Tán sỏi ngoài cơ thể (eswl) sỏi niệu quản đoạn trên: kinh nghiệm qua 110 trường hợp tại bệnh viện Bình Dân (11/ 2000 ĐẾN 10/ 2001)

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> 38 TAÙN SOÛI NGOAØI CÔ THEÅ (ESWL) SOÛI NIEÄU QUAÛN ÑOAÏN TREÂN: KINH<br /> NGHIEÄM QUA 110 TRÖÔØNG HÔÏP TAÏI BEÄNH VIEÄN BÌNH DAÂN (11/ 2000<br /> ÑEÁN 10/ 2001)<br /> Nguyeãn Phuùc Caåm Hoaøng<br /> Nguyeãn Thaønh Taâm<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1<br /> <br /> - Vuõ Leâ Chuyeân<br /> <br /> - Nguyeãn Tuaán Vinh<br /> <br /> 2<br /> 6<br /> <br /> - Phan Thanh Haûi<br /> <br /> 3<br /> <br /> - Nguyeãn Tieán Ñeä<br /> <br /> 4<br /> <br /> - Leâ Vaên Hieáu Nhaân - Voõ Thò Caåm Haïnh<br /> <br /> TOÙM LÖÔÏC<br /> Muïc tieâu: Trong thôøi gian moät naêm töø ñaàu thaùng 11/ 2000 ñeán cuoái thaùng 10 / 2001 taïi Khoa-Boä moân Nieäu<br /> beänh vieän Bình Daân, söû duïng maùy taùn soûi ngoaøi cô theå Sonolith 3000 hôïp taùc vôùi Trung taâm Chaån ñoaùn Y khoa<br /> thaønh phoá Hoà Chí Minh (Medic), chuùng toâi ñaõ tieán haønh taùn soûi cho 110 tröôøng hôïp saïn nieäu quaûn ñoaïn treân<br /> choïn loïc cho 110 beänh nhaân vôùi keát quaû khaù khaû quan. Baøi nghieân cöùu naøy nhaèm böôùc ñaàu toång keát keát quaû<br /> cuûa 110 tröôøng hôïp naøy.<br /> Tö lieäu vaø phöông phaùp nghieân cöùu: trong thôøi gian treân chuùng toâi ñaõ taùn soûi nieäu quaûn ñoaïn treân cho<br /> 110 beänh nhaân (110 vieân soûi) vôùi tieâu chuaån kích thöôùc soûi töø 5-20mm, soûi moät beân, vò trí töø khuùc noái ñeán<br /> ngang moûm ngang L5, chöùc naêng thaän coøn baûo toàn treân UIV. Caùch thöùc taùn laø taùn taïi choã (in situ) vaø khoâng<br /> laøm thuû thuaät noäi soi tröôùc taùn. Theo doõi beänh nhaân ñònh kyø sau taùn ñeán 3 thaùng baèng sieâu aâm, phim KUB.<br /> Keát quaû: Coù 64 tröôøng hôïp (58,2%) soûi beân traùi vaø 46 tröôøng hôïp (41,8%) soûi beân phaûi. Soûi khuùc noái beå<br /> thaän nieäu quaûn coù 44 tröôøng hôïp (40%), ñoaïn L3-L4 coù 62 tröôøng hôïp (56,4%) vaø ñoaïn L4-L5 coù 4 tröôøng hôïp<br /> (3,6%). Kích thöôùc soûi choïn loïc töø 5-20mm, trung bình 9,95mm. Coù 43 tröôøng hôïp (39,1%) kích thöôùc soûi töø 5 < 10mm, 44 tröôøng hôïp (40%) soûi ≥ 10 – 15mm, vaø 23 tröôøng hôïp (20,9%) soûi ≥ 15mm. Hai möôi chín tröôøng<br /> hôïp (26,4%) soûi caûn quang maïnh, 78 tröôøng hôïp (70,9%) soûi caûn quang trung bình vaø 3 tröôøng hôïp (2,7%) soûi<br /> caûn quang keùm. Trong taát caû caùc tröôøng hôïp chöùc naêng thaän beân coù soûi coøn baûo toàn treân phim nieäu kyù noäi tónh<br /> maïch (UIV) vôùi 26 tröôøng hôïp (23,6%) thaän öù nöôùc nheï, 50 tröôøng hôïp (45,5%) thaän öù nöôùc trung bình vaø 34<br /> tröôøng hôïp (30,9%) thaän öù nöôùc naëngï. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp (107 tröôøng hôïp – 97,3%) chuùng toâi taùn<br /> soûi in situ khoâng laøm thuû thuaät tröôùc taùn, chæ coù 3 tröôøng hôïp (2,7%) coù laøm thuû thuaät tröôùc taùn trong ñoù coù 1<br /> tröôøng hôïp “flush” soûi leân thaän vaø 2 tröôøng hôïp ñaët thoâng JJ vöôït qua soûi. Keát quaû ñieàu trò nhö sau: 67 beänh<br /> nhaân (60,9%) ñöôïc taùn moät laàn, 19 beänh nhaân (17,3%) phaûi taùn hai laàn, 18 beänh nhaân (16,4%) taùn ba laàn, 5<br /> beänh nhaân (4,5%) taùn 4 laàn, 1 beänh nhaân (0,9%) taùn 5 laàn. Soá laàn taùn trung bình laø 1,67 laàn / beänh nhaân. Soá<br /> soác taùn trung bình cho moãi vieân saïn laø 4284 cuù. Keát quaû theo doõi sau ba thaùng coù 64 beänh nhaân (58,2%) keát<br /> quaû toát, 24 beänh nhaân (21,8%) keát quaû khaù vôùi tæ leä beänh nhaân “stone-free” chung laø 80%. Chæ coù 5 tröôøng hôïp<br /> (4,5%) phaûi laøm thuû thuaät sau taùn (keát quaû trung bình)vaø 17 beänh nhaân (15,5%) thaát baïi do soûi khoâng beå.<br /> Keát luaän: Keát quaû naøy – so saùnh vôùi keát quaû cuûa caùc taùc giaû ngoaïi quoác– laø toát ñoái vôùi chuùng toâi trong böôùc ñöôøng coá<br /> gaéng aùp duïng caùc kyõ thuaät môùi ít xaâm laán trong chieán löôïc ñieàu trò beänh soûi nieäu voán raát phoå bieán ôû ngöôøi Vieät nam.<br /> Keát quaû naøy cuûa chuùng toâi coøn noùi leân taùn soûi ngoaøi cô theå ñoái vôùi soûi nieäu quaûn ñoaïn treân - trong nhöõng chæ ñònh cuï<br /> theå - coù theå taùn soûi in situ vaø khoâng caàn phaûi laøm thuû thuaät noäi soi tröôùc taùn.<br /> 1<br /> <br /> Khoa Nieäu B beänh vieän Bình Daân. TP. Hoà Chí Minh<br /> Tröôûng phoøng KHTH beänh vieän Bình Daân. TP. Hoà Chí Minh<br /> 3 Giaùm ñoác trung taâm chaån ñoaùn Y khoa (Medic). TP. Hoà Chí Minh<br /> 4 Tröôûng Phoøng Taùn soûi beänh vieän Bình Daân TP. Hoà Chí Minh<br /> 5 Tröôøng Trung hoïc Y teá tænh Beán Tre.<br /> 6 Khoa Noäi soi beänh vieän Bình Daân. TP. Hoà Chí Minh<br /> 2<br /> <br /> 266<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> ABSTRACT:<br /> EXTRACORPOREAL SHOCK WAVE LITHOTRIPSY (ESWL) FOR UPPER URETERAL<br /> STONES: EXPERIENCE OF 110 CASES AT BINH DAN HOSPITAL (FROM NOVEMBER<br /> 2000 TO OCTOBER 2001)<br /> Nguyen Phuc Cam Hoang, Vu Le Chuyen, Phan Thanh Hai, Nguyen Tien Ñe, Nguyen Thanh Tam,<br /> Nguyen Tuan Vinh, Le Van Hieu Nhan, Vo Thi Cam Hanh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 *<br /> Supplement of No 1 * 2004: 266 – 275<br /> <br /> Objective: From early November 2000 to late October 2001, at the Urologic Department of Binh Dan<br /> hospital, using the Sonolith 3000 machine - in cooperation with Medic center - we performed ESWL for 110<br /> selective cases of upper ureteral stones for 110 patients with optimistic results. This study aims at analyzing the<br /> results of these 110 cases.