Sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử

Chia sẻ: Cao Quốc Trí | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luật NLNT (Luật số 18/2008-QH12) đã được Quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 03/6/2008 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2009. Luật NLNT gồm có 93 điều quy định về các hoạt động trong lĩnh vực NLNT và bảo đảm an toàn, an ninh trong các hoạt động đó; được phân thành 11 chương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử

Sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử Đinh Ngọc Quang Cục ATBXHN I. Sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Năng lượng nguyên tử (NLNT) Luật NLNT (Luật số 18/2008-QH12) đã được Quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 03/6/2008 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2009. Luật NLNT gồm có 93 điều quy định về các hoạt động trong lĩnh vực NLNT và bảo đảm an toàn, an ninh trong các hoạt động đó; được phân thành 11 chương. Ngoài Chương I. Những quy định chung và Chương XI. Điều khoản thi hành là 9 chương có nội dung như sau: Chương II: Các biện pháp đẩy mạnh phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; Chương III: An toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh nguồn phóng xạ, vật liệu hạt nhân, thiết bị hạt nhân; Chương IV: Cơ sở bức xạ; Chương V: Cơ sở hạt nhân; Chương VI: Thăm dò, khai thác, chế biến quặng phóng xạ; Chương VII: Vận chuyển và nhập khẩu, xuất khẩu vật liệu phóng xạ, thiết bị hạt nhân; Chương VIII: Dịch vụ hỗ trợ ứng dụng năng lượng nguyên tử; Chương IX: Khai báo và cấp giấy phép; Chương X: Ứng phó sự cố, bồi thường thiệt hại bức xạ, hạt nhân. Trong hơn 5 năm được thi hành, Luật NLNT đã tạo ra bước chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của các ngành, các cấp, các cơ sở bức xạ, cơ sở hạt nhân và người dân về vai trò của ứng dụng NLNT vì mục đích hòa bình trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, cũng như tầm quan trọng của việc đảm bảo an toàn, an ninh cho các ứng dụng đó. Luật NLNT đã khẳng định vai trò quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) và cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước an toàn bức xạ và hạt nhân (Điều 7, Điều 8 của Luật). Việc quản lý an toàn, an ninh đối với các cơ sở bức xạ đã được tăng cường và dần dần đi vào nề nếp. Công việc bức xạ, nguồn bức xạ và nhân viên bức xạ đã được khai báo đầy đủ; hầu hết các cơ sở bức xạ đều được cấp giấy phép sử dụng nguồn bức xạ. Nhìn chung, các cơ sở tiến hành công việc bức xạ có ý thức hơn, thực hiện nghiêm túc hơn các quy định của Luật NLNT và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật NLNT. Lần đầu tiên ở nước ta có một đạo luật điều chỉnh các quan hệ xã hội về NLNT, đặc biệt là về lò phản ứng hạt nhân và nhà máy ĐHN. Luật NLNT được thông qua đã tạo khung pháp luật để thực hiện chủ trương đẩy mạnh ứng dụng NLNT và phát triển điện hạt nhân (ĐHN) của Đảng, Nhà nước. Luật NLNT ra đời kịp thời đã có tác dụng tích cực, làm cơ sở pháp luật cho Quốc hội thông qua chủ trương xây dựng nhà máy ĐHN (tháng 11/2009) và Chính phủ đàm phán, ký kết Hiệp định hợp tác xây dựng nhà máy ĐHN Ninh Thuận 1 với Chính phủ Liên bang Nga (tháng 10/2010), nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2 với Chính phủ Nhật Bản (tháng 01/2011). Thực hiện các quy định của Luật NLNT, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ ngành liên quan và chủ đầu tư Dự án ĐHN Ninh Thuận là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang khẩn trương thực hiện các thủ tục về phê duyệt địa điểm, dự án đầu tư, cấp phép xây dựng để có thể sớm khởi công nhà máy ĐHN Ninh Thuận. Luật NLNT hiện hành đã bao hàm tương đối đầy đủ các nội dung theo thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Luật NLNT, đã bộc lộ một số bất cập. Đặc biệt còn một số quy định trong Luật NLNT chưa phù hợp với các yêu cầu, tiêu chuẩn 10 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS
khuyến cáo của Cơ quan NLNT quốc tế (IAEA) và thông lệ quốc tế. Một số nội dung quan trọng còn chưa được quy định, cập nhật trong Luật NLNT. Đặc biệt đối với ĐHN, do chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực hoàn toàn mới ở Việt Nam, chưa hiểu hết đặc thù về bảo đảm an toàn, an ninh đối với nhà máy ĐHN và còn phụ thuộc vào pháp luật của các lĩnh vực có liên quan (Đầu tư, Xây dựng, Bảo vệ môi trường…), mà Luật NLNT đã bộc lộ một số bất cập mang tính nguyên tắc cần phải chỉnh sửa như: - Chưa có cơ quan chịu trách nhiệm cấp phép xuyên suốt các giai đoạn của nhà máy ĐHN: Thủ tướng Chính phủ phê duyệt địa điểm, Bộ KH&CN, Bộ Công Thương cấp phép vận hành, cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân phê duyệt kế hoạch tháo dỡ (chấm dứt hoạt động); - Trách nhiệm thẩm định để phê duyệt, cấp phép được quy định chồng chéo, thậm chí giao cho cơ quan tư vấn (được thành lập tạm thời) chịu trách nhiệm. Do đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật NLNT là rất cần thiết, nhằm các mục tiêu sau: - Sửa đổi nhằm khắc phục những bất cập, vướng mắc, không khả thi bộc lộ trong quá trình thực thi Luật NLNT; - Bổ sung, đảm bảo quy định đầy đủ các nội dung cơ bản theo yêu cầu quản lý, phù hợp với luật pháp quốc gia và thông lệ quốc tế; - Đảm bảo tính phù hợp, tính thống nhất của Luật NLNT với Hiến pháp năm 2013, với các luật có liên quan (đặc biệt là các luật vừa được sửa đổi, bổ sung trong giai đoạn từ 2008 đến nay), với các điều ước quốc tế đang có hiệu lực mà Việt Nam là thành viên. II. Sửa đổi, bổ sung Luật Năng lượng nguyên tử Sau đây là một số nội dung chính cần sửa đổi, bổ sung so với Luật NLNT hiện hành: 1. Chỉnh sửa, bổ sung một số thuật ngữ Trên cơ sở nghiên cứu các thuật ngữ được các nước thành viên (IAEA) thống nhất sử dụng rộng rãi (Tài liệu “Thuật ngữ an toàn của IAEA” (IAEA Safety Glossary), IAEA, xuất bản tháng 6/2007), đề nghị chỉnh sửa lại các thuật ngữ sử dụng trong Luật NLNT như An toàn bức xạ; An toàn hạt nhân; Miễn trừ khai báo, cấp phép; Mức miễn trừ, Nhân viên bức xạ, Người phụ trách an toàn bức xạ. 2. Đảm bảo tính độc lập của cơ quan quản lý Phù hợp với khuyến cáo của IAEA, cần sửa Khoản 3 Điều 6 nhằm thể hiện nguyên tắc: cơ quan quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân phải có vị trí độc lập với cơ quan, tổ chức chịu trách nhiệm về việc phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử. Sửa Điều 8 theo hướng hoàn thiện chức năng, tăng thẩm quyền của cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia. 3. Cấp phép nhà máy ĐHN Các Điều 47, 48, 49, 50 và 40 của Luật NLNT mới chỉ quy định các việc cần phải làm nhưng chưa rõ trách nhiệm và mối quan hệ giữa các cơ quan tham gia thẩm định, cơ chế phối hợp giữa các tổ chức được tham gia thẩm định, đặc biệt chưa thấy rõ trách nhiệm và quyền hạn của cơ quan quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân. Những mối quan hệ nêu trên cần được làm rõ hơn trong Điều 8 của Luật NLNT cũng như vai trò của Hội đồng An toàn hạt nhân quốc gia. 11 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS
Không thể giao cho Bộ Công Thương cấp phép vận hành nhà máy ĐHN bao gồm cả vận hành thử vì như vậy là “vừa đá bóng vừa thổi còi” vi phạm nguyên tắc đảm bảo an toàn hạt nhân. Bộ Công Thương hiện đang giữ vị trí là cơ quan chủ quản của Tập đoàn Điện lực Việt Nam – chủ đầu tư của Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Bất cập này đã được các tổ chức, cơ quan đối tác của Việt Nam như IAEA, Liên bang Nga, Hoa Kỳ khuyến cáo cần phải giải quyết; đặc biệt sau sự cố hạt nhân nghiêm trọng tại nhà máy ĐHN Fukushima số 1 tại Nhật Bản. Để đảm bảo tính xuyên suốt của trách nhiệm cấp phép đã được quy định trong Luật NLNT và chức năng, nhiệm vụ được giao theo Nghị định của Chính phủ, cơ quan cấp phép nên là Bộ KH&CN. 4. Ứng phó sự cố Cần sửa Điều 82 và Điều 83 liên quan tới quy định nhóm tình huống và phân công xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố. Quy định cụ thể việc phân công trách nhiệm trong chỉ huy ứng phó sự cố. 5. Các vấn đề cần quy định thêm hoặc hoàn thiện Tham khảo hướng dẫn mới của IAEA (Tài liệu “Sổ tay Luật hạt nhân - Ứng dụng lập pháp” (Handbook on Nuclear Law – Implementing Legislation), IAEA, xuất bản tháng 8/2010), để phù hợp với thông lệ quốc tế về những nội dung chính cần quy định trong luật hạt nhân, nghiên cứu bổ sung thêm hoặc quy định chi tiết hơn các quy phạm pháp luật điều chỉnh các vấn đề sau: - Nguyên tắc xây dựng và không ngừng củng cố văn hóa an toàn trong hoạt động ứng dụng NLNT; - Thanh tra và khen thưởng, xử lý vi phạm; - Thanh sát (safeguards); - Quản lý chất thải phóng xạ và nhiên liệu hạt nhân đã cháy; - An ninh hạt nhân, bảo vệ thực thể và chống vận chuyển trái phép nguồn phóng xạ, vật liệu hạt nhân; - Trách nhiệm bồi thường thiệt hại hạt nhân (gồm trách nhiệm của bên thứ ba). Khuyến cáo số 1 trong Báo cáo của Đoàn đánh giá cơ sở hạ tầng ĐHN (INIR) của IAEA năm 2012 có nội dung như sau: “Việt Nam cần nhanh chóng rà soát và ban hành Luật NLNT sửa đổi để đáp ứng đầy đủ một số vấn đề quan trọng, bao gồm sự cần thiết phải có: (1) một cơ quan pháp quy độc lập có hiệu lực (với các tổ chức có trách nhiệm hoặc lợi ích liên quan đến triển khai chương trình ĐHN) với thẩm quyền và nguồn lực cần thiết để thực hiện các trách nhiệm được quy định; (2) xác định rõ ràng trách nhiệm của các cơ quan tham gia chương trình ĐHN; và (3) quy định đầy đủ về ứng phó sự cố, quản lý chất thải phóng xạ và nhiên liệu hạt nhân đã cháy, tháo dỡ, an ninh hạt nhân, thanh sát hạt nhân và trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại hạt nhân” * * * Kế hoạch sửa đổi, bổ sung Luật NLNT đã được đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội nhiệm kỳ Khóa XIII (Nghị quyết số 20/2011/QH13 ngày 26/11/2011). Việc sửa đổi Luật NLNT đồng thời cũng là một nhiệm vụ của Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 01/11/2012 của Hội nghị lần thứ sáu 12 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS
BCH Trung ương Đảng khóa XI về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế (ban hành kèm theo Nghị quyết số 46/NQ-CP ngày 29/3/2013 của Chính phủ). Thực hiện Nghị quyết này, Bộ trưởng Bộ KH&CN đã ban hành Quyết định số 1037/QĐ-BKHCN ngày 06/5/2013 phân công nhiệm vụ cho Cục ATBXHN xây dựng Dự án Luật NLNT (sửa đổi), thời gian hoàn thành vào năm 2015. Hy vọng với sự quan tâm và chỉ đạo sát sao, sự vào cuộc quyết liệt của các cấp lãnh đạo, các cơ quan, đơn vị có liên quan, Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử sẽ được trình xin ý kiến Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII vào kỳ họp cuối năm 2015 và sẽ được thông qua vào đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV./. 13 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS