Thử có một tiếp cận văn hóa về một vùng cảnh quan văn hóa - Nguyễn Trọng Huấn

6 X· héi häc sè 3 (63), 1998<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> thö cã Mét tiÕp cËn v¨n hãa<br /> vÒ mét vïng c¶nh quan v¨n hãa<br /> <br /> NguyÔn Träng HuÊn<br /> <br /> <br /> <br /> Nh÷ng ng−êi yªu HuÕ, hay ®· ë HuÕ tõ tr−íc ngµy C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945, khi cã<br /> dÞp bµn vÒ du lÞch HuÕ, kh«ng ai kh«ng nh¾c ®Õn B¹ch M· - ThuËn An. Mét gãc biÓn, mét s−ên<br /> non, thªm vµo bªn s«ng H−¬ng, nói Ngù cho HuÕ cµng trßn ®Çy, hoµn chØnh.<br /> BiÓn th× ®· ®µnh. Mét §å S¬n, SÇm S¬n; mét Cöa Lß, Cöa Héi; mét Mü Khª bªn c¹nh H¶i<br /> Phßng, Thanh Hãa, Vinh, §µ N½ng lµ ®iÒu th−êng thÊy ë c¸c thµnh phè duyªn h¶i n−íc ta. Mµ b·i<br /> t¾m ThuËn An th× ch−a ph¶i lµ ®Ñp nhÊt. Cã ch¨ng, ThuËn An nh− c¸i ao nhµ cña HuÕ.<br /> §å S¬n, SÇm S¬n lµ nh÷ng thÞ trÊn nghØ m¸t ®éc lËp, cã lÞch sö, cã ®êi sèng riªng, vµ mét<br /> t−¬ng lai riªng, quan hÖ víi H¶i Phßng, Thanh Hãa nh− quan hÖ cña mét ng−êi hµng xãm, nh−<br /> Vòng Tµu víi Biªn Hßa, víi thµnh phè Hå ChÝ Minh. Cöa Lß, Cöa Héi kh«ng riªng g× cña Vinh,<br /> còng nh− Non N−íc, Mü Khª kh«ng cña riªng g× §µ N½ng. §Êy lµ nh÷ng b·i t¾m bªn ®−êng liªn<br /> huyÖn. Ng−êi ta ®Õn ®Êy råi ®i n÷a, con ®−êng tr−íc mÆt cßn dÉn ®Õn nhiÒu môc tiªu. Còng cã thÓ<br /> ®Õn th¼ng Cöa Lß, Non N−íc, Mü Khª mµ kh«ng cÇn qua Vinh, §µ N½ng. ChØ cã ThuËn An lµ<br /> dµnh riªng cho HuÕ. Kh«ng qua HuÕ, kh«ng thÓ ®Õn ThuËn An. Vµ ThuËn An kh«ng thÓ ph¸t<br /> triÓn ®éc lËp nh− c¸c b·i t¾m kh¸c, nÕu kh«ng cã HuÕ.<br /> Cã thÓ ®Õn ThuËn An b»ng mét chuyÕn ®ß th¶ tr«i trªn s«ng H−¬ng tõ gi÷a lßng thµnh<br /> phè ®Ó ®−îc tËn m¾t ng¾m nh×n c¶nh s¾c ®«i bê, ®Ó t©m hån th¶ søc ®æi thay theo mét c¶nh chïa<br /> v¾t vÎo l−ng ®åi trong tõng tiÕng chu«ng ©m vang ®iÓm nhÞp vµo thinh kh«ng; c¶nh kinh thµnh<br /> trÇm ng©m soi m×nh ®¸y n−íc nh− ®ang chiªm nghiÖm thêi gian vµ lÞch sö. Ng« xanh biÕc b·i phï<br /> sa vµ tÝm ng¸t mét trêi khãi s−¬ng ®Çm ph¸.<br /> Còng cã thÓ ®Õn ®Êy b»ng xe h¬i theo mét con ®−êng réng, ph¼ng, xanh m−ít tre cau, ®Ó<br /> trong vßng m−êi l¨m, hai m−¬i c©y sè mµ trung du ®· thµnh duyªn h¶i, ®Ó gi¸c quan cã thÓ c¶m<br /> nhËn tõ mïi h−¬ng tho¶ng nhÑ cña v−ên mÝt, v−ên cau ®Õn ngän giã lang thang, Êm nång vÞ biÓn,<br /> ®Ó cã nh÷ng buæi tr−a nghe tiÕng chim gï trong v−ên l¨ng Minh M¹ng, cßn chiÒu xuèng, tr¨ng lªn<br /> trong tiÕng sãng vç bê. ThuËn An lµ mãn quµ t¹o vËt thªm vµo cho HuÕ, kh¸c víi Quy Nh¬n, Nha<br /> Trang, Vòng Tµu, biÓn chÝnh lµ thµnh phè.<br /> B¹ch M· còng vËy. Kh«ng thÓ s¸nh víi Tam §¶o, Sapa. Tam §¶o, Sapa tån t¹i ®éc lËp<br /> nh− mét gi¸ trÞ tù kh¼ng ®Þnh. Cßn §µ L¹t lµ c¶ mét tr÷ l−îng tµi nguyªn.<br /> B¹ch M·, ThuËn An trë thµnh mét gi¸ trÞ nhê HuÕ. Kh«ng cã HuÕ, B¹ch M·, ThuËn An sÏ<br /> ®¬n chiÕc, lÎ loi, dÔ r¬i vµo quªn l·ng nÕu kh«ng trë thµnh mét "gi¸ trÞ cã ý nghÜa ®Þa ph−¬ng" nh−<br /> Cöa Tïng1, nh− Lý Hßa2, nh− MÉu S¬n3 v.v... vµ nh− biÕt bao nhiªu c¶nh ®Ñp kh¸c trªn suèt chiÒu<br /> dµi ®Êt n−íc. Cßn kh«ng cã B¹ch M·, ThuËn An, HuÕ sÏ hÑp l¹i, sÏ nghÌo ®i biÕt bao nhiªu?!