Tăng huyết áp và một số yếu tố liên quan ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên

TĂNG HUYẾT ÁP VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở BỆNH NHÂN ĐÁI<br /> THÁO ĐƢỜNG TÝP 2 ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA<br /> TRUNG ƢƠNG THÁI NGUYÊN<br /> Nguyễn Minh Tuấn1, Phan Thanh Nhung2, Nguyễn Mạnh Tuấn3<br /> 1<br /> <br /> Trường ĐH Y Dược Thái Nguyên, 2Bệnh viện ĐKTƯ Thái Nguyên, 3SV. YHDPK1<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu mô tả tình trạng tăng huyết áp trên 682 bệnh nhân đái tháo đƣờng týp 2 đƣợc quản lý<br /> và điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Thái Nguyên năm 2011 với mục tiêu xác<br /> định tỷ lệ tăng huyết áp , một số yếu tố liên quan và các biến chƣ́ ng mạn tí nh ở bệnh nhân đái tháo<br /> đƣờng týp 2. Kết quả cho thấy tỷ lệ tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đƣờng rất cao (61,1%),<br /> trong đó tỷ lệ tăng huyết áp ở nam là 59,9%, ở nữ là 62,5% và có xu hƣớng tăng theo tuổi. Tỷ lệ<br /> bệnh nhân có huyết áp đạt mục tiêu điều trị là 32,8%. Tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đƣờng<br /> có liên quan đến chỉ số BMI ≥ 23 (OR=1,5), thói quen hút thuốc (62,3%), uống rƣợu (57,4%), tiền<br /> sử gia đình có ngƣời tăng huyết áp (71,4%), tiền sử gia đình đái tháo đƣờng (93,4%), tiền sử thừa<br /> cân béo phì (68,3%). Thời gian phát hiện đái tháo đƣờng càng dài thì tỷ lệ tăng huyết áp càng tăng ,<br /> đái tháo đƣờng dƣới 1 năm có tỷ lệ tăng huyết áp là 51,4%, sau 5 năm là 64,5%. Các biến chứng ở<br /> bệnh nhân đái tháo đƣờng có tăng huyết áp nặn g nề hơn nhóm không tăng huyết áp , tỷ lệ rối loạn<br /> lipid máu là 62,8%, suy thận là 6,2%.<br /> Từ khóa: Tăng huyết áp, đái tháo đường.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Đái tháo đƣờng (ĐTĐ) là bệnh lý rối loạn<br /> chuyển hoá glucid mạn tính, là một trong ba<br /> bệnh phổ biến và có tốc độ phát triển nhanh<br /> nhất thế giới. Ở Việt Nam, số liệu thống kê<br /> cho thấy ĐTĐ là bệnh thƣờng gặp và có tỷ lệ<br /> tử vong cao nhất trong các bệnh nội tiết. ĐTĐ<br /> gây ra nhiều biến chứng mạn tính nguy hiểm,<br /> để lại nhiều di chứng nặng nề, là một trong<br /> những nguyên nhân chính gây tử vong cho<br /> ngƣời bệnh [1]. Tăng huyết áp (THA) rất<br /> thƣờng gặp ở bệnh nhân ĐTĐ. Sự kết hợp<br /> giữa ĐTĐ týp 2 và THA làm tăng nguy cơ<br /> các bệnh mạch máu lớn và vi mạch dẫn đến<br /> nhiều biến chứng và làm ảnh hƣởng nặng nề<br /> đến chất lƣợng cuộc sống của ngƣời bệnh [8].<br /> Vì vậy, phát hiện và kiểm soát tốt THA ở<br /> bệnh nhân ĐTĐ là rất quan trọng. Trong 5<br /> năm qua, bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Thái<br /> Nguyên đã khám và quản lý điều trị ngoại trú<br /> cho gần 3000 bệnh nhân ĐTĐ, trong đó tỷ lệ<br /> THA chiếm một tỷ lệ đáng kể. Để thấy rõ<br /> mức độ phổ biến và tầm quan trọng của việc<br /> phát hiện, kiểm soát THA và một số yếu tố<br /> liên quan chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề<br /> tài này với mục tiêu:<br /> <br /> 1. Xác định tỷ lệ tăng huyết áp ở bệnh nhân<br /> đái tháo đƣờng týp 2 điều trị ngoại trú tại<br /> Khoa khám bệnh - Bệnh viện Đa khoa Trung<br /> ƣơng Thái Nguyên.