Sức khoẻ sinh sản, sự hiểu biết và dịch vụ cung ứng cho nam giới ở Hà Nội - Đoàn Kim Thắng

X· héi häc sè 2 (102), 2008 61<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Søc khoÎ sinh s¶n, sù hiÓu biÕt<br /> vµ dÞch vô cung øng cho nam giíi ë Hµ Néi<br /> §oµn Kim Th¾ng<br /> <br /> <br /> I. §Æt vÊn ®Ò<br /> Trong lÜnh vùc y tÕ c«ng céng, ®· tõ l©u phÇn lín c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc<br /> kháe sinh s¶n vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh ®­îc thùc hiÖn qua m¹ng l­íi c¸c Trung t©m<br /> Søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em (MCH) hiÖn cã, trong ®ã chØ tiÕp nhËn c¸c phô n÷ nh­ lµ<br /> ®èi t­îng phôc vô cña m×nh. V× vËy, trong nhiÒu n¨m qua c¸c c¬ quan thùc hiÖn<br /> nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n­íc vÒ d©n sè vµ y tÕ ®· bá qua nh÷ng ¶nh h­ëng cña nam<br /> giíi ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh vÒ sinh s¶n cña phô n÷, còng nh­ c¸c hµnh ®éng vµ nhu cÇu<br /> vÒ søc kháe sinh s¶n cña nam giíi.<br /> T¹i Héi nghÞ Quèc tÕ vÒ D©n sè vµ Ph¸t triÓn tæ chøc t¹i Cairo, Ai CËp n¨m<br /> 1994 ®· nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña quyÒn sinh s¶n vµ søc kháe sinh s¶n cña c¶<br /> nam vµ n÷ giíi. B»ng c¸ch nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt vÒ b×nh ®¼ng nam n÷ vµ hµnh vi<br /> t×nh dôc cã tr¸ch nhiÖm, Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng ®· l­u ý r»ng: nam còng nh­ n÷ cÇn<br /> ph¶i tiÕp cËn víi c¸c th«ng tin vµ dÞch vô thÝch hîp ®Ó ®¹t ®­îc søc kháe sinh s¶n tèt.<br /> §èi víi c¶ nam vµ n÷ giíi, søc kháe sinh s¶n ph¶n ¸nh t¸c ®éng cña søc kháe<br /> trong thêi kú míi ph¸t sinh, thêi trÎ còng nh­ khi ®· tr­ëng thµnh, c¶ trong tuæi cã<br /> kh¶ n¨ng sinh ®Î còng nh­ ngoµi ®é tuæi ®ã. Do ®ã viÖc ®­a nam giíi vµo môc tiªu cña<br /> c¸c ch­¬ng tr×nh cung cÊp dÞch vô sÏ lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó t¹o ra mèi quan hÖ b×nh ®¼ng<br /> h¬n gi÷a nam vµ n÷ vµ c¶i thiÖn viÖc trao ®æi cã liªn quan ®Õn môc tiªu sinh s¶n.<br /> ë n­íc ta, Hµ Néi lµ ®Þa ph­¬ng trong thêi gian qua ®· triÓn khai vµ ®­a c¸c<br /> ch­¬ng tr×nh ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n ®Õn víi ng­êi d©n ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qña<br /> ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, c¸c ch­¬ng tr×nh søc kháe sinh s¶n trong thêi gian qua vÉn<br /> th­êng tËp trung phÇn lín vµo phô n÷, ch­a chó ý ®Õn nam giíi bëi c¸c quan niÖm:<br /> Phô n÷ vÉn lµ ng­êi duy nhÊt cã thÓ mang thai; hÇu hÕt c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai<br /> hiÖn ®¹i lµ dµnh cho n÷ giíi; vµ theo ®ã c¸c dÞch vô søc kháe sinh s¶n vµ kÕ ho¹ch<br /> hãa gia ®×nh ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng c¬ së dÞch vô y tÕ thùc hiÖn nhiÖm<br /> vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh. V× vËy t×m hiÓu thùc tr¹ng<br /> hiÓu biÕt vµ cung øng dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n t¹i céng ®ång cho nam giíi<br /> lµ viÖc lµm hÕt søc cã ý nghÜa nh»m rót ng¾n kho¶ng c¸ch trong viÖc l«i cuèn nam<br /> giíi vµo c¸c ch­¬ng tr×nh ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n chung. Bµi viÕt nµy sÏ ®i s©u<br /> t×m hiÓu sù hiÓu biÕt vÒ søc khoÎ sinh s¶n cña nam giíi còng nh­ kh¶ n¨ng ®¸p øng<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 62 Søc khoÎ sinh s¶n, sù hiÓu biÕt vµ dÞch vô cung øng cho nam giíi ë Hµ Néi<br /> <br /> dÞch vô søc khoÎ sinh s¶n cho hä t¹i ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi trªn c¬ së t­ liÖu<br /> cuéc nghiªn cøu do ñy ban D©n sè, Gia ®×nh vµ TrÎ em Hµ Néi chñ tr× thùc hiÖn vµo<br /> th¸ng 12 n¨m 2007.<br /> II. KÕt qña vµ bµn luËn<br /> 1. §Æc tr­ng nh©n khÈu häc - x· héi cña mÉu nghiªn cøu<br /> Cuéc nghiªn cøu ®­îc tiÕn hµnh tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2007 t¹i 8<br /> x·/ph­êng thuéc 8 quËn/huyÖn ®¹i diÖn cña Hµ Néi 1. Tæng sè cã 800 nam giíi ®é tuæi<br /> F<br /> 0<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> tõ 20 - 55 tuæi ®­îc chän mÉu tham gia pháng vÊn, bao gåm: ®é tuæi tõ 20 ®Õn 31<br /> tuæi cã 243 ng­êi (chiÕm 30,4%); 32 - 41 tuæi cã 231 ng­êi (chiÕm 28,9%); 42 - 55 cã<br /> 321 ng­êi (chiÕm 40,1%). Cßn l¹i 5 ng­êi chiÕm 0,6% lµ nam giíi cã ®é tuæi trªn 55.<br /> Cã 79,0% nam giíi ®­îc hái kh«ng theo t«n gi¸o nµo; 17,4% theo PhËt gi¸o; 3,0%<br /> theo Thiªn chóa gi¸o vµ Hßa h¶o, Tin lµnh.<br /> Tr×nh ®é häc vÊn cña nam giíi ®­îc hái trong nghiªn cøu nµy tËp trung cao<br /> nhÊt ë bËc Trung häc Phæ th«ng (32,3%); Cao ®¼ng, §¹i häc trë lªn (18,6%); Trung<br /> cÊp (13,9%) vµ 4,9% lµ tr×nh ®é líp 1 - líp 5.