<br /> <br /> 1<br /> Cöa Tïng: Mét b·i t¾m ®Ñp cña tØnh Qu¶ng TrÞ, næi tiÕng tõ tr−íc 1945.<br /> 2<br /> Lý Hßa: B·i t¾m ®Ñp cña Qu¶ng B×nh.<br /> 3<br /> MÉu S¬n: Nói ®Ñp cña L¹ng S¬n.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Träng HuÊn 7<br /> <br /> Kh¸ch du ®Õn HuÕ vµ kÓ c¶ ng−êi HuÕ n÷a, sÏ ph¶i t¾m biÓn ë b·i Tïng LuËt4 vµ ®i t×m khÝ hËu<br /> nói cao tËn trªn cao nguyªn Langbiang, n¬i cã thµnh phè §µ L¹t m¬ mµng, s−¬ng phñ.<br /> Cã mét bè côc thiªn nhiªn ®ång d¹ng: thµnh phè - biÓn - nói ë Nam H¶i V©n vµ §µ N½ng -<br /> 5<br /> Bµ Nµ - Mü Khª, víi phè cæ Héi An næi tiÕng, mËt ®é tËp trung cßn cao h¬n mµ hÇu nh− Ýt ng−êi<br /> ®Ó ý. Cã thÓ v× "chÊt lµm ¨n" n¸o nhiÖt, hèi h¶, cña c¸i thµnh phè c«ng nghiÖp víi nhiÖt ®é mét nåi<br /> n−íc ®ang s«i ®· lµm mê nhßa ®i kh«ng khÝ cÇn thiÕt ph¶i cã cña mét ®Þa bµn du lÞch phôc vô cho<br /> yªu cÇu gi¶i trÝ, nghØ ng¬i trong quü thêi gian cña du kh¸ch?<br /> (Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi mét gãc nh×n ®−îc ®æi thay, ng−êi xø Qu¶ng biÕt chän cho<br /> m×nh mét c¸ch tiÕp cËn vµ mét thÕ øng xö kh¸c víi nh÷ng c¶nh quan v¨n hãa cò, ®· vµ ®ang lµm<br /> cho vïng ®Êt giµu tiÒm n¨ng Êy t¹o ®−îc nh÷ng khëi s¾c mµ Héi An - Mü S¬n lµ mét vÝ dô).<br /> *<br /> * *<br /> B¹ch M·, ThuËn An d−êng nh− ®· ®i hÕt chÆng ®−êng vµng son cña m×nh vµo c¸i thêi<br /> tr−íc chiÕn tranh ThÕ giíi lÇn thø hai. Thêi Êy, tõ ¶i Nam Quan ®Õn mòi Cµ Mau, ng−êi ViÖt chØ<br /> míi cã hai m−¬i l¨m triÖu "con Hång, ch¸u L¹c" vµ c− d©n ®Êt ThÇn Kinh kh«ng qu¸ n¨m m−¬i<br /> ngµn. C¸i thêi mµ du lÞch cßn lµ mét kiÓu sèng, mét sinh ho¹t riªng dµnh chØ cho mét líp ng−êi<br /> quyÒn quý, cao sang. Thêi Êy, h¬n 120 tßa biÖt thù trong b¶n ®å ®Þa chÝnh B¹ch M· cßn ghi râ hä<br /> tªn cña h¬n 120 gia ®×nh.<br /> Thêi Êy ®· ®i qua. LÞch sö ®· v−ît mét chÆng thêi gian gÇn 50 n¨m trong gi«ng b·o chiÕn<br /> tranh vµ c¸ch m¹ng. Vµ còng trong nöa thÕ kû Êy, thÕ giíi ®· ph¸t triÓn, ®· ®æi thay, ®Ó h«m nay,<br /> trªn hµnh tr×nh ®i tíi mét t−¬ng lai ®æi míi, trong kh¸t väng ph¸t triÓn kinh tÕ - v¨n hãa - x· héi<br /> toµn vïng, B¹ch M·, ThuËn An ®ang ®ßi hái mét chç ®øng nhiÒu lÇn cao h¬n, mét tÇm nh×n nhiÒu<br /> lÇn xa h¬n, mét tÇm nh×n v¨n hãa trong sù nghiÖp du lÞch cña HuÕ, cña miÒn Trung vµ cña c¶ ®Êt<br /> n−íc. B¹ch M·, ThuËn An nh− nh÷ng gi¸ trÞ bæ sung v« cïng quý gi¸ ®Ó cho HuÕ kh«ng nh÷ng chØ<br /> lµ mét ®Þa bµn v¨n hãa víi nói Ngù, s«ng H−¬ng, víi chïa chiÒn, l¨ng tÈm, víi nh÷ng kiÖt t¸c kiÕn<br /> tróc thi ca cña nh©n lo¹i, mµ cßn cã gi¸ trÞ cña mét thµnh phè du lÞch - nghØ m¸t víi khÝ hËu vµ<br /> c¶nh quan cña biÓn réng, nói cao. Mµ trong c«ng nghiÖp du lÞch, khÝ hËu vµ c¶nh quan, ph¶i<br /> ch¨ng còng lµ mét d¹ng tµi nguyªn cÇn ®−îc øng xö, khai th¸c ë mét tÇm v¨n hãa t−¬ng thÝch<br /> trong tæ hîp: thiªn nhiªn - x· héi - con