Thành phần loài, khóa định loại chi và mối quan hệ thân thuộc các loài trong họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae) ở Thành phố Huế

THÀNH PHẦN LOÀI, KHÓA ĐỊNH LOẠI CHI VÀ MỐI QUAN HỆ<br /> THÂN THUỘC CÁC LOÀI TRONG HỌ CỎ ROI NGỰA<br /> (VERBENACEAE) Ở THÀNH PHỐ HUẾ<br /> HOÀNG XUÂN THẢO<br /> Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế<br /> Tóm tắt: Họ Cỏ roi ngựa ở thành phố Huế gồm 13 loài thuộc 8 chi. Trong<br /> đó chi Clerodendrum gồm 4 loài, Lantana 3 loài, còn lại mỗi chi chỉ gồm 1<br /> loài. Phần lớn các loài là thân thảo và thân bụi, 3 loài thân gỗ trong đó duy<br /> nhất 1 loài thân gỗ leo. Dựa vào chỉ số tương đồng cho thấy mối quan hệ<br /> giữa các loài trong họ Cỏ roi ngựa ở thành phố Huế có thể chia làm 2 nhóm:<br /> nhóm thứ nhất bao gồm Clerodendrum paniculatum, C. viscosum, C.<br /> thomsonae, C. cyrtophyllum và Tectona grandis; nhóm thứ 2 gồm Lantana<br /> camara, L. involucrata, L. montevidensis, Verbena officinalis, Phyla<br /> nodiflora, Stachytarpheta jamaicens, Vitex trifolia.<br /> <br /> 1. GIỚI THIỆU<br /> Phân loại thực vật là một trong những ngành khoa học được sử dụng nhiều trong các<br /> lĩnh vực như: lâm nghiệp, nông nghiệp, y học, nghiên cứu bảo vệ môi trường, bảo tồn<br /> đa dạng sinh học… Chính vì thế hiện nay công tác phân loại thực vật được nhiều nhà<br /> khoa học quan tâm và nghiên cứu. Tuy nhiên, xây dựng khóa định loại cho một khu hệ<br /> thực vật nhỏ vẫn chưa được nhiều. Khóa định loại cho một khu hệ nhỏ giúp tra cứu<br /> nhanh về thành phần loài trong các nghiên cứu. Bên cạnh đó việc xác định mối quan hệ<br /> giữa các loài dựa trên những đặc điểm giống nhau của chúng cũng góp phần quan trọng<br /> trong phân loại thực vật.<br /> 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Thu mẫu<br /> Thu mẫu theo phương pháp của Nguyễn Nghĩa Thìn (2006) [5]<br /> Thu mẫu theo tuyến: các đường phố, dọc bờ sông…<br /> Thu mẫu bằng ô tiêu chuẩn tại các khu vực trống<br /> 2.2. Định loại<br /> Xác định họ, chi và loài thực vật dựa trên phương pháp so sánh hình thái và định loại<br /> theo các tài liệu sau: Nguyễn Tiến Bân (1997) [1], Phạm Hoàng Hộ, tập II (2003) [2],<br /> Trần Hợp (2000) [3], Vũ Xuân Phương (2007) [4], Nguyễn Nghĩa Thìn (2006) [5],<br /> Chen Shou-liang, Michael G. Gilbert (1994) [6].<br /> 2.3. Xây dựng khóa định loại<br /> <br /> Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Huế<br /> ISSN 1859-1612, Số 01(17)/2011: tr. 49-55<br /> <br /> 50<br /> <br /> HOÀNG XUÂN THẢO<br /> <br /> Xây dựng khóa định loại lưỡng phân theo quan điểm của C. L. Porter (1959) [7]: Mô tả<br /> đầy đủ, chính xác đặc điểm của cây. Chọn lọc đặc tính đối lập (ổn định, dễ nhận biết) để<br /> phân làm 2 nhóm. Mỗi nhóm lại chọn các đặc điểm đối lập và chia làm 2 nhóm. Quá<br /> trình tiếp tục cho đến bậc phân loại cần lập.<br /> 2.4. Xác định mối quan hệ giữa các loài<br /> Các tính trạng được mã hóa bằng số. Tính trạng xuất hiện ở đối tượng nghiên cứu được<br /> mã hóa bằng số “1”, tính trạng không xuất hiện mã hóa bằng số “0”.