Thiết kế bài học theo vòng quy nạp các học phần cơ sở kĩ thuật cho sinh viên cao đẳng ngành Cơ khí

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 188-192<br /> <br /> THIẾT KẾ BÀI HỌC THEO VÒNG QUY NẠP CÁC HỌC PHẦN CƠ SỞ KĨ THUẬT<br /> CHO SINH VIÊN CAO ĐẲNG NGÀNH CƠ KHÍ<br /> Trần Văn Việt - Nghiên cứu sinh Viện Sư phạm kĩ thuật, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội<br /> Ngày nhận bài: 13/03/2018; ngày sửa chữa: 08/05/2018; ngày duyệt đăng: 12/05/2018.<br /> Abstract: This article introduces teaching technology and learner-centered teaching methods as<br /> well as application of information technology in teaching. Also, the article focuses on inductive<br /> learning method in teaching technical engineering bases. Moreover, in the article, author illustrates<br /> application of information technology and methodology in the designing lesson plans for modules<br /> of mechanical bases for students majoring in engineering through inductive cycle.<br /> Keywords: Lesson design, inductive cycle, methodology experience, participatory approach,<br /> mechanics, technical bases.<br /> 1. Mở đầu<br /> Ngày nay, sự phát triển của công nghệ thông tin và<br /> những tiến bộ của lí luận dạy học đã hỗ trợ cho giảng<br /> viên (GV) thiết kế ra nhiều phương tiện dạy học đa dạng<br /> và phù hợp với phương pháp dạy học khác nhau cho từng<br /> nội dung giảng dạy (bài giảng điện tử, phần mềm<br /> PowerPoint, GeoGebra...). Công nghệ thông tin tạo ra<br /> một môi trường học tập mang tính tương tác cao thay thế<br /> phương pháp truyền thống “thầy đọc, trò chép”, qua đó,<br /> người học có thể trải nghiệm khám phá, tìm tòi kiến thức.<br /> Phần mềm thiết kế được sử dụng trong xây dựng các<br /> phần mềm học tập giúp mô phỏng lại bản chất của vấn đề,<br /> thông qua đó, GV có thể cho sinh viên (SV) trải nghiệm<br /> sau đó đặt các câu hỏi gợi mở, dẫn dắt người học khám<br /> phá, tìm tòi kiến thức mới. Phần mềm GeoGebra hoặc<br /> Cabri3D là những phần mềm mã nguồn mở, sử dụng đơn<br /> giản nên GV và SV có thể sử dụng một cách thuận tiện.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Phương pháp tiếp cận có sự tham gia của người học<br /> Phương pháp tiếp cận có sự tham gia là một tập hợp<br /> nhiều phương pháp và kĩ năng để khuyến khích người<br /> học tham gia thông qua việc lấy người học làm trung tâm<br /> và tạo cơ hội để người học tương tác với nhau trong quá<br /> trình học.<br /> Đặc điểm: - Khuyến khích người học chia sẻ kinh<br /> nghiệm, kiến thức và tính sáng tạo của người học; - Tạo<br /> bầu không khí hợp tác, vui vẻ và thân thiện giữa các<br /> thành viên trong lớp học; - Có 4 cấp độ tham gia: Cấp độ<br /> 1: GV nói cho SV nghe; Cấp độ 2: GV trao đổi với SV;<br /> Cấp độ 3: Để cho SV nói với nhau; Cấp độ 4: SV cùng<br /> làm và tự khám phá.<br /> Ý nghĩa: - Huy động được nhiều kiến thức của người<br /> học; - Đúc rút được kinh nghiệm từ nhiều nguồn khác nhau;<br /> - Giúp người học tham gia vào các hoạt động, nội dung bài<br /> <br /> học dẫn đến kết quả người học sẽ nhớ lâu nhờ quá trình học<br /> tập được trao đổi, chia sẻ, phân tích hay trải nghiệm.<br /> Cách thức tổ chức dạy học: - Sử dụng các hình thức<br /> hoạt động theo nhóm, động não, quan sát thực tế, trải<br /> nghiệm, tổng hợp và các phương pháp khác; - GV cần sử<br /> dụng linh hoạt cả 4 cấp độ tham gia này để phát huy tối<br /> đa khả năng học của người học.<br /> 2.2. Học qua trải nghiệm<br /> Học tập qua trải nghiệm là một cách học chú trọng<br /> việc thực hành, trải nghiệm. Quan niệm việc học là quá<br /> trình tạo ra tri thức mới trên cơ sở trải nghiệm thực tế,<br /> dựa trên những đánh giá, phân tích những kinh nghiệm,<br /> kiến thức sẵn có. Học thuyết này gắn liền với David Kolb<br /> (1939) và các nhà tâm lí học, giáo dục học như John<br /> Dewey, Kurt Lewin, Jean Piaget, Lev Vygotsky,<br /> William James, Carl Jung, Paulo Freire, Carl Rogers và<br /> Mary Parker Follett mà theo đó là chỉ có cách học dựa<br /> trên tự khám phá bản thân hoặc tự lĩnh hội thì mới giúp<br /> con người thay đổi căn bản hành vi của mình, bản chất<br /> của nó chính là sự trải nghiệm.<br /> Đặc điểm: Người học sẵn sàng tham gia vào các trải<br /> nghiệm; suy ngẫm về các trải nghiệm (của mình và người<br /> khác); phân tích vấn đề để khái quát hóa trải nghiệm; tìm<br /> cách áp dụng vào thực tế những ý tưởng được rút ra từ<br /> trải nghiệm.<br /> Các bước học qua trải nghiệm: Năm 1970, tiến sĩ<br /> David Kolb đã công bố mô hình “học thông qua trải<br /> nghiệm”, nhằm khái quát hóa chu kì học tập (xem mô<br /> hình trang bên).<br /> Bước 1: Trải nghiệm. Mục tiêu: Giúp SV được nghe,<br /> nhìn, cảm nhận, nhớ lại những hoàn cảnh, tình huống, kinh<br /> nghiệm,... liên quan đến những điều cần học. Người học<br /> khám phá ra những thông tin mới nhờ tham gia vào một<br /> hoạt động. Nói cách khác bước này bắt đầu từ một hoạt<br /> động. Các hoạt động thường dùng là đưa ra câu hỏi thảo<br /> <br /> 188<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 188-192<br /> <br /> Mô hình học thông qua trải nghiệm của David Kolb [1]<br /> luận nhóm; bài tập cho nhóm; sắm vai; thực hành một kĩ<br /> năng; trò chơi, truyện kể, kịch; thăm thực địa. GV tổ chức<br /> các hoạt động bằng cách giới thiệu mục đích, hướng dẫn<br /> rõ ràng các quy định của hoạt động, nên yêu cầu thời gian<br /> và quan sát cách SV tiến hành hoạt động. Nếu là hoạt động<br /> tiến hành theo nhóm nhỏ thì phải chắc rằng SV đã hiểu rõ<br /> công việc mà nhóm phải làm và biết cách tổ chức nhóm<br /> (bầu nhóm trưởng, thư kí, người trình bày)...<br /> Bước 2: Phân tích. Mục tiêu: Giúp SV phân tích hoạt<br /> động trải nghiệm vừa diễn ra. Họ hiểu được nguyên<br /> nhân, hậu quả của vấn đề, cảm xúc của bản thân hoặc<br /> của các nhân vật trong trải nghiệm. Người học rút ra<br /> những kinh nghiệm dưới dạng suy nghĩ, cảm xúc... nói<br /> chung những điều quan trọng mà họ học được sau khi<br /> trải qua một hoạt động. Hoạt động thường dùng: thảo<br /> luận nhóm nhỏ, nhóm lớn; trình bày cá nhân, theo nhóm.<br /> GV giúp SV phản ánh những gì đã xảy ra trong bước 1<br /> và nó có liên quan như thế nào đến bài học. Cần chắc<br /> rằng các kinh nghiệm của SV đều được xem xét. Một<br /> cách hiệu quả giúp SV phản ánh kinh nghiệm là nêu câu<br /> hỏi về những gì đã xảy ra trong hoạt động như: Điều<br /> gì/chuyện gì đã xảy ra? Bạn cảm thấy như thế nào khi...?<br /> Có ai cảm thấy khác với ý kiến trên đây không? Bạn<br /> đồng ý/không đồng ý về những gì vừa được phát biểu?<br /> Bạn có nhận ra rằng...?<br /> Bước 3: Rút ra bài học. Mục tiêu: Trong bước này,<br /> SV suy ra những kết quả thảo luận trong bước 2 để xác<br /> định xem bài học nào được rút ra. Những hoạt động<br /> thường áp dụng như: thảo luận nhóm lớn để tổng hợp;<br /> thuyết trình tóm tắt ý chính. Vai trò GV có phần giống<br /> như người dạy trong phương pháp dạy học truyền thống,<br /> do đó GV cần am hiểu chủ đề đang hướng dẫn và có<br /> nguồn tham khảo đáng tin cậy. Điều này không có nghĩa<br /> là người hướng dẫn phải chủ động trả lời tất cả câu hỏi<br /> được nêu ra mà nên hướng dẫn để SV tự tìm ra câu trả<br /> <br /> lời bằng cách: cung cấp nội dung tóm tắt cho SV; hướng<br /> dẫn SV tới nội dung cần xây dựng bằng các câu hỏi như:<br /> Bạn học được điều gì từ những kinh nghiệm trên? Theo<br /> bạn thì điều đó có ý nghĩa gì? Có thể rút ra nguyên tắc<br /> nào từ kinh nghiệm trên? Những điều này có quan hệ với<br /> nhau như thế nào? Những vấn đề chính mà chúng ta có<br /> thể thấy là gì? Những bài học nào cần được rút ra?<br /> Bước 4: Áp dụng. Mục tiêu: Giúp SV thấy bài học có<br /> ý nghĩa - điều mới vừa học phải có liên hệ đến cuộc<br /> sống/công việc của SV. Ở bước này, người học cần có<br /> dịp liên hệ bài học với cuộc sống thường ngày. Các cách<br /> thường dùng là: SV thực hành kĩ năng; lập chương trình<br /> hành động cụ thể; thực hiện những nội dung của bài học.<br /> Vai trò của GV là đưa ra những lời khuyên, hướng dẫn<br /> giúp SV thực hành nâng cao kĩ năng. Những câu hỏi<br /> thường được dùng như: Điều gì làm bạn tâm đắc nhất?<br /> Khó khăn nhất khi bạn áp dụng vào thực tế là gì? Bạn sẽ<br /> áp dụng vào thực tế như thế nào? Bạn có gặp khó khăn<br /> gì khi áp dụng những điều mới học.<br /> 2.3. Vòng quy nạp<br /> Tích luỹ sự kiện<br /> Trải nghiệm/Thực<br /> hành/Thử sai<br /> (thực tế hoặc trong<br /> môi trường ảo)<br /> <br /> Trừu xuất<br /> Khái quát hoá từng<br /> sự kiện<br /> <br /> Áp dụng/<br /> Thử nghiệm<br /> <br /> Trừu xuất<br /> Khái quát hoá lí<br /> thuyết hoàn chỉnh<br /> <br /> Biểu đồ Vòng quy nạp<br /> Bước 1: Tích luỹ sự kiện. Mục tiêu: Giúp SV được<br /> nghe, nhìn, cảm nhận, nhớ lại những hoàn cảnh, tình<br /> huống, kinh nghiệm và đặc biệt nhờ có phương tiện giúp<br /> SV thực hành, thử sai (thực tế hoặc trong môi trường<br /> ảo)... liên quan đến những điều cần học. Người học khám<br /> phá ra những thông tin mới nhờ tham gia vào một hoạt<br /> động. Nói cách khác, bước này bắt đầu từ một hoạt động.<br /> Các hoạt động thường dùng là: đưa ra câu hỏi thảo luận<br /> nhóm; bài tập cho nhóm; sắm vai; trò chơi, truyện kể,<br /> kịch; thăm thực địa; thực hành, thử sai (trong môi trường<br /> ảo). GV tổ chức các hoạt động bằng cách giới thiệu mục<br /> tiêu, hướng dẫn rõ ràng các quy định của hoạt động, nội<br /> dung thực hành (thử sai) nên yêu cầu thời gian và quan<br /> <br /> 189<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 188-192<br /> <br /> sát cách SV tiến hành hoạt động. Nếu là hoạt động tiến<br /> hành theo nhóm nhỏ thì phải chắc rằng SV đã hiểu rõ<br /> công việc mà nhóm phải làm và biết cách tổ chức nhóm:<br /> bầu nhóm trưởng, thư kí, người trình bày...<br /> Bước 2: Trừu xuất (khái quát hoá cho từng sự kiện).<br /> Mục tiêu: SV suy ra những kết quả thảo luận, thực hành,<br /> thử sai trong bước 1 để xác định xem khái niệm, bài học<br /> nào được rút ra. Những hoạt động thường áp dụng: thảo<br /> luận nhóm lớn để tổng hợp; thuyết trình tóm tắt ý chính.<br /> Vai trò GV có phần giống như người dạy trong phương<br /> pháp dạy học truyền thống, do đó, GV cần am hiểu chủ<br /> đề, kết quả đang hướng dẫn và có nguồn tham khảo đáng<br /> tin cậy. Điều này không có nghĩa là người hướng dẫn<br /> phải chủ động trả lời tất cả câu hỏi được nêu ra mà nên<br /> hướng dẫn để SV tự tìm ra câu trả lời bằng cách cung cấp<br /> nội dung tóm tắt cho SV; hướng dẫn SV tới nội dung cần<br /> xây dựng bằng các câu hỏi.<br /> Bước 3: Trừu xuất (khái quát hoá lí thuyết hoàn<br /> chỉnh). Mục tiêu: SV đưa ra kết quả hoàn chỉnh của thảo<br /> luận, thực hành hoặc thử sai trong bước 1 để xác định<br /> xem khái niệm, bài học nào được rút ra. Vai trò GV là<br /> người đưa ra kết luận và phát biểu các kết luận đó thành<br /> các định nghĩa, khái niệm, bài học kinh nghiệm hoặc nội<br /> dung cần giảng dạy.<br /> Bước 4: Áp dụng/Thử nghiệm. Mục tiêu: Để giúp SV<br /> thấy bài học có ý nghĩa thì điều vừa học phải có liên hệ<br /> đến cuộc sống/công việc của SV. Người học cần có dịp<br /> liên hệ bài học với cuộc sống thường ngày. Các cách<br /> thường dùng là: SV thực hành kĩ năng; lập chương trình<br /> hành động cụ thể; thực hiện những nội dung của bài học.<br /> Vai trò GV dẫn là đưa ra những lời khuyên, hướng dẫn<br /> giúp SV thực hành nâng cao kĩ năng. Những câu hỏi<br /> thường được dùng như: Điều gì làm bạn tâm đắc nhất?<br /> Khó khăn nhất khi bạn áp dụng vào thực tế là gì? Bạn sẽ<br /> áp dụng vào thực tế như thế nào? Bạn có gặp khó khăn<br /> gì khi áp dụng những điều mới học.<br /> 2.4. Thiết kế bài học theo vòng quy nạp một số nội dung<br /> trong các học phần Cơ sở kĩ thuật ngành Cơ khí<br /> 2.4.1. Giảng dạy phần vẽ hình học<br /> Nội dung cần giảng dạy: Dựng đường thẳng song<br /> song, đường thẳng vuông góc, dựng và chia góc; Chia<br /> đều đoạn thẳng, chia đều đường tròn; Vẽ nối tiếp; Vẽ một<br /> số đường cong hình học.<br /> Kịch bản sư phạm:<br /> - Với cách dạy truyền thống: + Công tác chuẩn bị<br /> trước khi giảng dạy: soạn giáo án, đề cương bài giảng;<br /> biên soạn các bộ câu hỏi; giáo trình và tài liệu tham khảo;<br /> + Giảng dạy: GV thường giảng dạy theo hướng diễn<br /> dịch, dùng lời nói (hoặc tranh, ảnh) thuyết trình, diễn<br /> giảng về cách dựng đường thẳng song song, đường thẳng<br /> <br /> vuông góc, dựng và chia góc; cách chia đều đoạn thẳng,<br /> chia đều đường tròn... qua đó, người học tiếp thu kiến<br /> thức một cách thụ động và hạn chế khả năng sáng tạo của<br /> người học; GV phải dành rất nhiều thời gian để dựng<br /> hình trên bảng, giải thích dẫn đến chất lượng của đào tạo<br /> không đạt được kết quả cao. Với cách dạy này, GV phải<br /> dành nhiều thời gian cho phần dựng hình trên bảng hoặc<br /> trên giấy.<br /> - Giảng dạy theo vòng quy nạp: + Công tác chuẩn bị<br /> trước khi giảng dạy: soạn giáo án, đề cương bài giảng;<br /> giáo trình và tài liệu tham khảo; dùng phần mềm<br /> Microsoft PowerPoint xây dựng bài giảng điện tử trên cơ<br /> sở nội dung của giáo án và đề cương bài giảng đã soạn ở<br /> bước trên; phần mềm GeoGebra, Cabri3D hoặc dụng cụ<br /> vẽ; giấy các khổ A2, A3, A4; + Giảng dạy theo vòng quy<br /> nạp: Bước 1: Trải nghiệm: Đưa ra câu hỏi thảo luận<br /> nhóm; bài tập cho nhóm; thực hành; thảo luận nhóm nhỏ;<br /> trình bày cá nhân, theo nhóm. Bước 2: Khái quát hoá cho<br /> từng sự kiện: Thảo luận nhóm lớn để tổng hợp; thuyết<br /> trình tóm tắt ý chính. Bước 3: Khái quát hoá lí thuyết<br /> hoàn chỉnh: Thuyết trình, trình bày, phát biểu các kết quả<br /> thu được. Bước 4: Áp dụng: SV thực hành kĩ năng; lập<br /> chương trình hành động cụ thể; thực hiện những nội dung<br /> của bài học.<br /> Gợi ý sư phạm:<br /> <br /> 190<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> Hoạt động<br /> của GV<br /> <br /> Hoạt động<br /> của SV<br /> <br /> - Chia nhóm.<br /> - Đưa ra yêu cầu.<br /> - Đặt câu hỏi.<br /> - Thực hành kĩ năng dựng<br /> đường thẳng song song,<br /> Dựng<br /> đường thẳng vuông góc,<br /> đường thẳng dựng và chia góc trên giấy<br /> song song,<br /> A3 hoặc trên phần mềm<br /> đường thẳng GeoGebra.<br /> vuông góc,<br /> - Tổ chức thảo luận nhóm<br /> dựng và<br /> nhỏ.<br /> chia góc.<br /> - Gọi SV trình bày.<br /> - Tổ chức thảo luận lớn để<br /> tổng hợp.<br /> - Đưa ra nội dung của bài<br /> học.<br /> <br /> - Nghe.<br /> - Quan sát.<br /> - Tương tác trực<br /> tiếp với phần<br /> mềm GeoGebra<br /> hoặc trên giấy A3.<br /> - Thực hành trên<br /> phần mềm.<br /> - Nghe.<br /> - Suy nghĩ.<br /> - Đưa ra câu trả<br /> lời.<br /> - Nghe.<br /> - Ghi bài.<br /> <br /> - Chia đều<br /> đoạn thẳng,<br /> chia đều<br /> đường tròn.<br /> - Vẽ nối<br /> tiếp.<br /> - Vẽ một số<br /> đường cong<br /> hình học.<br /> <br /> - Nghe.<br /> - Quan sát.<br /> - Tương tác trực<br /> tiếp với phần<br /> mềm GeoGebra<br /> hoặc trên giấy A3.<br /> - Thực hành trên<br /> phần mềm.<br /> <br /> - Chia nhóm.<br /> - Đưa ra yêu cầu.<br /> - Đặt câu hỏi.<br /> - Thực hành các kĩ năng<br /> chia đều đoạn thẳng, chia<br /> đều đường tròn; Vẽ nối<br /> tiếp; Vẽ một số đường<br /> cong hình học trên giấy A3<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 188-192<br /> hoặc trên phần mềm<br /> GeoGebra.<br /> - Tổ chức thảo luận nhóm<br /> nhỏ.<br /> - Gọi SV trình bày.<br /> - Tổ chức thảo luận lớn để<br /> tổng hợp.<br /> - Đưa ra nội dung của bài<br /> học.<br /> <br /> - Nghe.<br /> - Suy nghĩ.<br /> - Đưa ra câu trả<br /> lời.<br /> - Nghe.<br /> - Ghi bài.<br /> <br /> - Hình<br /> chiếu của<br /> khối hình<br /> học.<br /> <br /> 2.4.2. Giảng dạy phần hình chiếu vuông góc<br /> Nội dung cần giảng dạy: Các phép chiếu - Hình chiếu<br /> của đường thẳng và mặt phẳng - Hình chiếu của khối<br /> hình học.<br /> Kịch bản sư phạm:<br /> - Với cách dạy truyền thống (chưa ứng dụng công nghệ<br /> thông tin): + Công tác chuẩn bị trước khi giảng dạy: soạn<br /> giáo án, đề cương bài giảng; giáo trình và tài liệu tham khảo.<br /> Giảng dạy: GV thường giảng dạy theo hướng diễn dịch,<br /> dùng lời nói (hoặc tranh, ảnh) thuyết trình, diễn giảng về các<br /> phép chiếu, hình chiếu của đường thẳng và mặt phẳng, hình<br /> chiếu của khối hình học qua đó người học tiếp thu kiến thức<br /> một cách thụ động và hạn chế khả năng sáng tạo của người<br /> học, GV phải dành rất nhiều thời gian để thuyết trình, giải<br /> thích dẫn đến chất lượng của đào tạo không đạt được kết<br /> quả cao. Cách dạy này GV phải dành nhiều thời gian cho<br /> phần dựng hình trên bảng hoặc trên giấy.<br /> - Giảng dạy theo vòng quy nạp: + Công tác chuẩn bị<br /> trước khi giảng dạy: soạn giáo án, đề cương bài giảng;<br /> biên soạn các bộ câu hỏi; giáo trình và tài liệu tham khảo;<br /> dùng phần mềm Microsoft PowerPoint xây dựng bài<br /> giảng điện tử trên cở sở nội dung của giáo án và đề cương<br /> bài giảng đã soạn ở bước trên; phần mềm GeoGebra hoặc<br /> Cabri3D; + Giảng dạy theo vòng quy nạp: Bước 1: Trải<br /> nghiệm: đưa ra câu hỏi thảo luận nhóm; bài tập cho<br /> nhóm; thực hành; thảo luận nhóm nhỏ; trình bày cá nhân,<br /> theo nhóm. Bước 2: Khái quát hoá cho từng sự kiện: thảo<br /> luận nhóm lớn để tổng hợp; thuyết trình tóm tắt ý chính.<br /> Bước 3: Khái quát hoá lí thuyết hoàn chỉnh: thuyết trình,<br /> trình bày, phát biểu các kết quả thu được. Bước 4: Áp<br /> dụng: SV thực hành kĩ năng; lập chương trình hành động<br /> cụ thể; thực hiện những nội dung của bài học.<br /> Gợi ý sư phạm:<br /> Nội dung<br /> - Các phép<br /> chiếu.<br /> - Hình<br /> chiếu của<br /> đường<br /> thẳng và<br /> mặt phẳng.<br /> <br /> Hoạt động<br /> của GV<br /> - Chia nhóm.<br /> - Đưa ra yêu cầu.<br /> - Đặt câu hỏi.<br /> - Thực hành trên phần<br /> mềm GeoGebra về các<br /> phép chiếu; hình chiếu<br /> <br /> Hoạt động<br /> của SV<br /> - Nghe.<br /> - Quan sát.<br /> - Tương tác trực tiếp<br /> với phần mềm<br /> GeoGebra hoặc trên<br /> giấy A3.<br /> <br /> của đường thẳng và mặt<br /> phẳng; hình chiếu của<br /> khối hình học.<br /> - Tổ chức thảo luận<br /> nhóm nhỏ.<br /> - Gọi SV trình bày.<br /> - Tổ chức thảo luận lớn<br /> để tổng hợp.<br /> - Đưa ra nội dung của bài<br /> học.<br /> <br /> - Thực hành trên<br /> phần mềm.<br /> - Nghe.<br /> - Suy nghĩ.<br /> - Đưa ra câu trả lời.<br /> - Nghe.<br /> - Ghi bài.<br /> <br /> 2.4.3. Giảng dạy phần Liên kết (trong môn học Cơ kĩ<br /> thuật)<br /> Nội dung cần giảng dạy: Liên kết tựa - Liên kết dây<br /> mềm, thẳng và không dãn - Liên kết bản lề - Liên kết gối<br /> - Liên kết gối cầu - Liên kết ngàm - Liên kết thanh.<br /> Kịch bản sư phạm:<br /> - Với cách dạy truyền thống (chưa ứng dụng công<br /> nghệ thông tin): + Công tác chuẩn bị trước khi giảng dạy:<br /> soạn giáo án, đề cương bài giảng; giáo trình và tài liệu<br /> tham khảo; + Giảng dạy: GV thường giảng theo hướng<br /> diễn dịch, dùng lời nói (hoặc tranh, ảnh) thuyết trình, diễn<br /> giảng về: Liên kết tựa - Liên kết dây mềm, thẳng và<br /> không dãn - Liên kết bản lề - Liên kết gối - Liên kết gối<br /> cầu - Liên kết ngàm - Liên kết thanh. Qua đó, người học<br /> tiếp thu kiến thức một cách thụ động và hạn chế khả năng<br /> sáng tạo của người học, GV phải dành rất nhiều thời gian<br /> để thuyết trình, giải thích dẫn đến chất lượng đào tạo<br /> không đạt được kết quả cao.<br /> - Giảng dạy theo vòng quy nạp: + Công tác chuẩn bị<br /> trước khi giảng dạy: soạn giáo án, đề cương bài giảng;<br /> biên soạn các bộ câu hỏi; giáo trình và tài liệu tham khảo;<br /> dùng phần mềm Microsoft PowerPoint xây dựng bài<br /> giảng điện tử trên cở sở nội dung của giáo án và đề cương<br /> bài giảng đã soạn ở bước trên; phần mềm GeoGebra hoặc<br /> Cabri3D; + Giảng dạy theo vòng quy nạp: Bước 1: Trải<br /> nghiệm: Đưa vật thật quan sát; mô phỏng các liên kết trên<br /> phần mềm. Ví dụ: hình ảnh mô phỏng liên kết ngàm<br /> (xem hình); đưa ra câu hỏi thảo luận nhóm; bài tập cho<br /> nhóm; thực hành ảo các biến dạng của liên kết; thảo luận<br /> nhóm nhỏ; trình bày cá nhân, theo nhóm. Bước 2: Khái<br /> quát hoá cho từng sự kiện: thảo luận nhóm lớn để tổng<br /> hợp; thuyết trình tóm tắt ý chính. Bước 3: Khái quát hoá<br /> lí thuyết hoàn chỉnh: thuyết trình, trình bày, phát biểu các<br /> kết quả thu được. Bước 4: Áp dụng: SV thực hành kĩ<br /> năng; lập chương trình hành động cụ thể; thực hiện<br /> những nội dung của bài học.<br /> <br /> Hình ảnh mô phỏng liên kết ngàm<br /> <br /> 191<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 188-192<br /> <br /> Gợi ý sư phạm:<br /> Nội dung<br /> <br /> Hoạt động<br /> của GV<br /> <br /> Hoạt động<br /> của SV<br /> <br /> - Liên kết tựa.<br /> - Liên kết dây<br /> mềm, thẳng và<br /> không dãn.<br /> - Liên kết bản<br /> lề.<br /> - Liên kết gối.<br /> - Liên kết gối<br /> cầu.<br /> - Liên kết<br /> ngàm.<br /> - Liên kết<br /> thanh.<br /> <br /> - Đưa vật thật quan<br /> sát; Mô phỏng các<br /> liên kết trên phần<br /> mềm.<br /> - Chia nhóm.<br /> - Đưa ra yêu cầu.<br /> - Đặt câu hỏi.<br /> - Tổ chức thảo luận<br /> nhóm nhỏ.<br /> - Gọi SV trình bày.<br /> - Tổ chức thảo luận<br /> lớn để tổng hợp.<br /> - Đưa ra nội dung<br /> của bài học.<br /> <br /> - Quan sát.<br /> - Nghe.<br /> - Tương tác trực<br /> tiếp với phần mềm<br /> GeoGebra.<br /> - Thực hành trên<br /> phần mềm.<br /> - Nghe.<br /> - Suy nghĩ.<br /> - Đưa ra câu trả lời.<br /> - Nghe.<br /> - Ghi bài.<br /> <br /> [5] Vũ Thị Lan (2014). Dạy học dựa vào nghiên cứu<br /> trường hợp ở đại học. NXB Bách khoa.<br /> [6] Nicola Whitton (2010). Learning with Digital<br /> Games. Routledge, NY.<br /> [7] Trần Văn Việt (2016). Ứng dụng mô phỏng, công<br /> nghệ mô phỏng dạy học các học phần Cơ sở kĩ thuật<br /> ngành cơ khí theo hướng quy nạp. Tạp chí Thiết bị<br /> giáo dục, số 130, tr 1-3.<br /> [8] Trần Văn Việt (2016). Thiết kế bài giảng dạy học<br /> theo hướng quy nạp một số nội dung trong môn Vẽ<br /> kĩ thuật ở các trường cao đăng kĩ thuật. Tạp chí<br /> Thiết bị giáo dục, số đặc biệt tháng 11, tr 20-23.<br /> [9] Nguyễn Xuân Lạc (2015). Công nghệ dạy học tương<br /> tác ảo. Tạp chí Thiết bị giáo dục, số 122, tr 1-3; số<br /> 123, tr 1-3.<br /> <br /> Cách dạy và học nói trên sẽ phát huy được tính tích<br /> cực, chủ động, kích thích tính tò mò, khám phá, tìm tòi<br /> và khả năng sáng tạo thông qua những trải nghiệm của<br /> người học nhờ đó chất lượng đào tạo được nâng cao. Nhờ<br /> có ứng dụng của công nghệ thông tin mà SV có thể tương<br /> tác trực tiếp trên máy tính (phần mềm GeoGebra hoặc<br /> Cabri3D) và có khả năng sáng tạo thêm các bài tập ngoài<br /> để mở rộng kiến thức.<br /> 3. Kết luận<br /> Nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin và những<br /> tiến bộ của lí luận dạy học (đặc biệt là lí luận dạy học quy<br /> nạp) mà quá trình dạy các học phần cơ sở kĩ thuật có<br /> nhiều lựa chọn phương pháp dạy học để đạt hiệu quả hơn.<br /> Một trong những ứng dụng đó là xây dựng bài giảng điện<br /> tử, ứng dụng phần mềm GeoGebra hoặc Cabri3D để<br /> giảng dạy các học phần cơ sở kĩ thuật bằng phương pháp<br /> quy nạp (theo vòng quy nạp) qua đó từng bước nâng cao<br /> chất lượng đào tạo.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Kolb, David A. (1984). Experiential Learning:<br /> Experience as the Source of Learning and<br /> Development. Prentice - Hall, Inc., Englewood<br /> Cliffs, New Jersey.<br /> [2] Trần Khánh Đức (2010). Giáo dục và phát triển<br /> nguồn nhân lực trong thế kỉ XXI. NXB Giáo dục<br /> Việt Nam.<br /> [3] Nguyễn Xuân Lạc (2017). Nhập môn Lí luận và công<br /> nghệ dạy học hiện đại. NXB Giáo dục Việt Nam.<br /> [4] Nguyễn Văn Bảy (2015). Dạy học trải nghiệm và<br /> vận dụng trong đào tạo nghề điện dân dụng cho lực<br /> lượng lao động nông thôn. Luận án Tiến sĩ, Trường<br /> Đại học Sư phạm Hà Nội.<br /> <br /> DẠY HỌC CA KHÚC MANG ÂM HƯỞNG...<br /> (Tiếp theo trang 214)<br /> Đàn phím điện tử với những tính năng phong phú về<br /> tiết điệu và âm sắc, đã trở thành công cụ đệm hát rất hiệu<br /> quả và đóng vai trò không thể thiếu cho sự sống động của<br /> tác phẩm. Vì vậy, khai thác tính năng của đàn ứng dụng<br /> đệm hát những ca khúc mang âm hưởng dân ca sẽ khá<br /> thiết thực và hiệu quả. Bè đệm của đàn phím điện tử sẽ<br /> góp phần để các ca khúc mang âm hưởng dân ca Thanh<br /> Hóa đến được với công chúng nhanh hơn, hiệu quả hơn,<br /> qua đó thúc đẩy việc dạy và học các ca khúc này ngày<br /> càng hiệu quả.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Ngô Thị Việt Anh (2013). Biên soạn phần đệm hát<br /> cho trung học cơ sở (Dùng bộ đệm tự động) ứng<br /> dụng trong dạy và học đàn phím điện tử ở Trường<br /> Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương. Nghiên<br /> cứu khoa học của giảng viên Trường Đại học Sư<br /> phạm Nghệ thuật Trung ương.<br /> [2] Đoàn Phương Hải (2011). Phương pháp soạn đệm<br /> trên đàn Organ. Đề tài nghiên cứu khoa học, Học<br /> viện Âm nhạc Huế.<br /> [3] Nguyễn Thụy Loan (2005). Giáo trình Âm nhạc cổ<br /> truyền. NXB Đại học Sư phạm.<br /> [4] Phạm Phúc Minh (1994). Tìm hiểu dân ca Việt Nam.<br /> NXB Âm nhạc.<br /> [5] Lê Anh Tuấn (2011). Điệu thức 5 âm trong dân ca<br /> người Việt. Luận án Tiến sĩ, Học viện Âm nhạc<br /> Quốc gia Việt Nam.<br /> <br /> 192<br /> <br />