<br /> T×nh tr¹ng h«n nh©n lµ mét biÕn sè ®éc lËp rÊt quan träng trong viÖc xem xÐt<br /> c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn kiÕn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi vÒ søc kháe sinh s¶n vµ kÕ<br /> ho¹c hãa gia ®×nh. Trong tæng sè 800 nam giíi ®­îc hái cã 635 ng­êi ®· cã vî (chiÕm<br /> 79,4% ng­êi ®­îc hái); ch­a cã vî lµ 155 ng­êi (19,4%) vµ ®· cã vî nh­ng ly dÞ, ly<br /> th©n, gãa bôa lµ 10 ng­êi (1,3%).<br /> Tuæi kÕt h«n lÇn ®Çu còng lµ chØ sè ®­îc xem xÐt trong cuéc kh¶o s¸t nµy. Cuéc<br /> nghiªn cøu chØ x¸c ®Þnh sÏ hái nh÷ng nam giíi tõ 20 - 55 tuæi, do vËy tuæi kÕt h«n trong<br /> kÕt qña nghiªn cøu nµy ®· gi¶ ®Þnh lµ nh÷ng nam giíi ®· lËp gia ®×nh lµ hoµn toµn phï<br /> hîp víi luËt H«n nh©n - Gia ®×nh cña ViÖt Nam ®· quy ®Þnh. KÕt qña mÉu kh¶o s¸t cho<br /> thÊy, nam giíi ®­îc hái kÕt h«n ë ®é tuæi 20 - 25 tuæi chiÕm 46,6%; nam giíi tõ 26 - 30<br /> tuæi kÕt h«n chiÕm 43,6% vµ nam giíi kÕt h«n ë tuæi tõ 30 trë lªn chiÕm 9,8%.<br /> C«ng viÖc lµm cña nam giíi ®­îc hái ph¶n ¸nh kh¸ trung thùc nh÷ng kiÕn<br /> thøc vµ hµnh vi tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n vµ kÕ ho¹ch hãa<br /> gia ®×nh cña hä. Th­íc ®o nghÒ nghiÖp, v× thÕ rÊt quan träng trong nghiªn cøu nµy.<br /> KÕt qña kh¶o s¸t cho thÊy nam giíi lµm nghÒ n«ng chiÕm tû lÖ cao nhÊt (31,8%); sau<br /> ®ã lµ c¸c nghÒ c¸n bé nhµ n­íc (15,9%); c¸n bé x·/ph­êng (11,0%); dÞch vô (10,6%);<br /> bu«n b¸n (10,0%); nghÒ kh¸c (7,8%); ®i häc (6,4%); lµm thuª (5,8%) vµ néi trî (0,9%).<br /> Ngoµi ra, bªn c¹nh 800 mÉu nghiªn cøu ®Þnh l­îng lµ ®èi t­îng nam giíi, 60<br /> pháng vÊn s©u víi c¸c ®èi t­îng lµ c¸c c¸n bé l·nh ®¹o d©n sè - gia ®×nh - trÎ em;<br /> nh©n viªn y tÕ; l·nh ®¹o céng ®ång t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng thuéc mÉu nghiªn cøu còng<br /> ®­îc thùc hiÖn.<br /> <br /> <br /> 1<br /> C¸c x·/ph­êng bao gåm: V¨n MiÕu (§èng §a), Phóc T©n (Hoµn KiÕm), Xu©n La (T©y Hå), Nh©n ChÝnh<br /> (Thanh Xu©n), Ngäc L©m (Long Biªn), x· Th­îng C¸t (Tõ Liªm), x· V¹n Phóc (Thanh Tr×) vµ x· Nam S¬n<br /> (Sãc S¬n).<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §oµn Kim Th¾ng 63<br /> <br /> 2. Th¸i ®é cña nam giíi vÒ Søc kháe sinh s¶n<br /> §a sè nam giíi ®­îc hái cho r»ng cã sù cÇn thiÕt ph¶i hiÓu biÕt vÒ c¸c vÊn ®Ò<br /> søc kháe sinh s¶n (chiÕm 96,8%); ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n lµ chñ ®éng gi÷ g×n søc<br /> khoÎ cña m×nh (90,0%); ®Ó thùc hiÖn KHHG§ (73,9%) vµ ®Ó hç trî vÒ søc kháe sinh<br /> s¶n cho bµ mÑ vµ trÎ em (57,8%).<br /> Tõ gãc ®é tuæi ng­êi ®­îc hái, c¸c kÕt qña pháng vÊn còng cho thÊy nam giíi<br /> ®­îc hái cã sù ®¸nh gi¸ kh¸ ®ång ®Òu vÒ tÇm quan träng cña c¸c kiÕn thøc vÒ ch¨m<br /> sãc søc kháe sinh s¶n. §èi víi nhãm tuæi tõ 42 - 55, th¸i ®é vÒ vÊn ®Ò nµy ®­îc thÓ<br /> hiÖn víi tû lÖ cao nhÊt. 91,9% cho r»ng viÖc “ hiÓu biÕt c¸c vÊn ®Ò ch¨m sãc SKSS ®Ó<br /> chñ ®éng gi÷ g×n søc kháe cña m×nh”<br /> Theo tr×nh ®é häc vÊn, cã nh÷ng t­¬ng quan lý thó vÒ th¸i ®é cña nam giíi víi<br /> c¸c vÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n. Nam giíi ®­îc pháng vÊn ë c¸c tr×nh ®é häc<br /> vÊn kh¸c nhau, cã nh÷ng nhËn thøc vµ th¸i ®é kh¸c nhau vÒ c¸c néi dung cña vÊn ®Ò<br /> ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n. Nhãm nam giíi cã häc vÊn Cao ®¼ng, §¹i häc cã th¸i ®é<br /> vµ nhËn thøc kh¸ cao vµ ®ång ®Òu vÒ c¸c néi dung cña ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n:<br /> 92,6% cho r»ng “®Ó chñ ®éng gi÷ g×n søc kháe b¶n th©n”; 76,5% “®Ó thùc hiÖn<br /> KHHG§” vµ 58,4% “®Ó hç trî søc kháe sinh s¶n cho bµ mÑ trÎ em”.<br /> T×nh tr¹ng h«n nh©n còng lµ mét biÕn sè ®­îc ®Ò cËp khi xem xÐt vÒ nh÷ng<br /> hiÓu biÕt vµ th¸i ®é cña nam giíi vÒ ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n. Nh÷ng nam giíi<br /> hiÖn ®ang cã vî, cã nh÷ng th¸i ®é tèt vÒ vai trß cña ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n trong<br /> viÖc ®Ó chñ ®éng gi÷ g×n søc kháe cho b¶n th©n (90,6%); ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch hãa<br /> gia ®×nh (78,1%) vµ ®Ó hç trî søc kháe sinh s¶n cho bµ mÑ, trÎ em (62,2%).<br /> §Þa bµn c­ tró cña ng­êi ®­îc hái gi¶ ®Þnh sÏ cã nh÷ng kh¸c biÖt trong nhËn<br /> thøc vµ th¸i ®é cña nam giíi khi ®­îc hái vÒ nh÷ng biÕt cña hä vÒ ch¨m sãc søc kháe<br /> sinh s¶n. Tuy nhiªn, kÕt qña kh¶o s¸t cho thÊy kh«ng cã sù kh¸c biÖt nhiÒu gi÷a<br /> nam giíi ë khu vùc ®« thÞ vµ n«ng th«n khi ®Ò cËp vÊn ®Ò nµy víi nam giíi. Mét ®iÒu<br /> thó vÞ lµ nhËn thøc vµ th¸i ®é cña nam giíi ë c¸c ph­êng néi thµnh vµ c¸c x· ngo¹i<br /> thµnh ®­îc pháng vÊn lµ kh¸ ®ång ®Òu, thËm chÝ ë mét sè néi dung vÒ ch¨m sãc søc<br /> kháe sinh s¶n nh­: “ch¨m sãc SKSS ®Ó thùc hiÖn KHHG§” hay “ ch¨m sãc SKSS ®Ó<br /> hç trî SKSS cho bµ mÑ, trÎ em”, tû lÖ nhËn thøc cña nam giíi ngo¹i thµnh cßn cao<br /> h¬n nam giíi néi thµnh. Trong nh÷ng n¨m qua c¸c ch­¬ng tr×nh d©n sè - KHHG§ vµ<br /> ch¨m sãc SKSS ®· ®­îc triÓn khai réng kh¾p trªn ®Þa bµn toµn thµnh phè, nh÷ng<br /> kÕt qña vÒ nhËn thøc vµ th¸i ®é cña nam giíi lµ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng nµy.