ng−êi? V¶ ch¨ng, ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu khëi dùng kinh<br /> x−a, tiÒn nh©n ®· gãi tÊt c¶ trong mét c¸i nh×n toµn c¶nh:<br /> "... Kinh s− lµ n¬i miÒn nói, miÒn biÓn ®Òu häp vÒ, ®øng gi÷a miÒn Nam, miÒn<br /> B¾c, ®Êt ®ai cao r¸o, non s«ng ph¼ng lÆng; ®−êng thñy th× cã cöa ThuËn An, cöa<br /> T− HiÒn s©u hiÓm, ®−êng bé th× cã Hoµnh S¬n, H¶i V©n ng¨n chÆn, s«ng lín<br /> gi¨ng phÝa tr−íc, nói cao gi÷ phÝa sau, rång cuèn, hæ ngåi..."6<br /> GÇn 200 n¨m sau, mét ng−êi b¹n ®Õn tõ ch©u Phi xa x«i, TiÕn sÜ Amadou Mahtar M'Bow,<br /> nguyªn Tæng Gi¸m ®èc UNESCO còng thÊy:<br /> "... Thµnh phè HuÕ lµ mét kiÖt t¸c vÒ th¬ kiÕn tróc ®« thÞ... Nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn<br /> x©y dùng HuÕ ®· cã ý ®Þnh ®ãng khung HuÕ trong phong c¶nh kú diÖu tõ nói Ngù<br /> B×nh ®Õn ®åi Väng C¶nh, ®Õn ph¸ Tam Giang vµ ph¸ CÇu Hai...7<br /> <br /> 4<br /> B·i Tïng LuËt: xem chó thÝch 1.<br /> 5<br /> Bµ Nµ: Mét khu nghØ m¸t thuéc thµnh phè §µ N½ng, c¸ch §µ N½ng kho¶ng 40km, cã cïng ®é cao 1450m.<br /> 6<br /> §¹i Nam NhÊt thèng chÝ . Quèc sö qu¸n. ViÖn Sö häc. Hµ Néi-1969.<br /> 7<br /> Amadou Mahtar M'Bow, nguyªn Tæng Gi¸m ®èc UNESCO: "Lêi kªu gäi céng ®ång quèc tÕ gióp ViÖt Nam b¶o vÖ vµ tu söa c¸c di<br /> tÝch lÞch sö vµ v¨n hãa HuÕ" - 1981.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 8 Thö cã mét tiÕp cËn v¨n hãa vÒ mét vïng c¶nh quan v¨n hãa<br /> <br /> ChÝnh thÕ! HuÕ - B¹ch M· - ThuËn An- H−¬ng Giang - Tam Giang - C¶nh D−¬ng - L¨ng<br /> C« - H¶i V©n - A SÇu - A l−íi, v.v..., lµ mét c¬ cÊu hoµn chØnh trong tæng thÓ tµi nguyªn du lÞch<br /> h×nh thµnh trong m«i tr−êng ®Þa lý ®Æc biÖt kh«ng ph¶i n¬i nµo còng gÆp. §Ó cã thÓ khai th¸c mét<br /> c¸ch hiÖu qu¶, bÒn v÷ng vµ hîp lý, thiÕt t−ëng mét kÕ ho¹ch kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ trong t−¬ng quan<br /> nhiÒu mÆt ®Ó cã mét ®Þnh h−íng chiÕn l−îc, b¶o vÖ, ®Çu t− lµ mét viÖc lµm ®ßi hái nhiÒu t©m huyÕt<br /> vµ c«ng phu.<br /> H·y cïng nhau thö phãng mét c¸i nh×n:<br /> Kh¸ch du rêi cè ®« ®i vÒ ph−¬ng Nam, c¸ch HuÕ kho¶ng 36km, cã mét thÞ trÊn nhá bªn<br /> bê mét dßng s«ng trong, khëi nguyªn tõ mét ngän nói cao kho¶ng 1.170 m. Ngän nói, dßng<br /> s«ng, ®iÓm quÇn c− xinh x¾n, xanh m−ít tre cau vµ c¶ mét gièng d©u ngät ngµo næi tiÕng ®Òu<br /> mang mét c¸i tªn chung, n«m na, d©n d·: "Truåi". C¸i tªn Êy tõ l©u ®· bay bæng vµo nh÷ng<br /> c©u ca dao tr¾ng muèt bãng cß: "Nói Truåi ai ®¾p mµ cao...". Ýt ng−êi biÕt r»ng kh¸ch ®ang ®Æt<br /> ch©n ®Õn mét vïng ®Þa lý c¶nh quan tiªu biÓu, n¬i héi tô hai hiÖn t−îng thiªn nhiªn ®iÓn h×nh<br /> cña ®Êt n−íc trong cuéc song hµnh v¹n lý: Tr−êng S¬n hïng vü ®· gÆp biÓn §«ng bao la. Rõng<br /> vµng ®· ®Õn cïng biÓn b¹c.<br /> Qu¶ vËy! §©y chÝnh lµ n¬i hÖ Tr−êng S¬n B¾c kú vü, hiÓm trë, ®ét ngét ®©m th¼ng ra biÓn<br /> víi d·y H¶i V©n cao trªn 1.000 m, kÕt thóc hµnh tr×nh b»ng hßn S¬n Trµ8 gi÷a biÓn kh¬i nh− mét<br /> dÊu chÊm c©u sang hµng, ®Ó khëi ®Çu mét d¹ng ®Þa h×nh míi cña s¬n hÖ Tr−êng s¬n Nam. Bê biÓn<br /> ViÖt Nam tõ Mãng C¸i ®Õn ®©y, kÕt thóc mét nöa "®−êng cong ch÷ S", phÇn vÞnh B¾c Bé ©m vµo<br /> ®Êt liÒn, ®Ó chuyÓn nöa phÇn "®−êng cong ch÷ S" cßn l¹i thµnh d¹ng b¸n ®¶o nh− mét bao l¬n<br /> nh×n ra ®¹i d−¬ng, kÐo dµi ®Õn tËn mòi Cµ Mau. §©y còng chÝnh lµ n¬i lÞm t¾t cña nh÷ng ®ît giã<br /> mïa §«ng - B¾c tõ lôc ®Þa Hoa Nam trµn vÒ, ®uèi søc, kh«ng v−ît næi bøc t−êng thiªn nhiªn sõng<br /> s÷ng cña Tr−êng s¬n, trót nh÷ng trËn m−a cuèi cïng lªn s−ên B¾c H¶i V©n, t¹o nªn nh÷ng s«ng,<br /> hå, ghÒnh, th¸c trong th¶m rõng m−a nhiÖt ®íi ®Æc biÖt ph¸t triÓn, ®Ó trë nªn kh« r¸o, nhÑ nhµng,<br /> thæi thªnh thang trªn nh÷ng ®ång c¸t bèc löa cña vïng Nam H¶i V©n.<br /> ChÝnh trªn m¶nh ®Êt héi tô nh÷ng hiÖn t−îng thiªn nhiªn ®Æc biÖt ®iÓn h×nh nµy, ®· tËp<br /> hîp mét c¸ch phong phó nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn cÇn thiÕt ®Ó h×nh thµnh mét côm tµi nguyªn<br /> ®a d¹ng, ®Æc s¾c víi ®Çy ®ñ lo¹i h×nh: nói cao, hå réng, rõng giµ, h¶i ®¶o, b·i t¾m v.v... nh÷ng<br /> ®o¹n ®−êng ®Ìo uèn l−îng cheo leo bªn bê vùc th¼m, nh÷ng hÇm xe löa xuyªn s¬n, thÕ giíi th¶o<br /> méc cña hai luång thùc vËt B¾c-Nam, ranh giíi nh÷ng vïng khÝ hËu t−¬ng ph¶n. N¬i mµ rõng<br /> s©u, nói cao, biÓn réng vµ ®Çm ph¸ cung cÊp s¬n hµo h¶i vÞ. N¬i mµ tù nhiªn vµ lÞch sö h»n lªn<br /> nh÷ng dÊu Ên ®Ëm nÐt trªn mét ®Þa bµn cã b¸n kÝnh chØ trong ngoµi hai m−¬i km.<br /> Rêi Truåi, quèc lé I vµ ®−êng s¾t xuyªn ViÖt h¹ thÊp ®é cao ch¹y s¸t mÐp n−íc ®Çm CÇu<br /> Hai, mét ®Çm n−íc lî réng nhÊt n−íc ta, cã kÝch th−íc cña mét "biÓn hå" nhá. Ngang däc tõ 10 ®Õn<br /> 15 km, CÇu Hai nèi víi HuÕ b»ng mét hÖ ®Çm liªn hoµn: Thanh Lam, An TruyÒn, Thñy Tó, Tam<br /> Giang v.v... vµo s«ng H−¬ng. Hai bÒ nói bäc, ®Çm ¨n th«ng ra biÓn b»ng mét cöa hÑp: cöa T−<br /> HiÒn. ChÝnh t¹i cöa nµy, x−a kia, "Chu S−"9 ta vÉn vµo ra, tró nghØ trªn ®−êng nam tiÕn. PhÝa<br /> Nam ®Çm, mét nh¸nh nói nhá c¾t ngang quèc lé, ®©m th¼ng ra lßng hå, xinh nh− mét hßn non bé:<br /> mòi NÐ. Hµnh kh¸ch theo ®−êng s¾t B¾c Nam, trªn ®−êng Thiªn lý ®Õn ®©y, lÇn ®Çu tiªn chui vµo<br /> lßng ®Êt, tÝn hiÖu ®Çu tiªn b¸o tr−íc hµnh tr×nh b¨ng qua mét d¹ng ®Þa h×nh ®Æc s¾c, kú thó trªn<br /> ®−êng xuyªn ViÖt.<br /> <br /> <br /> <br /> 8<br /> S¬n Trµ: mét ®¶o nhá thuéc Thõa Thiªn-HuÕ, kh¸c víi b¸n ®¶o S¬n Trµ cña §µ N½ng.<br /> 9<br /> Chu S−: h¹m ®éi cæ.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Träng HuÊn 9<br /> <br /> ThÞ trÊn CÇu Hai cña huyÖn Phó Léc, mét quÇn c− ®« thÞ míi ®−îc ph«i thai, ®ang khai<br /> më hµnh tr×nh ®i t×m bãng d¸ng. Nh÷ng ng«i nhµ tr¾ng, l−ng dùa s−ên ®åi nh×n ra ®Çm réng. Bê<br /> bªn kia, nói Tóy V©n Èn hiÖn trong s−¬ng. Trªn ®Ønh ngän nói um tïm cæ thô, Èn n¸u mét ng«i<br /> chïa. N¬i ®©y cßn l−u dÊu hµnh cung cña c¸c vua x−a mçi lÇn vÒ CÇu Hai s¨n b¾n. Xa h¬n, trªn<br /> mÐp biÓn, nói Linh Quy nh− mét chó rïa khæng lå ph¬i m×nh trªn c¸t tr¾ng. §ån r»ng, ®Ønh nói<br /> x−a kia lång léng mét th¸p Chµm.