<br /> Materials and method: we performed ESWL for 110 patients with upper ureteral stone (110 stones) with<br /> stone size 5-20mm, unilateral, locating from the UPJ to the tranverse of L5, renal function preserved on IVU.<br /> We did the in situ ESWL without pre-ESWL manipulations. Patient’s follow-up until 3 months post-ESWL by<br /> sonography and KUB plain films.<br /> Results: There were 64 stones (58.2%) on the left side and 46 (41.8%) on the right side. UPJ stones<br /> account for 44 cases (40%), those at the level of L3-L4 account for 62 cases (56.4%), and those at L4-L5, 4<br /> cases (3.6%). Stone size ranged from 5-20mm with mean stone size of 9.95mm. There were 43 stones<br /> (39.1%) of size of 5 - < 10mm, 44 stones (40%) ≥ 10 –15mm, and 23 stones (20.9%) ≥ 15mm. Twenty-nine<br /> stones (26.4%) are of high opacity, 78 stones (70.9%) of medium opacity, and 3 stones (2.7%) of low opacity. In<br /> all 110 cases the upper ureters upon the stone appeared on the IVU with 26 cases (23,6%) of mild<br /> hydronephrosis, 50 cases (45,5%) of moderate hydronephrosis, and 34 cases (30,9%) of severe<br /> hydronephrosis. In almost all cases (107 cases – 97,3%) we performed the in-situ lithotripsy without any preESWL endoscopic manipulations. In only 3 cases (2.7%) did we the pre-ESWL endoscopic manipulations with<br /> 1 flush and 2 cases with catheter bypass. Our results were as follows: 67 patients (60.9%) were treated by one<br /> session, 19 patients (17.3%) by two sessions, and 18 patients (16.4%) by three sessions, 5 patients (4.5%) by<br /> four sessions, and 1 patient (0.9%) by five sessions. The average was 1.67 sessions per patient. The average<br /> number of shocks per calculus was 4283. The 3-month results were: 64 patients (58.2%) with good results, 24<br /> patients (21.8%) with encouraging results with the overall stone-free rate as high as 80%. In only 5 cases<br /> (4.5%) were post-ESWL manipulations resorted to (fair results) and there were 17 failures (15.5%).<br /> Conclusion: These results – compared with those of foreigner authors – appear optimistic in our pathway<br /> of practising modern, minimally invasive techniques in strategy of dealing with urinary lithiasis which still<br /> remains quite popular in Vietnamese population. Our results also indicate that ESWL for upper ureteral stones<br /> – in some particular indications – can be performed in situ and without pre-ESWL manipulations.