THAY KHỚP HÁNG TOÀN PHẦN CÓ XI MĂNG

Chia sẻ: A A | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

98
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'thay khớp háng toàn phần có xi măng', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: THAY KHỚP HÁNG TOÀN PHẦN CÓ XI MĂNG

ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ THAY KHÔÙP HAÙNG TOAØN PHAÀN COÙ XI MAÊNG KHOA CHI DÖÔÙI – BEÄNH VIEÄN CHAÁN THÖÔNG CHÆNH HÌNH Ñoã Höõu Thaéng (1), Leâ Phuùc (2), Nguyeån vaên Giaùp (2), Voõ Quoác Trung (1), Nguyeãn Vaên Quang (3) vaø CS TOÙM TAÉT Trong 5 naêm, töø thaùng 01/1995 ñeán thaùng 12/1999, Khoa Chi Döôùi – BV CTCH ñaõ thöïc hieän phaãu thuaät 133 tröôøng hôïp thay khôùp haùng toaøn phaàn cho 120 beänh nhaân (coù 13 beänh nhaân thay 2 beân). • Keát quaû ban ñaàu: döïa treân chæ soá Merle D’ Auibigneù: + 93,2% cho keát quaû toát vaø raát toát. + 3,4% cho keát quaû trung bình. + 2, 5% cho keát quaû xaáu. • Tyû leä nhieãm truøng : 3% (moät tröôøng hôïp phaûi laáy boû khôùp). • Tyû leä traät khôùp sau moå : 5,2%. • Tyû leä gaõy xöông ñuøi : 2,2%. Theo doõi laâu daøi töø 1995 ñeán nay, ngaén nhaát laø 4 naêm cho keát quaû: • Gaõy xöông quanh khôùp nhaân taïo : 3 tröôøng hôïp. • Loûng khôùp : 12 tröôøng hôïp. • Moå thay laïi khôùp haùng : 6 tröôøng hôïp. SUMMARY Total hip arthoplasty with cement at The Lower Limb Deparment Hospital for Traumatology and Orthopaedics Do Huu Thang, Le Phuc, Nguyen Van Giap, Vo Quoc Trung, Nguyen Van Quang, The Lower Limb Department Hospital for Traumatology and Orthopaedics, HCMC One hundred and thirty – three cases of hip arthroplasty had been done for one hundred and twenty patiens between January 1995 to December 1999 at the Lower Limb Department of the Hospital for Traumatology and Orthopaedics. The functional hip result (Merle D’ Aubigneù hip score): excellent and good results was 93.2 percent, fair: 3.4 percent, and poor: 2.5 percent. Complications after operation: infection 3 percent, dislocation 5.2 percent and femoral fracture 2.2 percent. Long term follow – up from 1995 to May 2004, result: fracture periprosthesis 3 cases; aseptic loosening 12 cases; revision 6 cases. (1) Baùc só Khoa Chi Döôùi, BVCTCH TPHCM. (2) Baùc só Phoù Khoa Chi Döôùi. (3) Baùc só Chuyeân khoa II, Tröôûng khoa Chi Döôùi. 1
ÑAËT VAÁN ÑEÀ Toån thöông giaûi phaãu naëng ôû khôùp haùng laø loaïi toån thöông thöôøng gaëp trong chaán thöông chænh hình, laø haäu quaû cuûa nhieàu beänh lyù: hoaïi töû voâ truøng choûm xöông ñuøi, thoaùi hoùa khôùp haùng, caùc chaán thöông gaõy xöông, traät khôùp vuøng khôùp haùng, vieâm cöùng khôùp haùng … ÔÛ giai ñoaïn ñaàu cuûa caùc beänh lyù naøy coù theå ñieàu trò baûo toàn baèng caùch nghæ ngôi, haïn cheá lao ñoäng naëng, duøng thuoác giaûm ñau hoaëc söû duïng nhöõng phaãu thuaät baûo toàn nhö: giaûi eùp, gheùp xöông coù cuoáng maïch, goït laïi maët khôùp, bôm xi maêng vaøo oå khuyeát xöông, thaäm chí haøn khôùp ôû tö theá chöùc naêng ñaõ mang laïi nhöõng keát quaû khaû quan. Tuy nhieân, moät thöïc teá laø coù raát nhieàu beänh nhaân khi ñeán khaùm ñeàu ñaõ ôû giai ñoaïn muoän neân gaàn nhö taøn pheá khoâng theå sinh hoaït vaø lao ñoäng bình thöôøng ñöôïc. Caùc phaãu thuaät baûo toàn ôû giai ñoaïn naøy mang laïi keát quaû raát haïn cheá, keùo daøi thôøi gian ñieàu trò maø khoâng mang laïi nhieàu chöùc naêng hôn cho beänh nhaân. Kyõ thuaät thay khôùp haùng toaøn phaàn laø phaãu thuaät nhaèm laáy boû toaøn boä phaàn suïn vaø xöông döôùi suïn bò toån thöông cuûa oå chaûo, choûm xöông ñuøi, sau ñoù thay baèng khôùp nhaân taïo toaøn phaàn goàm: oå chaûo nhaân taïo, choûm xöông ñuøi, vaø phaàn chuoâi gaén chaéc vaøo oáng tuyû xöông ñuøi. Kyõ thuaät naøy ñöôïc Charnley ñeà xuaát vaø thöïc hieän töø naêm 1958, ñeán nay ñaõ ñöôïc aùp duïng roäng raõi treân theá giôùi vôùi muïc ñích: laøm cho beänh nhaân khoâng ñau, taêng taàm hoaït ñoäng khôùp vaø söûa chöõa laïi bieán daïng. Treân theá giôùi, haøng naêm coù töø 80.000 ñeán 100.000 khôùp haùng toaøn phaàn ñöôïc thay. ÔÛ Vieät Nam, phaãu thuaät thay khôùp haùng toaøn phaàn ñaõ ñöôïc thöïc hieän laàn ñaàu do Ngoâ Baûo Khang ôû Beänh vieän Vieät Ñöùc (Haø Noäi) vaø Traàn Ngoïc Ninh ôû Beänh vieän Bình Daân (Saøi goøn). Töø ñaàu thaäp nieân 1990 ñeán nay, nhôø ñöôïc huaán luyeän vaø trang bò toát hôn, phaãu thuaät thay khôùp ñaõ ñöôïc aùp duïng ngaøy caøng phoå bieán ôû nöôùc ta. Taïi Khoa Chi döôùi Beänh vieän Chaán thöông Chænh hình TP HCM, phaãu thuaät thay khôùp haùng toaøn phaàn ñaõ trôû thaønh moät phaãu thuaät thöôøng qui trong chöông trình phaãy thuaät haøng tuaàn cuûa khoa. Töø thaùng 01/1995 ñeán thaùng 12/1999 chuùng toâi ñaõ phaãu thuaät 133 khôùp haùng toaøn phaàn cho 120 beänh nhaân, taát caû ñeàu söû duïng loaïi khôùp coù xi maêng. Baùo caùo naøy ñaùnh giaù keát quaû theo doõi laâu daøi caùc tröôøng hôïp thay khôùp haùng toaøn phaàn coù xi maêng noùi treân töø naêm 1995 ñeán nay. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP Ñoái töôïng: Taát caû caùc tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc thay khôùp haùng coù xi maêng thöïc hieän taïi Khoa Chi Döôùi töø thaùng 01 / 1995 ñeán thaùng 12 / 1999. Theo doõi lòeân tuïc ñeán nay Phöông phaùp: Caùc beänh nhaân ñaõ phaãu thuaät thay khôùp haùng toaøn phaàn coù xi maêng trong thôøi gian treân ñöôïc taùi khaùm thöôøng xuyeân töø khi xuaát vieän vaø moãi 6 thaùng ñeå ñöôïc : • Ñaùnh giaù khaû naêng phuïc hoài cuûa beïnh nhaân döïa treân chæ soá chöùc naêng cuûa khôùp haùng sau moå vaø trong thôøi gian theo doõi so saùnh vôùi chæ soá chöùc naêng tröôùc moå. • Chæ soá cô naêng khôùp haùng ñöôïc söû duïng laø Merle D’ Aubigneù döïa treân ñaùnh giaù thang ñieåm: ñau, taàm hoaït ñoäng khôùp vaø khaû naêng ñi boä. • Ño caùc chæ soá treân X-quang ñeå ñaùnh giaù ñoä vöõng cuûa khôùp nhaân taïo veà maët X-quang trong thôøi gian theo doõi: vò trí cuûa khôùp, ñoäï moøn khôùp, ñoä loûng khôùp vaø khoái xi maêng so vôùi X quang sau moå. 2