<br /> Tr­íc tiªn, ®ã lµ sù hiÓu biÕt cña nam giíi vÒ viÖc sinh ®Î cña phô n÷. Cã<br /> 93,8% ý kiÕn nam giíi cho r»ng ng­êi phô n÷ cã thÓ gÆp nguy hiÓm nhÊt ®Þnh khi<br /> mang thai. Nam giíi ®­îc hái còng nªu râ ®­îc nh÷ng dÊu hiÖu cña sù nguy hiÓm<br /> khi phô n÷ mang thai. HiÓu ®Ó chia sÎ ®­îc nh÷ng th«ng tin nµy víi phô n÷, ®©y lµ<br /> nh÷ng ®éng th¸i tÝch cùc ®Ó nam giíi ngµy cµng tham gia nhiÒu h¬n vµo viÖc chia sÎ<br /> g¸nh nÆng sinh ®Î víi phô n÷. KÕt qña tõ kh¶o s¸t cho thÊy:<br /> Nam giíi ®· cã nhËn thøc rÊt ®Çy ®ñ khi hä cho r»ng viÖc sinh ®Î cña phô n÷<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 64 Søc khoÎ sinh s¶n, sù hiÓu biÕt vµ dÞch vô cung øng cho nam giíi ë Hµ Néi<br /> <br /> rÊt nguy hiÓm nÕu nhu kh«ng ®­îc theo dâi vµ ch¨m sãc. Phô n÷ cã thÓ gÆp nguy<br /> hiÓm bÊt cø ë ng­êi phô n÷ nµo (87,3% ý kiÕn). Cã 94,1% ý kiÕn nam giíi cho r»ng<br /> nguy hiÓm do s¶y thai; 85,7% ý kiÕn nam giíi cho r»ng nguy hiÓm do ®Î non; 76,9% ý<br /> kiÕn nam giíi cho r»ng nguy hiÓm do ®Î khã; 66,8% ý kiÕn nam giíi cho r»ng nguy<br /> hiÓm do mÑ chÕt; 63,9% ý kiÕn nam giíi cho r»ng nguy hiÓm do con chÕt. Nam giíi<br /> ®­îc hái còng cho r»ng ®Ó tr¸nh nguy hiÓm cho phô n÷ mang thai, th× viÖc ®i kh¸m<br /> thai lµ rÊt cÇn thiÕt (83,5% ý kiÕn).<br /> Th¸i ®é cña nam giíi kh«ng chØ thÓ hiÖn ë chç cho r»ng sù cÇn thiÕt ph¶i hiÓu<br /> biÕt vÒ søc kháe sinh s¶n, mµ hä cßn cho r»ng nam giíi cÇn chñ ®éng t×m kiÕm th«ng<br /> tin lµ cÇn thiÕt (96,6%). Th¸i ®é cña nam giíi cßn biÓu hiÖn ë quan niÖm cña hä ®èi<br /> víi mét vÊn ®Ò rÊt tÕ nhÞ, ®ã lµ vÊn ®Ò t×nh dôc tr­íc h«n nh©n.<br /> “Nam giíi vµ n÷ giíi ngµy nay quan niÖm t×nh dôc tr­íc h«n nh©n tho¸ng<br /> h¬n tr­íc kia, nh­ng còng cßn phô thuéc vµo c¸c hoµn c¶nh cô thÓ, gi¶ dô anh yªu<br /> nhau ®Ó tiÕn tíi h«n nh©n th× ®iÒu ®ã còng cã thÓ chÊp nhËn ®­îc vµ quan träng lµ<br /> quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n kh«ng nªn ®Ó x¶y ra cã thai ngoµi ý muèn” ( Nam,<br /> 49 tuæi, C¸n bé Y tÕ Sãc S¬n).<br /> MÆc dï quan niÖm vÒ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n cña nam giíi ®­îc hái ®· thÓ<br /> hiÖn phÇn nµo tho¸ng h¬n so víi nh÷ng quan niÖm trong x· héi truyÒn thèng (20%<br /> cho quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n lµ b×nh th­êng), nh­ng vÉn cã mét sè ®«ng<br /> ng­êi ®­îc hái kh«ng ®ång t×nh víi quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n. Cã 42,8% c¸c ý<br /> kiÕn cho r»ng quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n lµ tr¸i víi lu©n th­êng ®¹o lý cña gia<br /> ®×nh vµ x· héi; 40,3% cho r»ng quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n lµ kh«ng gi÷ g×n,<br /> t«n träng nhau.<br /> Th¸i ®é cña nam giíi vÒ vÊn ®Ò quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n cßn thÓ hiÖn<br /> râ h¬n khi hä cã ý kiÕn vÒ hËu qu¶ cña quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n. §ã lµ n÷<br /> giíi cã nguy c¬ mang thai ngoµi ý muèn (63,3%); n÷ giíi cã nguy c¬ cao vÒ v« sinh do<br /> n¹o ph¸ thai sím (50,3%); c¶ nam vµ n÷ cã nguy c¬ m¾c c¸c bÖnh l©y qua ®­êng t×nh<br /> dôc vµ HIV/AIDS (49,4%); mÊt ®i lßng tù träng, tÝnh tù chñ cña b¶n th©n (35,5%); c¶<br /> nam vµ n÷ lu«n c¶m thÊy téi lçi vÒ viÖc m×nh ®· lµm (31,0%).<br /> 3. TiÕp cËn th«ng tin vµ dÞch vô søc kháe sinh s¶n<br /> a. TiÕp cËn th«ng tin vÒ søc khoÎ sinh s¶n cña nam giíi<br /> Tr­íc hÕt, ®Ó t×m hiÓu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nµy, c©u hái nghiªn cøu ®­îc ®Æt ra<br /> ®èi víi c¸c ®èi t­îng nam giíi ®­îc pháng vÊn lµ: “Anh ®· nghe nãi, ®äc hoÆc biÕt g×<br /> vÒ c¸c vÊn ®Ò søc kháe sinh s¶n?”. KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy phÇn lín nam giíi ®­îc<br /> nghe, nãi vµ ®äc nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn søc khoÎ sinh s¶n cßn ch­a ®ång bé.<br /> Nam giíi ®­îc hái nghe nhiÒu h¬n vÒ c¸c vÊn ®Ò nh­: KHHG§ (87,9%); gi¶m n¹o hót<br /> thai vµ n¹o hót thai an toµn (50,5%); c¸c bÖnh l©y qua ®­êng t×nh dôc (55,6%); vµ<br /> truyÒn th«ng vÒ vÊn ®Ò søc khoÎ sinh s¶n (42,0%). Mét sè néi dung vÒ søc kháe sinh<br /> s¶n nam giíi th­êng Ýt quan t©m nh­: ph¸t hiÖn sím ung th­ vó vµ c¸c bé phËn sinh<br /> dôc kh¸c (27,8%); v« sinh nam/n÷ (22,8%). §Æc biÖt c¸c vÊn ®Ò cßn kh¸ míi mÎ ®èi<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §oµn Kim Th¾ng 65<br /> <br /> víi nam giíi nh­: rèi lo¹n c­¬ng d­¬ng (17,4%); t¾t dôc nam (16,3%); suy sinh dôc<br /> nam (15,9%).