Tần suất, biểu hiện lâm sàng và điện tâm đồ tăng kali máu của bệnh nhân nội trú tại Bệnh viện Thống Nhất

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> TẦN SUẤT, BIỂU HIỆN LÂM SÀNG VÀ ĐIỆN TÂM ĐỒ TĂNG KALI MÁU CỦA<br /> BỆNH NHÂN NỘI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT<br /> Hồ Ngọc Trinh*, Lê Văn Lắm*, Phạm Vĩnh Phú*, Nguyễn Phan Thủy Tiên*, Lại Thị Mỹ Duyên*,<br /> Nguyễn Văn Tân**, Nguyễn Đức Công**<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Tăng kali máu là một trong những tình trạng rối loạn điện giải nguy hiểm trong thực hành<br /> lâm sàng. Tình trạng tăng kali máu gây nên những biến đổi nguy hiểm về điện sinh lý tế bào, ảnh hưởng đến<br /> nhiều hệ cơ quan của cơ thể, đặc biệt là hệ tim mạch. Nghiên cứu này nhằm khảo sát tần suất và mức độ tăng kali<br /> máu trong nhóm bệnh nhân (BN) điều trị nội trú, đồng thời khảo sát biến đổi về lâm sàng và điện tâm đồ (ĐTĐ)<br /> trong nhóm bệnh nhân này.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang, mô tả 855 bệnh nhân điều trị nội trú tại<br /> Trung Tâm Tim Mạch (TTTM) và Khoa Nội Thận – Lọc Máu (NT – LM) bệnh viện Thống Nhất từ 01/10/2017<br /> đến 31/03/2018.<br /> Kết quả: Có 855 bệnh nhân trong nghiên cứu này, tuổi trung bình 62,75 ± 17,38, bệnh nhân nữ chiếm<br /> 51,1%. Trong đó có 5,1% bệnh nhân có tăng kali máu. Tăng kali mức độ nhẹ, trung bình, nặng lần lượt là<br /> 63,6%, 25,0% và 11,4%. Trong nhóm bệnh nhân tăng kali, có 43,1% bệnh nhân có biến đổi lâm sàng, 32,3%<br /> bệnh nhân có biến đổi điển hình trên điện tâm đồ.<br /> Kết luận: Tăng kali máu là rối loạn điện giải thường gặp trên bệnh nhân điều trị nội trú tại TTTM và khoa<br /> NT – LM ở bệnh viện Thống Nhất. Sự biến đổi về triệu chứng lâm sàng và điện tâm đồ có thể gợi ý chẩn đoán<br /> tăng kali máu.<br /> Từ khóa: tăng kali máu, biến đổi ĐTĐ trong tăng kali máu<br /> ABSTRACT<br /> FREQUENCY, CLINICAL AND ECG MANIFESTATIONS OF HYPERKALEMIC PATIENTS AT<br /> THONG NHAT HOSPITAL<br /> Ho Ngoc Trinh, Le Van Lam, Pham Vinh Phu, Nguyen Phan Thuy Tien, Lai Thi My Duyen,<br /> Nguyen Van Tan, Nguyen Duc Cong<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 3 - 2019: 157 – 162<br /> Objectives: Hyperkalemia represents one of the most important electrolyte disturbances in clinical practice.<br /> Potassium plays a crucial role in normal cell membrane electrophysiology, and hyperkalaemia resulting in<br /> electrophysiological perturbations, most importantly in the cardiac system. This study’s aims were surveying the<br /> situation of hyperkalemia of cardiorenal inpatients and assessing clinical manifestations as well as<br /> electrocardiographic changes of them.<br /> Methods: This is a cross-sectional study, which describes of 855 inpatients who were treated in Cardiological<br /> center and Nephrological department of Thong Nhat hospital from October 1st 2017 to March 31st 2018.