Thơ Tân hình thức như một nỗ lực mở rộng biên giới thơ

Chia sẻ: Bình Hòa Nguyễn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết chỉ ra những sáng tạo của thơ Tân hình thức, từ quan niệm thi pháp đến thực tiễn sáng tác, từ nội dung tư tưởng đến đối tượng tiếp nhận. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm chi tiết hơn nội dung nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thơ Tân hình thức như một nỗ lực mở rộng biên giới thơ

Nguy n Th Tuy t ih i h c Qu c gia Tp. H Chí Minh Email: nttuyet@agu.edu.vn Ngày nh n: 03/12/2020; Ngày duy Tóm t t Tân ca mà còn Vietnamese new formalism poetry as an attempt expanding the frontier of Vietnamese poetry Abstract With the mind of an artist bearing the aspiration to reform traditional Vietnamese poetry, Khe Iem has absorbed the spirit of blank verse American poetry to establish, construct and spread the new type of poetry: Vietnamese new formalism poetry. By analyzing and comparing methods, the article has pointed out the creations of the type of poetry from the poetic conception to the practice of composition, from the ideological content to the receiving readers. These unique innovations are not only efforts to renew Vietnamese poetry, but also ways to expand the frontier of Vietnamese poetry, the frontier of territory, culture and thought. Keywords: Vietnamese new formalism poetry D n nh p b n th c tr i nghi m nhi i Kh ng t u th k s n xung quanh Kh Iêm hình th c Vi n cùng thiên niên k m i tl t ng ý v s i không ch c a t ra ngoài biên gi i khu v n t i và it phát tri n (2000- c c c gi t lên trên vi p phá hình th n th ng, ngh thu ng. V t y t nh ng ng
pv t n t i là chính nó, Quyên, m t trong nh ng tr c t không hình d ng, không khuôn m u, không c ng phái này, xác nh n: c tôn, không trung tâm, tn hình th c không t l c m r ng biên gi không g i i i. Nó Trong ti t Nam, n u k , t ki n th i h u hi i c xem là m t cu c cách m ng ( Quyên, 2014: 73). chuy i h hình, t heo th ng kê c a Kh Iêm ni m th m m thu t trung và Inrasara cho th c Vi t a cái tôi hi i, thì còn có n t i và nhi t thoát phát tri 18 n ph c xu t b n, thi pháp c i, tiêu bi ng cu n xu t b n M và do không v n (Nguy Vi t Nam có 5 th h Thu Nhã T p (Nguy n Xuân Sanh), Nhóm th c H D n D n), Nhóm Sáng t o (Thanh c, n nay, Tâm Tuy c Vi t (Kh ng con s ch c không ch Iêm). N c bi d ng l i ng th nghi m và tr i ng lu t, ch u ng t Trung Qu c, nghi m làm giàu thêm b n s c cho b n th , ng c v cl i th lo sinh th m i r t b c khai sinh t M vào nh vi c t ch i b c l lu t và tôn th s 90 c a th k nt dân ch cá nhân là ti ng nói kh nh s nh c xem là tân k gi m thi u t it s ,c a T p chí Th k T khúc trung tâm, c a các h ng trong ngh d c mùa xuân r c (Ode pour hâter la thu i s ng. venue du Printemps - Jean Ristat, 1978; Kh. d ch, 2001) hay Nh ng n h ng c a máu c a Nguy ng, Kh Có l t i có phân chia giai Tân hình th c và câu chuy n k c p thì ngh thu phân chia th (1999) cùng bài ti u lu n Chú gi b c. Xét v v trí c hình th c us i c a phong trào c x p trên b Khi tuyên b : cùng v i bi k ch luôn chi m v ng Tân hình th c - Cu c chuy i th k phong, là th lo v i (Inrasara, 2014: 59), có l Kh ti u thuy t và hài k ch là th lo i c a h ng không mang nhi u tham v lê th . c xu t m t nl n nay có Ngh thu t trong b i c nh h u hi u này không c a Aristoteles (384-322 TCN) và ch c ông th hi n trong quan ni m thi c p (484-520) pháp m b v t u bàn v nc dòng, k thu t l p l i, tính truy n và ngôn p n th k XIX tr t t ng ng Iêm, 2011: 256), m i d n b phá v khi nhà tri t h c duy tâm c, Georg Wilhelm Friedrich
Hegel (1770-1831), kh ti u không n m trong t ng câu/ a mà thuy t là anh hùng ca c a th n thu t v t dòng c V i kh c t i r ng l n và truy n th ng Anh và k thu t l p l i c c tính th lo i duy nh t do M t o nh c tính và h i ph c v n (Mikhail Bakhtin, 1895-1975), ti u thuy t b t c ch m v trí th lo i quan tr ng làm m ng lu nh t c a lo i hình ngh thu t ngôn t , trong ph i ý th c v lu t b ng tr c, ph ng v i, v n, ph i xây d ng k t c - Cu c s ng luôn v i, th c-lu n-k t ch v i 28 (th t tuy t) ho c b n thân m i th lo i 56 (th th t ngôn bát cú) ký t l i châu ý s ng và thân ph n riêng, không ng ng v n ng gi i mã thi t ch ngh thu t y v th a con nhà quy n c ph i hi n tích, bi t các hào v dòng dõi trâm anh th n c , ph i thông lu i có th truy phi t, v n gi nét kiêu hãnh trong ánh nhìn, v n t n cùng m c m tuy t v i c a nh ng i nhi u l i th t. tác ph m trác tuy t, giao thoa nhi u lo i c là m t l . hình ngh thu u h a, thi Trong tuy n t c Vi t trung h u nh ng u tiên, n b n song ng , do Kh Iêm biên xem nh nh c vòng t p, Nhà xu t b ng ra m gi cho t n 2010, có tên là (Poetry Narrates). cl ct c i Tuy n t p là sáng tác c n m i thôn cùng tác gi v i nh ng tên tu i thành danh g n ngõ h m, m v i th lo Iêm, Inrasara, m Nguy n Th ng và s ng. Quyên, Phan T n H i, N n th ng nói chung (th Tr m Ph c Kh c, Thi n , b y ch c bát và song th t nT l c bát) r t d nh d thu c, d trích d n tuy n t yb ns cc m t câu, th m chí m t t i trong quan ni m c a các nhà th c không th c nh ng ph m ch t Tân hình th c. N ph m ch truy n th ng là ch t c n thi i bùng n nên m ng ch cho thông tin, th , tìm ki m thông ch t truy n, tính ch t v c tin d dàng, chính xác). Vì v ng th c quy n c n th ng c ph c nguyên bài, ph i coi tr ng th gi i hình ng, màu m t t ng th nó m u s c th ch hóa ngôn ng i cái hay c a nó n m trong m i hàm súc, tinh t , v n lu t và nh u, liên h gi a các ph c th hi n, t c là nh v th c k t c u c a câu chuy . phá b t t c nh ng kh c y khi ngôn Chúng m c míu l y nhau, móc xích l n ng ng tràn vào m i ngóc ngách c ph c nhi u l n r i t n và nh u ng riêng ra th t cao, th t xa, th t t ng
có th nhìn bao quát toàn b , nhìn th ng kh c u cho ra cái c m quan chi ph o tác g c u nhìn dòng sông trôi và câu chuy n c a anh ta, và k l ng ng ng u nhìn làn mây trôi và... cách c a mình, câu chuy n ti p nh n cùng Không d ng l i thu t l p l i n i s ng c ng nh m ng v ng. làm cho v n tr i kh p bài Bên c nh v n, lu t, nh ng âm m t y u t b n th c ng và hình nh chuy ng, bi - Voltaire). Nh c tính trong d i t th gi i n i tâm ra ngo i gi i, cho c t o ra t v n, lu u th y m t tâm h nh, m t cái và gi uc n và c, m t K l th c t nh gi i lu t là khung c ng t o nên nh p c a th lo i. mênh mông: ng ng t nh p ch n/ ch ng lu t i th y anh nghe gió thì ng t nh p ch n/ l ( u u trong tai u u u t c bi uuuu c t v n và lu t; nh u c a nh ng ray r t u u liên miên hoài th lo i không ch u s ràng bu c này là nh p anh lù mù ng i anh l m c ng, nh p c a cu c s ng. Vì v y, bay và anh khóc th m.... nh do nói chung, Tân (Nguy n Phan Th nh) hình th ng và phong phú y, vi n nguyên c i s ng. th c t b nh ng ph m ch c coi là b n m khác bi t trong cách t o d ng s cc c vào m t nh uc c so v i các i s ng m i c n/ t th thu t l p l i. K thu t s ph nh n v quan ni m truy n th ng v l p l i là s tái di n nh ng âm thanh, nh ng ph nh xúy hình nh, nh ni m hoài nghi v v th c tôn c ý i s ng tinh th n c ic . K thu t l p l i là y u t thuy i Ý, có s i Tân Eco (1980; Lê Chu C u d ch, 2016 hình th c, k thu t này gi vai trò ch o nghi v v th c tôn c a bi k ch. Trong trong vi c t o nh c tính. K thu t v t dòng cu n ti u thuy t l ng danh Tên c t tiêu cách gieo v n chân (gieo v n h ng, nh r ng: Aristoteles cu i câu/ i, k thu t không ch vi t m t cu n sách bàn v l p l i cho phép ph c h i v n b t c v trí và bi k ch mà còn có cu n sách bàn v hài nào trong câu/ m này c a k i có th tr thành c khác h n v i cách gieo o làm l tr t t xã h i, nên v n c a các th i tr v c giai c p th ng tr giam (l ng lu i): hãm và th tiêu cu n sách bàn v ti i K l y... Vi c các nhà Tân hình th c không còn anh ngây và anh s tin vào thi t ch c n th ng cho
th y s suy gi m, s th t th c a m t quan m và dân ch , th gi i c a nhi u ti ng nói ni cùng t n t i, nhi u ti c 2. M r ng và dân ch hóa n i dung phép nói, là s pv i t s , ph nh à cái hi n tr ng c a m t nh nh ki t t i th ; s ng tình c i và Nguy n Minh T n, 1981: 133) s v t, tr l i s trinh nguyên, nguyên b n hình th i g n v i tâm th c c a k bên i s ng, s tr ng r u l i s ng k tr l m lúc t nh t, b t i d n nén các h n n i chính s b t an và ng, các t Chi c c i i là ý ng cc a (Tên truy n ng n c a Ivan Alekseyevich cu c s ng; không còn gì là chân lý, không Bunin (1980-1953) Chi c gh c a v v Kh Iêm là m t ví d tiêu bi u: t nhiên c i s ng hàng ngày. Chính vì v y, nhà nghiên c u B u Ý kh nh: là m t ti ng nói m i, m t c m xúc m c cu c s ng hôm nay B u Ý, 2014: 203). Trút b hình th c quy không h p th c tr v v i l ng nói c a m i t ng l p m i giai bao c p c a qu n chúng, tr v v i ng dung d . Ch ng nó bào tr c, tr thành nét thi Chi c gh , Trang sách, Bún rêu, n b m nh m, t nm thành câu chuy n c a Quyên trích d n ý c ng Ti c là m t lo i ca dao tân th i Quyên, 2014: 75) là mu n kh nh k thu t l p l i và v t dòng o tác nên nh ng c u khi, gây cho c nh ng zích z hình th c, tôi càng th y nh nh c ng Ti khía c nh n i dung h t s c hi n sinh, t nh ng v l t v t, d n T Chi c gh , nh ng nh hi n th u tr chi c gh c liên t c nhân lên trong tài, ch c ng sau thi tâm trí cùng v i nh ng ki u phân lo i v màu s c, hình d ng, nh nh v v công Tân hình th c ch t th gi i r ng d ng, m ng s nh,
s h u, hi n di Th k c xem là th k ng p hình nh chi c gh c nhân lên c a các h ng và các h y làm ta có c tv ng tr m i m t c is t th gi i c a nh ng chi c gh nó, chính các h il i ng th gi i khác nhau c a chi c tr thành công c gây ra nh ng bi k ch c a gh i dán nhãn, dán mác, nhân th : chi n tranh th gi t tôn dán lên các h ng. Có bi t nhân, ô nhi ng, nh cho chi c gh : m t ch b nh, t các ch ng i, m t v trí bi ng cho quy n v n n n là h qu , h l y t nh ng h l c và l i ích, i nh ng nh c quy ng v i l i ti p t c nhân lên qua l i gi a các m t m t cách t t y u, b n trong trí não tham lam c a mình v s thân m i m thân, vì sao chi t và nh ng bi k ch không thành: ph i nhân danh ho c ph thu c m nh ng chi c gh không bao gi v c, t nt ph c v ? Kh u th k m i nh ng chi c gh không bao gi c, c bày t m t ph n ng v i nh ng chi c gh không bao gi c, th c t i, m ra m t hành trình m i, hành b i nh ng chi c gh không bao gi bi n trình v v i s uyên nguyên kh i th y trong d ng, nh ng chi c gh không bao gi m t n kh t n d nh ng th gi i c a h u hi c Vi t do Kh chi c gh ng th gi i c a Iêm kh it m iv n th trong tia c tôn, duy nh t, không nhìn c a tha nhân. Chúng ta c vùng v y y c a nh thoát ra kh i nh ng h ng v c, it s Giá, 2012). N u c m k , nh ng nh c a gia phong truy n Chi c gh c a Kh t th ng, nh c c a gi i tính và ngh th y s liên t c nghi p, nh ng soi mói và c nh ng yêu ph nh n m i s ng ngo i quan, và i k hoàn nguyên kh m ngay trong n cu i cùng: nh ng chi c gh ch là chi c gh . Bài a m i cu i trong ki p phù Chi c gh là m t minh ch n hình vân, nhi u tr m luân, l ng nghi p. hi n th c khác v i Trong ý th c ho c b ng vô th c các nhà mô hình ph n ánh hi n th c Tân hình th c ph nh hi ng th i, cho th y m t cái tôi b n it s trong b i c gi i ph h c h u hi i m i có kh M i hay cái tôi tr t thân ca kháng chi y ph n nh c a b n thân s v t. Tân hình th c t thân nh ng m nhòe trong nh n th c th c t i và t quan ni m m i v chính trong tâm th c c a b n th b i s i, v i s ng và v chính s ph n ch ng l n c a nh ng không gi c m ng quan ni m. h c c a cái khác, Lai Thúy (2012)
c gi vai trò tiên phong, khái ni m gãy m t th hình m v i các y u t mang tính logic b m t, nh m cách là m t th hình m cho th y m t c u trúc logic b sâu, c a u hi i Vi t nh a âm và ch v i th gi i Nam thì Tân hình th c t do c l n nh n và bi ng lùi l ng ch cho l p 3. ng t ng công chúng n ngôn t xu t hi n bình di n th N chu nh (Nguy p, 2016: 71). L p hoa tuy lòng, nói n ngôn t xu t hi n tr c di n, tr cl thành chính y ra nh ng hình th c n s tri âm, tri m ic a t ng nh u mà tác gi ý thác, g i (b n thân cách v t dòng c g m nên m i có chuy th t),... m ra nh ng kh T K không còn n a, ngay c Nguy n Du t n t i và nh ng không gian m m ngùi t h Ch ng bi nh tranh v i các th lo i và n i ai khóc T lo i hình ngh thu ng i c ti u thanh ký i b ph i th c, trái l n b c bình i k thu t s , chú tr ng nghe nhìn. c th hi n Có l c t o sinh trong th ngay trong quan ni m sáng tác c a Kh hóa tiêu dùng nên vai trò c a b i kh u anh em tham gia, ch v c càng quan tr ng. Cái m i c không còn là cái d dãi m c nhi tôi tr tình mà là cái tôi t s . Cái tôi y (Kh Iêm, 2014: 17). Luân Nguy n (2014) không ch c tri nh n thông qua câu chuy n anh ta k mà quan tr th c gi ti p , cách th c k . Mà cách k l i hi n thân nh il pv il àu tính ám g i, k thu t v t dòng và tái l p, gi u tính bi , huy n bí l m phát ngôn t o nên nh t gãy, nh ng n ng, kho ng tr c cb tl n. th a mãn nh ng tò mò và h nghi, nh ng i trò ng nh n và chiêm nghi y, cách u có lu t l i công phu c Ngh m nh m t v trí quan tr ng c a b c công phu Truy n Ki c cùng tham d và hoàn t coi tr ng và chú tr ng và nh u: ch hi c ng Cái hay c c Vi t là cái ngu i. hay c ng và nh u Iêm, t n l t qua m -2007, cách và biên gi i, n b n xu t b n ngh i M ng phái ngh d ng song ng (Vi t n thu t ý ni m gi i hu tri các y u tuy c Vi u tiên, có l t gây c m xúc th t p trung vào tính m c nh t c a các nhà biên t p là
m r ng công ch ng bay c ng, m r ng và Vi a nhân lo i. dân ch nb i B m t hình th c s n chúng các nhà Tân hình th cs t o c phiên d ch sang các ngôn ng ra m t ti ng vang, m t c t m c trong ti n khác n c a nhà nghiên c c. i M Frederick Turner (1943). Và Cu c s ng là b t t thu t th c t ng minh, c ng t n n u n y n t không ch phát tri n M , Anh và m t s cu c s ng. Tr c khác c bi t là Hà Lan và thành, t n t i và phát tri Hungary. Vi t Nam, Tân hình th th c Vi i nghi cm t i m t s chuy n d ch trong quan s thành t gk ni m v thi ca, trong cách sáng t o và ti p trình bày m t quan ni m v i nh n, m t l i ng t Nam c s ng phù h p v i v i b i c nh và nhu c u vào bi n r ng c gi i. N u s th m m c a th i, song s v ng c i so v hay c c Vi t còn r t gian là s chuy n d khiêm t n... Ngày mai là m t ngày khác n u i và hy d ch mang tính khu v i (và các v i s ng luôn c p cho ta nh may và thách th c ti p hay k t thúc c) g n v i s ti p xúc giao vai trò l ch s c a mình ph thu c vào l a ch n và n l c c a chính ta, s ph n c là s chuy n d ch t khu v c ra th gi i. Tân hình th m ngoài quy a, t lu t y. trong mình nh t phù h p v i vi c chuy n ng nó có th tr i nghi m Tài li u tham kh o và s ng nhi i s B u Ý (2014). Bonjour Fractal. Trong ph m ch t d ti p bi n, linh ho t c i Tân hình th c Vi t, ti p nh n và sáng i chúng so v i v tinh hoa, uyên t o. Th a Thiên Hu , T p chí Sông bác c n th ng. n Hóa, 199-206. K t lu n Lai Thúy (2012). h cc a V i d phóng, t cb c cái khác. Hà N i, Nxb H cây c u gi a hai n t - M , Kh c, k sao Iêm và các c ng s tìm ra h c. Trong c nh ng d ng th c m i c a ngh thu t nh m Vi t, ti p nh n và sáng t o. Th a Thiên th a mãn nhu c u tinh th n c a m t c ng Hu , T ng ph i s ng/ ng x v i hai n Thu n Hóa, 68-77. mà còn t o ra nh p bi c trong th i toàn Eco, U. (1980). Tên c ng. Lê Chu c u. B ng cách phá v nh ng khuôn m u C u d ch (2016). Hà N c. ng c n th H c (2014). Thay L i t a. ra quan ni ng Trong c Vi t, ti p nh n
và sáng t o. Th a Thiên Hu , T p chí https://thotanhinhthucviet.vn/nhung- n Hóa, 9-14. dac-diem-cua-tho-tan-hinh-thuc-viet-3/. Inrasara (2014). V c Luân Nguy n (2014). T tân hình Vi t. Trong c Vi t, th c, m t di n gi i. Trong ti p nh n và sáng t o. Th a Thiên Hu , hình th c Vi t, ti p nh n và sáng t o. T n Th a Thiên Hu , T Hóa, 55-67. và Nxb Thu n Hóa, 124-129. Kh Iêm (biên t p, 2010). (Poetry Nguy i Narrates). Hà N ng. m t Nam hi i. T p chí nghiên c c, s tháng 2, 65-72. Kh Iêm (2011). u không v n T khúc và nh ng ti u lu n khác (v Nguy n Minh T n (1981). T trong di s n tân hình th c). Hà N i, Nxb c. (Nh ng ý ki n v c t th k n u th k XX c ta). Hà N i, Nxb Kh Iêm (2014). Tân hình th c, hành trình và t ng k t. Trong c Tác ph m m i H i nhà t Nam. Vi t, ti p nh n và sáng t o. Th a Thiên V m t n l c làm m Hu , T Vi t. Ngu n: Thu n Hóa, 15-54. http://tapchisonghuong.com.vn/ tin- Kh Iêm (2017). Nh mc tuc/p75/c114/n10462/Ve-mot-no-luc- Tân hình th c Vi t. Ngu n: lam-moi-tho-Viet.html.