<br /> KÕt qña tõ nh÷ng nghiªn cøu s©u c¸c cÊp l·nh ®¹o d©n sè, y tÕ vµ l·nh ®¹o<br /> céng ®ång còng cho nh÷ng nhËn xÐt t­¬ng tù:<br /> “HiÖn nay sù hiÓu biÕt vÒ kiÕn thøc ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n cña nam<br /> giíi nãi chung míi chØ hiÓu biÕt qua tuyªn truyÒn, s¸ch b¸o vÒ kÕ ho¹ch hãa gia<br /> ®×nh lµ nhiÒu, song vÊn ®Ò lµ cßn nhiÒu nam giíi ch­a quan t©m ®Õn lµ t×nh dôc<br /> nam, rèi lo¹n c­¬ng d­¬ng, sî nãi ra xÊu hæ kh«ng cho ®ã lµ c¸c vÊn ®Ò vÒ ch¨m<br /> sãc søc kháe sinh s¶n nam giíi mµ cßn e dÌ” (N÷, 51 tuæi, C¸n bé l·nh ®¹o d©n sè<br /> ph­êng Ngäc L©m).<br /> §Ó t×m hiÓu râ h¬n nh÷ng th«ng tin vÒ søc khoÎ sinh s¶n mµ nam giíi ®­îc<br /> tiÕp cËn tõ nguån nµo, nhãm nghiªn cøu ®Æt c©u hái: “Anh ®· tiÕp nhËn c¸c th«ng tin<br /> vÒ ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n tõ nh÷ng nguån nµo?”. KÕt qña kh¶o s¸t cho thÊy ®a<br /> sè nam giíi tiÕp nhËn nh÷ng kiÕn thøc vÒ søc kháe sinh s¶n tõ c¸c ph­¬ng tiÖn<br /> truyÒn th«ng nh­: Tivi/Radio (80,1%); ®µi truyÒn thanh x·/ph­êng (40,9%); c¸c cuéc<br /> häp (47,5%); hoÆc tõ c¸c Ên phÈm (47,1%). Ng­îc l¹i th«ng tin chia sÎ tõ ng­êi th©n<br /> vµ b¹n bÌ lµ rÊt Ýt (34,5% vµ 39,4%). §iÒu nµy cho thÊy trong nhËn thøc cña nh÷ng<br /> nam giíi ®­îc hái, c¸c vÊn ®Ò vÒ søc kháe sinh s¶n d­êng nh­ vÉn cßn ®­îc xem lµ<br /> nh÷ng ®iÒu thÇm kÝn, nªn nam giíi Ýt vµ ng¹i chia sÎ víi ng­êi kh¸c.<br /> Th«ng tin vÒ tiÕp nhËn c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n cña nam<br /> giíi, còng ®­îc ®Ò cËp trong nghiªn cøu nµy. Tr¶ lêi c©u hái: “Trong tr­êng hîp<br /> muèn t×m kiÕm th«ng tin vÒ søc kháe sinh s¶n, anh t×m ë ®©u?”. KÕt qña kh¶o s¸t<br /> cho c¸c ý kiÕn nh­: tõ s¸ch b¸o (54,9%), Ên phÈm truyÒn th«ng (47,5%); tõ c¸n bé<br /> y tÕ (76,6%); céng t¸c viªn d©n sè (68,4%); cßn l¹i hái th«ng tin tõ c¸n bé phô n÷<br /> (41,8%) vµ c¸n bé x· (27%).<br /> Nam giíi cÇn ®Õn th«ng tin, t­ vÊn vµ dÞch vô vÒ mét lo¹t vÊn ®Ò còng nh­ cã<br /> nh÷ng b¨n kho¨n liªn quan ®Õn søc kháe sinh s¶n. NhiÒu nam giíi ®­îc th«ng tin<br /> rÊt Ýt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng t×nh dôc vµ sinh s¶n vµ cÇn nh÷ng<br /> th«ng tin vÒ gi¶i phÉu nam, n÷, tr¸nh thai, phßng ngõa c¸c bÖnh l©y nhiÔm qua<br /> ®­êng t×nh dôc STDs vµ HIV/AIDS vµ nhu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ cho phô n÷ khi<br /> mang thai vµ sinh në. Nam giíi còng cÇn ®­îc t©m sù vµ chØ dÉn c¸ch chia sÎ quyÕt<br /> ®Þnh vµ tháa thuËn vÒ nh÷ng lùa chän víi b¹n ®êi cña m×nh.<br /> “Nh×n chung nam giíi còng tham gia cßn h¹n chÕ vµo c¸c ch­¬ng tr×nh truyÒn<br /> th«ng vÒ søc kháe sinh s¶n, nhÊt lµ nh÷ng nam giíi trong ®é tuæi lao ®éng cã gia<br /> ®×nh th× ng¹i nghe vÒ søc kháe sinh s¶n. C¸c ch­¬ng tr×nh lång ghÐp víi dinh d­ìng<br /> th­êng cã mêi c¸c «ng bè ®Õn häp mÆt th× hä còng ®Õn, nh­ng thanh niªn th× l¹i<br /> kh«ng ®Õn” (N÷, 45 tuæi, c¸n bé Phô n÷ Sãc S¬n).<br /> b. TiÕp cËn c¸c dÞch vô søc khoÎ sinh s¶n<br /> Kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ sö dông dÞch vô søc kháe sinh s¶n ®­îc thÓ hiÖn bëi ®é<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 66 Søc khoÎ sinh s¶n, sù hiÓu biÕt vµ dÞch vô cung øng cho nam giíi ë Hµ Néi<br /> <br /> thuËn tiÖn, bëi thuèc men, bëi sù kÝn ®¸o vµ bÝ mËt khi nam giíi t×m ®Õn c¸c dÞch vô.<br /> Kho¶ng c¸ch gi÷a n¬i ë cña c¸c ®èi t­îng nam giíi vµ n¬i cung cÊp dÞch vô gÇn nhÊt<br /> ®­îc x¸c ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn quan träng khi xem xÐt kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô<br /> cña hä.<br /> KÕt qña kh¶o s¸t cho thÊy, cã 59,9% nam giíi ®­îc hái cã kho¶ng c¸ch tõ nhµ<br /> m×nh ®Õn c¸c dÞch vô y tÕ gÇn nhÊt d­íi 1 km; 30,1% nam giíi cã kho¶ng c¸ch tõ nhµ<br /> tíi dÞch vô y tÕ gÇn nhÊt lµ tõ 1 ®Õn 5 km. §iÒu nµy cho<br /> thÊy kh¶ n¨ng nam giíi dÔ tiÕp cËn tíi c¸c c¬ së, dÞch vô y tÕ lµ kh¸ lín, v× ®a sè nhµ<br /> hä c¸ch c¸c c¬ së, y tÕ lµ d­íi 1 km vµ tõ 1 km ®Õn 3 km. Nh­ vËy, hä rÊt thuËn tiÖn<br /> di chuyÓn, s½n sµng tíi c¸c c¬ së y tÕ nµy nÕu hä cã vÊn ®Ò g× vÒ søc kháe sinh s¶n.<br /> Cô thÓ vµ râ h¬n ý kiÕn cña nam giíi khi hä nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng<br /> tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô cô thÓ:<br /> Nh­ vËy, chØ cã dÞch vô KHHG§/BiÖn ph¸p tr¸nh thai lµ dÔ dµng tiÕp cËn<br /> nhÊt (68,4%). C¸c dÞch vô kh¸c theo ý kiÕn cña nam giíi ®­îc hái cßn khã tiÕp cËn<br /> nh­: bÖnh l©y qua ®­êng t×nh dôc dÔ tiÕp cËn chØ cã 34,4% nam giíi cã ý kiÕn. C¸c<br /> vÊn ®Ò tÕ nhÞ, thÇm kÝn nh­ ph¸ thai/®iÒu hoµ kinh nguyÖt; kh¸m ch÷a bÖnh v« sinh<br /> nam; xÐt nghiÖm HIV/AIDS th× nam giíi cho r»ng hä tiÕp cËn kh«ng dÔ dµng, thËm<br /> chÝ cßn ch­a ®­îc cung cÊp c¸c dÞch vô nµy. 82,1% ch­a thÊy cã dÞch vô ph¸<br /> thai/®iÒu hßa kinh nguyÖt; 84,9% ch­a ®­îc cung cÊp dÞch vô kh¸m ch÷a v« sinh<br /> nam vµ 80,5% ch­a tiÕp cËn víi dÞch vô xÐt nghiÖm HIV/AIDS.