<br /> §Çm CÇu Hai cïng víi hÖ ®Çm ph¸ Thanh Lam, Thñy Tó, Tam Giang v.v... lµ mét hÖ ®Çm<br /> n−íc lî liªn th«ng, kÐo suèt tØnh trong ngoµi tr¨m km, chiÕm kho¶ng hai phÇn ba diÖn tÝch ®Çm<br /> ph¸ n−íc lî cña n−íc ta. §©y lµ l−u vùc nhËn n−íc cña toµn bé hÖ thèng s«ng ngßi tØnh Thõa<br /> Thiªn - HuÕ, tõ s«ng ¤ L©u, s«ng Bå ë cùc B¾c ®Õn s«ng Nong, s«ng Truåi ë cùc Nam, më ra biÓn<br /> b»ng hai cöa hÑp: ThuËn An vµ T− HiÒn. HÖ thèng ®Çm ph¸ nµy thùc sù lµ mét chiÕc r©y khæng lå<br /> gi÷ l¹i toµn bé khèi l−îng phï sa cña hÖ s«ng ngßi chuyÓn tíi tõ nh÷ng s−ên dèc §«ng Tr−êng s¬n,<br /> h×nh thµnh mét hÖ thñy sinh ®Æc biÖt ph¸t triÓn: rong, t¶o, rau c©u cïng nh÷ng loµi thñy sinh<br /> n−íc lî kh¸c, cã tr÷ l−îng lín, chÊt l−îng cao.<br /> "MÊy «ng giµ x−a" ®i lµm quan xa, "mÊy bµ giµ trÇu" c¶ ®êi lÆn léi theo chång kinh dinh tø<br /> xø, ®· cho mét kÕt luËn cã tÝnh kh¼ng ®Þnh: "Kh«ng cã t«m c¸ xø nµo ®Ëm ®µ b»ng t«m c¸ n¬i<br /> ®©y!" . ThËt vËy! ThÞ trÊn CÇu Hai ®−îc c¸nh l¸i xe ®−êng dµi, "nh÷ng cao thñ suèt ®êi nÕm c¬m<br /> thiªn h¹" chän lµm ®iÓm dõng ch©n quen thuéc. C¸ d×a, c¸ k×nh, t«m cua CÇu Hai qua bµn tay nÊu<br /> n−íng ®iªu luyÖn víi nghÖ thuËt gia truyÒn cña mÊy qu¸n ¨n d©n d· bªn ®−êng, cho thùc kh¸ch<br /> dÞp th−ëng thøc mét khÈu vÞ ®Ëm ®µ khã quªn. VÞ ngon cña t«m c¸ vïng nµy ®Æc s¾c ®Õn møc c¸<br /> t«m næi tiÕng cña s«ng H−¬ng còng còng ph¶i ghen! X−a nay, CÇu Hai vÉn lµ nguån cung cÊp thùc<br /> phÈm quan träng cho HuÕ, c¸i thµnh phè vèn næi tiÕng sµnh ¨n vµ khã tÝnh.<br /> §Çm CÇu Hai víi diÖn tÝch 15.000 ha, ®−îc b¶o vÖ tèt sÏ lµ nguån cung cÊp thùc phÈm t−¬i<br /> sèng dåi dµo, kh«ng bao giê c¹n cho mét vïng du lÞch cã yªu cÇu tiªu thô víi chÊt l−îng cao. B¶o<br /> vÖ vµ khai th¸c tèt, ®Çm CÇu Hai còng cã thÓ lµ mét trong ®Þa ®iÓm hÊp dÉn cho lo¹i h×nh thÓ thao<br /> mÆt n−íc. Nh÷ng c¸nh buåm sÆc sì nhiÒu mµu, ®an xen víi nh÷ng ghe chµi d©n d·, cã thÓ sÏ<br /> kho¸c cho mÆt ®Çm ¸o míi cã mµu s¾c cña v¨n minh.<br /> *<br /> * *<br /> Rêi CÇu Hai, quèc lé v−ît mét ngän ®Ìo nhá, xinh x¾n - ®Ìo Ph−íc T−îng - kÎ mét v¹ch<br /> §«ng - T©y th¼ng t¾p h¬n 10 km, ®Ó v−ît mét ng«i ®Ìo kh¸c - ®Ìo Phó Gia - råi ®æ xuèng mét<br /> thung lòng, n¬i ®Çm An C− xanh rên bãng nói bªn lµng dõa L¨ng C«, tr−íc khi v−¬n m×nh b¨ng<br /> lªn ®Ìo lín næi tiÕng: H¶i V©n.<br /> ChÝnh trong khung c¶nh ®Þa h×nh ®−îc ®ãng l¹i b»ng hai nh¸nh nói nhá ®©m ra biÓn cã<br /> c¸i tªn gîi c¶m "Ch©n m©y §«ng" vµ "Ch©n m©y T©y", gi÷a ®Ìo Phó Gia vµ ®Ìo Ph−íc T−îng, mét<br /> b·i biÓn trinh b¹ch, vµo lo¹i ®Ñp nhÊt n−íc ta, ®ang nh− nµng c«ng chóa ngñ quªn trong cæ tÝch:<br /> "B·i t¾m C¶nh D−¬ng".<br /> C¸ch quèc lé Mét n¨m km theo ®−êng chim bay, b·i C¶nh D−¬ng tr¾ng, mÞn. BiÓn C¶nh<br /> D−¬ng trong, xanh. N¾ng léng lÉy vµ m©y lang thang trªn nh÷ng s−ên nói tÝm.