<br /> Bình Daân, töø naêm 1990 ñeán 1999 chuùng toâi ñaõ aùp<br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> duïng kyõ thuaät naøy vôùi maùy taùn soûi EDAP LT01 ñeå<br /> Taùn soûi ngoaøi cô theå (Extracorporeal shockwave<br /> ñieàu trò soûi nieäu (soûi thaän, soûi nieäu quaûn, soûi boïng ñaùi)<br /> lithotripsy –ESWL) laø moät kyõ thuaät ñieàu trò soûi nieäu ít<br /> vôùi keát quaû toát töø 62- 67%(3,4). Töø cuoái naêm 2000, phoái<br /> xaâm laán phoå bieán taïi caùc nöôùc phaùt trieån nhö laø löïa<br /> hôïp vôùi Trung taâm chaån ñoaùn Y khoa (Medic) chuùng<br /> choïn ñaàu tieân trong vieäc ñieàu trò soûi nieäu vì nhöõng lôïi<br /> toâi söû duïng maùy taùn soûi Sonolith 3000 (Technomed)<br /> ích to lôùn cuûa noù. Taïi Khoa – Boä moân Nieäu beänh vieän<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 267<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> Maùy Taùc nhaân soùng xung kích Hoäi tuï Caëp(Coupling) Hình aûnh Naêm<br /> Dornier<br /> HM-3 Thuûy ñieän löïc Baùn eâlip Boàn nöôùc Huyønh quang 1980<br /> HM-4 Thuûy ñieän löïc Baùn eâlip Ñeäm nöôùc Huyønh quang 1980<br /> MPL-9000/ 9000X<br /> Thuûy ñieän löïc Baùn eâlip Ñeäm nöôùc SAÂ (9000×hôïp vôùi 1987/1989<br /> huyønh quang C-arm<br /> MFL-5000 Thuûy ñieän löïc Baùn eâlip Ñeäm nöôùc Huyønh quang 1990<br /> Technomed<br /> Sonolith 3000 Thuûy ñieän löïc Baùn eâlip Boàn nöôùc nhoû Sieâu aâm 1985<br /> Medstone STS Thuûy ñieän löïc Baùn eâlip Ñeäm nöôùc X quang<br /> <br /> Siemens<br /> Lithostar Ñieän töø Thaáu kính aâm Ñeäm nöôùc Huyønh quang 1986<br /> (cuoän deït)<br /> Lithostar Plus Ñieän töø Thaáu kính aâm Ñeäm nöôùc SAÂ ngang 1989<br /> (cuoän deït)<br /> Storz<br /> Modulith SL-10 Ñieän töø Thaáu kính aâm Ñeäm nöôùc SAÂ ngang/hôïp vôùi 1991<br /> (cuoän truï) huyønh quang C-arm<br /> Modulith SL-20 Ñieän töø Thaáu kính aâm Ñeäm nöôùc Huyønh quang 1989<br /> (cuoän truï)<br /> WolfPiezolith2500 Aùp ñieän Daõy h.baùn caàu Ñeäm nöôùc SAÂ/huyønh quang 1989<br /> töông hoã<br /> <br /> EDAP LT-02 Aùp ñieän Daõy h.baùn caàu Ñeäm nöôùc SAÂngang/huyønh quang 1991<br /> laø theá heä maùy taùn soûi thöù hai duøng cô cheá thuûy ñieän<br /> löïc cuõng vôùi heä thoáng ñònh vò baèng sieâu aâm. Taùn soûi<br /> ngoaøi cô theå cho saïn nieäu quaûn noùi chung cho keát<br /> quaû thaáp hôn taùn soûi thaän (3, 4, 5, 6,12,19, 28, 29). Trong<br /> chieán löôïc ñieàu trò soûi nieäu quaûn – cuõng nhö trong<br /> ñieàu trò soûi nieäu noùi chung - chuùng toâi cuõng söû