<br /> c. Sö dông c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n t¹i céng ®ång<br /> DÞch vô mµ nam giíi th­êng sö dông nhÊt ®ã lµ c¸c biÖn ph¸p kÕ ho¹ch hãa<br /> gia ®×nh/biÖn ph¸p tr¸nh thai. Thùc thÕ kh¶o s¸t ë Hµ Néi cho thÊy, cã 59,9% nam<br /> giíi ¸p dông biÖn ph¸p tr¸nh thai lµ dïng bao cao su; 24,1% ý kiÕn nam giíi nãi r»ng<br /> vî chång hä sö dông biÖn ph¸p ®Æt vßng; 15,9% ý kiÕn nam giíi nãi sö dông biÖn<br /> ph¸p xuÊt tinh ngoµi; 10,0% ý kiÕn nam giíi nãi dïng viªn tr¸nh thai; 12,4% ¸p<br /> dông biÖn ph¸p tÝnh chu kú kinh nguyÖt. ChØ cã 1,3% vµ 0,6% ý kiÕn nam giíi sö<br /> dông biÖn ph¸p ®×nh s¶n nam/n÷.<br /> Nh­ vËy, ®a sè nam giíi sö dông biÖn ph¸p tr¸nh thai dïng bao cao su lµ phæ<br /> biÕn vµ hä cho r»ng c¸c biÖn ph¸p hä ®ang sö dông lµ phï hîp víi hä (66,4% ý kiÕn).<br /> Thùc chÊt ®©y lµ biÖn ph¸p tr¸nh thai th«ng dông vµ phæ biÕn hiÖn nay. MÆt kh¸c,<br /> bao cao su, mét biÖn ph¸p võa cã thÓ tr¸nh thai, võa ng¨n chÆn ®­îc c¸c bÖnh l©y<br /> truyÒn qua ®­êng t×nh dôc (STDs) vµ HIV/AIDS, do ®ã biÖn ph¸p nµy ®ang ®­îc<br /> nhiÒu cÆp vî chång vµ nam giíi sö dông.<br /> Xem xÐt vÒ ®é tuæi ng­êi ®­îc hái, cho thÊy kh«ng cã sù kh¸c biÖt nhiÒu gi÷a<br /> ®é tuæi nam giíi víi viÖc sö dông biÖn ph¸p bao cao su vµ trªn thùc tÕ biÖn ph¸p nµy<br /> ®­îc nhiÒu nam giíi ë c¸c nhãm tuæi kh¸c nhau sö dông: 59,1% (nhãm 20 - 31 tuæi);<br /> 61,9% (nhãm 32 - 41 tuæi); 60,0% (nhãm 42 - 55 tuæi), nh­ng ë nhãm trªn 55 tuæi th×<br /> tû lÖ nµy lµ kh¸ thÊp (20,0%). BiÖn ph¸p triÖt s¶n nam gÇn ®©y ®· cã sù h­ëng øng<br /> cña nam giíi, nh­ng trong cuéc kh¶o s¸t nµy tû lÖ nam giíi ®­îc hái ¸p dông lµ rÊt<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §oµn Kim Th¾ng 67<br /> <br /> thÊp chØ kho¶ng xÊp xØ 1,0%. Ngoµi ra c¸c biÖn ph¸p ®ßi hái tÝnh chñ ®éng cao nh­<br /> xuÊt tinh ngoµi, tû lÖ ¸p dông ë c¸c nhãm tuæi ®Òu thÊp, ngo¹i trõ nhãm trªn 55 tuæi<br /> cã tû lÖ ¸p dông cao h¬n (40,0%).<br /> Khi xem xÐt vÒ tr×nh ®é häc vÊn nam giíi ®­îc hái, còng cho thÊy cã sù kh¸<br /> ®ång ®Òu trong viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai ë c¸c cÊp ®é häc vÊn kh¸c<br /> nhau. Bao cao su vÉn lµ biÖn ph¸p nhiÒu nam giíi sö dông, trong khi ®ã c¸c biÖn<br /> ph¸p triÖt s¶n nam, xuÊt tinh ngoµi vÉn cã tû lÖ rÊt thÊp.<br /> Bªn c¹nh viÖc xem xÐt c¸c t­¬ng quan gi÷a tuæi vµ tr×nh ®é häc vÊn cña nam<br /> giíi ®­îc hái víi viÖc sö dông c¸c BPTT, cuéc kh¶o s¸t còng xem xÐt t­¬ng quan gi÷a<br /> nghÒ nghiÖp cña nam giíi víi viÖc sö dông c¸c BPTT. KÕt qña kh¶o s¸t cho thÊy nam<br /> giíi ë c¸c nghÒ nghiÖp kh¸c nhau sö dông bao cao su vÉn chiÕm tû lÖ cao nhÊt. §· cã<br /> sù tham gia cña nam giíi trong viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh<br /> nh­: xuÊt tinh ngoµi, tÝnh chu kú kinh nh­ng tû lÖ ¸p dông vÉn thÊp.<br /> Khi xem xÐt vÒ ®é tuæi nam giíi, cã mét tû lÖ lín nam giíi ë nhãm tõ 32 ®Õn<br /> 55 tuæi sö dông bao cao su (xÊp xØ 61,%). T­¬ng tù nh­ khi xem xÐt tõ gãc ®é häc vÊn<br /> vµ nghÒ nghiÖp ng­êi tr¶ lêi, c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai kh¸c nh­: triÖt s¶n nam, xuÊt<br /> tinh ngoµi, tÝnh vßng kinh tû lÖ nam giíi ¸p dông cßn rÊt Ýt.<br /> ViÖc tiÕp cËn vµ sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai cña nam giíi hiÖn ®ang vÉn<br /> cßn nh÷ng kho¶ng c¸ch cÇn ®­îc thu hÑp, ®Ó nam giíi thùc sù cã nh÷ng chia sÎ víi<br /> n÷ giíi trong ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh. Thùc tÕ cho thÊy<br /> nam giíi vÉn ®ang cã nh÷ng tiÕng nãi quan träng trong c¸c ch­¬ng tr×nh ch¨m sãc<br /> SKSS vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh. §iÒu nµy cµng thÊy râ trong cuéc nghiªn cøu khi tr¶<br /> lêi c©u hái: “Ai quyÕt ®Þnh sö dông biÖn ph¸p tr¸nh thai nµy?” th× cã tíi 58,8% ý kiÕn<br /> nam giíi cho r»ng do b¶n th©n hä quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn, 78,9% nam giíi ®­îc hái<br /> còng cho r»ng hä ®· cã nh÷ng t­ vÊn tr­íc tõ c¸c c¸c c¸n bé y tÕ, céng t¸c viªn d©n<br /> sè tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh sö dông biÖn ph¸p tr¸nh thai mµ hä lùa chän.<br /> 4. KiÕn thøc cña nam giíi vÒ søc khoÎ sinh s¶n<br /> §Ó thÊy râ h¬n vÒ nh÷ng hiÓu biÕt cña nam giíi vÒ søc kháe sinh s¶n cÇn<br /> thiÕt t×m hiÓu ý kiÕn cña c¸c ®èi t­îng vÒ c¸c khÝa c¹nh cô thÓ sau: viÖc phô n÷ n¹o<br /> hót thai; vÒ HIV /AIDS; vÒ v« sinh nam.<br /> a. NhËn thøc cña nam giíi vÒ n¹o hót thai<br /> Tõ b¶ng ý kiÕn cña nam giíi vÒ hËu qu¶ cña n¹o hót thai ®èi víi phô n÷ cho<br /> thÊy ®a sè ý kiÕn cho r»ng n¹o hót thai lµ rÊt nguy hiÓm. N¹o hót thai cã thÓ bÞ v«<br /> sinh (85,4% ý kiÕn); n¹o hót thai cã thÓ viªm nhiÔm ®­êng sinh s¶n (75,9% ý kiÕn);<br /> n¹o hót thai cã thÓ dÉn ®Õn tæn th­¬ng t©m lý (59,3% ý kiÕn) vµ n¹o hót thai cã thÓ<br /> bÞ tö vong (61,5% ý kiÕn). Nh­ vËy, nam giíi cã nh÷ng kiÕn thøc, hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh<br /> vÒ søc kháe sinh s¶n, trong ®ã cã n¹o hót thai cña ng­êi phô n÷.