<br /> Ch©n m©y T©y cao kho¶ng vµi tr¨m mÐt. Cßn ®ã vÕt tÝch cña nh÷ng c¸nh rõng giµ, ng¨n<br /> c¸ch C¶nh D−¬ng víi ®Çm CÇu Hai. Ch©n m©y §«ng lµ mét nh¸nh nói thÊp trªn nÒn granÝt, d¹ng<br /> b¸n ®¶o. Ch©n nói, sãng vç ®ªm ngµy trªn nh÷ng ghÒnh ®¸ hoa c−¬ng trßn nh½n, khu vùc quÇn c−<br /> cña hµng ®µn t«m, mùc, cua bÓ. Ngoµi nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®¸nh b¾t th«ng th−êng, ng− d©n C¶nh<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 10 Thö cã mét tiÕp cËn v¨n hãa vÒ mét vïng c¶nh quan v¨n hãa<br /> <br /> D−¬ng quen hµnh nghÒ nh− mét trß ch¬i thÓ thao hiÖn ®¹i. Nh÷ng trai lµng v¹m vì, da bãng mµu<br /> ®ång, th−êng ra nh÷ng ghÒnh ®¸ s¸t mÐp n−íc, ngän lao dµi trong tay. Bãng ng−êi lao c¸ in sÉm<br /> lªn nÒn trêi nh− mét pho t−îng bÊt ®éng, m¾t kh«ng rêi ®¸y biÓn trong xanh. Mét ¸nh b¹c lãe<br /> trong biÓn chiÒu. Mòi lao xÐ giã bay ®i nh− mét tia chíp. Thu vÒ ®©y, ®Çu lao quÉy m¹nh mét chó<br /> c¸ "x−¬ng xanh". X−¬ng c¸ vít ra tõ nåi ch¸o ngät lõ cã mÇu da trêi ng¶ lôc. C¸c em nhá cã c¸ch<br /> ®¸nh b¾t riªng. KÝnh lÆn ®eo m¾t, c¸c chó vÉy vïng, Èn hiÖn chËp chên trªn ®Çu ngän sãng. Mét<br /> mòi lao ng¹nh s¾c phãng ra, ch¾c ch¾n xuyªn m×nh mét chó mùc nang kho¶ng gÇn mét ký. Nh÷ng<br /> nh¸nh san h« hµo phãng tÆng kh¸ch ®i thuyÒn, trøng mùc b¸m ®Çy nh− nh÷ng chïm nho mäng.<br /> Trong nh÷ng "thñy tinh thÓ trong veo" Êy, mét bµo thai mùc tý hon cì b»ng h¹t g¹o ®ang h« hÊp,<br /> cö ®éng.<br /> M−êi km chiÒu dµi tõ mòi Ch©n m©y §«ng ®Õn mòi Ch©n m©y T©y. N¨m km chiÒu ngang<br /> tõ quèc lé ®Õn biÓn. §Êt ®ai b»ng ph¼ng, ®−êng s¾t, quèc lé, tuyÕn ®iÖn quèc gia ch¹y qua ®Þa bµn,<br /> hai gißng s«ng nhá trong xanh ch¶y trong khu vùc, c¶nh quan t×nh tø, m«i tr−êng trong s¹ch,<br /> C¶nh D−¬ng xøng ®¸ng lµ ®Þa bµn lý t−ëng cho mét thµnh phè du lÞch h¸i ra tiÒn mµ nhiÒu quèc<br /> gia ph¸t triÓn ®ang thÌm kh¸t, −íc m¬.<br /> TiÕp tôc hµnh tr×nh. §Ønh ®Ìo Phó Gia më ra tr−íc m¾t mét c¶nh t−îng t−ëng nh− hiÖn<br /> vÒ tõ nh÷ng giÊc m¬ cæ tÝch: ®Çm An C− xanh rên bãng nói.<br /> TiÕt tÊu trËp trïng cña hÖ Tr−êng s¬n B¾c tõ T©y NghÖ An ®ang dån nh÷ng nhÞp cuèi nh−<br /> h¬i thë gÊp, kÕt thóc lé tr×nh tr−íc khi vÒ ®Õn biÓn. Th¶m rõng m−a nhiÖt ®íi xanh n¬i s−ên non<br /> dèc ®øng cao h¬n mÆt biÓn trªn 1.000m nµy, chÝnh lµ giíi h¹n cuèi cïng cña mét vïng khÝ hËu.<br /> Bøc t−êng thµnh chãt vãt cña Tr−êng s¬n ng¨n gi÷ nh÷ng tËp ®oµn m©y sòng n−íc theo giã mïa<br /> §«ng - B¾c trµn vÒ, trót xuèng ®©y mét l−îng m−a kho¶ng 3.800mm/n¨m, biÕn B¾c H¶i V©n<br /> thµnh mét trong ba vïng m−a lín nhÊt n−íc. Rõng m−a xanh tèt, gç quý vµ thó rõng gÇn nh−<br /> nguyªn vÑn. Mïa xu©n, nh÷ng th¸c n−íc s«i trµo tõ ®é cao hµng tr¨m mÐt v¹ch s¸ng lªn nÒn nói<br /> xanh rên nh÷ng gißng ch¶y tr¾ng xãa. Nh÷ng ngµy n¾ng hiÕm mïa §«ng, ¸nh mÆt trêi t¸n x¹<br /> trong quang phæ cÇu vång n¬i ch©n th¸c, ng¶ bãng xuèng lßng hå, t¹o nªn nh÷ng c¶nh s¾c t−ëng<br /> nh− chØ gÆp trong tuæi th¬ thÇn tho¹i. §Çm An C− næi tiÕng cßn vÒ mét lo¹i sß huyÕt cã h−¬ng vÞ<br /> ®Ëm ®µ tõ nh÷ng... ngµy x−a.<br /> Toµn c¶nh L¨ng C« chØ cã thÓ ng¾m ®−îc tõ l−ng ®Ìo H¶i V©n. Mét bªn lµ biÓn xanh, mét<br /> bªn lµ hå réng, doi c¸t L¨ng C« chç hÑp chØ vµi tr¨m mÐt. L−ng ®Ìo nh×n xuèng, doi c¸t máng<br /> manh Êy tån t¹i nh− mét nghÞch lý cña t¹o vËt, t−ëng chõng chØ mét lµn sãng nhá còng ®ñ trµn<br /> qua. Êy vËy mµ L¨ng C« l¹i lµ mét lµng chµi cã qu¸ khø l©u ®êi, t¸n dõa m¸t r−îi. §ªm, ngåi trªn<br /> ®Ønh c¸t L¨ng C« léng giã, gi÷a biÓn vµ hå, ®Ìn c©u trªn sãng nhÊp nh¸y trong s−¬ng, tr«ng nh−<br /> mét thµnh phè næi.<br /> Trªn ®−êng Thiªn lý B¾c - Nam, L¨ng C« lµ mét trong nh÷ng ®iÓm dõng khã lßng bá sãt<br /> khi muèn cã mét mãn quµ ®Æc s¾c, s¶n phÈm phong phó cña biÓn xanh, quµ tÆng cho b¹n bÌ, giíi<br /> thiÖu víi vî con trong b÷a c¬m sum häp. L¨ng C« còng lµ ®iÓm dõng ch©n cuèi cïng ®Ó lãt d¹ b»ng<br /> mét mãn ¨n ngät ngµo vÞ biÓn tr−íc khi lªn ®Ìo.<br /> * *<br /> *<br /> Sö cò cßn ghi, ThÕ kû thø XVII, nhµ s− Trung Hoa ThÝch §¹i S¸n10 sang truyÒn ®¹o ë<br /> §µng Trong. Trªn ®−êng vÒ n−íc, thuyÒn gÆp b·o d¹t vµo Héi An, trë l¹i Phó Xu©n, ®· v−ît ®Ìo<br /> <br /> 10<br /> ThÝch §¹i S¸n: Nhµ s− Trung Hoa sang truyÒn gi¸o ë §µng Trong, thÕ kû XVII. T¸c gi¶ "Ký sù ThÝch §¹i S¸n".<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Träng HuÊn 11<br /> <br /> nµy. Thêi ®ã, H¶i V©n cã lÏ cßn lµ mét c¸nh rõng ®¹i ngµn th¸c rÐo, ®Çy thó d÷, nhiÒu qu·ng ch¾c<br /> cßn ph¶i dïng ®Õn ®−êng s¹n ®¹o11. Ngµy nay, mét con ®−êng xe h¬i réng r·i ®−a kh¸ch ®i lªn<br /> ®Ønh ®Ìo. §−êng bé B¾c - Nam n−íc ta ch¾c kh«ng ®o¹n nµo hïng vü, kú thó, dÔ say lßng ng−êi<br /> nh− ®o¹n qua ®Ìo H¶i V©n.<br /> S−ên B¾c H¶i V©n ®Þa thÕ hiÓm trë, nhiÒu nÕp gÊp, ®−êng xe h¬i lu«n ®æi h−íng b¸m ®Þa<br /> h×nh, nhiÒu khóc ngoÆt gÇn mét tr¨m t¸m m−¬i ®é, qua vµi chôc mÐt, xe tr−íc ®· ë trªn ®Çu xe<br /> sau. Nh×n lªn, ®o¹n ®−êng sÏ qua, nh− mét sîi chØ gi¨ng ngang v¸ch nói ë mét ®é cao chãng mÆt.<br /> D−íi ch©n, ngoµi cöa xe lµ rõng. D−íi n÷a, ®oµn xe löa bÐ tý nh− mét thø ®å ch¬i nh¶ khãi ®ang<br /> tr−ên trªn mét khóc cÇu cheo leo, hay s¾p chui tôt vµo mét miÖng hÇm ®en kÞt, ®Ó råi bÊt ngê xuÊt<br /> hiÖn ë phÝa bªn kia, trong mét thung lòng xanh rên, r× rµo sãng vç. Mïa §«ng, xe ®i trong s−¬ng<br /> mï tr¾ng ®ôc, gi÷a tr−a còng ph¶i ch¹y ®Ìn vµng. Mïa Xu©n, m©y bay d−íi ch©n, vµ d−íi n÷a, xa<br /> kia lµ biÓn. BiÓn th¼m xanh vµ réng ®Õn v« cïng! Kh«ng ë ®©u mµ h×nh ¶nh §Êt - N−íc hiÖn ra<br /> trong tÇm m¾t víi kÝch th−íc hïng vü, hoµnh tr¸ng nh− ë ®©y! Ch¼ng thÕ, ®Ønh ®Ìo, ¶i cò, cöa ®Ò:<br /> "Thiªn h¹ ®Ö nhÊt hïng quan". ¶i x−a rªu phong cßn ®ã. §· h¬n hai tr¨m n¨m tõ ngµy "ng−êi anh<br /> hïng ¸o v¶i" dÉn qu©n qua ®©y, v−ît ¶i nµy, ®Ó l¹i mu«n ®êi mét sù nghiÖp.<br /> §Ønh ®Ìo ph¼ng, réng, cao chõng n¨m tr¨m mÐt. Nh×n vÒ B¾c, rõng xanh, khãi s−¬ng.<br /> Nh×n vÒ Nam, n¾ng vµng léng lÉy. Nhí mét lÇn dõng nghØ ®Ønh ®Ìo. D−íi ch©n m©y bay, qua lµn<br /> s−¬ng máng, mét Tiªn Sa, mét S¬n Trµ, mét Vòng Hµn... vµng n¾ng, m¬ hå nh− mét c¶nh ®êi<br /> trong méng. §Ønh ®Ìo H¶i V©n nh− mét gi¸ trÞ bÞ khuÊt lÊp ®· nhiÒu n¨m, nÕu sím ®−îc nghiªn<br /> cøu, ®Çu t− thÝch hîp ch¾c ch¾n sÏ ®ãng gãp ngay cho sù nghiÖp du lÞch, sù nghiÖp v¨n hãa, kÓ c¶<br /> vËt chÊt lÉn tinh thÇn. Ai qua mµ ch¼ng muèn dõng ch©n ®Ó mét lÇn ®−îc ng¾m nh×n biÓn trêi Tæ<br /> Quèc, l−u l¹i trong lßng mét chót g×, "®Ó nhí, ®Ó quªn"?