duïng<br /> taùn soûi ngoaøi cô theå nhö vuõ khí löïa choïn ban ñaàu<br /> nhöng vì xuaát phaùt töø ñaëc thuø rieâng cuûa maùy, chuùng<br /> toâi chæ aùp duïng taùn soûi nieäu quaûn ñoaïn treân (töø khuùc<br /> noái nieäu quaûn – beå thaän ñeán treân maøo chaäu) vôùi<br /> nhöõng tieâu chuaån choïc loïc rieâng vaø vôùi chuû taâm taùn<br /> soûi taïi choã (in situ) vaø khoâng thöïc hieän thuû thuaät noäi<br /> soi tröôùc taùn. Vôùi tieâu chuaån choïn beänh vaø caùch thöïc<br /> hieän nhö treân, trong thôøi gian moät naêm töø ñaàu thaùng<br /> 11 / 2000 ñeán cuoái thaùng 10 / 2001 chuùng toâi ñaõ taùn<br /> soûi cho 110 beänh nhaân saïn nieäu quaûn ñoaïn treân vôùi<br /> <br /> 268<br /> <br /> kích thöôùc töø 5-20mm. Baøi baùo caùo naøy nhaèm toång<br /> keát keát quaû cuûa 110 tröôøng hôïp treân nhaèm ruùt ra<br /> nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû chung töø ñoù khaû<br /> dó ruùt ra ñöôïc nhöõng chæ ñònh thích hôïp cho phöông<br /> tieän ñieàu trò ít xaâm laán naøy ñoái vôùi saïn nieäu quaûn ñoaïn<br /> treân.<br /> <br /> TOÅNG QUAN (2,5,6,12,18,19,24,27,28,29)<br /> Sô löôïc ñaëc ñieåm caùc maùy taùn soûi<br /> thöôøng duøng hieän nay<br /> Ñaëc ñieåm maùy Technomed Sonolith<br /> 3000. (28)<br /> Duøng moät maùy phaùt soùng xung kích thuûy ñieän<br /> löïc duy nhaát.<br /> Khaùc vôùi heä thoáng ñaùnh löûa coå ñieån, maùy coù moät<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> caëp ñieän cöïc döông vaø aâm ñöôïc ñieàu chænh coá ñònh<br /> vôùi nhau vaø vôùi boàn phaûn chieáu baùn eâlip ñieàu khieån<br /> bôûi maùy tính, duy trì aùp löïc soùng xung kích ñeàu ñaën<br /> vaø ñoä taäp trung ñeàu hôn ñaùnh löûa coå dieån.<br /> Cöûa soå soùng xung kích roäng (22 cm) neân ít ñau.<br /> Boàn nöôùc nhoû (10 gallons).<br /> Ñònh vò baèng sieâu aâm. (maët phaúng beân vaø maët<br /> phaúng ngang).<br /> - Kieåm tra soûi vôõ baèng sieâu aâm hay maùy X quang<br /> xaùch tay (Tomera vaø Hellerstein, 1991).<br /> Taùn soûi ngoaøi cô theå ñoái vôùi soûi nieäu<br /> quaûn löng. (8,11,15,16,24,26,27,28)<br /> Taùn taïi choã (in situ) hay ñaåy soûi leân<br /> thaän roài taùn ?<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> nieäu quaûn –beå thaän ñeán bôø treân caùnh chaäu) caùc taùc<br /> giaû coù tæ leä saïch soûi (stone-free) laø 80 - 99%(Drach et<br /> al, 1986; Danuser et al, 1993 ; Ehreth et al,1994 ;<br /> Mobley et al,1994 ; Cass 1995) (28). Eisenberger (6)<br /> khuyeán caùo soá soác toái ña cho saïn nieäu quaûn (maùy<br /> Dornier HM3) trong moät laàn taùn laø 3000 cuù.