<br /> Xác định chỉ số tương đồng (similarity) và vẽ sơ đồ cây phả hệ (Dendrogram) bằng<br /> phần mềm Primer 5.<br /> 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> 3.1. Thành phần loài họ Cỏ roi ngựa ở thành phố Huế<br /> Kết quả nghiên cứu về thành phần loài thuộc họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae) tại thành<br /> phố Huế được thể hiện trong bảng 1.<br /> Bảng 1. Thành phần loài thuộc họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae) tại thành phố Huế<br /> Stt<br /> <br /> Tên chi<br /> <br /> 1<br /> <br /> Clerodendrum<br /> <br /> 2<br /> <br /> Duranta<br /> <br /> 3<br /> <br /> Lantana<br /> <br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Phyla<br /> Tectona<br /> Stachytarpheta<br /> Verbena<br /> Vitex<br /> <br /> Tên loài<br /> Clerodendrum paniculatum<br /> Clerodendrum viscosum<br /> Clerodendrum thomsonae<br /> Clerodendrum cyrtophyllum<br /> Duranta repens<br /> Lantana camara<br /> Lantana involucrata<br /> Lantana montevidensis<br /> Phyla nodiflora<br /> Tectona grandis<br /> Stachytarpheta jamaicensis<br /> Verbena officinalis<br /> Vitex trifolia<br /> <br /> Tên địa<br /> phương<br /> Xích đồng nam<br /> Bạch đồng nữ<br /> Ngọc nữ cảnh<br /> Cây dần sàng<br /> Thanh quan<br /> Ngũ sắc<br /> Ngũ sắc<br /> Ngũ sắc<br /> Dây lức<br /> Gỗ tếch<br /> Đuôi chuột<br /> Cỏ roi ngựa<br /> Quan âm<br /> <br /> Dạng<br /> sống<br /> Bụi<br /> Bụi<br /> Gỗ leo<br /> Gỗ nhỏ<br /> Bụi<br /> Bụi<br /> Bụi<br /> Bụi<br /> Thảo<br /> Gỗ<br /> Thảo<br /> Thảo<br /> Bụi<br /> <br /> Dạng<br /> lá<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Đơn<br /> Kép 3<br /> <br /> Họ Cỏ roi ngựa ở thành phố Huế qua thống kê bao gồm 13 loài thuộc 8 chi. Trong đó<br /> chi Clerodendrum gồm 4 loài, Lantana 3 loài, còn lại mỗi chi chỉ gồm 1 loài. So với số<br /> lượng loài đã được mô tả trong thực vật chí Việt nam [4], số loài ở thành phố Huế chỉ<br /> chiếm 13/140 và số chi là 8/26.<br /> Phần lớn các loài là thân bụi và thân thảo, chỉ 3 loài thân gỗ trong đó có duy nhất 1 loài<br /> thân leo. Hầu hết lá đơn, chỉ duy nhất 1 loài Vitex trifolia có lá kép.<br /> Trong số các loài trên, nhiều cây được trồng làm cảnh như Clerodendrum viscosum,<br /> Vitex trifolia và 3 loài thuộc chi Lantana. Một loài cây gỗ có giá trị (Tectona grandis).<br /> Các loài còn lại đều mọc hoang dại.<br /> <br /> THÀNH PHẦN LOÀI, KHÓA ĐỊNH LOẠI CHI VÀ MỐI QUAN HỆ...<br /> <br /> 51<br /> <br /> 3.2. Khóa định loại<br /> Qua nghiên cứu, mô tả và lựa chọn các tính trạng đối lập, chúng tôi đã xây dựng khóa<br /> định loại loại lưỡng phân đến chi theo quan điểm của C. L. Porter (1959) [7] như sau:<br /> 1A. 6 nhị……………………….....................................................................…….Tectona<br /> 1B. 2-4 nhị<br /> 2A. Bầu 4 ô<br /> 3A. Mỗi ô chứa 1 noãn<br /> 4A. Cụm hoa hình bông, nhị nằm trong ống tràng……........Verbena<br /> 4B. Cụm hoa hình tháp hoặc, hình chùy hình ngù, nhị rất dài thò ra<br /> khỏi ống tràng…………………..................................Clerodendrum<br /> 3B. Mỗi ô chứa 2 noãn………………………………….………..Duranta<br /> 2B. Bầu 2 ô<br /> 3A. Mỗi ô chứa 2 noãn………………….…………………………...Vitex<br /> 3B. Mỗi ô chứa 1 noãn<br /> 4A. Cụm hoa hình bông……………..........................Stachytarpheta<br /> 4B. Cụm hoa hình đầu<br /> 5A. Thân bụi, đứng ……..........………………………... Lantana<br /> 5B. Thân thảo, bò………...........………….…………….….Phyla<br /> 3.3. Mối quan hệ thân thuộc giữa các loài<br /> 3.3.1. Mã hóa tính trạng<br /> Chọn một số tính trạng ổn định, có vai trò quan trọng trong định loại để mã hóa bằng<br /> các số 0 và 1. Những tính trạng xuất hiện ở đối tượng nghiên cứu được mã hóa bằng<br /> “1”, không xuất hiện mã hóa bằng “0”. Để mã hóa tính trạng và xử lý số liệu bằng phần<br /> mềm Primer 5, chúng tôi dùng các ký tự để thay thế tên loài như sau: Clerodendrum<br /> paniculatum (A), C. viscosum (B), C. thomsonae (C), C. cyrtophyllum (D), Duranta<br /> repens (E), Lantana camara (F), L. involucrata (G), L. montevidensis (H), Phyla<br /> nodiflora (I), Tectona grandis (J), Stachytarpheta jamaicens (K), Verbena officinalis<br /> (L), Vitex trifolia (M). Ma trận mã hóa tính trạng được thể hiện ở bảng 2.<br /> Bảng 2. Mã hóa tính trạng các loài trong họ Verbenaceae ở thành phố Huế<br /> Loài<br /> Tính trạng<br /> Thân bụi<br /> Thân thảo<br /> Thân gỗ<br /> <br /> A<br /> <br /> B<br /> <br /> C<br /> <br /> D<br /> <br /> E<br /> <br /> F<br /> <br /> G<br /> <br /> H<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> I<br /> <br /> J<br /> <br /> K<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> L<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> M<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 52<br /> <br /> Thân leo<br /> Lá mọc đối<br /> Lá mọc đối chữ thập<br /> Lá đơn<br /> Lá kép<br /> Phiến lá nguyên<br /> Mép lá nguyên<br /> Mép lá răng cưa<br /> Lá chia thùy<br /> Cụm hoa tháp-xim<br /> Cụm hoa đầu<br /> Cụm hoa chùy<br /> Cụm hoa bông<br /> Hoa trong cụm hoa có<br /> nhiều màu khác nhau<br /> Tràng hoa vàng<br /> Tràng trắng<br /> 4 nhị<br /> 6 nhị<br /> 2 nhị<br /> Bầu 2 ô<br /> Bầu 4 ô<br /> 1 noãn trong mỗi ô<br /> 2 noãn trong mỗi<br /> Hoa đều<br /> Hoa không đều<br /> Tràng 4 thùy<br /> Tràng 5 thùy<br /> Tràng 6 thùy<br /> Nhị thụt trong ống<br /> tràng<br /> Nhị thò ra ngoài ống<br /> tràng<br /> Đài đều<br /> Đài 2 môi<br /> Thùy đài 5<br /> Thùy đài 4<br /> Thùy đài khác 4&5<br /> Hoa có cuống<br /> Hoa không cuống<br /> <br /> HOÀNG XUÂN THẢO<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 3.3.2. Chỉ số tương đồng giữa các loài<br /> Qua phân tích các đặc điểm giống nhau giữa các loài, chúng tôi thu được chỉ số tương<br /> đồng (similarity) giữa các loài được thể hiện ở bảng 3.<br /> <br /> THÀNH PHẦN LOÀI, KHÓA ĐỊNH LOẠI CHI VÀ MỐI QUAN HỆ...