<br /> b. NhËn thøc cña nam giíi vÒ HIV/AIDS<br /> HiÓu biÕt vÒ HIV/AIDS ë c¸c ®èi t­îng nam giíi ®­îc hái lµ rÊt cao. GÇn nh­<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 68 Søc khoÎ sinh s¶n, sù hiÓu biÕt vµ dÞch vô cung øng cho nam giíi ë Hµ Néi<br /> <br /> toµn bé c¸c ®èi t­îng nam giíi nãi r»ng hä ®· ®­îc nghe nhiÒu vÒ HIV/AIDS còng<br /> nh­ biÕt HIV/AIDS l©y truyÒn qua ®­êng tiªm chÝch (94,5%); qua truyÒn m¸u kh«ng<br /> an toµn (91,9%) vµ qua ®­êng t×nh dôc kh«ng sö dông bao cao su (91,0%). Vµ nh­<br /> vËy 91,0% nam giíi ®­îc hái còng cho r»ng bao cao su cã thÓ gióp phßng ngõa<br /> HIV/AIDS. Ph©n tÝch vÒ nguån th«ng tin vÒ HIV/AIDS ®Õn ®èi t­îng còng cã thÓ<br /> thÊy râ vai trß cña c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®· cã nh÷ng ¶nh h­ëng<br /> nhiÒu ®Õn nhËn thøc cña c¸c ®èi t­îng trong nghiªn cøu nµy.<br /> Nh­ vËy, ®a sè nam giíi hiÓu biÕt rÊt râ nguån gèc cña HIV/AIDS l©y qua<br /> nh÷ng con ®­êng nµo vµ vai trß cña viÖc sö dông bao cao su trong quan hÖ t×nh dôc<br /> ®Ó phßng tr¸nh l©y nhiÔm HIV/AIDS. Tuy nhiªn nh÷ng hiÓu biÕt cña nam giíi ®­îc<br /> hái vÒ n¬i cã thÓ xÐt nghiÖm HIV/AIDS còng cho nh÷ng sè liÖu thó vÞ.<br /> KÕt qña kh¶o s¸t cho thÊy, nam giíi ®­îc hái ®· biÕt ®­îc kh¸ râ vÒ c¸c ®Þa<br /> ®iÓm xÐt nghiÖm HIV. BÖnh viÖn tØnh vµ Trung ­¬ng ®­îc c¸c ®èi t­îng nam giíi<br /> biÕt ®Õn nhiÒu nhÊt (77,4% ý kiÕn); c¸c bÖnh viÖn kh¸c vµ phßng kh¸m ®a khoa khu<br /> vùc còng lµ nh÷ng ®Þa chØ mµ nam giíi cho r»ng cã thÓ nhËn ®­îc c¸c dÞch vô vÒ xÐt<br /> nghiÖm HIV khi kh¸ch hµng cã nhu cÇu (59,0% vµ 46,9%).<br /> c. NhËn thøc cña nam giíi víi vÊn ®Ò v« sinh nam<br /> C¸c nhµ khoa häc vÒ y tÕ cho r»ng nam giíi bÞ chøng v« sinh chñ yÕu do mét<br /> hoÆc nhiÒu lý do nh­: Tû lÖ tinh trïng trong tinh dÞch qu¸ thÊp, tinh trïng qu¸ yÕu<br /> kh«ng ®ñ søc di chuyÓn ®Ó gÆp trøng cña ng­êi vî, tinh trïng dÞ d¹ng, rèi lo¹n vÒ<br /> t×nh dôc vµ phãng tinh, dÞ tËt bÈm sinh… Kh¸c víi n÷ giíi, viÖc x¸c ®Þnh tÇn suÊt v«<br /> sinh ë nam t­¬ng ®èi khã. HiÖn nay, c¸ch chÈn ®o¸n v« sinh nam dùa trªn kÕt qu¶<br /> cña tinh dÞch ®å theo tiªu chuÈn cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi gåm c¸c chØ sè vÒ thÓ tÝch<br /> dÞch, mËt ®é tinh trïng… C¸c b¸c sÜ chuyªn khoa trong c¸c bÖnh viÖn cña ViÖt Nam<br /> còng cho biÕt, h¬n 70% ng­êi chång ®Õn kh¸m cã tinh dÞch ®å d­íi møc b×nh th­êng,<br /> kho¶ng 8 - 10% kh«ng cã tinh trïng2. F<br /> 1<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Theo thèng kª cña BÖnh viÖn Tõ Dò, thµnh phè Hå ChÝ Minh mçi n¨m cã<br /> kho¶ng 12.000 cÆp vî chång tíi kh¸m v« sinh. Tû lÖ v« sinh chiÕm kho¶ng 10-15%<br /> cÆp vî chång trong ®é tuæi sinh ®Î, trong ®ã nguyªn nh©n v« sinh do ng­êi vî vµ<br /> chång lµ ngang nhau kho¶ng 40% 3. Trong cuéc kh¶o s¸t nµy, vÊn ®Ò v« sinh nam<br /> F<br /> 2<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> còng ®­îc nhiÒu nam giíi quan t©m khi ®­îc pháng vÊn.<br /> KÕt qu¶ kh¶o s¸t t¹i Hµ Néi cho thÊy nam giíi cã nhËn thøc vÒ v« sinh nam<br /> cßn ch­a cao. ChØ tËp trung ý kiÕn cho r»ng v« sinh nam lµ do dïng c¸c chÊt kÝch<br /> thÝch qu¸ liÒu (67,1% ý kiÕn); do bÞ c¸c bÖnh l©y qua ®­êng t×nh dôc (69,9%), cßn c¸c<br /> yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn vÊn ®Ò vÒ y sinh häc th× c¸c ®èi t­îng ch­a biÕt ®­îc. §©y<br /> lµ mét vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt ®ßi hái cã sù hç trî tõ c¸c ch­¬ng tr×nh truyÒn th«ng vµ<br /> t­ vÊn tù nguyÖn trong thêi gian s¾p tíi, ®Ó n©ng cao kiÕn thøc cho nam giíi nãi<br /> riªng vµ céng ®ång nãi chung.<br /> <br /> 2<br /> Theo b¸o D©n trÝ,15/ 9/2006<br /> 3<br /> Theo Vietnamnet, ngµy 15/11/2004<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §oµn Kim Th¾ng 69<br /> <br /> d. §¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng cung øng c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ sinh s¶n<br /> cho nam giíi<br /> §Ó ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng viÖc cung øng c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh<br /> s¶n cho nam giíi, c©u hái ®­îc ®Æt ra trong cuéc nghiªn cøu nµy lµ: “Anh cã nhËn xÐt<br /> g× vÒ viÖc cung øng c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n t¹i ®Þa ph­¬ng?”. KÕt qu¶<br /> thu nhËn ®­îc tõ kh¶o s¸t nh­ sau:<br /> Nh×n chung ®a sè nam giíi cho r»ng dÞch vô phæ biÕn lu«n s½n cã vµ thuËn<br /> tiªn ®Ó tiÕp nhËn lµ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai (68,8% ý kiÕn); tiÕp ®Õn lµ lµm mÑ an<br /> toµn (36,9%), cßn c¸c dÞch vô kh¸c tiÕp cËn khã vµ ch­a thuËn tiÖn. ThËm chÝ mét sè<br /> dÞch vô cßn ch­a ®­îc cung øng nh­: ch÷a viªm nhiÔm ®­êng sinh s¶n (74,1%); xÐt<br /> nghiÖm HIV/AIDS (69,0%) vµ søc kháe sinh s¶n vÞ thµnh niªn (66,9%).