kết quả là<br /> nhạy hay trung gian thì nên sử dụng kháng sinh thuộc<br /> suy giảm sức đề kháng và những bệnh nhân lớn<br /> nhóm Carbapenem.<br /> tuổi, là tác nhân gây nhiễm khuẩn bệnh viện chủ<br /> yếu trong thời gian gần đây(1,9). Sự gia tăng tính Kết quả khảo sát vi khuẩn sinh ESBL<br /> đề kháng của chúng hiện nay làm cho việc điều Trong nghiên cứu này, chúng tôi phân lập<br /> trị trong lâm sàng gặp nhiều khó khăn. Hầu hết được 750 chủng Enterobacteriaceae, trong đó có<br /> các kháng sinh đều bị đề kháng khá cao. Tỷ lệ đề 235 chủng tiết ESBL, chiếm 31,33%. Tỷ lệ tăng<br /> kháng cao nhất đối với: Cefotaxime (92,18%), cao này được giải thích là do việc sử dụng kháng<br /> Ceftriaxone (92,18%), Doripenem (90,00%), sinh thuộc nhóm Cephalosporin,<br /> Imipenem (89,55%), Ceftazidime (88,56%), Fluoroquinolones không được kiểm soát chặt<br /> Levofloxacin (86,05%). So với nghiên cứu của tác chẽ cùng với kỹ thuật phát hiện ESBL đã được<br /> giả Nguyễn Phú Hương Lan(6) (2010) và tác giả quan tâm nhiều hơn.<br /> Trần Thị Thủy Trinh(122) (2013) thì mức độ đề Các vi khuẩn tiết ESBL trong nghiên cứu này<br /> kháng kháng sinh của Acinetobacter trong nghiên có Klebsiella spp., E.coli, Enterobacter spp. và<br /> cứu của chúng tôi cũng tương tự với các kháng Proteus spp., trong đó Klebsiella spp. chiếm tỷ lệ<br /> sinh: Amikacin, Ciprofloxacin, Ceftriaxone,<br /> <br /> <br /> 388<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> cao nhất với 17,73%. Tỷ lệ E. Coli, Klebsiella spp., lệ đề kháng với Imipenem (64,32%),<br /> Proteus spp. và Enterobacter spp. sinh ESBL lần Levofloxacin (63,32%), Netilmicin (50,21%);<br /> lượt là 45,63% (94/206 chủng E. coli), 28,48% Pseudomonas nhạy cảm tốt với Colistin (kháng<br /> (133/467 chủng Klebsiella spp.), 12,00% (5/52 0,43%). Do đó, Colistin là kháng sinh chọn lựa<br /> chủng Proteus spp), 9,62% (3/25 chủng kết hợp trong trường hợp nhiễm Acinetobacter<br /> Enterobacter spp.). spp và nhiễm P. aeruginosa trong bệnh viện.<br /> Kết quả khảo sát vi khuẩn AmpC (+) E.coli đề kháng kháng sinh đối với<br /> Trong 683 vi khuẩn đường ruột được phân Ceftriaxone (72,20%), Cefotaxime (72,20%),<br /> lập, vi khuẩn AmpC (+) ở nghiên cứu này chiếm Ceftazidime (68,45%), Levofloxacin (59,90%), và<br /> 7,8% (có Klebsiella spp., E.coli, Enterobacter spp. kháng thấp với Piperacillin/tazobactam (19,80%),<br /> lần lượt chiếm 4,4%, 2,5% và 0,9%). Doripenem (18,81%), Meropenem (17,31%),<br /> Netilmicin (9,76%), Amikacin (6,83%),<br /> Theo Tổ chức Y tế Thế giới, khi phân lập<br /> Cefoperazone/ sulbactam (6,80%).<br /> được vi khuẩn sinh ESBL(+) hay AmpC (+), cho<br /> dù kết quả là nhạy hay trung gian thì cũng Klebsiella spp. đề kháng kháng sinh đối với<br /> không nên sử dụng kháng sinh thuộc nhóm Meropenem (32%), Cefoperazone/sulbactam<br /> Cephalosporin mà nên sử dụng kháng sinh (21,21%), Netilmicin (18,91%), Amikacin<br /> nhóm Carbapenem. (10,20%).