<br /> <br /> 53<br /> <br /> Bảng 3. Chỉ số tương đồng (%) giữa các loài<br /> A<br /> <br /> B<br /> <br /> C<br /> <br /> D<br /> <br /> E<br /> <br /> F<br /> <br /> G<br /> <br /> H<br /> <br /> I<br /> <br /> A<br /> B<br /> C<br /> D<br /> E<br /> <br /> 93.33<br /> 86.67<br /> 89.66<br /> 34.48<br /> <br /> 87.5<br /> 90.32<br /> 38.71<br /> <br /> 96.77<br /> 32.26<br /> <br /> 33.33<br /> <br /> F<br /> G<br /> H<br /> I<br /> J<br /> <br /> 26.67<br /> 26.67<br /> 26.67<br /> 26.67<br /> 55.17<br /> <br /> 31.25<br /> 37.5<br /> 31.25<br /> 37.5<br /> 58.06<br /> <br /> 25<br /> 25<br /> 25<br /> 31.25<br /> 58.06<br /> <br /> 25.81<br /> 25.81<br /> 25.81<br /> 32.26<br /> 60<br /> <br /> 70.97<br /> 70.97<br /> 70.97<br /> 64.52<br /> 33.33<br /> <br /> 93.75<br /> 93.75<br /> 62.5<br /> 19.35<br /> <br /> 93.75<br /> 68.75<br /> 25.81<br /> <br /> 62.5<br /> 19.35<br /> <br /> K<br /> L<br /> M<br /> <br /> 20.69<br /> 42.86<br /> 41.38<br /> <br /> 25.81<br /> 40<br /> 45.16<br /> <br /> 25.81<br /> 40<br /> 51.61<br /> <br /> 32.26<br /> <br /> 26.67<br /> 41.38<br /> 53.33<br /> <br /> 66.67<br /> 55.17<br /> 66.67<br /> <br /> 58.06<br /> 40<br /> 38.71<br /> <br /> 58.06<br /> 40<br /> 38.71<br /> <br /> 58.06<br /> 40<br /> 38.71<br /> <br /> 77.42<br /> 66.67<br /> 45.16<br /> <br /> J<br /> <br /> 33.33<br /> 27.59<br /> 26.67<br /> <br /> K<br /> <br /> 62.07<br /> 40<br /> <br /> L<br /> <br /> M<br /> <br /> 48.28<br /> <br /> Các loài càng có nhiều đặc điểm giống nhau chỉ số tương đồng giữa các loài càng cao.<br /> Điều đó thể hiện mối quan hệ càng gần gũi giữa chúng.<br /> Qua bảng 3 cho thấy loài A (Clerodendrum paniculatum) và B (C. viscosum) có chỉ số<br /> tương đồng lên đến 93,33%. Hai loài C (C. thomsonae) và D (C. cyrtophyllum) có chỉ<br /> số tương đồng là 96,77%. Các loài H (Lantana montevidensis), F (L. camara) và G (L.<br /> involucrata) có chỉ số tương đồng lên đến 93,75%. Giữa 2 loài I (Phyla nodiflora) và K<br /> (S. jamaicensis) có chỉ số tương đồng lên đến 77,42%. Loài L (V. officinalis) và K (S.<br /> jamaicensis) có chỉ số tương đồng là 62,07%. Loài L (V. officinalis) và loài M (Vitex<br /> trifolia ) có chỉ số tương đồng là 48,28%. Qua bảng trên còn cho thấy, loài J (Tectona<br /> grandis) có chỉ số tương đồng với loài D (C. cyrtophyllum) là 60%.<br /> Như vậy, dựa trên chỉ số tương đồng giữa các loài thuộc họ Verbenaceae có thể chia<br /> chúng thành 2 nhóm loài lớn được thể hiện rõ bằng sơ đồ cây phả hệ (dendrogram) ở<br /> hình 1.<br /> Nhóm thứ nhất bao gồm Clerodendrum paniculatum (A), C. viscosum (B), C.<br /> thomsonae (C), C. cyrtophyllum (D) và Tectona grandis (J).<br /> Nhóm thứ 2 gồm các loài còn lại. Trong nhóm thứ 2 lại được chia làm 2 nhóm nhỏ:<br /> nhóm thứ nhất gồm 3 loài trong chi Lantana, D. repens (E), Verbena officinalis (L),<br /> Phyla nodiflora (I) và Stachytarpheta jamaicens (K). Nhóm thứ 2 chỉ gồm loài Vitex<br /> trifolia (M).<br /> <br />