<br /> “ë ®Þa ph­¬ng còng cßn thiÕu rÊt nhiÒu c¸c dÞch vô vÒ ch¨m sãc søc kháe<br /> sinh s¶n vµ kinh phÝ ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n cho nam<br /> giíi” (N÷, 28 tuæi, N÷ hé sinh ph­êng Phóc T©n).<br /> Cïng víi sù chó träng chñ yÕu vµo c¸c dÞch vô vÒ tr¸nh thai vµ c¸c dÞch vô vÒ<br /> ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n kh¸c, mèi quan t©m ®èi víi nh÷ng ng­êi cung cÊp dÞch<br /> vô lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng. Thùc tÕ cho thÊy c¸c kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô cña<br /> ng­êi cung cÊp ë cã së míi chØ dõng l¹i ë nh÷ng vÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n<br /> chung, chø ch­a cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh dµnh riªng cho nam giíi. Nam giíi ®­îc hái<br /> cho biÕt hä khã t×m ®­îc c¸c dÞch vô vµ th«ng tin cÇn thiÕt, phï hîp cho hä ë c¸c<br /> tuyÕn c¬ së.<br /> §Ó hiÓu râ h¬n vÒ sù cung øng c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n, cuéc<br /> kh¶o s¸t còng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò chÊt l­îng c¸c dÞch vô cung cÊp ë ®Þa ph­¬ng.<br /> Nguån sè liÖu thu thËp ®­îc tõ kh¶o s¸t cho thÊy chÊt l­îng cña c¸c dÞch vô<br /> ®­îc cung øng ë c¸c ®Þa ph­¬ng theo nhËn xÐt cña nam giíi lµ ch­a ®ång ®Òu. ChØ cã<br /> 68,0% sè ý kiÕn nam giíi ®­îc hái cho r»ng “nguån cung cÊp dÞch vô” lµ s½n cã. Th¸i<br /> ®é cña ng­êi cung cÊp dÞch vô còng cßn nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m. Cã h¬n 53,4% ý<br /> kiÕn ®¸nh gi¸ th¸i ®é cña ng­êi cung cÊp dÞch vô lµ tèt, c¸c vÊn ®Ò kh¸c nh­: n¬i<br /> cung cÊp dÞch vô, tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸n bé, tÝnh chÊt riªng t­ kÝn ®¸o hay<br /> chÊt l­îng thuèc cßn h¹n chÕ.<br /> §Ó hiÓu s©u h¬n vÒ thùc tr¹ng cung øng dÞch vô cho nam giíi, cuéc kh¶o s¸t<br /> còng xem xÐt ®Õn c¸c kh¶ n¨ng cung øng c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai ®­îc coi lµ nh÷ng<br /> dÞch vô phæ biÕn nhÊt hiÖn nay ë c¸c c¬ së. Nguån cung cÊp biÖn ph¸p tr¸nh thai chñ<br /> yÕu lµ tõ céng t¸c viªn d©n sè (72,6%); tr¹m y tÕ (69,1%). C¸c nguån kh¸c nh­ phßng<br /> kh¸m ®a khoa; chiÕn dÞch d©n sè; nh÷ng ng­êi hµnh nghÒ y tÕ t­…cßn h¹n chÕ.<br /> Nh­ vËy, thùc tr¹ng cung øng dÞch vô søc kháe sinh s¶n cho nam giíi ë Hµ<br /> Néi cßn h¹n chÕ, chØ tËp trung ë c¸c dÞch vô nh­ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai vµ ng­êi<br /> cung cÊp chñ yÕu chØ lµ céng t¸c viªn d©n sè, c¸n bé y tÕ cÊp x·/ph­êng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 70 Søc khoÎ sinh s¶n, sù hiÓu biÕt vµ dÞch vô cung øng cho nam giíi ë Hµ Néi<br /> <br /> III. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ<br /> T×m hiÓu vÒ kiÕn thøc vµ tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô vÒ søc kháe sinh s¶n hiÖn<br /> nay ®ang ngµy cµng chøng tá r»ng nam giíi cã nh÷ng mèi quan t©m vÒ lÜnh vùc nµy.<br /> B»ng chøng lµ ngµy cµng cã nhiÒu nam giíi tham gia vµo chia sÎ víi phô n÷ trong<br /> viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh vµ ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n.<br /> NhËn thøc cña nam giíi ë c¸c ®é tuæi trong cuéc kh¶o s¸t nµy lµ kh¸ râ rµng<br /> vÒ c¸c vÊn ®Ò kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh, søc kháe sinh s¶n, søc kháe t×nh dôc vµ tÇm<br /> quan träng cña viÖc tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n. Nam giíi ®·<br /> h­íng sù quan t©m nhiÒu ®Õn c¸c vÊn ®Ò míi mÎ cña søc kháe sinh s¶n ®ã lµ: v« sinh<br /> nam, m·n kinh nam, rèi lo¹n c­¬ng d­¬ng vµ t¾t dôc nam. Cïng víi sù gia t¨ng<br /> nh÷ng hiÓm häa cña ®¹i dÞch AIDS, nam giíi còng ®· ý thøc ®­îc vai trß quan träng<br /> cña viÖc sö dông bao cao su, cña t×nh dôc an toµn ®Ó phßng chèng HIV/AIDS vµ c¸c<br /> bÖnh l©y nhiÔm qua ®­êng t×nh dôc (STDs).<br /> Tuy nhiªn nhËn thøc vµ thùc hµnh c¸c biÖn ph¸p kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh vÉn<br /> cßn lµ nh÷ng kho¶ng trèng cÇn thu hÑp gi÷a nam vµ n÷, gi÷a chång vµ vî trong gia<br /> ®×nh. NhËn thøc cña nam giíi trong cuéc nghiªn cøu nµy ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu tÝch<br /> cùc, nh­ng viÖc thùc hµnh vÉn ch­a t­¬ng ®ång víi nh÷ng nhËn thøc ®ã. §Þa bµn c­<br /> tró tr­íc ®©y vÉn ®­îc xem lµ t¹o nªn sù kh¸c biÖt trong sö dông c¸c biÖn ph¸p<br /> tr¸nh thai cña c¸c ®èi t­îng. Nh­ng trong kh¶o s¸t nµy t¹i Hµ Néi kho¶ng kh¸c biÖt<br /> gi÷a ®Þa bµn n«ng th«n vµ ®« thÞ lµ rÊt nhá.