Tác động của nợ xấu đến khả năng sinh lợi của ngân hàng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Tác động của nợ xấu đến khả năng sinh lợi của ngân hàng xem xét tác động của nợ xấu đến khả năng sinh lợi của ngân hàng. Sử dụng dữ liệu của 34 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam (NH TMCP) từ 2005 đến 2012, kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, nợ xấu có tác động tiêu cực đến tỷ suất sinh lợi của ngân hàng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tác động của nợ xấu đến khả năng sinh lợi của ngân hàng

quản trị ngân hàng & doanh nghiệp Tác động của nợ xấu đến khả năng sinh lợi của ngân hàng TS. PHẠM HỮU HỒNG THÁI Đại học Tài chính - Marketing TP. Hồ Chí Minh Mục tiêu của bài viết xem xét tác động của nợ xấu chế nợ xấu. Sử dụng dữ liệu đến khả năng sinh lợi của ngân hàng. Sử dụng dữ liệu của 34 NHTMCP Việt Nam của 34 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam (NH trong khoảng thời gian từ 2005 đến 2012, kết quả cho thấy có TMCP) từ 2005 đến 2012, kết quả nghiên cứu chỉ ra mối quan hệ nghịch biến giữa rằng, nợ xấu có tác động tiêu cực đến tỷ suất sinh lợi nợ xấu và khả năng sinh lợi của của ngân hàng. Ngoài nợ xấu ra, các yếu tố khác như ngân hàng. quy mô ngân hàng, chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, 2. Tác động của nợ xấu đến khả năng sinh lợi của ngân dự phòng rủi ro tín dụng, đòn bẩy tài chính và hiệu quả hàng quản lý tài sản cũng có ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lợi Karim và ctg (2010) đã tìm của ngân hàng. thấy một số đặc điểm của các ngân hàng bị phá sản là có khuynh hướng không theo chuẩn thông lệ quốc tế, do đó, Từ khóa: Nợ xấu, tỷ suất lợi hướng tới. các ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu nhuận Như tất cả các doanh nghiệp cao và hoạt động kém hiệu 1. Giới thiệu khác, khả năng sinh lợi là yếu quả. Hơn nữa, các nghiên cứu hị trường tài chính luôn tố quyết định đến giá cổ phiếu khác cũng tìm thấy mối liên được xem là xương sống và ảnh hưởng đến quyết định hệ nghịch biến giữa hiệu quả của nền kinh tế, trong đó hệ của các nhà đầu tư vào ngân hoạt động và nợ xấu của các thống ngân hàng vừa đóng hàng. Khả năng sinh lợi của ngân hàng đang hoạt động bình vai trò là nguồn cấp tín dụng ngân hàng chịu tác động của thường (Kwan và Eisenbeis, cho nền kinh tế, vừa đóng vai rất nhiều yếu tố khác nhau. 1995). trò là nhà đầu tư để thúc đẩy Vì vậy, việc tìm hiểu đánh giá Trong những năm gần đây, nền kinh tế phát triển. Đồng các yếu tố tác động đến khả nhiều nghiên cứu về hiệu quả thời ngân hàng cũng đóng vai năng sinh lợi của hệ thống hoạt động ngân hàng thường trò là công cụ để Ngân hang ngân hàng thương mại cổ phần xem xét chất lượng tài sản có Trung ương điều tiết chính sách (NHTMCP) Việt Nam là cần và đặc biệt là nợ xấu ngân hàng. tiền tệ quốc gia. Do đó, một thiết trong bối cảnh hiện tại. Theo Girardone và ctg (2004), hệ thống ngân hàng tốt, kinh Mục tiêu của bài viết là xem một tỷ lệ nợ xấu lớn là dấu hiệu doanh có hiệu quả và đóng góp xét mức độ tác động của nợ xấu cho biết ngân hàng không tận tích cực vào sự ổn định của đến khả năng sinh lợi của các dụng hết các nguồn lực để đánh hệ thống tài chính quốc gia là NHTMCP Việt Nam để đề xuất giá các khoản tín dụng và giám mục tiêu quan trọng mà bất kỳ các khuyến nghị nhằm nâng sát các quy trình cho vay. Ngoài một quốc gia nào cũng muốn cao khả năng sinh lợi và hạn ra, nợ xấu có thể làm cho toàn 34 SOÁ 142 - THAÙNG 3.2014
hệ thống ngân hàng hoạt động diện cho tổng thể toàn khối thêm về rủi ro của ngân hàng không hiệu quả (Altunbas và NHTMCP Việt Nam. trong năm đối với khả năng ctg, 2000). Berger và DeYoung 3.2. Phương pháp nghiên sinh lợi của ngân hàng (theo (1997) cho rằng, các ngân hàng cứu Ponce, 2011). hoạt động hiệu quả sẽ có khả Sử dụng phương pháp bình ROE = β0 + β1Size + β2DE năng quản lý rủi ro tín dụng tốt phương bé nhất (OLS), xây + β3NPL + β4LLR + β5LLP + hơn so với các ngân hàng yếu, dựng mô hình hồi quy với dữ β6AM + β7OE + εi khả năng quản lý đó được xem liệu bảng không cân đối để Trong đó: như là một phần năng lực cốt kiểm tra các giả thuyết nghiên - ROE: Biểu thị khả năng lõi của ngân hàng. cứu đặt ra. Trong đó, biến phụ sinh lợi của ngân hàng, được Hiện tại ở Việt Nam chưa có thuộc đo lường khả năng sinh đo lường bằng lợi nhuận sau công trình nghiên cứu được lợi của ngân hàng là chỉ số thuế trên tổng vốn chủ sở hữu. công bố về tác động của nợ ROE, biến giải thích là NPL - Size: Quy mô của ngân xấu đến khả năng sinh lời của biểu thị nợ xấu của ngân hàng, hàng, được đo lường bằng ngân hàng. Trong khi đó trên được dùng để xem xét mức tác logarit cơ số tự nhiên của tổng thế giới thì có rất nhiều nghiên động của nợ xấu đến khả năng tài sản. cứu về lĩnh vực này. Điển hình sinh lợi (ROE). - DE: Đòn bẩy tài chính của như Achou và Tenguch (2008), Ngoài ra, tác giả cũng tiến ngân hàng, được đo lường bằng cách sử dụng bộ dữ liệu hành xem xét mức tác động bằng tổng dư nợ trên tổng vốn của Ngân hàng Trung ương của các biến độc lập đến khả chủ sở hữu. Qatar giai đoạn năm 2001- năng sinh lợi của ngân hàng - NPL: Tỷ lệ nợ xấu của ngân 2005, tác giả đã tìm thấy có sự thông qua kiểm định t và sử hàng, được đo lường bằng tổng tác động ngược chiều của nợ dụng kiểm định Durbin Watson các nhóm nợ từ nhóm 3, 4, và xấu đến chỉ số ROE và chỉ số để kiểm định hiện tượng tự 5 chia cho tổng dư nợ cho vay ROA, và tác giả đã đi đến kết quan giữa các biến trong mô khách hàng. luận là những ngân hàng với hình. Đồng thời tác giả cũng - LLR: Dự phòng rủi ro cho khả năng sinh lợi cao thì có các xem xét sự phù hợp của ba vay, được đo lường bằng tổng khoản nợ xấu thấp do có chiến mô hình OLS, Fixed Effect dự phòng chi cho tổng dư nợ lược quản trị rủi ro tín dụng và Random Effect bằng kiểm cho vay khách hàng. hợp lý. định Lagrange Multiplier và - LLP: Chi phí dự phòng rủi 3. Dữ liệu và phương pháp Hausman. ro tín dụng, được đo lường nghiên cứu 3.3. Mô hình nghiên cứu bằng chi phí dự phòng rủi ro 3.1. Mô tả mẫu dữ liệu Dựa trên mô hình của Akhtar chia cho tổng dư nợ cho vay nghiên cứu (2011) làm nền tảng, với mục khách hàng. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu đích là xem xét mức độ tác động - AM: Hiệu quả quản lý tài được thu thập từ các bản báo của nợ xấu (như là một phần sản, được đo lường bằng thu cáo tài chính hàng năm, các chất lượng của tài sản) đến khả nhập lãi thuần chia cho tổng tài báo cáo thường niên của 34 năng sinh lợi của NHTMCP, sản. NHTMCP Việt Nam trong tác giả bổ sung biến dự phòng - OE: Hiệu quả chi phí hoạt khoảng thời gian từ năm 2005- rủi ro cho vay (LLR) để xem động, được đo lường bằng chi 2012. Tính đến tháng 06/2012, xét tính thận trọng của các phí hoạt động chia cho tổng tài hệ thống ngân hàng Việt Nam ngân hàng trong việc phản ứng sản. gồm có 37 NHMTCP, vì vậy lại các khoản cho vay quá hạn Giả thuyết nghiên cứu việc lấy mẫu từ 34 NHTMCP (theo Heffernan và Fu, 2008), H0: Tỷ lệ nợ xấu tác động tiêu (chiếm tỷ lệ 91,89%) có thể và biến chi phí dự phòng rủi cực đến khả năng sinh lợi của được xem là mang tính đại ro tín dụng (LLP) để đánh giá ngân hàng THAÙNG 3.2014 - SOÁ 142 35
Bảng 1. Bảng mô tả các biến lựa chọn Việt Nam (NHNN) có những Dấu kỳ Biến Mô tả Đo lường biện pháp mạnh tay trong việc vọng Biến phụ thuộc kiểm soát các khoản nợ xấu, Khả năng sinh lợi của Lợi nhuận sau thuế/tổng tuy nhiên đến năm 2010 tỷ lệ ROE ngân hàng vốn chủ sở hữu nợ xấu bình quân lại gia tăng Biến độc lập (từ 1,65% năm 2009 tăng lên Đại diện cho quy mô ngân Logarit tự nhiên của tổng 1,85% năm 2010), làm cho chỉ Size + hàng tài sản số ROE bình quân giảm (từ Tổng nợ/tổng vốn chủ sở DE Đòn bẩy tài chính +/- 11,66% năm 2009 xuống còn hữu Nợ xấu/tổng cho vay 11,48%). NPL Chất lượng tài sản có - Sự tác động tiêu cực của nợ khách hàng Tính thận trọng trong việc Dự phòng rủi ro/tổng cho xấu đến khả năng sinh lợi của LLR +/- phản ứng với nợ xấu vay khách hàng NHTMCP Việt Nam có thể Chi phí dự phòng rủi ro/ được lý giải là do hoạt động LLP Rủi ro tín dụng - tổng cho vay khách hàng kinh doanh chính của ngân Thu nhập hoạt động/Tổng AM Hiệu quả quản trị tài sản tài sản + hàng là cho vay nên ngân hàng Hiệu quả chi phí hoạt Tổng chi phí hoạt động/ phải đối mặt với rủi ro cao. OE +/- Khi khách hàng nợ quá hạn, động tổng tài sản ngân hàng buộc phải trích lập 4. Kết quả nghiên cứu và 2009, tỷ lệ nợ xấu được khắc dự phòng, phát sinh chi phí dự thảo luận phục do Ngân hàng Nhà nước phòng cho vay khách hàng, 4.1. Kết quả nghiên cứu Xem bảng 2 Bảng 2. Kết quả hồi quy 4.2. Tỷ lệ nợ xấu (NPL) Mô hình (1) Mô hình (2) Mô hình (3) Qua 3 mô hình hồi quy cho Least Square Fix Effect Random Effect (LS) (FE) (RE) thấy, tỷ lệ nợ xấu có tác động Constant -0,191514 -0,028787 -0,104557 ngược chiều với khả năng sinh (-2,947185)*** (-0,394623) (-1,683344) lợi của ngân hàng. Kết quả này Biến phụ thuộc phù hợp với các nghiên cứu Size 0,013861 0,005143 0,008932 của Olweny và Shipho (2011), (3,478746)*** (1,247396) (2,445244)** Akhtar và ctg (2011), Achou DE 0,006258 0,005711 0,006063 và Tenguh (2008); đồng thời (6,707899)*** (5,476582)*** (6,808814)*** đã phản ánh đúng thực trạng NPL -0,671736 -0,422665 -0,500795 (-2,437772)** (-1,641896) (-2,099721)** của Việt Nam giai đoạn từ LLR 2,530528 1,770117 1,838041 năm 2005-2010, đặc biệt là từ (1,947281)* (1,294484) (1,489029) năm 2005-2008, nền kinh tế LLP -3,771410 -2,976248 -2,865198 Việt Nam phát triển nóng và (-3,526516)*** (-2,449060)** (-2,726995)*** đến đỉnh điểm là cuộc khủng AM 0,951270 0,793749 0,820628 hoảng tài chính năm 2008, tỷ lệ (2,840822)*** (2,378061)** (2,718731)*** OE 0,947657 -0,230031 0,491317 nợ xấu bình quân của hệ thống (1,699616)* (-0,230372) (0,707760) ngân hàng gia tăng (từ 1,60% Số quan sát 149 149 149 năm 2005 tăng lên 2,3% năm R2 adj. 0,512547 0,731105 0,371561 2008), và thống kê cho thấy chỉ F test 23,23129*** 11,06004*** 13,50059*** số ROE bình quân suy giảm (từ DW. test 0,985743 2,209946 1,740585 13,65% năm 2005 giảm xuống Hausman test: 9,87% năm 2008). Từ năm 6,629896 Chi2 (7) 36 SOÁ 142 - THAÙNG 3.2014
đồng thời khi các khoản nợ quá Kết quả hồi quy cả ba mô rằng, tác động của chi phí dự hạn từ nhóm 3 chuyển sang hình cho thấy đòn bẩy tài chính phòng như là một phần rủi ro nhóm 4 và nhóm 5 (do khách có tác động cùng chiều với khả tín dụng lên khả năng sinh lợi, hàng không còn khả năng chi năng sinh lợi ngân hàng với và tác động này mang tính tiêu trả nợ gốc, đồng thời phải chịu mức ý nghĩa 1%. Kết quả này cực. Kết quả đã chỉ ra rằng, các mức lãi suất phạt quá hạn của không đồng nhất và hoàn toàn ngân hàng cần tập trung nhiều ngân hàng) thì ngân hàng buộc trái ngược với nghiên cứu của hơn trong việc quản lý rủi ro tín phải xiết nợ, thanh lý tài sản Akhtar và ctg (2011). Điều này dụng, rà soát lại các hoạt động thế chấp. Tuy nhiên, những có thể lý giải là trong những cho vay, cập nhật và bổ sung động thái này mang tính dài năm gần đây (từ cuối năm các điều khoản trong quy trình hạn do các tài sản thế chấp có 2007 cho đến nay), nền kinh tế thẩm định tín dụng khách hàng, tính thanh khoản không cao, Việt Nam luôn ở mức lạm phát vì chi phí dự phòng cao sẽ làm nên ảnh hưởng đến lợi nhuận bị cao, các NHTMCP gia tăng cho khả năng sinh lợi của ngân suy giảm, cùng lúc chất lượng huy động vốn để cấp tín dụng. hàng thấp. tài sản bị suy giảm do khoản Mặt khác, các doanh nghiệp 4.7. Hiệu quả quản lý tài sản trích lập dự phòng gia tăng. thiếu vốn trầm trọng trong khi (AM) Vì vậy, tỷ lệ nợ xấu gia tăng NHNN thắt chặt tiền tệ, đồng Việc các ngân hàng quản lý sẽ làm suy giảm khả năng sinh thời quy định mức trần lãi suất tài sản tốt sẽ tạo ra nhiều khả lợi của ngân hàng, hay nói cách huy động. Những vấn đề trên năng sinh lợi, đem lại hiệu quả khác, tỷ lệ nợ xấu tác động tiêu có thể làm cho lãi suất cho vay hoạt động cho ngân hàng, quan cực đến khả năng sinh lợi của tăng, các NHTMCP đã thu lợi điểm trên đã được tìm thấy NHTMCP Việt Nam. từ gánh nặng trả lãi vay của trong nghiên cứu của Ali và ctg 4.3. Quy mô ngân hàng doanh nghiệp. (2011), Akhtar (2011). Kết quả (Size) 4.5. Dự phòng rủi ro tín cho thấy hiệu quả quản lý tài Mối tương quan dương giữa dụng (LLR) sản (khả năng khai thác tài sản) quy mô và lợi nhuận chỉ ra Tác động của dự phòng rủi ro để tạo ra các khoản thu lời cho rằng, khi các ngân hàng mở tín dụng đến khả năng sinh lợi công ty quan trọng như thế nào. rộng hoạt động bao gồm thành không có ý nghĩa thống kê ở cả Điều này đòi hỏi các NHTMCP lập chi nhánh, các sở giao dịch, ba mô hình. Theo Heffernan và cần quản lý tốt các mảng hoạt gia tăng lượng tài sản, phát Fu (2008) khoản dự phòng này động chính của mình, sử dụng triển về quy mô thì khả năng là sự phản ứng của ngân hàng tốt đòn bẩy hoạt động để gia sinh lợi càng tăng. Kết quả phù đối với rủi ro cho vay, cụ thể tăng giá trị cho ngân hàng. hợp với kết quả các nghiên cứu là các khoản nợ quá hạn. Sự 4.8. Hiệu quả quản lý chi trước như Alexiou và Sofoklis tác động này là chưa thật sự rõ phí hoạt động (OE) (2009), Akhtar và ctg (2011) ràng, vì các ngân hàng có khẩu Chỉ số hiệu quả quản lý chi và Kharawish (2011). Kết quả vị rủi ro khác nhau và những phí hoạt động được xem như là thể hiện tính đúng đắn về lợi ngân hàng thích rủi ro sẽ mong chỉ số quản lý chi phí của ngân thế của một ngân hàng lớn, tạo muốn có lợi nhuận cao, trong hàng. Chỉ số này càng cao thì ra nhiều sản phẩm khác biệt, khi các ngân hàng thận trọng chứng tỏ ngân hàng hoạt động nhiều hệ thống các chi nhánh với rủi ro thì sẽ cho vay ít hơn kém hiệu quả do sử dụng nhiều để thu hút khách hàng và quan đồng thời thu lợi cũng sẽ ít hơn. chi phí. Tuy nhiên, kết quả hồi trọng là có thể đảm bảo được 4.6. Chi phí dự phòng (LLP) quy ở cả ba mô hình đều không các khoản tài trợ cho quá trình Cùng quan điểm với Ali có ý nghĩa thống kê, đồng hoạt động ở mức chi phí thấp và ctg (2011), Sufian (2011), thời, dấu của hệ số này ở ba hơn so với các ngân hàng nhỏ. Sufian và Majid, M. (2012), mô hình lại không nhất quán. 4.4. Đòn bẩy tài chính (DE) Said và Tumin (2011) cho Mặc dù nhiều nghiên cứu ở các THAÙNG 3.2014 - SOÁ 142 37
nước trên thế giới như Said và hiệu quả hoạt động, tăng khả Performance in China’. Tumin (2011), Sufian (2011), năng sinh lợi cho ngân hàng. 11. Hughes, J. và Mester, L. (1992), Ali và ctg (2011) đã chỉ ra rằng Việc mở rộng quy mô sẽ không ‘A Quality and Risk-adjusted Cost sự tác động của biến này mang thích hợp cho các ngân hàng Function for Banks: Evidence on the tính tiêu cực đến hiệu quả hoạt nhỏ, trung bình. Chính vì vậy ‘Too-Big-to-Fail” Doctrine’. động của ngân hàng. xu hướng sáp nhập các ngân 12. Khrawish, H. A. (2011), 5. Kết luận và kiến nghị hàng nhỏ sẽ là vấn đề rất đáng ‘Determinants of Commercial Nghiên cứu tác động của nợ quan tâm trong thời gian tới. ■ Banks Performance: Evidence from xấu đến khả năng sinh lợi của Jordan’. NHTMCP Việt Nam được tác Tài liệu tham khảo 13. Kwan, S. H. và Eisenbeis, R. A. giả thực hiện trên mẫu 34 ngân 1. Achou, T. F. and Tenguh, N. (1995), ‘An Analysis of Inefficiencies hàng, chiếm tỷ lệ 91,89% trong C. (2008), ‘Bank Performance and in Banking: A Stochastic Cost tổng số 37 NHTMCP Việt Nam Credit Risk Management’. Frontier Approach’. giai đoạn năm 2005-2012, đã 2. Akhtar, M. F. (2011), ‘Factors 14. Marius, A. A. Vasile, C. và trả lời được câu hỏi là nợ xấu Influencing the Profitability of Maria, P. (2011), ‘The Impact of có tác động đến khả năng sinh Conventional Banks of Pakistan’. Quality of Loans on The Performance lợi của ngân hàng, đồng thời 3. Alexiou, C. và Sofoklis, V. of Banks’. tác động này mang tính tiêu (2009), ‘Determinants of Bank 15. Mwega, F.M. (2009), ‘Global cực. Để nâng cao khả năng sinh Profitability: Evidence from the Financial Crisis: Kenya: Discussion lợi, ngân hàng cần phải quản lý Greek Banking Sector’. series. Paper 7’ tốt các khoản tín dụng và đồng 4. Ali, K. Akhtar, M. F. và Ahmed, 16. Olweny, T. và Shipho, T. M. thời giảm thiểu tỷ lệ nợ xấu đến H. Z. (2011), ‘Bank-Specific and (2011), ‘Effects of Banking Sectoral mức thấp nhất. Macroeconomic Indicators of Factors on The Profitability of Ngoài ra, ngân hàng cần phải Profitability: Empirical Evidence Commercial Banks in Kenya’. xây dựng hệ thống đánh giá rủi from the Commercial Banks of 17. Ponce, A. T. (2011), ‘What ro tín dụng theo các thông lệ Pakistan’. Determines The Profitability of quốc tế, từ đó hạn chế rủi ro ở 5. Banker, R. D. Chang, H. và Lee, Banks? Evidence From Spain’. mức thấp nhất để đảm bảo chất S. Y. (2008), ‘Differential Impact of 18. Said, R. và Tumin, M. (2011), lượng nguồn tài sản có. Dù vậy, Korean Banking System Reforms on ‘Performance and Financial Ratios ngân hàng phải đối mặt với Bank Productivity’. of Commercial Banks in Malaysia việc suy giảm về lợi nhuận do 6. Baral, K. (2005), ‘Health and China’. hạn chế rủi ro quá mức, chính Check-up of Commercial Banks in the 19. Sufian, F. (2011), ‘Profitability vì thế điều quan trọng bậc nhất Framework of CAMEL: A Case Study of the Korean Banking Sector: Panel ở đây là các NHTMCP cần phải of Joint Venture Banks in Nepal’. Evidence on Bank-Specific and nâng cao chất lượng phục vụ, 7. Berger, A. N. và Humphrey, D. B. Macroeconomic Determinants’. cho ra đời nhiều sản phẩm mới (1992), ‘Measurement and Efficiency 20. Wheelock, D. C. và Wilson mang tính cạnh tranh, thể hiện Issues in Commercial Banking’. (1995), ‘Explaining Bank Failures: năng lực cốt lõi của ngân hàng. 8. Berger, A. N. và Young, R. D. Deposit Insurance, Regulation, and Ngoài ra, ngân hàng cần phải (1997), ‘Problem Loans and Cost Efficiency’. mở rộng quy mô hoạt động để Efficiency in Commercial Banks’. có thêm nhiều khách hàng, thu 9. Girardone, C. Molyneux, P. và hút các khách hàng tiềm năng, Gardener, E. (2004), ‘Analysing the chiếm thị phần thông qua việc Determinants of Bank Efficiency: The xây dựng mạng lưới chi nhánh, Case of Italian Banks’. đồng thời phải quản lý tốt các 10. Heffernan, S. và Fu, M. đơn vị cơ sở để từ đó tăng tính (2008), ‘The Determinants of Bank 38 SOÁ 142 - THAÙNG 3.2014