<br /> <br /> KẾT LUẬN Tỷ lệ vi khuẩn Enterobacteriaceae sinh men<br /> –lactamase phổ rộng là 31,33%, trong đó<br /> Qua khảo sát 1980 chủng vi khuẩn gây Klebsiella spp. chiếm tỷ lệ cao nhất. Tỷ lệ E. Coli,<br /> nhiễm khuẩn đường hô hấp thường gặp trong Klebsiella spp., Proteus spp. và Enterobacter spp.<br /> mẫu đàm và dịch rửa phế quản trong một năm sinh ESBL lần lượt là 45,63% (94/206 chủng E.<br /> (01/5/2016-30/4/2017), tại phòng xét nghiệm vi coli), 28,48% (133/467 chủng Klebsiella spp.),<br /> sinh của bệnh viện Đại học Y dược TP. Hồ Chí 12,00% (5/52 chủng Proteus spp.), 9,62% (3/25<br /> Minh, chúng tôi rút ra một số kết luận sau: chủng Enterobacter spp.). Kháng sinh chọn lựa<br /> Các vi khuẩn gây nhiễm khuẩn đường hô cho vi khuẩn Enterobacteriaceae sinh ESBL là<br /> hấp được phân lập từ mẫu đàm thường gặp tại nhóm Carbapenema (hiện có tỷ lệ đề kháng<br /> bệnh viện Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh: khoảng 32%). Như vậy, cần duy trì chiến lược sử<br /> Klebsiella spp. (23,59%), Streptococcus spp. dụng kháng sinh thích hợp để giới hạn sự đề<br /> (16,62%), Acinetobacter spp. (15,51%), kháng sinh của vi khuẩn gây bệnh. Vi khuẩn<br /> Staphylococcus spp. (15,40%), Pseudomonas spp. AmpC (+) ở nghiên cứu này chiếm 7,8% (có<br /> (12,12%), E.coli (10,40%). Klebsiella spp., E.coli, Enterobacter spp. lần lượt<br /> Các vi khuẩn kháng kháng sinh với mức độ chiếm 4,4%, 2,5% và 0,9%).<br /> khác nhau. Đối với cầu khuẩn Gram dương, TÀI LIỆU THAM KHẢO:<br /> thường gặp có Streptococcus spp. và 1. Bộ Y tế Việt Nam (2012). Báo cáo sử dụng kháng sinh và kháng<br /> Staphylococcus spp. thì tỷ lệ đề kháng kháng sinh kháng sinh tại 15 Bệnh viện Việt Nam 2008-2009. Tr. 1-37.<br /> 2. Cao Minh Nga (2008). Sự kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh<br /> thay đổi nhưng chỉ Streptococcus spp. còn nhạy<br /> thường gặp tại BV. Thống nhất trong năm 2006. Y học TP. HCM-<br /> cảm với Cetriaxone (nhạy khoảng 66%). Cả hai HN KHKT lần thứ 24 – Chuyên đề Nội khoa. Tập 12 * Phụ bản<br /> nhạy cảm với Vancomycin, Linezolid (100%). của Số 1 * 2008. Tr: 194-200.<br /> 3. Cao Minh Nga & Cs (2012). Sự kháng thuốc của các vi khuẩn<br /> Các trực khuẩn không lên men, đặc biệt vi gây bệnh thường gặp tại bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM<br /> khuẩn Acinetobacter spp. kháng đa kháng sinh trong 6 tháng đầu năm 2011. Y học TP. HCM - HN KHKT lần<br /> với tỉ lệ rất cao. Vi khuẩn Pseudonomas spp. thứ 29- Chuyên đề Nội khoa II. Tập 16*Phụ bản của số 1*2011.<br /> Tr. 215-225.<br /> (trong đó P. aeruginosa chiếm đến 95,42%): có tỷ<br /> <br /> <br /> <br /> 389<br />