<br /> Khoâng neân queân raèng chæ ñònh ñieàu trò<br /> can thieäp saïn nieäu quaûn coøn baøn caõi<br /> Coù nhieàu chieán löôïc can thieäp ñöôïc nhieàu taùc giaû<br /> ñöa ra (Dretler, 1986; Lingeman, 1986 ; Fuchs, 1988 ;<br /> Miller, 1989) (6) vaø seõ phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá<br /> nhö: kinh nghieäm cuûa nhaø nieäu khoa, loaïi maùy taùn<br /> soûi saün coù, caân nhaéc veà giaù thaønh, chuû tröông ñieàu trò<br /> noäi truù hay ngoaïi truù. Khuynh höôùng hieän nay laø phaùt<br /> trieån veà caû hai phía: taùn soûi ngoaøi cô theå ít duøng voâ<br /> caûm hoaëc taùn soûi noäi soi baèng laser.<br /> <br /> Caùc nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy caùc phöông<br /> phaùp ñaåy (flush) soûi leân thaän hay ñaët oáng thoâng vöôït<br /> qua soûi (bypass) tröôùc taùn khoâng mang laïi nhieàu lôïi<br /> ích (15,16,24,26,27,28). Ngaøy nay caùc taùc giaû gaàn nhö<br /> thoáng nhaát nhö sau:<br /> <br /> TIEÂU CHUAÅN CHOÏN BEÄNH VAØ PHÖÔNG<br /> PHAÙP THÖÏC HIEÄN:<br /> <br /> - Soûi nieäu quaûn ≤ 1 cm, khoâng taéc ngheõn →<br /> taùn taïi choã.<br /> <br /> Nhöõng beänh nhaân saïn nieäu quaûn thoûa maõn<br /> nhöõng yeáu toá sau:<br /> <br /> - Soûi nieäu quaûn > 1 cm, soûi khoù doø thaáy, soûi gaây<br /> beá taéc nhieàu → ñaåy soûi leân thaän hay ñaët oáng thoâng<br /> vöôït soûi.<br /> <br /> - Vò trí saïn Saïn nieäu quaûn ñoaïn treân, moät beân, töø<br /> khoaûng L2-L3 (khuùc noái) ñeán treân moûm ngang L5.<br /> <br /> - Nhieàu soûi, soûi lôùn, soûi cöùng (cystine), soûi dính<br /> chaët (impacted) → moå noäi soi.<br /> <br /> - Ñoä öù nöôùc cuûa thaän vaø nieäu quaûn ñoaïn treân soûi<br /> töø ñoä I ñeán ñoä III treân sieâu aâm vaø treân nieäu kyù noäi tónh<br /> maïch (UIV), tuy nhieân chæ taùn soûi trong nhöõng<br /> tröôøng hôïp thaän beân saïn coøn phaân tieát treân UIV.<br /> <br /> Vai troø cuûa “buoàng giaõn nôû” (expansion chamber)<br /> nhö theá naøo ? Ngaøy nay caùc taùc giaû Myõ (Barr et al.,<br /> 1990) vaø chaâu Aâu (Becht et al., 1988) ñeàu baùo caùo keát<br /> quaû toát maø khoâng coù ñaët stent vöôït soûi (28). Ñieàu naøy<br /> cho pheùp nghi ngôø vai troø cuûa oáng thoâng vöôït soûi.<br /> Taùn vôùi cöôøng ñoä naøo ?<br /> <br /> Haàu heát caùc taùc giaû (5,6,12,15,19,28) taùn soûi nieäu quaûn<br /> taïi choã duøng hieäu ñieän theá cao hôn (kilovoltage) vaø<br /> nhieàu cuù hôn cho soûi thaän. Thöôøng duøng 22-24 kV vaø<br /> treân 2000 cuù ñoái vôùi maùy HM-3 (Barr et al.,1990 ;<br /> Fuchs et al 1987.,).<br /> Keát quaû chung cuûa caùc taùc giaû ?<br /> <br /> Ñoái vôùi saïn nieäu quaûn löng treân: (töø khuùc noái<br /> <br /> Tieâu chuaån choïn beänh:<br /> <br /> - Kích thöôùc saïn töø 5-20 mm.<br /> <br /> - Ñoä taéc ngheõn cuûa ñöôøng xuaát tieát theå hieän treân<br /> UIV: neáu thaáy ñoaïn nieäu quaûn döôùi saïn: taéc ngheõn ít,<br /> neáu khoâng thaáy: taéc ngheõn nhieàu. Tuy nhieân chuùng<br /> toâi khoâng duøng tieâu chuaån naøy ñeå loaïi tröø.<br /> - Caùc yeáu toá ñoä caûn quang cuûa soûi, hình theå soûi<br /> khoâng laøm yeáu toá loaïi tröø.<br /> 1.6. - Caùc beänh nhaân treân khoâng coù choáng chæ<br /> ñònh cuûa taùn soûi ngoaøi cô theå.<br /> Phöông phaùp thöïc hieän<br /> Coâng taùc tieáp xuùc: giaûi thích cho beänh nhaân veà<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 269<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> phöông phaùp ñieàu trò, caùc öu ñieåm cuõng nhö caùc bieán<br /> chöùng coù theå xaûy ra sau taùn, caùc thuû thuaät noäi soi boå<br /> sung coù theå caàn ñeán.<br /> Xeùt nghieäm tieàn phaãu: coâng thöùc maùu, ñöôøng<br /> huyeát, chöùc naêng thaän, chöùc naêng ñoâng maùu toaøn boä,<br /> ECG, X quang phoåi,HIV test nhanh, xeùt nghieäm nöôùc<br /> tieåu: toång phaân tích nöôùc tieåu, caáy nöôùc tieåu. Chuùng<br /> toâi khoâng laøm ñöôïc caáy nöôùc tieåu thöôøng qui vì beänh<br /> nhaân thöôøng ôû tænh xa thöôøng yeâu caàu taùn sôùm ngay<br /> khi keát quaû caáy chöa veà neân chuùng toâi thöôøng döïa vaøo<br /> keát quaû cuûa toång phaân tích nöôùc tieåu (baïch caàu trong<br /> nöôùc tieåu quan troïng, nhuoäm Gram tröïc tieáp, Nitrite)<br /> ñeå öôùc ñoaùn tình traïng nhieãm truøng nieäu cuûa beänh<br /> nhaân. Neáu nghi ngôø nhieãm truøng nieäu, chuùng toâi<br /> ñieàu trò baèng khaùng sinh ñöôøng tieåu tröôùc khi taùn toái<br /> thieåu 48 giôø.<br /> Chaån ñoaùn hình aûnh hoïc: bao goàm sieâu aâm toång<br /> quaùt vaø nieäu kyù noäi tónh maïch (UIV). Treân sieâu aâm<br /> chuùng toâi chuù yù xem coù doø ñöôïc saïn khoâng, ñoïâ öù nöôùc<br /> cuûa thaän; treân UIV chuùng toâi choïn ra nhöõng tröôøng<br /> hôïp thaän coøn baøi tieát, chuù yù phaân bieät nhöõng tröôøng<br /> hôïp thaáy ñöôïc ñoaïn nieäu quaûn döôùi saïn (beá taéc ít) vôùi<br /> nhöõng tröôøng hôïp khoâng thaáy ñöôïc nieäu quaûn döôùi<br /> saïn (beá taéc nhieàu).<br /> Thuû thuaät baèng noäi soi tröôùc taùn: chuùng toâi chuû<br /> tröông taùn soûi taïi choã (in situ) vaø khoâng keøm laøm thuû<br /> thuaät ñaët thoâng nieäu quaûn hay thoâng JJ vöôït qua soûi<br /> tröôùc taùn moät caùch heä thoáng.<br /> Voâ caûm: beänh nhaân ñöôïc voâ caûm baèng tieàn meâ<br /> baèng Seduxen 10mg (TM) vaø Dolargan 50-100 mg<br /> (TM). Beänh nhaân ñöôïc daën doø nhòn ñoùi tröôùc ñoù 6<br /> giôø.