Sứ thần các Triều đại – An Nam Chí
Lược Quyển Đệ Thập Tứ Chung
Sứ-thần đời Triệu
Thời Cao-Hậu nhà Hán, Nam-Việt Triệu-Đà khiến Nội-sử Phan, Trung-uý
Cao, Ngự-sử Bình, ba bọn người dâng thư tạ tội, đều chẳng trở về. Đà bèn
tiếm xưng đế-hiệu, rồi con cháu noi theo. Khoảng niên-hiệu Nguyên-Đỉnh
(116-111 trước Công-Nguyên) (Hán Vũ-Đế), Nam-Việt nội-thuộc Trung-
quốc, nhà Hán đặt quan phủ cai trị, trải mấy triều không thay đổi. Đến đời
Ngũ-Đại (907-959), biến loạn, Giao-Chỉ Đinh-Bộ-Lĩnh bèn cứ quốc xưng
vương.
Sứ-thần đời Đinh
Đầu đời Tống, Đinh-Bộ-Lĩnh khiến sứ tiến cống, Thái-Tổ (960-975), phong
Bộ-Lĩnh làm Giao-Chỉ Quận-vương. Khoảng niên-hiệu Khai-Bửu (968-975),
Đinh-Liễn kế tập ngôi cha, khiến Trịnh-Tú, Vương-Thiệu-Tộ, Giang-Cự-
Hoàng tiến cống vàng lụa, tê-ngưu voi.
Sứ-thần đời Lê
Nhà Tống, năm Thái-Bình-Hưng-quốc thứ 5 (980), Lê-Hoàn cướp ngôi họ
Đinh, khiến Triệu-Tử-Ái, Trương-Thiệu-Bằng cống vật thổ-sản, Thái-Tông
phong Hoàn làm Giao-Chỉ Quận-vương.
Nhà Tống, hiệu Cảnh-Đức năm đầu (1004), Lê-Hoàn khiến con là Lê-Minh-
Đề vào cống. Thái-Tông vời đến tiện-điện vũ ủi thăm hỏi và phong tước cho
Minh-Đế. Tháng 3 năm thứ 3 (1006), Lê-Hoàn mất, con là Long-Đỉnh lên
làm vua, khiến em là Lê-Minh-Vĩnh cùng Chưởng-thư-ký Hoàng-Thành-
Nhã vào cống. Thiên-Tử vời vào điện, vỗ về thăm hỏi rất lâu, phong tước
vương cho Long-Đỉnh và ban cho tên Chí-Trung, bọn Minh-Vĩnh cũng được
phong chức tước.
Sứ-thần đời Lý
Nhà Tống năm Đại-Trung-Tường-Phù thứ 3 (1010), Lý-Công-Uẩn soán ngôi
họ Lê, được Nhân-Tông phong làm Giao-Chỉ quận-vương, Công-Uẩn khiến
bồi-thần Lương-Nhiệm-Văn, Lê-Tái-Nghiêm tiến cống. Thiên-Tử ban tước-
mệnh cho bọn Nhiệm-Văn. Năm thứ 5 (1012), khiến Lý-Nhân-Mỹ, Đào-
Khánh Văn, Đào-Thạc, Ngô-Hoài-Tự vào cống, sứ-thần đều được phong
quan. Năm Thiên-Hy thứ 3 (1019) Công-Uẩn khiến em là Lý-Hạc vào cống.
Năm đầu Càn-Hưng (1022) lại khiến Lý-Khoan-Thái, Nguyễn-Thủ-Cường
vào cống, mừng Nhơn-Tông lên ngôi. Năm Thiên-Thánh thứ hai (1024),
Thiên-Tử xuống chiếu hồi đáp, ban cho Công-Uẩn tiền bạc, vật-dụng để tỏ ý
cưu mến người xa.
Sứ-thần đời Trần
Mùa Đông năm Đinh-Tỵ (1257), nhà Đại-Nguyên, Đại-Súy Ngột-Lương-
Hộp-Thái đem binh tới An-nam, Trần-Thái-Vương khiến bồi-thần Viện-
Học-Sĩ dâng biểu cống phương vật. Năm Tân-Dậu, Trung-Thống thứ 2
(1261), Trần-Thái-Vương khiến Đại-phu Nguyễn-Thâm, Nguyễn-Diễn tiến
cống. Năm Quý-Hợi thứ 4 (1263), khiến điện-tiền Phạm-Cự-Địa và Trần-
Kiều, tiến cống voi. Thiên-Tử xuống ân chiếu khiến An-nam ba năm một lần
triều cống.
