Tâm lý học ứng dụng trị liệu: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:165

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách "Tâm lý trị liệu" cung cấp cho người đọc các kiến thức: Những liệu pháp tâm lý cơ bản, ứng dụng trong lâm sàng các ca tâm bệnh trẻ em và người lớn, hiến kế tự phòng bệnh. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tâm lý học ứng dụng trị liệu: Phần 2

:• . * ^ - i ' ^ • ' -34- PHAN VI NHÙNG LIÉU PHÀP TÀM LY Cd BAN Lieh sù loài iiguòi dà biét ap dung càc phuoiig phàp tàm ly de kiém soàt xùc càm. hành vi tù hàng ngàn nàm trUóc day. Vi du, càc pliiWng phàp Tình khi còng Duòng sinh. Thién. Yoga... cùa iigUÒi Phuong Dòng de ra ba ngiiyén ly cO bàn: diéu tue. diéu tàm. diéu t h à n trong tàp luyén càc mòn phài này. Tuy nhién viéc sit dung mot cach có he thòng cac nguyen tàc và phUdng phap tàm ly de loai bo mot chùng bénh ròi nhiéu tàm tri thi chi có Tàm ly hoc làm sàng mói di sàu nghién citu. và chu véli ngành nàv mói chi xuàt hién cach dàv hdn 100 nàm. Dén nay. Tàm ly hoc làm sàng dà phàt trien dxióc trén 100 liéu phap khac nhau dung cho viéc diéu tri càc chi:nig ròi nhieu tàm ly và roi loan tàm thàn. Có già tri nhàt -trong so càc lièu phàp này là cac nhóm liéu phàp: thw giàn, thd bung, giài man càm có he thóng. diéu chinh nhàn thi/c, thi/dng cùng co, thi/dng quy dó'i, trò ehdi phàn vai, tàm kich, i/ng phó giài quyét van de, tri Hèu nhóm-gia dinh.... Tuv nhién de tra lòi càu bòi nén sit dung lièu phàp nào là thich bop cho tùng loai roi nhieu tàm tri trén tùng ea làm sàng cu thè là diéu khòng de dàng. Quyet dinh dùng nhóm lièu phàp nào cho tùng ca tri hèu làm sàng cu the là tuy thuòc vào tay nghé. kmh nghièm diéu tri làm sàng cùa chnih nhà tri hèu. tùy 114
thuòc vào kiéu ròi nhieu. bàn chat cùa roi nhiéu. hoàn cành. su dòng y cùa t h à n chù và kel qua tri héu khdi dàu. Duói day chùng tòi xin giói thièu mot so nhóm ky t h u à t tri liéu t à m ly ed bau. Trén ed sd nliùng hiéu biet và kmh nghiém tliUc h à n h tri liéu cùa bau thàn và dòng nghiep. chùng tói làn ìxiót giói thiéu khoàng 20 nhóm liéu phàp tàm ly ma chùng khóng t h u à n tuy thuòc ve mot trUdng phài duy nhàt nào. • Liéu phàp Thif giàn T h u giàn difdc xem là mot trong nhùng phitdng phàp t h u ò n g dùng và rat có hièn qua trong vièc diéu tri càc chùng b è n h l à m tri. Dò là qua trình làm giàn mém ed bàp. giùp cho t h à n kinh. tàm tri diWc t h u thai. qua do làm giàm nhùng càm xùc tiéu cUc hoàc chùng bènh tàm thàn (càng thàng thàn kinh.. lo àu, à m sd. t r a m nhùdc, dau dàu...) do càc nhàn tò'Stress gay ra. Càc chuyén già tàm thàn. cac nhà tri liéu tàm ly déu cho r à n g t h u giàn làm giàm chuyén hoa ed bàn, tiét kiem nang lUdiig, khièn màu ve tini de hdn và nhiéu hdn. Thir giàn giùp t à p t r u n g tu tuòng. ùc che vò nào. ngàt bò nhùng kich thich ben ngoài giùp tinh t h a n het càng thàng. iòm chu dUdc giac quan và cani giàc. Thu giàn giùp dàp tàt dàn nhùng phàn xa dùdc diéu kién hoà có hai cho ed thè. Thùc h à n h t h ù giàn có le dà xuàt hièn d Phùdng Dòng cach n a y vài iighìn nani di hén vói phep luyèn khi còng. thién. vóga. Tuy nhién vói tù càch là mot ky t h u a t cO bàn cùa tri hèu tàm ly. dùdc càc nhà tri liéu sù dung mot cach eò bài bàn trong diéu tri t à m b é n h ly thi chi mói tòn tai vài chue n à m nay. 115
Hièn tai eó nhiéu ky thuàt tliU giàn khàc nhau dUOc dùng trong tri liéu tàm ly. Tuy nhién càc ky thuat này chù yéu dUde phàt trién tù hai phudng phàp; Thu giàn dòng, càng - chùng ed (Progressive Musele Relaxation) do Edmund Jacobson (1938), mot bàc sy tàm t h à n ngUÒi My de xUóng hoàc thU giàn tình - dUa vào tuòng tUdng (Autogenies; imagery based relaxation) do Johannes Schultz (1932), mot bàc sy tàm thàn ngifdi Due de xuàt. 1. Phu'ofng p h à p t h i i giàn d o n g , c à n g - c h ù n g ed PhUdng phàp thu giàn dòng cùa Jaebson con goi là phUdng phap thu giàn càng-chùng ed. Phitdng phàp này dUa trén già thuyè't eho ràng càng và giàn mém ed có lién quan dén cac pha hUng phan và ùc che cùa he thàn kmh giao càm và doi giao càm. ràng mot ca nhàn khòng the cùng mot lue vùa càng vùa tlià long mot nhóm ed nào dò. Klii ed the ò trang thai bi kich dòng. bi de doa. sd hai, giàn dù hoàc phàn khich. thi bè thàn kmh giao càm tu tàng cUÒng khà nàng boat dòng. dUa có the vào trang thai "bao dòng". san sàng dap ùng. Lue này màu tù khu trung tàm dUde huy dòng de cung càp nàng lUdng cho càc nhóm ed, nhip tini tàng, huyét àp tàng, trUdng htc ed tàng dang kè, nhip thd tàng, mó bòi tièt ra nhiéu hdn. Tuy nhién, boat dòng cùa pha giao càm ngày càng phu thuòc dàng ke vào kiéu stress. Thùdng thi mot nhóm (hoàc nhiéu nhóm) ed nào dò sé tàng trùdng lite. Sù càng cùng này phu thuòc vào moi tùdng tàc giùa nhàn to gay stress va sù trai nghièm. cach thùc mot cà nhàn doi phó vói stress (chàng han dòi VÓI nguòi này càng ed d lùng, vói ngùòi khàc càng ed 0 eò hoàc d tran). Sue càng thay dòì tÙ nhe dén nàng tuy thuòc vào mùc dò nghiém trong cùa tàc nhàn gay stress. 116 *
NgUdc lai, khi ta d vào trang thai yèn làng. tình tàm, tàm t r a n g bài long hoàc ngù, thi he t h à n kinh dòì giao càm dUde kiém soàt. Nhip tini giani, huyét àp giàm xuóng mùc buih thuòng, nhip thd chàm lai và de hdn, mau trò ve khu trung tàm cua ed thè de lày dinh duòng, trao dòi nàng lUdng. TrUdng lite ed giam dàng ké, moi ngùòi có càm giàc nàng d ed hoàc ed dUde thà long. Day là qua trình xày ditng và khòi phue. H o a t dòng cùa càc qua trình oriao càm và dòi giao càm dó'i lap n h a u , ve m à t ed che, hai he thò'ng này có khà nàng han che làn n h a u . Klii mot bè thò'ng tàng cUÒng boat dòng thi làp tue he thòng kia giani boat dòng. Cà hai bè thò'ng này khòng the boat dòng tòi da d cùng mot tliòi dièm. Do vày khòng thè vùa càng trUdng lite mot nhóm ed lai vùa chùng nhóm ed dò tai cùng mot tliòi dièm. Jacobson n h à n ra dièu này và tuyén bò ràng ta có thè kiém .soàt trite tiép sù càn bang d he thàn kinh tu diéu chinh. Diéu n à y thàch thùc ly thuyèt khoa hoc hién có. khi nhiéu nhà khoa hoc elio ràng he thàn kinh tit diéu chinh kiém soat gàn n h u t o à n bò càc chùc nàng song con cùa ed thè (vi du; kiém soàt nhip tim. nhip thd, thàn nhiét....) là he thò'ng tù chù. Vi theo ho càc qua trình này vàn tiep dién cà khi ngxx và thùc, và ve màt hình thùc thi logie này ditdc chàp nhàn. Nhitng thitc chat thi khòng phài hoàn toàn n h ù vày. Bang chùng là cac nhà thitc h à n h thién, yoga eó thè ha nhip tim, ha thàp nhiét dò ed thè, eó the t h a y dòi song nào, chùng tò ho cò nàng htc tò't, kiém soàt trite tiep boat dòng cùa he thàn kinh tù chù, màc dù ed che giài thich v à n cinta t h a t rò ràng. Van de càn dùdc làm sàng tò là. cài gì nén dUde làm vói ly t h u y è t ve he t h à n kinh khòng chù dinh. Nliùng còng t r m h nghién cùu sau dò dà khàng dinh ràng nhi/ng dàp l'/ng cua ed 117
the (thuóe SI/ kiem soàt cùa he thàn kinh klióng tù chù) có thè di/de kiém soàt, diéu khien mot càch có chù dinh. Trong nhùng nghién cùu cùa mình. Jacobson dà thành còng dàt 2 pha càng - chùng Cd vào mot ehUdng t r m h huàn luyèn thU giàn. NhU vay theo Jacobson, thi/giàn là mot phi/dng pliap hanh vi có chu tàm nhóm kiém soàt va thay doi mói quan he giùa 2 pha hi/ng phàn và i/c che cùa he thàn kinìi ti/chu. Trong còng trình nghién cùu cùa mình. Sjnitli (1988) khàng dinh có 3 qua t r m h nhan thùc hén quan dén luyen tap thu giàn: 1. Top trung: Nàng htc duy trì chù y vào mot kich thich don nhàt trong mot khoàng thdi gian nhàt dinh. 2. Thu dòng: Nàng htc dùng cac boat dòng có muc dich. thói quen phàn tich de dUa co the vào trang tbai tnih làng trong mot khoàng tildi gian nhàt dmh. 3. Ihii cam: Nang lite chàp nhan và chiù dUng nhùng trai ^ y ^ nsihièm gay khó chiù hoàc khóug ì)iet chàc chàn. Viéc hoc ky thuàt thu giàn doi bòi pliài co nhùng diéu kién nhat djnh. Truóc hét doi lioi phài thay dòì càu true nhan thùc bàlio- nhiéu cach. Vi du nhan thùc eho ràng; Can phài trd thànii mot ngUdi co già tri. có ich cho già dình xà hòi. cach nghì này bòi thùc chu the phài boat dong hén tue. kiém tién. tham già vào cac boat dòng xà boi. Kliong boat dòng coi nhu la khòng dàc dung. tham chi bi coi là luòi bièng. Nhùng ai theo cach nhni này dà tù thòì phóng già tri cua nhùng hoat dòng trite tiép dàn dén vièc dat muc dich ma danh già thap hoàc phot Id nhùng boat dòng gian tièp nhU tình tam de khòi phue nàng litdng. khai trien tri sang tao. Nhùng ai dà thuc hành thir giàn indi thày rò già tri cua cac qua trình tap trung thu dong và tù càm nhàn có già tri nhif ^l^e nào dòì vói viéc phue bòi chùc nàng hoat dòng 118
cùa bé t h a n kinh. Cùng co kbòng it nguOi khòng tin vào tinh hièu qua cùa viéc luyèn tap t h u giàn hoàc khòng dù kién tri de lliUc h à n h ky t h u a t bang ngày, Thitc h à n h thit giàn giùp chùng ta ró nàng lite kiém soàt cac t r a n g thài xùc càm, nhò dò có the ditdng dàu có biéu qua vói càc rói nhièu t a m ly. Mot nguòi thuc bành thu giàn thitdng xuvén có thè bièt và phàn biét dttdc su khac nhau gitìa tnang thai t h u giàn và trang thài càng thàng cà d góc dò nhàn thùc lan goc dò càm nhàn. Nhùng càu trùc nhàn thùc sai lèch ditdc n h à n thùc lai, dUde diéu chnih. Mot loat nhùng mém tm ve bàn t h à n . ve già tri cùa tinh chù dòng dòi lap vói tinh tini dòng cùng t h a v dói. Ky thuàt thu giàn hai pha càng và chùng ed là mot ky thuàt de tliUc h à n h . khòng dòi bòi cao nhu cac ky thuàt thién, tinh khi còng. Diéu kién de tàp luyén: - Ndi tàp phài thòng thoàng, tàch bièt khòi càc kich thich gay màt tàp trung chù y. - Kliòng de cliuòng dièn thoai ò ehó tàp. - PGiòiig bàt tivi, bang cassette, dai. - Kién tri tàp 2-3 làn /ngày. moi làn 30-40 phùt. - Neu muòìi, ta cò thè md nhac nhe lue tàp. Tao mot tàm trang thich hcrp cho viéc tap luyén: - Duy tri SI/ chu y thu dòng: Hoc thù giàn dòi hòi ta phài càn bang giùa chù y và im làng. Chù y thu dòng là càn thiet de hoc càch n h a n biet khi nào sù càng thàng dang có màt. Bòi vi 119
càng tritdng \xlc có là he thòìig "dén dò" cùa ed thè', bào dóng cho chùng ta biet ràng stress dang có mat. - Khóng co gang làm cho thi/ giàn nhanh xày ra: Thù giàn khòng giong nhù chay, chay nhanh de mau dén dich. NgUdc lai, t h u giàn là mot ky t h u à t dòi hòi sù tinh te dat dUde bang yèn lang, tinh tàm. Ta khòng nén che ngù bang ép buòc, dùng sùc manh cùa y chi. - Khóng vói và: ThU giàn khòng giong nhU cac thao tàc còng vièc, làm n h a n h de som két thùe de nghi ngdi. Luyén tàp thù giàn dòi bòi sU thù thà. thành thdi giòìig nhU nàm trén bài bièn, trén boong tàu nghe tiéng song vò. nhin nhùng con bài àu dùa gidn... - Ti/ nhàn biét, ti/ quan sàt: Trong nhùng tuàn dàu tién thitc hành thU giàn, ta hày Uu tién cho sU nhàn bièt sù khac nhau giùa 2 trang thai càng và thà long ed Tàp trung vào sU nhàn biét. quan sat noi tàm. diéu này giùp ta phat trién tmh nhay càm dòì vói nhùng dàu hiéu càng thàng. - Khóng lo làng sd hai khi bàt gap càc càm giàc la: Klu thitc hành thu giàn. d mot so ngUÒi eó the xuàt hièn càm giac nhU màt kiém soat. lo làng hoàc ào giac. Nhin ehung nhùng ào giàc này qua nhanh, khi ngUÒi thitc hành dUde cành bao tritóc và bàn thàn ho trai nghièm nhùng cai Idi cùa phUdng phap thu giàn. Ho có the de dàng thoàt ra khòi qua trình thU giàn, dùng cac càm giac la lai. bang cach chù dòng "rùng mình" hoàc bam manh vào dàu ngón chàn cài. Qua trình thu giàn: - Cac bài tàp thu giàn dién ra xung quanh vièc tàp luyèn càng - chùng 16 nhóm ed sau: 120
1. C à n h tay phài 9. Nhóm ed vùng ngitc 2. C à n h tay trai 10. Nhóm ed vùng da day. bung 3. Bàn tay phài 11. Nhóm ed lung 4. Bàn tay trai 12. Nlióm ed mòng 5. Cd vai: vai phài. vai trai 13. Dui phài 6. Cd cò 14. Dui trai 7. Cd t r a n , màt, da dàu 15. Chàn và eò chàn phài 8. Nhóm ed miéng. ràng. ludi 16. Chàn và eò chàn trai Ngitòi tap có thè t h u giàn 16 nhóm ed theo trình tit, tàp tìt canh tay dèn chàn hoàc chon mot iilióni ed bàt ky tàp tritóe cùng ditdc. Tliòi gian càng-chùng cùa 1 nhóm ed khoàng 30 giày (10 giày càng ed 20 giày trùng ed) làp lai khoàng 3 làn vói 1 nhóm Cd. Mói buoi t à p kéo dai 30-60 phùt. Ngùdi tap nèn tù theo dòi, quan sàt nhùng phàn ùng càng t h à n g cua ed thè khòng ehi trong khi tàp ma ca khi khòng tàp, ghi vào mot euòìi so ubò nhùng dàìi hiéu nliU: Càng ed xày ra khi nào, kéo dai bao làu, t m h huòng gay stress, nhùng iigUdi co hén quan Thói quen này giùp ngitòi tàp nhay cani vói càc tàc n h à n ben trong, ben ngoài gay stress. - Có thè giàm 16 nhóm ed xuóng con 8 nhóm. ròi 4 nhóm: Sau khi quen vói viéc t h ù giàn 16 nhóm ed. ngùòi tàp có thè cùng mot hic t h ù giàn nhiéu nhóm ed; 16 nhóm ed ditdc phói hdp lai chi còli 8 nhóm ròi 4 nhóm: Thi/giàn vài 8 nhóm ed: 1. Hai cành tay 5. Ngùc, da day. bung 2. Hai bàn tay 6. Lùng, mòng 3. Vai, co 7. Dui 4. Tran, vùng dàu 8. Chàn 121
Thi/giàn vói 4 nhóm ed: •^' '. ' ]. Canh tay. bàn tay 2. Vai. co. dàu 3. Ngitc. da day. lUng. mòng 4, Dui. chàn IJoc càch phan hiet càc mùc dà càng - chùng co: NgUÒi tap khi dà quen vói thU giàn. biét dildc su khac nhau giùa 2 pha càng-chuiig cO. ho dUOc yeu cau giàm cUong do càng cùng khi thùc hanh càng ed nhUng van giù nguyen tliOi gian. giù nguyen chu ky càng-chung co. De giùp cho ngiloi tap de nhàn biét. ho duoc yéu càu tUÒng tUdng ra mot thang do gòm 100 diém. mùc do càng thàng - cang trUdng lUc co cao nhat là 100 diém. Ngaòi tap hày tUdng tUung nule cang ed cùa mmh lue dàu là 90-100 diém. sau do giàm xuóng 75 diem ròi 50 diem va cuoi cùng giàm xuóng chi con 25 diém. Có' gang tUdng tUdng ra mùc càng ed chi con có 25% so vói lue dàu. Miie dich cua viee giàm cuòng do cùa pha càng cùng là de tàng mùc do nhay càm eòa ed the. do do co the càm nhan dUdc sU càng thàng bàt ky khi nào no vùa có mat và bat ky d dau khi no vua xày ra. Cadi luyen tap này tàng kha nang càm nhan dUdc nhùng càng thàng tmh te nhàt. dòng thdi sé giup cho ta co nàng htc dUa ed thè vào trang thai thu giàn hoàn toàn mot cach nhanh nhàt. Tóm lai phKdng phap thù giàn dòng bao gom 5 giai doan sau; 1 Thu giàn làn lUdt 16 nhóm ed. 2. Giani tù 16 nhom ed xuóng con 8 nhóm ed qua 1-2 tuan tap luyèn. khi ban có the thU giàn nhanh và sàu nhu trUde do. 122
3. Giàm mite do càng ed co chu y xuóng con 75% mùc ban dàu. 4. Giam t ù 8 nhom ed xuóng con 4 nhóm ed sau 1-2 tuàn tàp luyén. 5. Giàm mùc dò cang ed chù y xiió'ng con 50% mite ban dau. 6. Giàm mùc dò càng ed cìiù y xiKÓng con 25% mùc ban dàu. - T h u giàn két bop vói thò sàu quan tifòng (dung tam y de tuòng tUgng) bang idi. Hàu hét cac nhà tri héu hudiig dàn cac bài tap tjut giàn déu sù dung sù q u a n tuòng bang Idi. Vi du thd ra thi noi "thu giàn". •'buong long". Sù dung loi de quan tuòng thu giàn con goi k\ su nià hoa tàm thi/c, mot phàn xa co diéu kién nhàm tao ra mot dap ìnig tù dòng. Thu giàn là dap (ing ma chung ta muóìi kiém soat. tit này khi ta nhu thàm. là mot tin hiéu gay ra mot dap ìtiig ciia Cd thè - cac ed buòng long, thu giàn. Tre em t ù 6 tuoi trd lén có the tàp thu giàn dòng dUoc, tuy nhién bae sy tri liéu càn bièì cadi "che bièn" cac dòng tac thành cac trò chdi. thi dàu; thi uóii déo, tap di cau thang bang, tap dùng mot chàn. tap chiù qua "óìig cóìig",.. 2. Thif giàn tình di/a vào tiròng titc/ng PhUdiig p h a p tri liéu này n h a n m a n h den tuòng tUdiig vò tu àm thi (suggestions). giòng nhit phùdng pliap thién cùa A Dòng. Kln tliit giàn, ngitòi tàp dóng thdi quan titòng nhùng cành nhu dao elidi trén bài bien thanli bùili lue sang som màt tròi moc hoàc nghe tiéng song vò nhe nhe, hoàc tiéng kéu cùa dàn chim bài àu. Cùng có thè quan tùdng dang d trén mot mòm nùi cao phóng t à m m à t vào khoàng khóng luyèt dep. ménh mòng ròng 123
lón phia truóc. trong khi nghe tiéng gió thi thàm qua nhùng hàng cày. Cùng cò the tUdng tUdiig ra mot khuòii màt cùa bau bé, nguòi t h à n hoàc ngUÒi yèn... Tàt cà càc ky t h u à t tUdng tUdng dèu nhàm kiém .soàt tam tri và ed the. ThU giàn sàu bang quàn tUdng có thè sinh ra song Alpha, mot loai song nào có bude song thàp (12 dén 14 H,). Loai song Alpha này thuòng xuyén xuàt hièn khi ta vita ngù hoàc sàp tinh giàc. Theo Joe Kamiya. ngitòi di tièn phong trong hnh vite nghién cùu song nào qua pbitong phàp mach phàn boi sinh hoc (biofeedback) dà chi ra ràng mot ngUÒi cò thè hoc càch kiém soat nlnp Alpha bang phitdng phap thU giàn tình qua thòng tm phàn bòi sinh hoc. Liéu phàp thu giàn tình là mot phitOng phap kiém soat stress có hièu qua do mot bae ,sy tàm thàn ngUÒi Due - Johannes Schultz de xUÓng (1932). Theo Schultz và cac cong sU. thu giàn tinh là phUdng phap luyén tàp nhàm dat tói sU eàn bang tàm smh ly ben trong cùa cO the. bang phUdiig phap này. ngUdi tap co the dat dén ngUdng cùa cùa sù vò thùc. Kliac vói ky thuàt thvf giàn dòng nhàm nhan ra sù khac nhau giùa trang thai càng ed và thà long ed. nuie tiéu cùa thU giàn tnih là phat trien mot mò'i lién he gii~/a mot y nghì thòng qua ti/dng ti/dng ^'à (^i^^ f^^'^K^ ^^'"'^ ^^^' ^'"^ ^''^'"^ ^^^""^ thi/giàn mong muón Trong lue thu giàn tình tàp chung chù y vào tu thè cùa ed the. tUdiig tUdng (tif am tin). trang thài tàm thàn mong muón. thi toàn bò Cd the dùde dua vào trang thai yèn làng thu dòng. Chuan hi càc diéu kién cho viec luyén tap thu giàn tình Luyén tàp thu giàn tình dòi bòi eó sù tàp trung tàm tri cao cùa ngùòi tàp: 124
1. T u à n t h ù n h ù n g ehi dàn. cò dòng ed tàp luyèn. 2. Có khà n à n g duy trì su tu kiém soàt. t u huóng dàn. 3. Biét sù ditng và duy tri dùng tu the cd the khi tàp, 4. Giàm cac kich thich ben ngoài và tàp trung có chù dinh vào t r a n g thai tàm thàn. the chat ben troncr 5. Sù dung cach tiép càn déu déu. làp di làp lai vói cac càm giàc khàc nhau. 6. Tap t r u n g vào cac qua trhih thitc thè de y thùc dinh hitóng vào bèli trong. Mòi nguòi hoc càch t h u giàn tình phài dxióc chuàn bi san s à n g chàp n h à n t r a n g thài tnih thùc. thay the trang thai tam t h à n hièn tai. Biè't duy tri su tàp trung thu dòng trong luyèn t à p là r a t quan trong eho viéc luyén tàp thành còng phitdng p h a p t h ù giàn tình. Trong khi tàp có thè x u à t hièn cac càm giac la. Klii càm giàc ngoai lai xày ra, khóng co' gang chóng dò ma de cac càm giàc này tu qua nhit là mot phàn cùa qua trhih luyén t à p trai nghiém cùa su tièn bò. Càc kién cirihé khi tàp thu gidn tình: Tàp t h u giàn tình eó thè chon cac tu t h è nàm. ngoi hoàc dùng. Tù t h è n à m luiig ap sàt san nhà. dàu ké góì mòng. hai tay dàt xuòi s à t ben hòng, khòng nàm trén giitòng tàp de tranh càm giàc ngù gàt khi tàp. Tu t h è ngói trén ghè có tua hoàc khòng t u a htng n h u n g dàu, có, lung phài là mot duòng thàng vuòng góc vói m à t ghè. tay thà long tù nhién trén dui, tò't n h à t nén ngói vói tu t h è kièt già (phat ngói toà sen) hoàc bàn kié't già. Càc hai cor bàn luyén tàp thu giàn tình: 1. Cành tay và chàn nàng: Chon mot tU t h è thoài mài nhà't. n à m , ngói hoac dùng, n h à m m à t titdng titdng cành tay và chàn 125
nang. Tap trung dàu tién vào canh tay thuan nhàc thàm: "Tay phài nàng lén". làm 3-6 làn. mói làn 30-60 giày, Kbi két thùc làc vai hoàc lac dàu. day chinh là sU xà bò toàn thàn de ra khoi trang thài dò dàn. ròi tù tù md màt. Sau dò dói tav trai, lap lai (}ua trình này, Chuyén qua chàn phai mi chan trai cùng làm nhu vay, Cuòì cùng thU giàn vói cà 2 tay. cà 2 chàn dung cac màt léiih sau: "Cà 2 tay tòi nàng lén" "Cà 2 chan tói nàng leu" "Cà chàn làn tay tòi déu nàng lén" 2, Cành toy và chàn àm: Trong giai doan này cùa bài tap thu giàn tmh. ngUdi tap càn tap trung vào cam giac nóng àm. ròi tuòng tUdng càm giac nóng àm tù tù lan khàp cd thè. qua trmh t.ap cung bàt dàu tu' tay thuàn iihu sau; 'Tay phài tòi àm lèn" "Toy trai tòi àm lèn" "Chan phài tói àm lén" "Chàn trai tòi àm lén" "Cà bai tay tòi àm lèn" "Cà hai chan tòi àm lèn" "Cà hai tay và hai chan tòt àm lén" Nc^Udi tap có thè tùdng tùdng cành dang nàm phdi mhib trén bài bién dùói anh nàng àm cùa màt trdi hoac dang nam trong bón nùóc àm, va, tùng bài tàp. nguòi tàp phài kien tri thu gian. tUdng tUdug den tàn khi tra, ngh,c,n ,U de ch,u thoai ,na, cua nhiMg ad,n g.ar nóng à,n. nàng. Sau mèi pha tuàng tuong nén sU dung 1 oa
ky t h u à t "xà bò"' (tàp trung vao lidi thò. diéu boa ho bàp. hoàc kéo dai hdi thd. hoàc thoat khòi cac càm giac te nàng bang xoa xat...) tritóc khi bàt dàu pha mói. Gia.i doan luvéii tap nàv kéo dai khoàng 3 - 4 tuan. MÓi ngày tàp 2- 4 làn. mòi làn kéo dai tù 10 - 40 phùt. 3. Càm giàc nong va dm d vung tim: Giai doan này. càc bài tàp luyen càm giac nàng. nóng, àm dude tap trung vào vung tim; "Nhip dàp tim tòt chàm déu" "Tim tòi nàng và àm" "Càm giàc nàng và àìn lan toà khàp vxing tim". Nguòi t a p co the dàt tay mình lèn vùng tim de càm nhàn n h ù n g thay doi dang xày ra. Cùng giòng nhu cac giai doan tritóc nguòi tap thuòng xuyén sù dung phép xà giùa cac làn tàp. sau khi két thùe mot pha. mot giai doan cùa bài tàp. 4. Quàn ti/d?ig hdi thd, diéu hoa ho hàp: Giai doan này tap t r u n g vào hdi thd. diéu hoà ho hap. Dieu hoà ho hap co anh hitdng dang ké den qua t r m h thih tàm. làm "saeh' bo nào Rat nhiéu ngitòi dà sù dtmg bài tàp này n h u là phUdng tién de tàng cuòng t h u giàn Cd. dmh tàm, t h a n h loc càm xùc, loai bò n b ù n ^ y nghì vàn vd trong dàu. Qua trình này bàt dàu n h u sau: chon mot tu t h è thich hdp. thoài mài, giàn mém tat cà càc ed. sau dò tap trung vào hdi thd. càm nhan: "Tòi bièt tòi dang thd" • "Hdi thd cùa tòi t h à t binh thàn, thu giàn". 5. Cdfn giàc àm vùng bung, dàc biét vùng tùng màt trdi (vùng ùc, giùa ngi/c và bung): Trong giai doan này. ngUÒi tàp 127
t càn tàp trung IhU giàn khoàng b.ng. dac biét vùng tUu^ig vi, b , n g trén (du6i tini, trén d , day), càm giàc vùng nay ani leu. "Vùng ùc cùa tòi àm lèn" "Vùng bung trén cùa tói àm lén". D,&, , » . . . " » « M * « • " » ' 1« » ° ' * " « » • »"' • " " " ' " • ' hdn và làm giim truòng lue Cd. _ fi Ca,n g,àc ,nàt lanh vùng tran: Già. doan cuoi cung uà fi. Ca,n giac , ^^^^^ Chgn cac bài tàp IhU gian tmh a tap trung 1 ^^^, ^ mot tu thè thoài mai, tha long tat ca cac cd. lènh; "Vùng tran cùa tòi màt lanh" "Càm giàc màt lanh lan khàp vùng tran" „..^:rr;s:gr:L.àcàm.^^ 1 1 ' iX.M aiàn di dòi vói quàn tUdng cam C.ulg..aido,nnà..kéodài.O-^^^^^^^^^^^^^ Dòì v6i mpt so bài t . p tren ^^^^c^m giac nàng, am Kiyén. ban co thè kh5iig can. . * . "
càc bài tàp này là nàm bàt và luu giù càc hình ành tuòiig tUdiig dù dai de eó ditde nhùng ành hitdng eò hièu qua lén boat dòng cùa he thàn kinh tit chù khòi phue, tàng cUÒng hoàc kiém che mot chùc nàng nào dò. 7. Bài tàp thu giàn tuòng tumig nhin vào tran: Trùóc hét ta chon eho inìnli mot tù thè thoai mài (eó thè nàm, dùng hoàc ngói), thà long tàt cà càc cd, sau dò xoay càu màt, tàp trung iihui vào tran rói diém nhin dùdc chuyén sàu vào trong, ra phia sau dàu. Tàp trung nhm vào tran rói phia sau dàu (dòì dién vói vùng tran), trong trang thài toàn thàn thù giàn thuòng làm thay dói song nào, song Alpha tàng lén. Bài tàp này cùng làm tàng khà nàng nhàp dmh-dinh tàm, càt bò y Ughi vd vàn àm ành. 2. Bài tàp thu gidn hàng tuàng tumg viri mau sàc: Bài tàp này dòi hòi ngùdi tàp chon cho mmh mot màu ùa thich (vi du màu xanh hoàc màu vàng) và nhàm màt tùdng titdng "nhin thay" màu dò. sau khi dUa ed the vào trang thài thU giàn. nguòi tàp titòng titdng ra màu mình mong muón. màu dò xuat phàt tù mot diém rói lan toà và bao trùm khàp tàm tri. tàp bài này thành còng sé giùp ngUdi tàp có thè bude vào luyén càc bài tàp phùc tap hdn. Càc nhà thùc hành tri liéu bang phUdng phàp này dà phàt hièn ra ràng, eàe màu sàc khàc eó ành liUdng khàc nhau lén tàm tri. Vi du, màu tini, màu dò kich thich càm giàc àm, nóng. NgUdc lai màu xanh là cày, xanh da tròi thuòng gay càm giac lanh. mat. Màu dò kich thich sU tuàn hoàn màu eò hièu qua chùa càc chùng benh thièu màu và té lièt, ngoài ra con tàng cuòng su thèm àn cho benh nhàn, dÓng thdi có the hói phue 129
huyét àp trd lai b m h thuòng vói ngùòi bi huyèt àp thàp. Màu da cam có the làm cho nhùng ngUÒi bi suy nhùdc t h à n kinh phàn chàn lén, cò the chùa càc bènh ve phói, hong và ty. Màu vàng cò the chùa eàe chùng dau càc ebùm day thàn kinh cd da và thai ditdiig. Màu sàc có thè làm thay dòi tàm trang. eó thè chuyén tù t r a n g thài xùc càm uy mi, tram càm sang trang thài phàn khdi vui ve hoac tù trang thài càng thàng sang trang thài thU giàn. Do vày thu giàn vói màu sàc làm din sù càng thàng. phue hòi sue làm viec cùa nào và có the chùa càc càn bènh khó ngù. khó kiém soàt tàm tri. Tuy nhién ành hùdng cùa màu sàc lén càc trang thài t à m t h à n cùa nào phu thuoc vào nàng lite tUdng tUdng-dinh tàlli cùa tùng cà nhàn. •"' Càc nhà tbue hành tri héu dà thành còng trong vièc huàn luvén mot so bài tàp tUdng tUdng màu sàc sau day elio nhùng ngUÒi bi cac stress làm elio tàm tri lue nào cùng càng thàng, dàu nàng u dàc, dau cd thè hoàc màt khà nàng tàp trung chù y. Bài tàp quàn ti/dng màu ti/dngphàn: NgUdi tàp tuòng tUdng dang nhm thày nhùng dàm mày màu sàng tràng trén nén tròi xanh. Sau dò nhùng dam mày màu sang này ehuyén dòng thay dòì bmh dang. lue thu nhò, lue phóng to ra, bao trùm khàp cd the, rÓi thay doi khoàng càch lue gàn. lue xa. Muc dich cùa phitdng phàp này là tàp cho nào cò khà nàng tàp trung. có khà nàng giài phóng nhùng hmh ành tùdng tùdng nhàm thanh loc eàe trang thai tàm thàn bàt dinh, nhùng àm ành "khòng mòi ma dén". Bài tàp nhin màu-lién ti/dng: Ngùòi tàp chon cho mmh mot tu t h è ngói thu giàn, tàp trung n h m vào mot tò giay màu dat trUÓe màt khoàng 1-2 phùt, 130
ròi tù tù nhàm màt de elio dàu óe mình suy nghl ve màu sàc dò, lién tuòng dén cài gì dò có lién quan dén màu trUóc màt. Vi du ta chon màu xanh nUóc bién thi hày nghì dén màt bién xanh. Khi dòng ky ùc hién ve, ta hày tù tù dàm chìm trong nò mot càch nhe nhàng, tùdng chùng nhù ta dang lan sàu trong dòng nude xanh màt dò. Bài tàp này giùp thanh loc nhùng xùc càm tiéu cùc (buon chàn. lo àu, thàt vong), khòi phue nàng lUdiig tàm thàn (dudiig thàn khi), giài toà nliUiig kim nén vò thùc, càn bang boat dong cùa he thàn kinh tinte vàt. Bài tgp quàn ti/dng càc dò vàt: Ngùdi tàp chon mot do vàt de quàn tUdng tUdng phàn vói khoàng tròìig màu den. Nén chon nhùng vàt cò hmh khòi tùdng dòì ddn giàn, vi du 1 bmh hoa hoàc 1 hình biéu tùdng àm dUdng hoàc 1 bue tifdng. Tàp trung nhin vào vàt the dò trong trang thài toàn thàn thU giàn sau dò nhàm màt de dàu óe tàp trung quàn tuòng hình kliòì dò tàng khà nàng tàp trung loai bò càc kich thich gay stress. Bài tàp này cùng giùp khòi phue và phàt trién khà nàng dinh tàm, tàp trung chù y và khà nàng tri giàc hình ành. ,?. Chuyén tàm vào nhùng y nghìtrùii tumg: Bài tàp này dòi hòi ta tàp trung tàm tri vào mot khài nièm hoàc y tuòng trùu tùdng nào dò, chàng han tmh yèn, sU thàt hoàc tu do. Muc dich cùa bài tàp này là dat dxióc mot hình tùdng tinh thàn ve mot y titòng và ehuyén nò vào mot biéu tUdng cu thè, bang càch này. ngUÒi tàp hoc dùdc càch ngàt bo nhùng y nghl vàn vd, dinh tàm de khai trién tue giàc. 4. Chuyén tàtn vào mot trang thài xùc cdm dang thùc tinh Bài tap tóng hdp này dòi hòi ta tap trung vào mot cành tUdng nào dò de thùc tmh mot trang thài xùc càm. Vi du ngùòi 131
tàp tuòng tUdng mhih dang dùng trén mot ngon nùi phóng tàm màt vào khoàng khòng bao la de thùe tinh càc trang thai xùc càm de chiù, sàng khoài, bài long, sU me ly. Mite dich cùa bài tàp này là k h à m phà càc pha chuyén dich giùa càc trang thài xùc càm dang thùc tmh mot càch vò thùe, dua chùng vào trang thài cò y thùc nhàm kiém soàt chùng. Càc nhà tri lièti dà phat hièn ra khà nàng khàc che làn nhau cùa càc trang thai xùc càm. vi du tao xùc càm sd bài eó thè khàc che sù giàn dù. thinh nò hoàc vui mìtng. phàn khich có thè xua duòi ditde tram càm.... Tóm lai cac bài tàp thit giàn bang tUÒng tUdng cung càp nhùng phùdng tièn tù nhan bièt, tù diéu ehuih, tu hoc càch kiém soat xùc càm và kiém soat càc trang thai bàt òn cùa ed the. Thòng qua khà nàng thU giàn quan tuòng dat dUde sù eàn bang cùa bè giao càm và phó giao càm. Tuy nhién nhùng bài tap thù giàn tình chi thich hdp vói tré lón (trén 10 tuoi), bae sy tri héu cùng phài bièt "càt may" elio phù hdp vói tìtng ca nhàn, niói làn tàp khòng nén kéo dai qua 20 phùt và phài cành bao trUÓc cac càm giac la co the co de ngitòi tap khòng bi iigOp. . Liéu phàp tho - tình cóng difòng sinh Luyèn thò dùdc xem là phùdng phap co xUa nhàt dùOc ngUÒi A Dòng thitdng dung de loai bò tap mém, thanh loc tàm tri, dUdng smh chùa bènh. Và day cùng là phUdng phap loai bò cac ròì nhiéu tàm thè rat có hiéu qua. Luyén thò bung - tình còng duòng smh co nhùng yéu càu ed bàn sau: . Thu giàn toàn thàn: Chon mot tU t h è thàt thoài mai (dÙng. ngói hoàc nàm) màt nhàm. mièng ngàm. lung thàng. bung long, yèn làng tuyèt dòì. kbòng vong dòng. 132
- Kiem soàt hoi ihà: Thd ém nhe, thoài mai chù yèn bang cd b o à n h , thd dèu tu nbien nhu dòng nitóe ém tròi. Có thè chon mot trong ba cach thd: thò 2 thi gom hit vào và tho ra: thò 3 thi gòm h ù vào, nén lidi (ngìuig thò) và thò ra: thd 4 thi gÓm hit vào. n é n hdi, thò ra và iigUng thd. Bàt dàu luyén thò thuòng tàp thd 2 thi và 3 thi, khi dà t h u à n thue mói luyén thd 4 thi. - Top trung quàn tm'mg: Là diéu khiéii hdi thd de tu khi vào mot buvét. mot ed quan hoàc mot vùng cùa cd thè nhàm tàp t r u n g kiém soàt càm giac tai vùng dò (càm giàc té. àm. nàng, càng tue, lan toà...). Ba yéu càu trén có quan he màt thiét vói nhau theo kiéu n h à n qua: có tàp trung tit tuòng nidi kiém soat ditde hdi thd. có t h u giàn yèn làng mói thd dttdc ém nhe. có yèn làng mói tàp t r u n g dxtóQ tu ixióng, cò thd èni nhe mói thu giàn thàt sU. Tàc d u n g cùa phitdng phap luyèn thd cùng nhàm kiém .soat sù càn b a n g boat dòng cùa bé thàn kinh thitc vàt. Luyc}n thd 2 t h i Phép luyèn thd này gàn vói phép thd tu nhién chi góm 2 thi hit vào và thd ra, nliUiig diém khàc cd bàn vdi càch thd thòng thu'òng là t/id bang bung, tàp trung quàn ti/dng kiém soàt hdi thd. Muc dich là chù tàm vào qua trình thd. thanh loc càm xùc và y nghì. Dòng thdi luyén thò sàu. déu. chàm de thanh loc n h i é t dòc trong bé phé, vi và dita khi thitòng. chàn nhiét xuóng ditdc tòi Dan dièn (vùng bung - duói ròn). - Càch tàp: Chon mot tu thè thich hdp thoài mai (dùng. nàm. ngói dèu dùdc) thà long tat cà càc ed. bé ngù quan, diéu hoà bò hàp. Oli dinh nhip tim. tàp trung theo duòng thd, tù tù hit sàu vào b u n g duói (Dan dién) sau dò t ù tù thò ra bang mièng. 133