<br /> Tö theá beänh nhaân<br /> <br /> Beänh nhaân ñöôïc ñaët naèm ngöûa, löng chaïm maët<br /> nöôùc. Ñoâi khi naèm hôi nghieâng sang beân coù soûi ñeå<br /> laøm soûi traùnh ra xa coät soáng. ÔÛ beänh nhaân bò cöùng coïtâ<br /> soáng ñoâi khi chuùng toâi phaûi cheâm goái döôùi chaân ñeå<br /> gaäp ñuøi vaø gaäp goái vaøo buïng ñeå cho löng beänh nhaân<br /> chaïm nöôùc. Beänh nhaân ñöôïc mang duïng cuï baûo veä<br /> tai (head-phone) trong suoát quaù trình taùn. Ñònh vò soûi<br /> baèng ñaàu doø sieâu aâm vaø khôûi taùn.<br /> <br /> 270<br /> <br /> Chieán löôïc taùn<br /> <br /> Chuùng toâi chuû tröông taùn toái ña 3-4 ñôït, moãi ñôït<br /> caùch nhau 3-4 tuaàn, moãi ñôït taùn toái ña 3000 soác,<br /> naêng löôïng taùn coá ñònh (ôû 14 kV) trong suoát moät laàn<br /> taùn. Caùc taùc giaû nöôùc ngoaøi chuû tröông khôûi taùn baèng<br /> nguoàn naêng löôïng cao hôn (ôû 18-24 kV) sau ñoù giaûm<br /> töø töø khi saïn ñaõ baét ñaàu vôõ (6) hoaëc taùn baèng nguoàn<br /> naêng löôïng cao (22-24kV, ñoái vôùi maùy HM-3) trong<br /> suoát quaù trình taùn (28). Neáu soûi hôi lôùn seõ baét ñaàu taùn ôû<br /> ñaàu treân soûi tröôùc (höôùng beå thaän). Theo doõi söï vôõ<br /> cuûa soûi baèng sieâu aâm vôùi nhöõng daáu hieäu ñaëc thuø:<br /> boùng soûi to ra, nhoeø ñi, boùng löng yeáu ñi, boùng soûi<br /> naèm raïp xuoáng, maûnh soûi vaêng ngöôïc leân thaän, ….. ñeå<br /> quyeát ñònh ngöng taùn.<br /> Theo doõi sau taùn: sau laàn taùn ñaàu beänh nhaân<br /> ñöôïc heïn taùi khaùm sau 3-4 tuaàn vôùi phim KUB vaø sieâu<br /> aâm ñeå xaùc ñònh soûi ñaõ tan vaø ñaøo thaûi heát maûnh soûi<br /> hoaëc coù caàn taùn boå sung (toái ña ba laàn taùn boå sung).<br /> Nhöõng laàn sau cuõng ñöôïc taùn gioáng laàn ñaàu.<br /> Ñaùnh giaù keát quaû<br /> <br /> Chuùng toâi ñaùnh giaù keát quaû theo tieâu chuaån sau:<br /> Toát: chæ caàn taùn moät laàn, beänh nhaân heát soûi sau<br /> 1-2 thaùng.<br /> Khaù: caàn phaûi taùn 2-4 laàn, beänh nhaân heát soûi sau<br /> 2-3 thaùng.<br /> Trung bình: taùn 2-4 laàn vaãn coøn maûnh soûi nhoû<br /> hoaëc phaûi laøm thuû thuaät sau laàn taùn ñaàu.<br /> Thaát baïi: soûi khoâng beå sau 2-4 laàn taùn.<br /> Thaønh coâng: beänh nhaân saïch soûi sau toái ña 4 laàn<br /> taùn (“stone-free”) = Toát + Khaù<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Trong thôøi gian 1 naêm töø ñaàu thaùng 11/ 2000<br /> ñeán heát thaùng 10 / 2001 chuùng toâi ñaõ thöïc hieän treân<br /> 110 beänh nhaân vôùi soá saïn ñöôïc taùn laø 110 vieân.<br /> Yeáu toá beänh nhaân:<br /> Tuoåi<br /> <br /> 20-40 T 57 beänh nhaân (51,8%)<br /> 41-60 T 44 beänh nhaân (40%)<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br />