Năm Bính-Dần Chí-Nguyên thứ 3 (1266), khiến Đại-phu Dương-An-Dưỡng
và Võ-Hoàn tiến cống.
Năm Mậu-Thìn, Chí-Nguyên (1268), khiến Đại-phu Phạm-Nhai và Châu-
Lãm đi cống.
Năm Canh-Ngọ, Chí-Nguyên (1270), khiến Đại-phu Lê-Đà và Đinh-Củng-
Viên đi cống.
Năm Nhâm-Thân Chí-Nguyên (1272), khiến Đại-phu Đồng-Tử-Dã và Đỗ-
Mộc đi cống.
Năm Tân-Vị, Chí-Nguyên (1271), khiến Đại-phu Phùng-Trang và Nguyễn-
Nguyên đi cống.
Năm Ất-Hợi Chí-Nguyên (1275) khiến Đại-phu Lê-Khắc-Phục và Lê-Văn-
Túy đi cống, gặp lúc đạibinh đánh nhà Tống, năm sau (1276), bọn Khắc-
Phục mới đi theo đường Hồ, Quảng về nước.
Năm Đinh-Sửu Chí-Nguyên thứ 14 (1277), Trần-Thái-Vương mất, con lên
ngôi, khiến Đại-phu Châu-Trọng-Ngạn và Ngô-Đức-Thiệu tiến cống. Năm
sau Thế-Tổ Hoàng-Đế khiến Lễ-Bộ Thượng-Thư Sài-Thung qua vời Thế-Tử
vào chầu. Thế-Tử lấy cớ đương đau không đi, khiến đại-phu Trịnh-Đình-
Toản và Đỗ-Quốc-Kế vào cống. Đình-Toản bị câu-lưu ở Kinh-sư.
Năm Canh-Thìn, Chí-Nguyên (1280), lại khiến Sài-Thượng-Thơ đưa Đỗ-
Quốc-Kế về và đưa chỉ dụ Thế-Tử. Thế-Tử sợ, khiến Tùng-thúc (chú thúc
bá) Trần-Di-Ái vào chầu thay mình, Lê-Trọng-Đà làm phó.
Năm Nhâm-Ngọ thứ 19 (1282), Thế-Tử khiến Đại-phu Lê-Nổ và Đặng-
Hữu-Điểm vào cống.
Năm Quí-Vỵ Chí-Nguyên (1283), khiến Đại-phu Nguyễn-Đạo-Học vào
cống.
Năm Nhâm-Ngọ Chí-Nguyên (1282), sai Hữu-Thừa Toa-Đô đánh Chiêm-
Thành. Mùa đông năm Giáp-Thân (1284), Triều-đình khiến sứ dụ Thế-Tử
mượn đường tiến binh, khiến giúp quân, vận tống lương-thực. Thế-Tử sợ,
khiến Đại-phu Trần-Khiêm-Phủ và Trần-Quân đến Hành-sảnh Chiêm-Thành
ở Kinh-Hồ cầu xin hoãn binh, không chấp thuận. Lại khiến Đoàn-Yến và
Lê-Quý vào cống. Khi ấy đại-binh đã lên đường, nên câu-lưu bọn Đoàn-Yến
ở lại Kinh-sư, Thế-Tử lại khiến Nguyễn-Văn-Hàn xin đình việc quân lại.
Mùa đông năm ấy, đại-binh của Trấn-Nam-Vương đến biên-cảnh, bắt Văn-
Hàn làm hướng-đạo, phá được cửa ải Nội-Bàng, Trấn-Nam-Vương mừng và
tha Văn-Hàn cho về dụ chúa đầu hàng cho sớm. Thế-Tử không nghe, Văn-
Hàn bèn dụ tôn-tử Văn-Nghĩa-Hầu Trần-Tú-Viên đem gia-quyến qui thuận.
Năm sau, triều-đình cho Văn-Hàn làm Trung-thuận đại-phu Qui-hoá-giang-
lộ Tuyên-Vũ-sứ (hư hàm).
Tháng giêng năm Ất-Dậu hiệu Chí-Nguyên (1285), quan-binh hạ La-Thành,
Thế-Tử khiến Tôn nhơn Trung-Hiếu-Hầu Trần-Thang và Đại-phu Nguyễn-
Nhuệ làm phó, đến xin hoà. Sứ-thần bị câu-lưu ở trong quân. Tháng 5, Trấn-