<br /> Results: There were 855 patients in this study, the mean age was 62.75 ± 17.38, the percentage of female<br /> patients was 51.1%. Hyperkalemia has been seen in 5.1% of patients. Severe, moderate and mild hyperkalemia<br /> *Khoa Y – Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh **Bệnh viện Thống Nhất TP. Hồ Chí Minh<br /> <br /> Tác giả liên lạc: GS. TS Nguyễn Đức Công ĐT: 0982 160 860 Email: cong1608@gmail.com<br /> .com<br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2019 157<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> were 63.6%, 25.0% and 11.4% respectively. In hyperkalemic group, 43.1% of them were reported to have<br /> hyperkalemic clinical manifestations, while that number of typical ECG changes was 32.3%.<br /> Conclusions: Hyperkalemia is a common electrolyte disorder seen in inpatients of Cardiologic center and<br /> Nephrologic department at Thong Nhat hospital. Changes in clinical and ECG manifestations can play an<br /> important role in the diagnosis of hyperkalemia.<br /> Keywords: hyperkalemia, ECG manifestations in patients with hyperkalemia<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ ngoại bào và cuối cùng là sự bài tiết kali qua<br /> thận(8,15).<br /> Tăng kali máu thường được phát hiện tình<br /> cờ dựa trên xét nghiệm điện giải đồ hoặc khi Đa số bệnh nhân tăng kali máu không có<br /> bệnh nhân có biểu hiện hậu quả nghiêm trọng, triệu chứng. Nếu có, các triệu chứng tăng kali<br /> như rối loạn nhịp tim, có khả năng gây tử vong. máu không đặc hiệu và liên quan chủ yếu đến<br /> Trong những trường hợp tăng kali máu nặng, chức năng cơ và tim. Đối với cơ xương, triệu<br /> nếu không được điều trị nhanh chóng, tỉ lệ tử chứng phổ biến nhất là yếu cơ và mệt mỏi, ngoài<br /> vong có thể tới lên đến 30%(2). ra bệnh nhân có thể liệt mềm, giảm hoặc mất<br /> phản xạ gân cơ, thở dốc; các triệu chứng ở cơ<br /> Tại Hoa Kỳ năm 2014 đã có 76.028 lượt vào<br /> trơn có thể là buồn nồn, nôn; và nguy hiểm nhất<br /> cấp cứu với chẩn đoán chính là tăng kali máu<br /> là ảnh hưởng của tăng kali máu trên cơ tim, các<br /> trong năm 2014. Đối với các bệnh nhân (BN)<br /> triệu chứng có thể là đánh trống ngực, đau ngực,<br /> được nhập viện, thời gian nằm viện trung bình<br /> nặng có thể gây ngưng tim. Ngoài ra các triệu<br /> là 3,3 ngày(1). Kinh phí chi trả cho việc điều trị các<br /> chứng của bệnh nền và tiền sử rất có giá trị trong<br /> bệnh nhân bị bệnh thận mạn hay suy tim kèm<br /> việc xác định các nguyên nhân có thể dẫn đến<br /> tăng kali máu lớn hơn số tiền đó dùng để chữa<br /> tăng kali máu(5).<br /> tăng kali máu đơn thuần(14).<br /> Kali rất quan trọng trong việc điều chỉnh<br /> Mặc dù tỉ lệ mới mắc và tỉ lệ hiện mắc của<br /> hoạt động điện bình thường của tim. Tăng kali<br /> tăng kali máu trong dân số chung vẫn chưa có số<br /> ngoại bào làm giảm kích thích cơ tim, làm suy<br /> liệu cụ thể ở Việt Nam và Thế Giới, nhưng một<br /> giảm cả hệ điều hòa nhịp tim và dẫn truyền các<br /> số nghiên cứu hồi cứu tại Mỹ lại cho thấy tỉ lệ<br /> mô. Tăng kali máu dần dần xấu đi dẫn đến ức<br /> mới mắc là từ khoảng 2,5% tới 3,2% trong dân số<br /> chế xung của nút xoang và giảm dẫn truyền nút<br /> chung có các yếu tố nguy cơ khác nhau(7). Một<br /> nhĩ thất và hệ thống His-Purkinje, dẫn đến chậm<br /> nghiên cứu hồi cứu tại Canada đã cho thấy 2,6%<br /> nhịp tim và block dẫn truyền và cuối cùng là<br /> những bệnh nhân từ 66 tuổi trở lên nhập vào<br /> ngừng tim. Do vậy, ngoài điện giải đồ, điện tâm<br /> khoa cấp cứu có tình trạng tăng kali máu, được<br /> đồ (ĐTĐ) là cận lâm sàng thường được làm ngay<br /> định nghĩa là nồng độ kali máu từ 5,5 mmol/l trở<br /> để chẩn đoán mức độ tăng kali máu(3).<br /> lên(7).<br /> Nghiên cứu này thực hiện nhằm mục tiêu<br /> Kali là cation chính trong nội bào (98%), 2%<br /> khảo sát tần suất và mức độ tăng kali máu, đồng<br /> còn lại ở khu vực ngoài ngoại bào. Tỉ số kali nội<br /> thời theo dõi sự biến đổi về lâm sàng và ĐTĐ<br /> và ngoại bào (Ki/Ke) là yếu tố quyết định điện<br /> của nhóm bệnh nhân điều trị nội trú tại Trung<br /> thế màng lúc nghỉ và được điều hòa bởi bơm<br /> Tâm Tim Mạch và khoa Nội Thận – Lọc Máu,<br /> Na+-K+−ATPase trên màng tế bào. Mặc dù chỉ<br /> bệnh viện Thống Nhất.<br /> chiếm 2% tổng lượng kali ngoại bào, nhưng kali<br /> ngoại bào ảnh hưởng chính trên tỉ số Ki/Ke và ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNGPHÁPNGHIÊN CỨU<br /> trên điện thế màng lúc nghỉ. Có 3 cơ chế điều Đối tượng nghiên cứu<br /> hòa thăng bằng kali: lượng kali cung cấp hàng Bệnh nhân điều trị nội trú tại Trung tâm Tim<br /> ngày qua ăn uống, sự di chuyển kali nội và mạch và khoa Nội thận – Lọc máu ở bệnh viện<br /> <br /> <br /> 158 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2019<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Thống Nhất TP. Hồ Chí Minh. Toàn bộ bệnh Phân tích số liệu<br /> nhân nhập viện điều trị nội trú tại Trung tâm Phần mềm R 3.5.1 (http://www.r-project.org)<br /> Tim mạch và khoa Nội thận – Lọc máu từ được dùng phân tích thống kê tất cả các số liệu<br /> 01/10/2017 – 31/03/2018. ghi nhận được trong nghiên cứu này.<br /> Tiêu chuẩn loại ra Các biến số phân nhóm sẽ cho ra tỉ lệ được<br /> Bệnh nhân đưa vào nghiên cứu chưa có đầy trình bài dưới dạng phần trăm và dùng kiểm<br /> đủ các cận lâm sàng thường quy: điện tâm đồ, định Chi bình phương để kiểm định sự khác<br /> điện giải đồ, chức năng thận, đường huyết. nhau giữa hai hoặc nhiều tỉ lệ phần trăm. Các<br /> Phương pháp nghiên cứu biến số liên tục sẽ được kiểm định biến số có<br /> tuân theo luật phân phối chuẩn không, những<br /> Đây là nghiên cứu cắt ngang mô tả. Sử dụng<br /> biến số tuân theo luật phân phối chuẩn sẽ được<br /> kết quả xét nghiệm điện giải đồ.<br /> trình bày dưới dạng số trung bình ± độ lệch<br /> Khai thác tiền sử, bệnh sử, kết hợp cận lâm<br /> chuẩn và dùng kiểm định t-student để đánh giá<br /> sàng để chẩn đoán bệnh. ĐTĐ cùng thời điểm<br /> sự khác biệt. Khác biệt được xem là có ý nghĩa<br /> với chẩn đoán tăng kali máu hoặc gần nhất với<br /> thống kê khi giá trị p5mmol/L(8,15), với 3 mức độ tăng kali máu gồm Tuổi trung bình của BN tham gia nghiên cứu là<br /> nhẹ (5,1–5,9 mmol/L), trung bình (6,0–6,4 62,75 ± 17,38, trong đó tuổi trung bình ở nhóm<br /> mmol/L) và nặng (≥ 6,5 mmol/L).<br /> tăng kali cao hơn nhóm không tăng kali<br /> Biến đổi lâm sàng được định nghĩa là khi (p=0,010).<br /> bệnh nhân có một trong các triệu chứng khó thở,<br /> Tỉ lệ BN tăng kali máu ở khoa Nội thận – lọc<br /> đánh trống ngực, đau ngực, nôn ói, dị cảm, yếu<br /> máu cao hơn trung tâm tim mạch (TTTM)<br /> cơ/liệt mềm.<br /> (p0,20 tháo đường trong nhóm tăng kali máu cao hơn<br /> giây, sóng P dẹt là khi chiều cao sóng P < 0,5 mm trong nhóm không tăng kali (p < 0,05). Không có<br /> trên điện tâm đồ, QRS giãn rộng là khi thời gian sự khác biệt có ý nghĩa thống kê ở bệnh tăng<br /> phức bộ QRS > 0,12s trên điện tâm đồ, rối loạn huyết áp, bệnh mạch vành mạn, suy thượng<br /> nhịp tim là khi điện tâm đồ có 1 trong các biểu thận và xơ gan giữa hai nhóm tăng và không<br /> hiện sau đây: rối loạn nhịp chậm, nhịp nhanh tăng kali máu (p > 0,05) (Bảng 1).<br /> thất, rung thất, hoặc vô tâm thu.<br /> Bảng 1. Đặc điểm tuổi, giới, bệnh nền của nhóm BN nghiên cứu<br /> Tổng số (N=855) Tăng kali máu (n=44) Không tăng kali máu (n=811) Giá trị p<br /> Giới<br /> Nam, n (%) 418 (48,9) 23 (52,3) 395 (46,2)<br /> 0,759<br /> Nữ, n (%) 437 (51,1) 21 (47,7) 416 (53,8)<br /> Tuổi (TB ± ĐLC) 62,75 ± 17,38 69,52 ± 16,64 62,38 ± 17,35 0,010<br /> Khoa<br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2019 159<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> Tổng số (N=855) Tăng kali máu (n=44) Không tăng kali máu (n=811) Giá trị p<br /> TTTM, n (%) 709 (82,9) 10 (22,7) 699 (86,2)<br /> < 0,0001<br /> Nội thận – lọc máu, n (%) 146 (17,1) 34 (77,3) 112 (13,8)<br /> Bệnh nền<br /> Tăng huyết áp, n (%) 610 (71,3) 37 (84,1) 573 (70,7) 0,080<br /> Suy tim mạn, n (%) 126 (14,7) 13 (29,5) 113 (13,9) 0,009<br /> Bệnh mạch vành mạn, n (%) 362 (42,3) 16 (36,4) 346 (42,7) 0,505<br /> Bệnh thận mạn, n (%) 156 (18,2) 35 (79,5) 121 (14,9) < 0,0001<br /> Chạy thận, n (%) 33 (3,56) 9 (20,5) 24 (3,0) < 0,0001<br /> Đái tháo đường, n (%) 234 (27,4) 28 (63,6) 206 (25,4) < 0,0001<br /> Suy thượng thận, n (%) 5 (0,6) 0 (0) 5 (0,6) 1<br /> Xơ gan, n (%) 6 (0,7) 1 (2,3) 5 (0,6) 0,272<br /> Tần suất tăng kali máu Bảng 2. Đặc điểm lâm sàng của BN tăng kali máu<br /> Trong nghiên cứu này có 44 trong tổng số Lâm sàng Tăng kali máu (n=44)<br /> Biến đổi lâm sàng, n (%) 19 (43,1)<br /> 855 BN tăng kali máu, chiếm tỉ lệ 5,1% (Hình 1).<br /> Khó thở, n (%) 15 (34,1)<br /> Đau ngực, n (%) 6 (13,6)<br /> Buồn nôn/nôn, n (%) 5 (11,4)<br /> Đánh trống ngực, n (%) 4 (9,1)<br /> Dị cảm, n (%) 4 (9,1)<br /> Yếu cơ, n (%) 3 (6,8)<br /> Đặc điểm ĐTĐ của BN tăng kali máu<br /> Trong số 31 trường hợp tăng kali máu được<br /> khảo sát điện tâm đồ, biểu hiện biến đổi điện<br /> tâm đồ chiếm tỉ lệ 58,1%, trong đó biến đổi điển<br /> Hình 1. Tỉ lệ tăng kali máu trong dân số nghiên cứu hình trên điện tâm đồ của tăng kali máu chiếm tỉ<br /> Tăng kali máu mức độ nhẹ chiếm tỉ lệ cao lệ 32,3%, sóng T cao nhọn đối xứng chiếm tỉ lệ<br /> nhất 63,6%, tiếp đến là tăng kali mức độ trung 25,8%, tiếp theo là chậm dẫn truyền chiếm<br /> bình 25,0% và thấp nhất là tăng kali máu mức độ 16,1%, không có trường hợp nào có biểu hiện rối<br /> nặng 11,4% (Hình 2). loạn nhịp nhanh và chậm.<br /> Bảng 3. Đặc điểm điện tâm đồ của BN tăng kali máu<br /> Thông số Số TH (n=31)<br /> Biến đổi điện tâm đồ lúc tăng kali, n (%) 18 (58,1)<br /> +<br /> Biến đổi điển hình , n (%) 10 (32,3)<br /> Sóng T cao nhọn, n (%) 8 (25,8)<br /> ++<br /> Chậm dẫn truyền , n (%) 5 (16,1)<br /> Rối loạn nhịp nhanh và chậm, n (%) 0 (0)<br /> +Biến đổi điển hình gồm sóng T cao nhọn, PR dài, giảm<br /> biên độ sóng P, phức bộ QRS rộng.<br /> ++Chậm dẫn truyền gồm block nhĩ thất độ 1, 2, 3 hoặc<br /> Hình 2. Tỉ lệ tăng kali máu theo mức độ block nhánh phải, block nhánh trái, block phân nhánh<br /> trái trước, block phân nhánh trái sau.<br /> Đặc điểm lâm sàng BN tăng kali máu<br /> BÀN LUẬN<br /> Trong số 44 trường hợp tăng kali máu, số<br /> trường hợp có biến đổi lâm sàng là 19 trường Nghiên cứu này được thực hiện trên 855<br /> hợp, chiếm 43,1%. Trong đó, khó thở, đau ngực bệnh nhân tại bệnh viện Thống Nhất, đây là<br /> và buồn nôn/nôn là các triệu chứng thường gặp một bệnh viên đa khoa hạng I, là nơi thực<br /> nhất lần lượt chiếm tỉ lệ 34,1%, 13,6% và 11,4%. hành của nhiều trường đại học tại thành phố<br /> <br /> <br /> 160 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2019<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Hồ Chí Minh. Bệnh viện luôn cập nhật các Nguyễn Hữu Sơn với tỉ lệ bệnh nhân có triệu<br /> khuyến cáo của các Hiệp hội chuyên ngành chứng chiếm 20,4%, tác giả Đỗ Gia Tuyển với<br /> trong và ngoài nước để các bác sĩ áp dụng vào đánh trống ngực chiếm 26,5% và tăng phản xạ<br /> thực hành lâm sàng. gân xương chiếm 6,8%, tác giả Pernelle Noize<br /> Đối tượng bệnh nhân tham gia nghiên cứu (2011) với tỉ lệ bệnh nhân có triệu chứng ở tim là<br /> với độ tuổi trung bình là 62,75 ±17,38 tuổi và tỉ lệ 33% và triệu chứng thần kinh là 4,9%. Vì biểu<br /> giới tính nữ/nam là 1,04/1. hiện triệu chứng lâm sàng của tăng kali máu<br /> Tỉ lệ tăng kali máu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tăng<br /> kali, tốc độ tăng kali, các rối loạn điện giải toan<br /> Nhìn chung, nghiên cứu của các tác giả trong<br /> kiềm khác đi kèm, và các bệnh lý đồng mắc.<br /> nước có tỉ lệ tăng kali máu cao hơn so với nghiên<br /> Điều này có thể giải thích dựa trên đối tượng<br /> cứu này. Theo các tác giả Nguyễn Hữu Sơn<br /> nghiên cứu có sự khác biệt, như theo tác giả<br /> (2009), Vũ Thị Loan (2014) thì tỉ lệ tăng kali máu<br /> Nguyễn Hữu Sơn và Đỗ Gia Tuyển thực hiện<br /> lần lượt là 62,8% và 20,1%. Sự khác biệt này là vì<br /> trên những bệnh nhân bệnh thận mạn và loại trừ<br /> các tác giả trên đều tiến hành nghiên cứu ở bệnh<br /> 1 số bệnh cấp tính, tác giả Pernelle Noize tiến<br /> nhân có bệnh thận mạn, đặc biệt là trong nhóm<br /> hành trên dân số cộng đồng nhập viện có xét<br /> bệnh nhân có rối loạn điện giải như theo tác giả<br /> nghiệm kali máu tăng, trong khi đó nghiên cứu<br /> Nguyễn Hữu Sơn, trong khi nghiên cứu của<br /> của chúng tôi bao gồm tất cả những bệnh nhân<br /> chúng tôi được tiến hành trên tất cả bệnh nhân<br /> điều trị nội trú tại TTTM và khoa Nội Thận – Lọc<br /> điều trị nội trú tại khoa NT – LM và TTTM(12).<br /> Máu(4,12,13).<br /> Khi so sánh với tác giả Nguyễn Đỗ Quang<br /> Theo tác giả Stefan Evers (1998) ghi nhận<br /> Trung (2017), với tỉ lệ tăng kali máu là 2,1%, thì<br /> biểu hiện yếu/liệt 2 chi dưới hoặc tứ chi xảy ra<br /> nghiên cứu này có tỉ lệ tăng kali máu cao hơn, lý<br /> khi nồng độ kali máu ≥ 7,0 mmol/L, trung bình<br /> do là vì tác giả Nguyễn Đỗ Quang Trung tiến<br /> là 9,0 mmol/L. Trong khi nghiên cứu của chúng<br /> hành trên tất cả bệnh nhân điều trị nội trú tại<br /> tôi không ghi nhận trường hợp yếu/liệt chi, có<br /> bệnh viện Hữu Nghị(11).<br /> thể giải thích vì nghiên cứu chúng tôi chỉ ghi<br /> Nghiên cứu này có sự tương đồng với<br /> nhận 1 trường có giá trị kali máu cao ≥ 7,0<br /> nghiên cứu của tác giả Marianne (2013) và<br /> mmol/L (7,7 mmol/L), với giá trị trung vị về<br /> Sandra Wagne (2017) với tỉ lệ tăng kali máu lần<br /> nồng độ kali máu là 5,7 (5,4 – 6,2) mmol/L(6).<br /> lượt là 6,7% và 6,4%(9,18).<br /> Đặc điểm điện tâm đồ của tăng kali máu<br /> Theo các nghiên cứu của các tác giả Yuki<br /> Theo tác giả Đỗ Gia Tuyển (2016), biểu hiện<br /> Saito (2017), Reimar W. Thomsen (2017) thì tỉ lệ<br /> sóng T cao nhọn đối xứng chiếm 25,0% và phức<br /> tăng kali máu lần lượt là 12,3% và 28%, cao hơn<br /> bộ QRS dãn rộng chiếm 8,3%, có sự tương đồng<br /> so với nghiên cứu này. Điều này có thể giải thích<br /> với nghiên cứu này(4).<br /> do các nghiên cứu trên thực hiện ở nhóm bệnh<br /> nhân có bệnh thận mạn và theo dõi diễn tiến Theo tác giả Nguyễn Hữu Sơn (2009) và<br /> trong một thời gian dài(16,17). Brian T. Montague (2008), tỉ lệ sóng T cao nhọn,<br /> đối xứng lần lượt là 18,4% và 17,8%, thấp hơn so<br /> Biểu hiện lâm sàng của tăng kali máu<br /> với nghiên cứu chúng tôi. Điều này vì sự biến<br /> Tỉ lệ bệnh nhân có biến đổi lâm sàng trong<br /> đổi điện tâm đồ xảy ra trên bệnh nhân tăng kali<br /> nhóm tăng kali máu có sự khác biệt khi so với<br /> máu phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có 2<br /> các nghiên cứu liên quan của các tác giả trong và<br /> yếu tố quan trọng là mức độ tăng kali (nhẹ,<br /> ngoài nước.<br /> trung bình hoặc nặng) và thời gian tăng kali (cấp<br /> Nghiên cứu này có tỉ lệ biến đổi lâm sàng hoặc mạn). Trong khi tác giả Nguyễn Hữu Sơn<br /> chiếm 43,1%, cao hơn khi so sánh với tác giả nghiên cứu trên đối tượng có bệnh thận mạn và<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2019 161<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> loại trừ những bệnh nhân có các bệnh lý gây rối 6. Evers S, et al (1998). Secondary hyperkalaemic paralysis. J<br /> Neurol Neurosurg Psychiatry, 64(2):249-52.<br /> loạn điện giải khác phối hợp, tác giả Brian T. 7. Fleet JL, et al (2012). Validity of the International Classification<br /> Montague tiến hành trên bệnh nhân đến từ cộng of Diseases 10th revision code for hyperkalaemia in elderly<br /> patients at presentation to an emergency department and at<br /> đồng nhập viện có tăng kali máu, thì ở nghiên<br /> hospital admission. BMJ Open, doi: 10.1136/bmjopen-2012-<br /> cứu chúng tôi thực hiện trên tất cả bệnh nhân 002011.<br /> điều trị nội trú ở khoa nội thận lọc máu và trung 8. Hall JE, et al (2016). Renal Tubular Reabsorption and Secretion,<br /> Renal Regulation of Potassium, Calcium, Phosphate, and<br /> tâm tim mạch do đó các bệnh cảnh cấp tính và Magnesium; Integration of Renal Mechanisms for Control of<br /> các bệnh lý đồng mắc sẽ nhiều hơn, và như vậy Blood Volume and Extracellular Fluid Volume. In: Guyton and<br /> điện tâm đồ biến đổi với tỉ lệ cao hơn(10,12). Hall Textbook of Medical Physiology, pp.347-407. Elsevier,<br /> Philadelphia, PA.<br /> Theo tác giả Jung Nam An (2012), tỉ lệ biến 9. Kuijvenhoven MA, et al (2013). Evaluation of the concurrent use<br /> đổi điện tâm đồ điển hình trên bệnh nhân tăng of potassium-influencing drugs as risk factors for the<br /> development of hyperkalemia. Int J Clin Pharm, 35(6):1099-104.<br /> kali máu lần lượt là 36,7%. Tỉ lệ biến đổi điện 10. Montague BT, Ouellette JR and Buller GK (2008). Retrospective<br /> tâm đồ của nghiên cứu kể trên cao hơn so với review of the frequency of ECG changes in hyperkalemia. Clin J<br /> nghiên cứu của chúng tôi, có thể lý giải vì giá trị Am Soc Nephrol. 3(2):324-30.<br /> 11. Nguyễn Đỗ Quang Trung (2017). Tầm soát biến cố tăng kali<br /> kali đưa vào phân tích của nghiên cứu chúng tôi máu thông qua kết quả cận lâm sàng tại bệnh viện Hữu Nghị.<br /> là 5,0 mmol/L với giá trị trung vị của kali máu là Đại học Y dược Hà Nội.<br /> 12. Nguyễn Hữu Sơn (2009). Nghiên cứu thực trạng rối loạn điện<br /> 5,7 (5,4 – 6,2) mmol/L, thấp hơn so với nghiên<br /> giải ở bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính tại bệnh viện đa khoa<br /> cứu của tác giả Jung Nam An nồng độ kali máu Bắc Giang. Đại học Y dược Thái Nguyên, pp.52-58.<br /> là ≥ 6,5 mmol/L(2). 13. Noize P, et al (2011). Life-threatening drug-associated<br /> hyperkalemia: a retrospective study from laboratory signals.<br /> KẾT LUẬN Pharmacoepidemiol Drug Saf, 20(7):747-53.<br /> 14. Polson M, et al (2017). Clinical and Economic Impact of<br /> Tăng kali máu là rối loạn điện giải thường Hyperkalemia in Patients with Chronic Kidney Disease and<br /> gặp trên bệnh nhân điều trị nội trú tại TTTM và Heart Failure. J Manag Care Spec Pharm, 23(4-a):S2-S9.<br /> 15. Rastegar A and Soleimani M (2001). Hypokalaemia and<br /> khoa NT – LM ở bệnh viện Thống Nhất. Sự biến<br /> hyperkalaemia. Postgrad Med J, 77(914):759-64.<br /> đổi về triệu chứng lâm sàng và điện tâm đồ có 16. Saito Y, et al (2017). Incidence of and risk factors for newly<br /> thể gợi ý chẩn đoán tăng kali máu. diagnosed hyperkalemia after hospital discharge in non-<br /> dialysis-dependent CKD patients treated with RAS inhibitors.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO PLoS One, 12(9):e0184402.<br /> 1. Alvarez P, et al (2017). Focus on Hyperkalemia Management: 17. Thomsen RW, et al (2018). Elevated potassium levels in patients<br /> Expert Consensus and Economic Impacts. Journal of Managed with chronic kidney disease: occurrence, risk factors and clinical<br /> Care & Specialty Pharmacy, 23(4-a):S2-S20. outcomes-a Danish population-based cohort study. Nephrol Dial<br /> 2. An JN, et al (2012). Severe hyperkalemia requiring Transplant, 33(9):1610-1620.<br /> hospitalization: predictors of mortality. Crit Care, 16(6):R225. 18. Wagner S, et al (2017). Association of plasma potassium with<br /> 3. Bộ Y tế. (2015). Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí hồi sức tích cực. mortality and end-stage kidney disease in patients with chronic<br /> 4. Đỗ Gia Tuyển, Đặng Thị Việt Hà, Nguyễn Thị An Thủy (2016). kidney disease under nephrologist care - The NephroTest study.<br /> Tình trạng tăng kali máu ở bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính. BMC Nephrol. 18(1):295.<br /> Tạp chí Nghiên cứu Y học, pp.94-101.<br /> 5. Lederer E (2017). Hyperkalemia Clinical Presentation. Ngày nhận bài báo: 15/05/2019<br /> Medscape, https://emedicine.medscape.com/article/240903-<br /> clinical.<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 20/05/2019<br /> Ngày bài báo được đăng: 02/07/2019<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 162 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2019<br />