<br /> 2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến tăng<br /> huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đƣờng týp 2.<br /> 3. So sánh tỷ lệ biến chứng mạn tính ở bệnh<br /> nhân đái tháo đƣờng týp 2 có tăng huyết áp và<br /> không tăng huyết áp.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Đối tƣợng nghiên cứu và địa điểm nghiên<br /> cứu<br /> Bệnh nhân ĐTĐ týp 2 đƣợc lập sổ theo dõi,<br /> điều trị ngoại trú tối thiểu 3 tháng tại Khoa<br /> khám bệnh - Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng<br /> Thái Nguyên .<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân: Bệnh nhân đƣợc<br /> chẩn đoán ĐTĐ theo tiêu chuẩn của tổ chức y<br /> tế thế giới 1999 [1],[8].<br /> Tiêu chuẩn loại trừ : ĐTĐ thai nghén, ĐTĐ<br /> có các bệnh lý nội tiết kèm theo, ĐTĐ đang<br /> có các biến chứng cấp tính, ĐTĐ có THA đã<br /> xác định đƣợc nguyên nhân.<br /> <br /> *<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> | 35<br /> <br /> Nguyễn Minh Tuấn và đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 5/2011 đến<br /> tháng 9/2011<br /> Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> - Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả.<br /> - Cỡ mẫu: đƣợc tính theo công thức tính cỡ<br /> mẫu cho nghiên cứu mô tả 1 tỷ lệ víi ®é tin<br /> cËy 99%, ®é chÝnh x¸c mong muèn 5% và<br /> tỷ lệ THA ở bệnh nhân ĐTĐ theo nghiên cứu<br /> trƣớc là 62,2% [6], .<br /> <br /> n  Z(12 α/2)<br /> <br /> p(1  p)<br />  624<br /> d2<br /> <br /> - Chọn mẫu: bệnh nhân đến khám định kỳ<br /> đƣợc chọn vào nghiên cứu dựa trên các tiêu<br /> chuẩn lựa chọn và loại trừ, tiến hành lấy mẫu<br /> tích luỹ trong thời gian 5 tháng đến khi đủ cỡ<br /> mẫu nghiên cứu.<br /> - Chỉ tiêu nghiên cứu:<br /> <br /> 89(01)/1: 35 - 41<br /> <br /> Tăng huyết áp: tỷ lệ THA theo tuổi, giới, thời<br /> gian phát hiện, phân độ huyết áp theo JNC<br /> VII, mức độ kiểm soát HA 0,05 (test 2)<br /> Kết quả bảng 1 cho thấy tỷ lệ THA ở bệnh nhân ĐTĐ týp 2 là 61,1%, không có sự khác biệt giữa<br /> nam và nữ (p>0,05).<br /> Bảng 2. Tỷ lệ THA ở bệnh nhân ĐTĐ týp 2 theo nhóm tuổi<br /> Nhóm tuổi<br /> < 50 tuổi (n = 67)<br /> 50 - 59 tuổi (n = 225)<br /> 60 - 69 tuổi (n = 238)<br /> ≥ 70 tuổi (n = 152)<br /> Tuổi trung bình<br /> <br /> THA<br /> 18<br /> 119<br /> 165<br /> 115<br /> 417<br /> <br /> Bệnh nhân ĐTĐ (n=682)<br /> Tỷ lệ %<br /> Không THA<br /> 26,9<br /> 49<br /> 52,9<br /> 106<br /> 69,3<br /> 73<br /> 75,7<br /> 37<br /> 265<br /> 64,1  9,1*<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 73,1<br /> 47,1<br /> 30,7<br /> 24,3<br /> 58,3  9,6*<br /> <br /> * p