Ñaùnh giaù caùc bieán chöùng cuûa phaãu thuaät thay khôùp haùng toaøn phaàn coù xi maêng: caùc bieán chöùng trong moå, bieán chöùng sôùm sau moå vaø caùc bieán chöùng muoän xaûy ra trong thôøi gian theo doõi. Thôøi gian theo doõi: töø 01/1995 ñeán 04/2004: laâu nhaát laø 9 naêm vaø gaàn nhaát laø 4 naêm. TÖ LIEÄU LAÂM SAØNG Trong 5 naêm, töø 1/ 19995 ñeán 12 / 1999, chuùng toâi ñaõ thöïc hieän ñöôïc : • 133 khôùp haùng toaøn phaàn cho 120 beänh nhaân. • Coù 13 tröôøng hôïp ñöôïc thay khôùp 2 beân. Tuoåi: 21 – 31 : 02 tröôøng hôïp. • 31 – 40 : 18 tröôøng hôïp. • 41 – 50 : 50 tröôøng hôïp. • 51 – 60 : 36 tröôøng hôïp. • 61 – 70 : 13 tröôøng hôïp. • > 70t : 01 tröôøng hôïp. • Giôùi: Nam : 91 tröôøng hôïp. • Nöõ : 29 tröôøng hôïp. • Beân moå: • Phaûi : 63 tröôøng hôïp. • Traùi : 70 tröôøng hôïp. Chaån ñoaùn laâm saøng: • Hoaïi töû voâ truøng choûm xöông ñuøi : 45 tröôøng hôïp. • Thoaùi hoùa khôùp haùng : 49 tröôøng hôïp. • Gaõy cuõ coå xöông ñuøi : 15 tröôøng hôïp. • Gaõy traät cuõ khôùp haùng : 04 tröôøng hôïp. • Vieâm dính coät soáng vaø khôùp haùng : 07 tröôøng hôïp. Caùc phaãu thuaät coù lieân quan tröôùc ñoù taïi khôùp haùng: • Giaûi eùp, goït choûm : 08 tröôøng hôïp. • Thay choûm : 06 tröôøng hôïp. • Keát hôïp xöông vuøng khôùp haùng : 03 tröôøng hôïp. • Caét xöông söûa truïc : 02 tröôøng hôïp. • Traùm xi maêng : 02 tröôøng hôïp. Loaïi khôùp haùng toaøn phaàn ñöôïc moå: • Loaïi coù ñöôøng kính choûm 22mm (Charnley) : 25 tröôøng hôïp. • Loaïi coù ñöôøng kính choûm 28mm (Ultima) : 22 tröôøng hôïp. • Loaïi coù ñöôøng kính choûm 32mm (HowMedica) : 85 tröôøng hôïp. • Proteck : 01 tröôøng hôïp. Taát caû ñeàu söû duïng xi maêng. Phöông phaùp voâ caûm: • Teâ tuûy soáng : 131 tröôøng hôïp. • Noäi khí quaûn : 02 tröôøng hôïp. 3
Truyeàn maùu: coù 25 / 133 tröôøng hôïp phaûi truyeàn maùu trong moå. Löôïng truyeàn: • 250 – 500ml : 17 tröôøng hôïp. • 750 – 1000ml : 05 tröôøng hôïp. • 1750ml : 01 tröôøng hôïp. • 2000ml : 01 tröôøng hôïp. Loái vaøo: • Loái vaøo tröôùc (Hardinje) : 24 tröôøng hôïp. • Loái vaøo sau : 109 tröôøng hôïp. + Hai tröôøng hôïp coù gheùp xöông taêng cöôøng oå chaûo. KEÁT QUAÛ Sau moå: Beänh nhaân ñöôïc chuïp X-quang khôùp haùng 2 beân ñeå ñaùnh giaù kyõ thuaät ñaët khôùp. Tröôùc khi xuaát vieän ñöôïc ñaùnh giaù laïi chæ soá chöùc naêng cuûa khôùp haùng theo baûng chæ soá Merle D’ Aubigneù, so saùnh vôùi tröôùc moå: Tröôùc moå Sau moå Raát toát (17 – 18 ñieåm): 0 38 Toát (15 – 16 ñieåm): 0 79 Khaù (13 – 14 ñieåm): 0 08 Trung bình (10 – 12 ñieåm): 82 05 Xaáu ( ⊆ 09): 51 03 Bieán chöùng: Trong moå: • Soác, ngöng tim treân baøn moå: 01 tröôøng hôïp (phaûi hoài söùc, truyeàn 1750ml, sau ñoù oån ñònh). • Gaõy xöông ñuøi: 03 tröôøng hôïp. • Keït xi maêng khi ñaët chuoâi: 02 tröôøng hôïp (01 tröôøng hôïp phaûi laáy xi maêng ñaët laïi) • Thuûng ñaùy oå chaûo: 03 tröôøng hôïp do duøng khoan oå chaûo quaù lôùn φ 58mm tuy nhieân khoâng ñeå laïi bieán chöùng do loã thuûng nhoû. Sau moå: • Nhieãm truøng: coù 5 tröôøng hôïp ghi nhaän coù nhieãm truøng, chieám tyû leä 3%. + 04 tröôøng hôïp nhieãm truøng noâng, nheï, oån ñònh khi saên soùc veát thöông + söû duïng khaùng sinh phoái hôïp. + 01 tröôøng hôïp coù nhieãm truøng saâu & coù phaûn öùng ñaøo thaûi vaät lieäu phaûi ñieàu trò keùo daøi vaø laáy boû khôùp vaø xi maêng. • Traät khôùp haùng: coù 7 tröôøng hôïp / 133 chieám 5,2%. + Traät ra tröôùc : 03 tröôøng hôïp (taát caû ñeàu moå loái tröôùc). + Traät ra sau : 04 tröôøng hôïp. + Tyû leä traät ôû loái vaøo tröôùc : 3/ 24 (12, 5%) + Tyû leä traät ôû loái vaøo sau : 4 / 109 (3, 6%) + Coù 5 tröôøng hôïp naén kín + boät choáng xoay sau ñoù oån ñònh. + Coù 2 tröôøng hôïp traät taùi hoài phaûi moå laïi laáy boû xi maêng keït trong khôùp. 4
Gaõy xöông ñuøi: coù 3 tröôøng hôïp / 133 gaõy xöông ñuøi chieám tyû leä 2,2% phaûi mang • neïp vaø boù boät sau moå. • Toån thöông thaàn kinh toïa: 03/133 chieám 2,2%. + 01 tröôøng hôïp lieät vaän ñoäng khoâng hoaøn toaøn ôû beänh haân vieâm dính coät soáng, khôùp ñaët khoâng ñoàng boä neân chaân bò daøi laøm caêng thaàn kinh toaï. Beänh nhaân ñöôïc moå laïi thay choûm thích hôïp, chaân bôùt daøi thì thaàn kinh toïa phuïc hoài toát. + 02 tröôøng hôïp coù caûm giaùc teâ caúng chaân vaø baøn chaân sau moå sau ñoù töï phuïc hoài. Moå laïi sôùm: coù 5 / 133 tröôøng hôïp phaûi moå laïi. • Laáy duïng cuï, daãn löu : 01 tröôøng hôïp. • Thay chuoâi : 02 tröôøng hôïp. • Naén traät khôùp, laáy xi maêng dö : 02 tröôøng hôïp. Taùi khaùm: coù 118 ñeán taùi khaùm thöôøng xuyeân. Keát quaû ñöôïc ñaùnh giaù nhö sau: • Raát toát : 42 tröôøng hôïp. 93,2% (Raát toát vaø toát). • Toát : 68 tröôøng hôïp. • Khaù : 01 • Trung bình : 04 tröôøng hôïp (3,4% ). • Xaáu : 03 tröôøng hôïp (2,5% ). + Khoâng coù beänh nhaân naøo coù trieäu chöùng nhieãm truøng taùi phaùt taïi khôùp moå, keå caû beänh nhaân ñaõ laáy xi maêng vaø duïng cuï. + 06/07 beänh nhaân traät khôùp haùng phuïc hoài toát, 01 tröôøng hôïp coøn ñi caø nhaéc do ñau. + 03 tröôøng hôïp gaõy xöông ñuøi laønh xöông vaø ñi laïi ñöôïc sau 5 thaùng, coù 01 tröôøng hôïp ngaén chaân # 2cm. + 03 tröôøng hôïp coù ghi nhaän toån thöông thaàn kinh toïa ñeàu phuïc hoài. Bieán chöùng muoän: • Gaõy xöông quanh khôùp: 03 tröôøng hôïp xaûy ra do chaán thöông. Ñieàu trò: 02 tröôøng hôïp moå keát hôïp xöông baèng neïp oác (01 söû duïng neïp AO, 01 söû duïng neïp composit carbon). Tröôøng hôïp coøn laïi ñieàu trò baûo toàn. • Loûng khôùp: coù 12 tröôøng hôïp phaùt hieän loûng khôùp treân X-quang (ñöôøng thaáu quang lôùn hôn 1 mm vaø hieän dieän treân taát caû caùc vuøng cuûa khôùp). + Coù daáu hieäu laâm saøng: 07 taát caû ñeàu ñöôïc moå laïi thay khôùp môùi (revision). + Khoâng daáu hieäu laâm saøng: 05 (beänh nhaân khoâng ñau, sinh hoaït bình thöôøng). • Moå thay laïi khôùp (Revision): 06 tröôøng hôïp. + Tuoåi töø 36 ñeán 57. + Nöõ: 05 tröôøng hôïp; Nam: 01 tröôøng hôïp. + Coù 01 tröôøng hôïp do chaán thöông. 05 tröôøng hôïp coøn laïi ôû beänh nhaân moå thay khôùp do thoaùi hoaù khôùp haùng. + Keøm theo loaõng xöông vaø khôùp thay ñoåi vò trí (migration). + Thay laïi oå chaûo: 02 tröôøng hôïp. + Thay caû chuoâi vaø oå chaûo: 04 tröôøng hôïp. Taát caû ñeàu söû duïng xöông gheùp ñoäng loaïi. Keát quaû sau moå toát. • Moå laáy boû khôùp do nhieãm truøng saâu, muoän: 01 tröôøng hôïp. 5
BAØN LUAÄN Trong thôøi gian theo doõi laâu daøi 133 khôùp haùng toaøn phaàn coù xi maêng ôû 120 beänh nhaân (13 tröôøng hôïp thay 2 beân). Thôøi gian theo doõi laâu nhaát laø 9 naêm, ngaén nhaát laø 4 naêm ñaõ ñaït ñöoïc moät soá keát quaû: • Khoâng coù tröôøng hôïp naøo töû vong. • Keát quaû cô naêng toát vaø khaù toaøn dieän: phuïc hoài chöùc naêng sinh hoaït vaø lao ñoäng maø caùc phöông phaùp khaùc cho keát quaû haïn cheá. Treân 90% cho keät quaû cô naêng toát trong thôøi gian daøi. • Haàu heát beänh nhaân ñeàu haøi loøng vì keát quaû sau khi thay khôùp haùng. Veà tuoåi taùc: phaàn lôùn beänh nhaân ñöôïc phaãu thuaät ôû nhoùm tuoåi töø 31 ñeán 60 laø löùa tuoåi coù ñôøi soáng coøn daøi neân ñoøi hoûi phaûi ñöôïc naâng cao chaát löôïng soáng: khoâng ñau ñôùn, coù khaû naêng ñi laïi vaø sinh hoaït thuaän lôïi vaø coù theå lao ñoäng ñeå phuïc vuï baûn thaân vaø xaõ hoäi. Beân caïnh nhöõng keát quaû toát, chuùng toâi cuõng ghi nhaän moät soá bieán chöùng cuûa kyõ thuaät thay khôùp: • Nhieãm truøng: ñaây laø bieán chöùng ñaùng sôï nhaát sau khi thay noùi chung vaø thay khôùp haùng noùi rieâng vì khi noù xaûy ra thì vieäc ñieàu trò raát phöùc taïp, toán keùm vaø keùo daøi cuõng nhö ñeå laïi nhieàu di chöùng. Vì vaäy, khi thay khôùp haùng, chuùng toâi raát toân troïng vieäc phoøng vaø choáng nhieãm truøng nhö: chuaån bò beänh nhaân caån thaän, phaùt hieän vaø loaïi tröø caùc oå nhieãm truøng, khoâng moå khi coù daáu hieäu nhieãm truøng taïi choã cuõng nhö toaøn thaân, söû duïng khaùng sinh döï phoøng (thöôøng laø Cefalosporin 3th), coù phoøng moå rieâng chæ moå thay khôùp 01 tröôøng hôïp/ngaøy. Toân troïng kyõ thuaät moå khoâng taøn phaù, ít chaûy maùu vaø daãn löu kín sau moå. + Tyû leä nhieãm truøng cuûa chuùng toâi laø 3% (5/133), 4/5 tröôøng hôïp laø nhieãm truøng nheï, noâng ñaùp öùng toát vôùi ñieàu trò noäi khoa vaø saên soùc veát thöông, khoâng coù tröôøng hôïp naøo taùi phaùt. Moät tröôøng hôïp nhieãm truøng saâu muoän phaûi moå laáy boû khôùp. Tyû leä chung treân theá giôùi laø 1 – 2% tuy nhieân thay ñoåi raát nhieàu tuyø theo nhoùm beänh vaø ñieàu kieän phoøng moå. + Caùc taùc giaû ôû trong nöôùc ñaõ thoâng baùo tyû leä nhieãm truøng: Nguyeãn Tieán Bình (BV TWQÑ) 0,6%; Nguyeãn Thaønh Chôn (Saigon ITO) 7,5%; Nguyeãn Ngoïc Khieâm (Hueá) 1,85%; Nguyeãn Vónh Thoáng (BVCR) 0%. + Moät tröôøng hôïp coù söï phoái hôïp giöõa nhieãm truøng saâu vaø phaûn öùng ñaøo thaûi vaät lieäu. Beänh aùn: Beänh nhaân Nam 46 tuoåi. Chaån ñoaùùn: Hoaïi töû choûm xöông ñuøi 2 beân P>T, coù söû duïng Corticoid. Ñaõ ñöôïc ñieàu trò: + 11/1994: moå giaûi eùp, boâm xi maêng (P) nhöng coøn ñau nhieàu. + 02/1995: moå thay khôùp haùng (P) vôùi loái vaøo tröôùc. Haäu phaãu: Traät khôùp haùng sau moå, phaûi naén traät + boù boät choáng xoay. Beänh nhaân soát keùo daøi sau moå + ñau khôùp haùng, ñieàu trò baèng khaùng sinh. Naèm vieän 56 ngaøy. + 05/1996: nhaäp vieän laïi vì soát vaø ñau, söng khôùp haùng (P), ñöôïc choïc huùt, caáy dòch + giaûi phaãu beänh lyù: coù teá baøo vieâm kinh nieân + ñaïi thöïc baøo aên vaät laï. Ñieàu trò: Khaùng sinh + giaûm ñau. 6
12/1996: nhaäp vieän vì soát, ñau, söng khôùp haùng (T) ñaõ tieán haønh ñieàu trò: laáy phaàn choûm giaû vaø xi maêng, caét loïc, daãn löu khôùp haùng. Hieän taïi: veát moå oån ñònh, khoâng soát, nhöng ñau khi ñi laïi, chaân ngaén # 5cm. Tuy nhieân beänh nhaân bò suyeãn sau khi moå thay khôùp keùo daøi ñeán nay (5 naêm) phaûi ñieàu trò thöôøng xuyeân baèng thuoác uoáng vaø xòt. Theo chuùng toâi, ñaây laø tröôøng hôïp maø phaûn öùng ñaøo thaûi vaät lieäu coù lieân quan chaët cheõ ñeán tình traïng nhieãm truøng vaø laø yeáu toá laøm naëng theâm tình traïng nhieãm truøng. Khi laáy boû vaät lieäu thì tình traïng nhieãm truøng taïi choã oån ñònh. Gaõy thaân xöông ñuøi sôùm trong moå: Ñaây cuõng laø bieán chöùng thöôøng gaëp trong luùc moå. Chuùng toâi coù 03/133 tröôøng hôïp bò gaõy ñaàu treân xöông ñuøi (2,2%). Brindley vaø Kavanagh ghi nhaän tyû leä gaõy thaân xöông ñuøi trong moå thay khôùp haùng laàn ñaàu laø 3,5%. Nguyeãn Tieán Bình (Haø Noäi) 0,6% gaõy vuøng maáu chuyeån. Caùc beänh nhaân naøy ñöôïc xöû trí: coät chæ theùp, boù boät hoaëc neïp sau moå, ñi naïng khoâng chòu söùc naëng. Thôøi gian laønh xöông laø 5 thaùng, moät tröôøng hôïp ngaén chaân 2cm. Theo chuùng toâi khi thao taùc phaàn xöông ñuøi phaûi nheï nhaøng, ñaët duïng cuï thöû tröôùc, khoâng naén thoâ baïo vaø phaûi kieåm tra phaùt hieän sôùm ñeå xöû trí kòp thôøi. Traät khôùp haùng sau moå: Ñaây cuõng laø moät bieán chöùng thöôøng gaëp sau thay khôùp haùng. Y vaên cho bieát tyû leä raát thay ñoåi töø 0,6% ñeán 8% tuøy theo baùo caùo, tyû leä trung bình laø 2,7%. ÔÛ VN, taùc giaû Nguyeãn Tieán Bình 0,2%, Nguyeãn Vónh Thoáng 04/106 tröôøng hôïp, Nguyeãn Thaønh Chôn 10%. Tyû leä cuûa chuùng toâi laø 5,2% khaù cao, ñaëc ñieåm khaùc phaân bieät laø caùc traät khôùp laïi xaûy ra nhieàu ôû loái vaøo tröôùc (03/24 = 12,5%) so vôùi loái vaøo sau (04/109 # 3,6%) ngöôïc laïi vôùi caùc baùo caùo nöôùc ngoaøi. Theo baùo caùo cuûa Mayo Clinic trong 1 nghieân cöùu töø 1969 – 1978 cuûa 10.500 tröôøng hôïp thay khôùp haùng thì tyû leä naøy laø 2,3% cho loái tröôùc vaø 5,8% cho loái sau. Caùc traät khôùp ñeàu xaûy ra ôû loaïi khôùp coù ñöôøng kính choûm nhoû (22mm hoaëc 28mm), khoâng thaáy xaûy ra ôû loaïi coù ñöôøng kính 32mm. Vieäc ñieàu trò chuû yeáu laø baûo toàn: naén soùm, baát ñoäng 4 tuaàn leã cho keát quaû toát. Hai tröôøng hôïp phaûi moå laïi vì xi maêng keït trong oå chaûo neân khi ñaët xong khôùp phaûi laáy heát xi maêng thöøa, traùnh taïo caùc ñieåm tì baát thöôøng deã gaây traät khôùp. Thôøi gian theo doõi laâu daøi cuõng ñaõ ghi nhaän moät soá bieán chöùng: Gaõy xöông quanh khôùp nhaân taïo: caùc tröôøng hôïp chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc ñeàu do chaán thöông.Ñieàu trò baèng phaãu thuaät keát hôïp xöông cho keät quaû toát. Caùc tröôøng hôïp moå thay laïi khôùp (Revision): do loûng khôùp phaàn lôùn xaûy ra ôû phuï nöõ vaø taäp trung ôû nhoùm beänh thoaùi hoaù khôùp haùng coù theå lieân quan ñeán chaát löôïng xöông (loaõng xöông). Kyõ thuaät laøm xi maêng ôû giai ñoaïn naøy cuõng coù theå aûnh höôûng ñeán ñoä beàn cuûa khôùp vì chuû yeáu thao taùc baèng tay (theá heä thöù nhaát). Töø naêm 2000 veà sau naøy chuùng toâi söû duïng suùng ñeå bôm xi maêng ñeå ñaït ñöôïc chaát löôïng toát hôn (theá heä thöù hai). Treân theá giôùi hieän nay söû duïng duïng cuï troän xi maêng döôùi chaân khoâng, duøng bôm xi maêng vaø heä thoáng caùc nuùt chaën taïo cho khoái xi maêng ñöôïc neùn chaët (theá heä thöù ba), nhö vaäy ñoä beàn vöõng cuûa khoái xi maêng seõ raát chaéc chaén. KEÁT LUAÄN Beänh lyù khôùp haùng ngaøy caøng nhieàu vaø coù xu höôùng treû hoaù, aûnh höôûng raát nhieàu ñeán khaû naêng sinh hoaït vaø lao ñoäng cuûa beänh nhaân. Caùc beänh lyù naøy neáu ñöôïc phaùt hieän sôùm coù theå ñieàu trò baûo toàn ñöôïc. 7
Thay khôùp haùng toaøn phaàn laø moät phaãu thuaät phuø hôïp vôùi nhöõng beänh nhaân coù toån thöông huûy hoaïi khôùp haùng ôû giai ñoaïn muoän khoâng phaûi do nhieãm truøng, noù ñem laïi cho khôùp ñöôïc thay theá nhieàu chöùc naêng hôn, khoâng ñau goùp phaàn naâng cao chaát löôïng soáng cuõng nhö taêng khaû naêng lao ñoäng cho beänh nhaân. Trong quaù trình theo doõi caùc tröôøng hôïp thay khôùp haùng coù xi maêng cho thaáy keát quaû chöùc naêng raát khaû quan, giaù thaønh cuûa khôùp haùng coù xi maêng chæ baèng moät nöûa khôùp haùng khoâng xi maêng neân khaù phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh teá cuûa Vieät nam. Caùc bieán chöùng ghi nhaän trong giôùi haïn chaáp nhaän ñöôïc so vôùi y vaên, tuy nhieân caàn phaûi bieát roõ ñeå phoøng traùnh. Ñeå keát quaû laâu daøi toát, beänh nhaân ñaõ ñöôïc moå thay khôùp haùng toaøn phaàn caàn ñöôïc quaûn lyù vaø theo doõi thöôøng xuyeân. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Callaghan John J.: Charnley Total hip Arthroplasty with xi maêng minimum twenty-five- year follow up. JBJS vol 82-A, April 2000, pp 487 – 497. 2. Charnley J.: Total hip replacement by low friction arthroplasty, Clin. Orthop. 1970, 7. 3. Charnley J.: The long term result of low friction arthroplasty of the hip performed as a primary intervention, JBJS surg, 54-B, 1972, pp 61. 4. Ñoã höõu Thaéng: 133 tröôøng hôïp thay khôùp haùng toaøn phaàn taïi Khoa Chi döôùi BV CTCH Tp HCM töø 01/1995 ñeán 12/1999, Taïp chí Ngoaïi khoa thaùng 05/2002, tr: 201 – 204. 5. Eftekha, NASS: Total hip arthroplasty, Mosby, 1993, Vol I-II. 6. Harkess Jame W.: Arthroplasty in hip, Campbell’s operative orthopedics ninth edition, 1998, pp 296 – 458. 7. Kavanagh, B.F, Dewitz, M A: Charnley total hip arthroplasty with cement, fifteen year result. JBJS, vol 71-A, December 1989, pp 1496 – 1503. 8. Leâ Phuùc: Khôùp haùng toaøn phaàn, nhöõng vaán ñeà caên baûn, Tröôøng Ñaïi hoïc Y Döôïc Thaønh phoá Hoà chí Minh, 2000. 9. Leâ Phuùc: Nhaân 07 tröôøng hôïp moå laïi khôùp haùng toaøn phaàn taïi Khoa Phaãu thuaät Chi Döôùi BV CTCH TP HCM, Kyû yeáu hoäi nghò thöôøng nieân hoäi CTCH Tp HCM, thaùng 12/2003, tr: 23 – 25. 10. Merle D’Aubigneù, M. Postel M.: Functional result of the hip arthroplasty with acrylic prosthesis, JBJS surg 36-A, 1954, pp: 451. 11. Ngoâ Baûo Khang: Thay toaøn boä khôùp haùng baèng khôùp nhaân taïo, Taïp chí Ngoaïi khoa 1978 VI, 5, tr: 129 – 136. 12. Ngoâ Baûo Khang: Thay khôùp haùng vaø choûm coå xöông ñuøi nhaân taïo ñieàu trò khôùp giaû vaø tieâu choûm sau gaõy coå xöông ñuøi, Hoäi nghò CTCH Vieät – Myõ laàn thöù 1, 05/1995, tr: 92 – 93. 13. Nguyeãn Ñaéc Nghóa, Vuõ Song Linh: Thay khôùp haùng ôû ngöôøi döôùi 50 tuoåi, Taïp chí Y hoïc Vieät Nam, thaùng 10/2003, taäp 292, tr: 42 – 46. 14. Nguyeãn Ngoïc Khieâm: Keát quaû böôùc ñaàu phaãu thuaät thay khôùp haùng toaøn phaàn vaø baùn phaàn taïi khoa ngoaïi CTCH-BVTW Hueá, Kyû yeáu toaøn vaên caùc ñeà taøi khoa hoïc Hoäi nghò ngoaïi khoa quoác gia Vieät Nam laàn thöù 12, thaùng 05/2002, tr: 205 – 207. 8
15. Nguyeãn Thaønh Chôn: Ñaùnh giaù keát quaû thay khôùp haùng toaøn phaàn taïi Beänh vieän CTCH Sai gon ITO. Kyû yeáu hoäi nghò thöôøng nieân hoäi CTCH Tp HCM thaùng 12/2003, tr: 18 – 22. 16. Nguyeãn Tieán Bình, Traàn leâ Ñoàng: Ñaùnh giaù keát quaû sau thay khôùp haùng toaøn phaàn vaø baùn phaàn, Phaãu thuaät taïo hình, taäp 4, 2000, tr: 36 – 38. 17. Nguyeãn Tieán Bình, Nguyeãn Vaên Nhaân vaø coäng söï: Kinh nghieäm 10 naêm phaãu thuaät thay khôùp haùng taïi Beänh vieän TWQÑ 108, Taïp chí y hoïc Vieät Nam, thaùng 10-2003, taäp 292, tr: 75 – 80. 18. Nguyeãn Vónh Thoáng, Buøi Hoàng Thieân Khanh: Thay khôùp haùng taïi Beänh vieän Chôï Raãy, Kyû yeáu hoäi nghò thöôøng nieân hoäi CTCH Tp HCM, thaùng 12-2003, tr: 15 – 17. 19. Pellicci & Padgety: Atlat of total hip replacement. Churchill livingstone, 1995. 20. Phaïm Vaên Minh: Moå thay khôùp haùng taïi Beänh vieän Böu ñieän töø 1996 ñeán 2003, Taïp chí Y hoïc Vieät Nam, thaùng 10-2003, taäp 292, tr: 26 – 30. 21. Voõ Quoác Trung: Thay khôùp haùng toaøn phaàn cho hoaïi töû voâ truøng choûm xöông ñuøi giai ñoaïn muoän ôû ngöôøi lôùn, Hoäi nghò khoa hoïc BV CTCH Tp HCM, thaùng 12/2002, tr: 18 – 25. 9