<br /> TruyÒn th«ng t­ vÊn lµ ho¹t ®éng rÊt quan träng nh»m tuyªn truyÒn, ®Þnh<br /> h­íng cho c¸c ®èi t­îng, trong ®ã cã nam giíi vÒ nh÷ng th«ng ®iÖp cÇn truyÒn t¶i<br /> nh»m lµm thay ®æi hµnh vi cña ®èi t­îng. Trong nghiªn cøu nµy, nam giíi ®­îc hái<br /> ®· ®¸nh gi¸ cao vÒ vai trß cña th«ng tin, truyÒn th«ng vµ t­ vÊn. Tuy nhiªn trªn thùc<br /> tÕ, theo nhËn xÐt cña nam giíi ®­îc hái viÖc truyÒn th«ng t­ vÊn vÉn chØ giíi h¹n ë<br /> vµi biÖn ph¸p ®Æt vßng, bao cao su, triÖt s¶n vµ thuèc uèng. C¸c chiÕn dÞch vµ ho¹t<br /> ®éng cña c¸n bé d©n sè vµ y tÕ ch­a phæ biÕn ®­îc th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ mäi biÖn ph¸p<br /> vµ c¸c vÊn ®Ò vÒ ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n. Cßn Ýt c¸c h×nh thøc tuyªn truyÒn nh­<br /> c©u l¹c bé, nhãm nhá vµ tµi liÖu truyÒn th«ng cßn h¹n chÕ. §iÒu nµy ®· h¹n chÕ rÊt<br /> nhiÒu ®Õn viÖc “tù ch¨m sãc” vÒ søc kháe sinh s¶n cña chÝnh nam giíi<br /> HÇu hÕt nam giíi trong cuéc ®iÒu tra ®Òu nhËn biÕt ®­îc c¸c c¬ së y tÕ vµ<br /> cung cÊp dÞch vô s½n cã ë ®Þa ph­¬ng m×nh, còng nh­ c¸c c¬ së tuyÕn trªn. §ång thêi<br /> còng nhËn thøc râ nh÷ng n¨ng lùc cung cÊp dÞch vô t¹i c¸c c¬ së y tÕ nµy. Tuy nhiªn<br /> c¸c dÞch vô còng míi chØ chñ yÕu tËp trung vµo cung cÊp c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai,<br /> lµm mÑ an toµn, cßn nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn søc kháe sinh s¶n nam giíi nh­:<br /> V« sinh nam, rèi lo¹n c­¬ng d­¬ng, suy gi¶m sinh dôc nam… d­êng nh­ vÉn cßn bÞ<br /> bá ngá, ch­a cã dÞch vô cung øng. Bªn c¹nh ®ã, chÊt l­îng cung cÊp dÞch vô vµ n¨ng<br /> lùc tuyªn truyÒn t­ vÊn cña c¸n bé c¬ së cßn yÕu, ®Æc biÖt thiÕu c¸c c¸n bé tuyªn<br /> truyÒn t­ vÊn lµ nam giíi. §©y sÏ lµ khã kh¨n cho nh÷ng ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, t­<br /> vÊn cho nam giíi vÒ c¸c vÊn ®Ò nh¹y c¶m vµ tÕ nhÞ cho ®èi t­îng nam giíi.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §oµn Kim Th¾ng 71<br /> <br /> KhuyÕn nghÞ<br /> Thø nhÊt, tiÕp cËn nam giíi ®Ó ®éng viªn nam giíi vµo c¸c ch­¬ng tr×nh søc<br /> kháe sinh s¶n vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh b»ng nh÷ng th«ng ®iÖp thÝch hîp nh­ dùa<br /> trªn sù chÊp nhËn cña nam giíi ®èi víi kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh. Thùc tÕ cho thÊy rÊt<br /> nhiÒu nam giíi tá ra s½n sµng thay ®æi hµnh vi søc kháe sinh s¶n cña hä.<br /> Thø hai, sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng ®Ó truyÒn th«ng cho<br /> nam giíi, bëi c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng truyÒn t¶i ®Õn nam giíi nh÷ng<br /> th«ng ®iÖp mµ qua ®ã cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi cña hä vÒ<br /> søc kháe sinh s¶n.<br /> Thø ba, nam giíi sÏ tham gia mét c¸ch cã tr¸ch nhiÖm h¬n vµo ch­¬ng tr×nh<br /> ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n, nÕu hä b¾t ®Çu tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh ngay tõ<br /> khi cßn trÎ. V× vËy c¸c ch­¬ng tr×nh vÒ søc kháe sinh s¶n vÞ thµnh niªn lµ rÊt quan<br /> träng lµm tiÒn ®Ò cho c¸c ch­¬ng tr×nh søc kháe sinh s¶n chung.<br /> Thø t­, vai trß cña c¸c c¬ së cung cÊp dÞch vô søc kháe lµ rÊt quan träng gióp<br /> cho nam giíi tiÕp cËn vµ sö dông dÞch vô ngµy cµng t¨ng. C¸c dÞch vô vÒ ch¨m sãc<br /> søc kháe sinh s¶n ë tuyÕn c¬ së vÉn chñ yÕu tËp trung vµo cung øng dÞch vô cho n÷<br /> giíi, cßn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nam vÉn cßn bá ngá. NhiÒu nam giíi cßn e ng¹i<br /> hoÆc rÊt khã kh¨n khi t×m ®Õn nh÷ng dÞch vô vÒ SKSS nam giíi t¹i c¬ së khi hä cã<br /> nhu cÇu.<br /> Thø n¨m, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c ch­¬ng tr×nh søc kháe sinh s¶n ®·<br /> b¾t ®Çu nh×n nhËn nam giíi theo nh÷ng triÓn väng míi. C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh<br /> s¸ch, c¸n bé cung cÊp dÞch vô còng ®· ngµy cµng nhËn ra r»ng tiÕp cËn nam giíi lµ<br /> mét chiÕn l­îc vµ ­u thÕ ®Ó mang l¹i nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp cho søc kháe sinh s¶n cña<br /> c¶ hai giíi.<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> 1. Bé Y tÕ (2001): Vai trß cña nam giíi trong thùc hiÖn kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh t¹i Th¸i B×nh vµ Hßa B×nh.<br /> Hµ Néi, 4/2001.<br /> 2. B¸o D©n TrÝ ngµy 15/9/2006.<br /> 3. B¸o ®iÖn tö Vietnamnet, 15/11/2004.<br /> 4. §oµn Kim Th¾ng: ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng d©n sè theo hÖ tiªu chuÈn míi.<br /> Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi. Hµ Néi, 2006.<br /> 5. ñy ban Quèc gia D©n sè vµ KÕ ho¹ch hãa gia ®×nh (1998): Tr¸ch nhiÖm cña nam giíi trong ch­¬ng<br /> tr×nh søc kháe sinh s¶n. Hµ Néi, 1998.<br /> 6. Quü D©n sè Liªn hiÖp quèc (2000): Nh÷ng triÓn väng míi vÒ sù tham gia cña nam giíi. Hµ Néi, 2000.<br /> 7. WHO (1994): “Health, Population and Development”.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />