TÀI LIỆU: TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH

Chia sẻ: Cuncon2211 Cuncon2211 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

434
lượt xem 71
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giúp HS: _ Thấy được tầm vai trò quan trọng của việc tóm tắt văn bản thuyết minh trong quá trình học tập môn Ngữ Văn và trong cả cuộc sống. _ Nắm được yêu cầu tóm tắt một văn bản thuyết minh. _Bước đầu biết vận dụng các thao tác cơ bản để tóm tắt1 văn bản thuyết minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: TÀI LIỆU: TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH

Trường THPT BC Nguyễn Bỉnh Khiêm Lớp : 10 ( sách NV 10 cơ bản) Tiết 76 ( Phân môn Làm Vă n) : TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH I MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giúp HS: _ Thấy được tầm vai trò quan trọng của việc tóm tắt văn b ản thuyết minh trong q uá trình họ c tập môn Ngữ Văn và trong cả cuộ c sống. _ Nắm được yêu cầu tóm tắt một văn b ản thuyết m inh. _Bước đầu biết vận dụng các thao tác cơ b ản để tóm tắt1 văn bản thuyết minh. _ HS thích thú đọc và viết văn thuyết minh trong nhà trường cũng như theo yêu cầu cuộc sống. II. CHUẨN BỊ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC: SGK, SGV, tài liệu tham khảo , máy chiếu , giấy rô ki. III CÁCH THỨC THỰC HIỆN: GV tổ chức giờ dạy t heo p hương pháp đọ c – hiểu, trả lời câu hỏi gợi dẫn, trao đổ i thảo lu ận và thực hành. IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG: 1. GV kiểm tra bài cũ : KT 1 HS bằng cách trả lời 4 câu hỏ i trắc nghiệm. 2. GV giới thiệu b ài mới: 3. GV và HS tìm hiểu bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH N?I DUNG BÀI H?C HĐI: GV gợi dẫn để HS nắm được vai trò và tầm quan trọng của vi ệc I. VAI TRÒ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA tóm tắt văn bản thuyết minh: VIỆC TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH: GV phát vấn : Tại sao ta phải tóm tắt văn bản thuyết minh? GV gợi ý : Việc tóm tắt văn bản thuyết minh có vai trò quan trọng như thế nào trong đời sống cũng như trong việc học tập môn Ngữ Văn? HS trao đổi, thảo luận, GV gọi HS trả lời, HS nhóm khác bổ sung. GV chốt lại, có thể diễn giảng v2 dùng máy chiếu: + Trong đời sống, chúng ta thường xuyên tiếp xúc với các văn bản +Trong đời sống, chúng ta thường xuyên tiếp xúc thuyết minh trên các tạp chí, báo đài. . . đề cập đến các vấn đ ề môi với các văn bản thuyết minh trên các tạp chí, báo trường, giáo dục, kinh tế, k ỹ thuật, văn hoá – thể thao. . .Đó là những đài. . . đề cập đến các vấn đề môi trường, giáo dục, thông tin thuộc tri thức khoa học rất cần thiết và bổ ích cho cuộc sống kinh t ế, k ỹ thuật, văn hoá – thể thao. . . mỗi con người. +Trong học tập , văn bản thuyết minh dùng ở các + Đối với việc học tập môn Ngữ Văn thì các bài khái quát, giới bài khái quát, giới thiệu về tác giả, tác phẩm. . . thiệu về tác giả, tác phẩm. . .đều là những văn bản thuyết minh. 1
Thông qua việc đọc và tìm hiểu những văn bản ấ y mà chúng ta nắm _Trong đời sống và học tập, việc tóm tắt văn bản được những nội dung cơ bản, chính xác và có hệ thống về môn NV. thuyết minh có một vai trò đặc biệt quan trọng. Tuy Như vậy, trong đời sống và học tập, việc tóm tắt văn bản thuyết nhiên, do khả năng ghi chép và ghi nhớ của con minh có một vai trò đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên, do khả năng ghi người có hạn, cho nên việc rèn luyện k ỹ năng tóm chép và ghi nhớ của con người có hạn, cho nên việc rèn luyện kỹ tắt một văn b ản thuyết minh có thể coi là rèn luyện năng tóm tắt một văn bản thuyết minh có thể coi là rèn luyện k ỹ năng kỹ năng sống. sống. GV : Nhắc lại khái niệm : “Văn bản thuyết minh là gì?” HS trả lời, GV nhận xét, dùng máy chiếu: VBTM là kiểu văn b ản nhằm giải thích, trình bày chính xác, khách quan về cấu tạo, tính chất, quan hệ, giá trị của một sự vật, hiện tượng, một vấn đ ề thuộc tự nhiên, xã hội, con người. GV chuyển ý: Để hiểu rõ hơn tầm quan trọng của việc tóm tắt một II. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU TÓM TẮT MỘT văn bản thuyết minh, trước hết ta hãy tìm hiểu mục đích và yêu cầu VĂN BẢN THUYẾT MINH: tóm tắt VBTM qua ví dụ sau : HĐ 2 :GV dùng máy chiếu và yêu cầu học sinh: 1.Đọc lại phần ghi nhớ bài tác gia Nguyễn Trãi ( Ngữ văn 10, tập 2, 1. Đọc và tìm hiểu phần ghi nhớ bài “tác g ia trang 9 -13) có vi ết: Nguyễn Trãi”: “Nguyễn Trãi là bậc đại anh hùng dân tộc, một nhân vật toàn tài hiếm có nhưng lại là người phải chịu những oan khiên thảm khốc dưới thời phong kiến Việt Nam. Ôâng là danh nhân văn hoá, nhà thơ, nhà văn, nhà văn kiệt xuất có những đóng góp to lớn cho sự p hát triển của văn hoá, văn học dân t ộc.” GV tổ chức cho HS trao đổi, thảo luận theo 4 nhóm (hai nhóm câu a và c, hai nhóm câu b và c): Trả lời: a).Đây có p hải là đoạn văn tóm tắt một văn bản thuyết minh về tác a). Đây là đoạn văn tóm tắt VBTM về tác gia gia Nguyễn Trãi không? Vì sao? Nguyễn Trãi. Vì tác giả lược đi nhiều chi tiết mà chỉ b).Đối chi ếu với văn bản gốc( thuyết minh về cuộc đời và sự nghiệp ghi lại nội dung cơ bản của văn bản gốc. văn chương của Nguyễn Trãi), ta nhận thấy bản tóm tắt đã lược đi b).Phần tiểu dẫn, người tóm tắt lược đi phần năm một số nội dung nào? sinh, năm mất, quê quán và quá trình tham gia khởi nghĩa Lam Sơn của Nguyễn T rãi, lược phần giới thiệu những năm xây dựng chính quyền nhà Lê và nguyên nhân cái chết oan khiên của Nguyễn Trãi. Phần giới thiệu sự nghiệp NT, lược đi tên các tác phẩm, những chi tiết về nội dung và nghệ thuật thơ văn NT. c).Để có một văn b ản tốt, ta cần biết lựa chọn nội c). Qua việc tìm hiểu những nội dung trên, anh(chị) rút ra được dung cơ bản, biết cách tóm lược các nội dung p hụ, bài học gì cho việc tóm tắt một văn bản thuyết minh? luôn chú ý bám sát yêu cầu, mục đích tóm tắt trong 2
HS đại diện nhóm trả lời, Hs nhóm khác b ổ sung , GV nhận xét và quá trính xây dựng bài tóm tắt một văn bản thuyết bấm máy: minh. 1. Mục đích TTVBTM: GV : Từ việc xét văn bản trên, GV phát vấn: Để tóm tắt tốt một văn _ TTVBTM nhằm hiểu và ghi nhớ những nội bản thuyết minh, ta phải hướng đến mục đích và yêu cầu gì? dung cơ b ản của b ài văn. _ Để giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh ho ặc về văn bản đó. 2. Yêu cầuTTVBTM _ TTVBTM cần ngắn gọn, rành mạch, sát với nội dung cơ bản của văn bản gốc. HĐ3: GV yêu cầu HS liên hệ bài đã học để ôn lại kiến thức cũ về _ Lời văn của VBTT p hải trong sáng, rõ ràng, “Tóm tắt văn bản tự sự”. trình bày chính xác những ý chính của văn bản GV : Những yếu tố quan trọng của văn bản tự sự là gì? gốc. HS trả lời, GV dùng máy chiếu : _ Là các sự việc, sự kiện, nhân vật chính (phụ). Ngoài ra còn có các TÓM TẮT VĂN BẢN TÓM TẮT VB THUYẾT chi tiết, miêu tả, biểu cảm. . . TỰ SÖÏ MINH GV : Nhắc lại mục đích, yêu cầu của việc tóm tắt văn bản tự sự? TTVBTS nhằm kể lại cốt _ TTVBTM nhằm hiểu HS trả lời, GV dùng máy chiếu : truyện cho người nghe, và ghi nhớ những nội _TTVBTS nhằm kể lại cốt truyện cho người nghe, người đọc hiểu người đọc hiểu được nội dung cơ bản của bài văn. dung cơ bản c ủa tác _ Đ ể giới thiệu với người được nội dung cơ bản của tác phẩm ấ y. MỤC phẩm ấy. khác về đối tượng thuyết _ Để ghi chép làm tài liệu hoặc minh hoạ cho ý kiến nào đó. ÑÍCH _ Để ghi chép làm tài minh hoặc về văn bản đó. _ Yêu cầu tóm tắt hoàn chỉnh nội dung cơ bản của văn bản hoặc một liệu hoặc minh hoạ cho ý phần của cốt truyện hay nhân vật chính. kiến nào đó. GV : Cho Hs so sánh để thấy sự khác nhau về mục đích và yêu _ Yêu cầu tóm tắt hoàn _ TTVBTM cần ngắn chỉnh nội dung cơ bản gọn, sát với nội dung cơ YÊU cầgiữa văn bản tự sự và văn bản thuyết minh. CẦU bản của văn bản gốc. của văn bản hoặc một GV dùng máy chiếu bản so sánh sự khác nhau giữa TTVBTS và _ Lời văn trong s áng, phần của cốt truyện hay TTVBTM nhân vật chính. chính xác ý chính. GV sơ kết: Nhìn đại thể, hai kiểu tóm tắt này không khác nhau nhiều, nhưng đi vài chi tiết, ta thấy mục đích tóm tắt văn bản TM hẹp hơn so với VBTS. GV nhấn mạnh mục đích và yêu cầu tóm tắt VBTM rồi chuyển ý sang phần III HĐ 4: GV yêu cầu học sinh đ ọc văn bản “Nhà sàn”( S GK 69 – 70) và trả lời các câu hỏi: III. CÁCH TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT GV tổ chức cho HS đọc và trao đ ổi thảo luận theo 4 nhóm 9 hai MINH: nhóm câu a, hai nhóm câu b): 1. Đọc và tóm tắt văn bản “Nhà sàn”( SGK trang 1. Đọc kĩ văn bản và xác định: 69+70) a). Văn bản “Nhà sàn “thuyết minh về đối tượng nào? Đại ý của văn a). Đối tượng thuyết minh của văn bản: VBTM về bản là gì? 3
một sự vật( nhà sàn), một kiểu công trình ki ến trúc quen thuộc, dùng đ ể ở của người dân mi ền núi. b). Bố cục của văn bản: chia 3 phần b). Có thể tóm tắt văn bản trên thành mấy đoạn, ý chính của mỗi • MB: Từ đầu đến văn hoá cộng đồng: Định đoạn là gì? nghĩa và nêu mục đích sử dụng của nhà sàn. HS trả lời, nhóm khác b ổ sung, GV nhận xét rồi dùng máy chiếu: • TB: Từ “Toàn bộ đến là nhà sàn”: TM nguồn gốc, cấu tạo và công dụng của nhà sàn. • KB: Đoạn còn lại: Khẳng định giá trị thẩm mĩ của nhà sàn. c). Viết tóm tắt văn bản “Nhà sàn”: Nhà sàn là công trình ki ến trúc có mái che dùng để ở c). Viết tóm tắt văn bản Nhà sàn với độ dài khoảng 10 câu. hoặc sử dụng vào một số mục đích khác. Toàn bộ GV : Phát cho mỗi nhóm một tờ giấy loại rôki lớn và một cây bút nhà sàn được cấu tạo bằng tre, giang, nứa, gỗ; gồm lông màu xanh để HS viết bài tóm tắt. nhiều cột chống, mặt sàn, gầm sàn, các khoang nhà HS làm việc trong 5 phút . sau đó đem treo lên bảng. để ở hoặc rửa ráy. Hai đầu nhà có hai cầu thang. GV yêu cầu nhóm khác nhận xét , kiểm tra chéo nhau. Nhà sàn xuất hiện từ thời Đá Mới, tồn tại phổ biến ở GV nhận xét rồi dùng máy chiếu đ oạn văn tóm tắt mẫu. miền núi Việt Nam và Đông Nam Á. Nhà sàn có nhiều tiện ích: vừa phù hợp với nơi cư trú miền núi, đầm lầy, vừa tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ được vệ sinh và bảo đảm an toàn cho người ở. Nhà sàn ở một số vùng mi ền núi nước ta đạt tới trình độ kĩ thuật và thẩm mĩ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch. 2.Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh : Bước 1 : Xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt văn GV: Sau khi đọc và tìm hiểu văn bản nhà sàn, anh chị hãy cho biết: bản TM. ? Để tóm tắt một văn bản thuyết minh, ta có thể thực hiện theo Bước 2 : Đọc k ỹ văn bản gốc để nắm đ ược những ý trình tự nào? chính về tư liệu, dữ li ệu, nhận định, đánh giá về đối tượng TM. Bước 3: Diễn đạt văn bản tóm tắt bằng lời văn của mình thật ngắn gọn, chính xác,rõ ràng. Bước 4: Đọc và ki ểm tra, sửa chữa lại văn bản tóm GV: Để khắc sâu kiến thức và kỹ năng, GV có thể yêu cầu HS so tắt. sánh sự gi ống nhau và khác nhau giữa cách tóm tắt VBTS và VBTM 4
TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SÖÏ TÓM TẮT VB GV dùng máy chiếu bản so So sánh THUYẾT MINH sánh sự giống nhau và khác Cả hai văn bản đều là hình thức rút gọn văn baûn Giống nhau nhau giữa TTVBTS và KHác nhau TTVBTM Hiểu được tác phẩm Nhận thức được đ ối Mục đích tượng Dựa vào sự việc chính và nhân vật Dựa vào định nghĩa, dữ Caùch thöùc liệu, số liệu, nhận định. chính .. B1:Đọc văn bản cần tóm tắt đ ể nắm B1: Xác định mục đích, Qui trình tóm tắt nội dung. yêu cầu tóm tắt B2:Lựa chọn sự vi ệc chính và nhân B2: Đọc kĩ văn b ản gốc vật chính. để nắm số liệu, dữ liệu. B3: Sắp xếp cốt truyện tóm tắt t heo . . trình tự. B3: Viết bản tóm tắt B4: Viết bản tóm tắt bằng lời văn của bằng lời văn của mình. B4: Kiểm tra, sửa chữa mình. văn bản tóm tắt. IV.LUYỆN TẬP: Bài 2/72+73: Tìm hi ểu văn bản Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà HĐ 5:LUYỆN TẬP: Bài 2/72+73. GV yêu cầu HS đọc văn bản Đền Ngọc Nội: a)._ Văn bản Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội thuyết minh về Sơn và hồn thơ Hà Nội và thực hi ện các yêu cầu: một thắng cảnh: Đền Ngọc Sơn, Tháp Bút, Đài Nghiên. a). Xác định văn bản trên thuyết minh vấn đề gì? So với _ Đối tượng và nội dung thuyết minh có nét khác với các văn các văn bản trên, đối tượng và nội dung thuyết minh của bản trên: Lương Quỳnh Khuê có gì khác? + Đối tượng: thắng cảnh HS thảo luận theo 4 nhóm, trình bày, bổ sung. GV nhận + Nội dung: vừa tập trung vào những đặc điểm kiến trúc, vừa xét, chốt lại và dùng máy chiếu : ca ngợi vẻ đ ẹp nên thơ của đ ền Ngọc Sơn, đồng thời bày tỏ tình yêu đối với một di sản văn hoá đặc sắc của dân tộc. b). Viết tóm tắt giới thiệu Tháp Bút, Đài Nghiên: b). Viết tóm tắt đoạn giới thiệu cảnh Tháp Bút, Đài Đến thăm đền Ngọc Sơn, hình tượng kiến trúc đầu tiên gây ấn tượng là Tháp Bút, Đài Nghiên. Tháp Bút dựng trên núi Nghiên. Ngọc Bội, đỉnh tháp có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình GV tổ chức cho HS trao đổi , thảo luận ( 5 phút). HS viết bản tóm t ắt trên giấy rôki và đ em treo trên bảng. tháp là ba chữ “tả thanh thiên”(viết lên trời xanh) đầy kiêu Các nhóm nhận xét. GV nhận xét, sửa chữa rồi dùng máy hãnh. Cạnh Tháp Bút là cổng Đài nghiên. Gọi là Đài Nghiên bởi hình tượng cổng này là “cái đài” đỡ “nghiên mực” hình chiếu văn bản tóm tắt mẫu. trái đào tạc bằng đá, đặt trên đầu ba chú ếch với thâm ý sâu 5
xa “ a o nghiên, ruộng chữ”. Phía sau Đài Nghiên là cầu Thê Húc nối sang Đảo Ngọc _ nơi toạ lạc ngôi đền thiêng giữa rì rào sóng nước. Bài tập 1 /trang 7 1 : HS làm ở nhà. GV hướng d ẫn HS làm BT 1 ở nhà: Đọc kỹ văn bản và xác đ ịnh đ ối tượng thuyết minh, tìm bố cục và V. GHI NHỚ: sgk viết đoạn văn tóm tắt khoảng 10 dòng. GV gọ i HS đọc lại phần ghi nhớ trong SGK đ ể nhấn mạnh lại b ài học 4. GV củng cố bài: GV củ ng cố b ài bằng cách cho HS trả lời 3 câu hỏi trắc nghiệm : Chọ n và khoanh tròn vào câu đúng trong các câu sau: 1. Dòng nào không nêu đúng yêu cầu cần đ ạt củ a mộ t văn b ản tóm tắt? A. Ngắn gọn, chính xác. B. Có suy nghĩ riêng. C. Rành mạch. D.Sát với nội dung cơ b ản của văn b ản gốc. 2. Dòng nào nêu đúng thực chất củ a việc tóm tắt văn bản? A. Viết một văn bản ngắn gọn, trình bày chính xác nhữ ng ý chính của văn b ản đ ược tóm tắt. B. Viết một bài văn khác ngắn hơo văn bản được tóm tắt, thể hiện được ý chính, ý p hụ của văn b ản đó. C. Viết một bài văn ngắn giới thiêụ với ngườ i khác về văn bản dài có nộ i dung thuyết minh về đố i tượng nào đo. D. Viết một bài văn có dung lượng thích hợp nhằm tóm tắt mộ t văn b ản thuyết minh. 3. Văn bản thuyết minh cần phải chuẩn xác. Để đảm b ảo yêu cầu này, nhữ ng tri thức trong văn b ản phải có tính khách quan, khoa học, đáng tin cậy. Có thế mới thực sự có ích cho người đọ c, người nghe. Có thể xem đây là đo ạn văn tóm tắt văn bản thuyết minh về “ Tính chuẩn xác trong văn b ản thuyết minh”, vì sao ? A. Vì nó cô đọ ng và sát với nộ i dung văn b ản về “tính chu ẩn xác trong văn bản thuyết minh” B. Vì nó là đo ạn văn viết bằng lờ i của người tóm tắt. C. Vì nó hàm súc và nói được đâỳ đủ các ý chính và ý phụ. D. Vì nó ngắn gọ n, giúp ngườ i đọc dễ hiểu , dễ tiếp thu. 5.Dặn dò: Học sinh về nhà làm b ài tập 1 trang71. Soạn bài văn học “HỒI TRỐNG CỔ THÀNH”.(Trích hồi 28 Tam quố c diễn nghĩa củ a La Quán Trung). GV hướng d ẫn HS soạn b ài ở nhà: Đọc đoạn trích đ ể: _ Phân tích được tính cách của Trương Phi . 6
_ Hiểu được tình cảm cao đ ẹp của b a anh em Lưu _ Quan _ Trương. _ Nắm được nghệ thu ật kể chuyện. 7