Thái độ của người chăm sóc đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt đang điều trị tại nhà

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> <br /> THÁI ĐỘ CỦA NGƯỜI CHĂM SÓC ĐỐI VỚI BỆNH NHÂN<br /> TÂM THẦN PHÂN LIỆT ĐANG ĐIỀU TRỊ TẠI NHÀ<br /> Lê Hoàng Nhân*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu nhằm tìm hiểu thái độ của người chăm sóc đối với bệnh nhân<br /> tâm thần phân liệt đang điều trị tại nhà và những yếu tố tác động đến thái độ của họ.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu được thực hiện trên 100 người đang chăm sóc cho bệnh<br /> nhân tâm thần phân liệt tại nhà. Phương pháp bảng hỏi được sử dụng để thu thập dữ liệu<br /> định lượng và dữ liệu định tính được thu thập bằng phỏng vấn sâu và quan sát.Thông tin<br /> thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê.<br /> Kết quả: Qua nghiên cứu cho thấy thái độ của người chăm sóc đa phần ở mức độ<br /> trung lập, trong đó 14% người chăm sóc có thái độ tiêu cực đối với bệnh nhân TTPL,<br /> 17% có thái độ tích cực và 69% người chăm sóc có thái độ trung lập. Có một số yếu tố<br /> tác động đến thái độ trên như: Học vấn; nơi sống; hình thức chăm sóc; trải nghiệm chăm<br /> sóc; số năm chăm sóc và nhu cầu thỏa mãn các chức năng của người chăm sóc.<br /> Kết luận: Người chăm sóc đa phần có thái độ trung lập đối với bệnh nhân tâm thần<br /> phân liệt, qua đó cho thấy người chăm sóc đã có cái nhìn “thoáng” hơn đối với bệnh<br /> nhân tâm thần phân liệt khi chăm sóc tại nhà.<br /> Từ khóa: Thái độ, người chăm sóc, bệnh nhân, tâm thần phân liệt.<br /> ABSTRACT<br /> Attitudes of caregivers on home care of patient with schizophrenia<br /> Objective: This study aimed to investigate the attitudes of caregivers of patient with<br /> schizophrenia in home setting and the related factors which affect to their attitudes.<br /> Methods: The study was carried out on 100 the caregivers on home care of patient<br /> with schizophrenia. Questionnaire method was used to collect quantitative and qualita-<br /> tive data by depth-interview and observation method. The collected data were analyzed<br /> by software SPSS Statistical Software.<br /> Results: The results showed that most of caregivers had neutral attitudes, in that 14%<br /> of primary caregivers has negative attitudes to the schizophrenic patient, 17% had posi-<br /> tive attitudes and 69% had neutral attitudes. There are a number of factors impact on<br /> attitudes: Education level; habitat; forms of care; experience in care; number of year<br /> care and satisfy the demand of caregiver.<br /> Conclusions: Most of caregivers had neutral attitudes indicated that they had a<br /> “open” view to the patient with schizophrenia in home care setting.<br /> Keywords: attitude, caregiver, patient, schizophrenia, home care setting.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề ta cũng đã có nhiều chính sách liên quan đến vấn<br /> Tâm thần phân liệt (TTPL) là bệnh loạn thần đề chăm sóc cho người bệnh tâm thần như: Nghị<br /> nặng chưa rõ nguyên nhân, có khuynh hướng định số 136/2013/NĐ-CP của Chính phủ, Thông<br /> tiến triển mãn tính, dần dần gây sa sút các mặt tư 115/2012/TTLT-BTC-BLDTBXH, trong đó<br /> hoạt động tâm thần làm cho người bệnh không Quyết định số 1215/QĐ-TTG năm 2011 của Thủ<br /> thể hoà nhập với cuộc sống gia đình cũng như xã tướng Chính phủ đã nhấn mạnh tầm quan trọng<br /> hội. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh của gia đình trong vấn đề chăm sóc và phục hồi<br /> TTPL chiếm tỷ lệ 0,7-1% dân số và ước tính toàn chức năng cho người bệnh tâm thần. Chủ đề<br /> cầu có ít nhất 26 triệu người đang sống chung của ngày Sức khỏe Tâm thần thế giới năm nay<br /> với TTPL năm 2014 [23, tr.4]. Đảng và nhà nước (10/10/2014) được Liên đoàn Sức khỏe Tâm thần<br /> * Bệnh viện tâm thần Đồng Tháp<br /> <br /> SỐ 09 - THÁNG 11/2015 77<br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> Thế giới chọn là “Sống chung với tâm thần phân 2.2. Khách thể nghiên cứu: Khách thể<br /> liệt” [24], trong đó nhấn mạnh đến vai trò của nghiên cứu chính: 100 người chăm sóc cho<br /> việc chăm sóc bệnh nhân TTPL tại nhà. Nhưng người bệnh tâm thần phân liệt tại nhà<br /> trên thực tế người nhà thường đưa bệnh nhân đi 2.3. Phương pháp nghiên cứu<br /> “thầy cúng” để trị trước khi đưa đến bệnh viện, 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận:<br /> hoặc sợ ảnh hưởng đến danh tiếng của gia đình Tổng quan những nghiên cứu của các tác giả<br /> nên che giấu, nhốt người bệnh lại. Bên cạnh đó là trong và ngoài nước về vấn đề liên quan đến thái<br /> thái độ chán nản, bỏ mặc, hắt hủi, những điều đó độ của người chăm sóc đối với bệnh nhân TTPL.<br /> đã làm cản trở quá trình chăm sóc và điều trị cho Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản. Xác<br /> người bệnh, vì thế để việc chăm sóc tại nhà đạt định biểu hiện, mức độ, tiêu chí đo và yếu tố tác<br /> hiệu quả tốt thì thái độ là một trong những yếu động đến thái độ được nghiên cứu.<br /> tố quan trọng cần được quan tâm. Trong những 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn<br /> năm gần đây, thái độ được nhiều nhà nghiên cứu Thiết kế nghiên cứu: Xây dựng công cụ nghiên<br /> trong và ngoài nước quan tâm trên các chuyên cứu: thiết kế bảng hỏi, bảng câu hỏi phỏng vấn<br /> ngành và đối tượng khác nhau như: tâm lý học, y sâu, bảng định hướng dành cho quan sát; Điều<br /> tế công cộng, xã hội học, giáo dục học, tuy nhiên tra thử và phân tích độ tin cậy của thang đo; Điều<br /> tại Việt Nam hiện nay chúng tôi vẫn chưa tìm tra chính thức thái độ của người chăm sóc đối<br /> thấy có một nghiên cứu nào về thái độ của người với bệnh nhân tâm thần phân liệt đang điều trị tại<br /> chăm sóc đối với người bệnh TTPL đang điều trị nhà, các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ; Sử dụng<br /> tại nhà dưới góc độ tâm lý học. Từ những lý do phần mềm Excel 2007 và SPSS 20.0 để phân tích<br /> trên, trước những đòi hỏi của thực tiễn, chúng tôi và xử lý số liệu để kiểm nghiệm các giả thuyết.<br /> nghiên cứu đề tài Thái độ của người chăm sóc Tiêu chí đánh giá: Thái độ của người chăm<br /> đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt đang điều sóc đối với bệnh nhân TTPL được đánh giá theo<br /> trị tại nhà là rất cần thiết. mức độ biểu hiện của các mặt nhận thức, xúc<br /> Mục đích nghiên cứu: Tìm hiểu thái độ của cảm và hành vi bằng cách tính điểm trung bình<br /> người chăm sóc đối với bệnh nhân tâm thần phân của các mặt biểu hiện thái độ ± một độ lệch<br /> liệt đang điều trị tại nhà và những yếu tố tác động chuẩn (ĐTB ± 1 Std deviation). Từ đó chúng tôi<br /> đến thái độ của họ. Trên cơ sở đó, đề xuất một chia mức độ của thái độ như sau: Có thái độ tiêu<br /> số biện pháp nhằm giảm thiểu một số biểu hiện cực: nằm trong khoảng < ĐTB – 1 ĐLC; Có thái<br /> thái độ tiêu cực của người chăm sóc đối với bệnh độ trung lập: trong khoảng ĐTB ± 1 ĐLC; Có<br /> nhân tâm thần phân liệt đang điều trị tại nhà. thái độ tích cực: nằm trong khoảng > ĐTB +1<br /> 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu ĐLC.<br /> 2.1. Đối tượng nghiên cứu: Mức độ và các 3. Kết quả nghiên cứu<br /> mặt biểu hiện thái độ của người chăm sóc đối 3.1. Thực trạng thái độ của người chăm<br /> với bệnh nhân tâm thần phân liệt đang điều trị sóc đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt đang<br /> tại nhà. điều trị tại nhà<br /> Bảng 3.1. Thái độ chung của người chăm sóc đối với bệnh nhân TTPL<br /> đang điều trị tại nhà (tính theo %)<br /> <br /> STT Các mặt ĐTB ĐLC Tiêu cực Trung lập Tích cực<br /> (