<br /> Trë l¹i CÇu Hai, C¶nh D−¬ng. Gi÷a hai ®Ìo nhá: Mòi NÐ, Ph−íc T−îng, bªn bê ®Çm réng<br /> lµ thÞ trÊn Phó Léc. Tõ ®©y, mét con ®−êng nhùa t¸ch khái quèc lé, khëi ®Çu hµnh tr×nh cña mét<br /> kh¸m ph¸ míi; rõng rËm, nói cao, th¸c tr¾ng, hoa ngµn: "Khu du lÞch B¹ch M·".<br /> Tõ ®ång b»ng nh×n lªn, rÊt khã nhËn ra B¹ch M·. §«ng, Xu©n, B¹ch M· lu«n khuÊt<br /> trong m©y mï. C¸i thÞ trÊn mµ ta th−êng nghe nãi Êy, lu«n ë trªn tÇng m©y thÊp kia. HÌ, Thu,<br /> trêi trong mµ cao, B¹ch M· lµ mét ®iÓm n»m trªn ®−êng viÒn s¾c c¹nh cña d·y nói xanh mê,<br /> kÐo m·i ®Õn ch©n trêi. Nh÷ng ®¸m m©y lang thang v−¬ng vÊn c©y rõng nh− tÊm kh¨n quµng<br /> máng, nhÑ, lµm cho nh÷ng ®Ønh nói còng bång bÒnh, tr«i næi, còng nh− ®ang bay lªn khái c¸i<br /> nãng ngét ng¹t cña ®ång b»ng. Trªn Êy, ®ån r»ng m¸t l¾m. ChiÒu xuèng se l¹nh. Con ng−êi<br /> còng nhÑ h¬n, còng bay lªn, bay lªn... nh− nói. §ån r»ng trªn Êy cã th¸c B¹c, cã Ngò hå, cã<br /> rõng VÜnh ViÔn ... hoa në bèn mïa.<br /> Trong c¸i n¾ng nãng hÇm hËp tõ nhùa ®−êng, tõ c¸t tr¾ng, tõ nh÷ng khèi bª t«ng kh«<br /> cøng, tõ nh÷ng quÇn c− ®« thÞ ngét ng¹t h¬i n−íc, tõ nh÷ng rèi r¾m cña cuéc ®êi thÕ tôc, B¹ch<br /> M· bao giê còng quyÕn rò, gîi tß mß, còng kh¬i dËy kh¸t khao ®−îc vøt bá, ®−îc v−¬n tíi, ®−îc<br /> cÊt m×nh bay ®Õn trªn kia.<br /> C¸i thÞ trÊn ®ãn giã bèn ph−¬ng nµy chiÕm lÜnh mét hÖ liªn hoµn c¸c chãp mòi cã cao ®é<br /> trªn 1.400 m, nh×n th¼ng xuèng biÓn §«ng. §øng trªn B¹ch M·, n¬i Väng H¶i ®µi, tr−íc m¾t tr¶i<br /> réng mét toµn c¶nh ®Êt, n−íc, biÓn, trêi ë tû lÖ m« h×nh: ph¸ CÇu Hai, b·i C¶nh D−¬ng, mòi Ch©n<br /> m©y... nh− mét giang s¬n thu nhá. Víi chiÕc èng nhßm du lÞch trong tay, nh×n qua yªn ngùa H¶i<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 11<br /> S¹n ®¹o: ®−êng treo, lãt b»ng c©y rõng ®i qua nh÷ng chç hiÓm yÕu.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 12 Thö cã mét tiÕp cËn v¨n hãa vÒ mét vïng c¶nh quan v¨n hãa<br /> <br /> V©n, thÊy vòng Hµn, S¬n Trµ, §µ N½ng... Xa n÷a, Ngò Hµnh S¬n ph¬i m×nh trong n¾ng. Vµ xa<br /> h¬n n÷a... ë cuèi tÇm nh×n, trªn ®−êng ch©n trêi, cï lao Chµm mê mê h− ¶nh.<br /> C¸i bao l¬n B¹ch M· nµy cho ng−êi ta mét chç ®øng kh¸ cao vµ mét tÇm nh×n kh¸ réng ®Ó<br /> quan s¸t vµ t− duy. Tr−íc mÆt lµ biÓn xanh bao la, dµn tr¶i ®Õn v« cïng. Ch©n trêi vÏ mét ®−êng<br /> cong nh− trong bµi häc vì lßng m«n ®Þa lý. Cßn sau l−ng, rõng xanh mªnh m«ng, Ýt ng−êi biÕt r»ng<br /> ë s−ên Nam, ®èi diÖn víi lèi lªn, cã mét con ®−êng b¨ng qua nh÷ng c¸nh rõng giµ, nèi thÞ trÊn<br /> Nam §«ng víi thµnh phè §µ N½ng. Vµ xa n÷a, vÒ phÝa T©y, thung lòng A SÇu, A L−íi nh− mét<br /> cao nguyªn nhá, trªn mÆt biÓn kho¶ng n¨m tr¨m mÐt, hµnh lang cña ®−êng mßn Hå ChÝ Minh næi<br /> tiÕng ®i qua. M¶nh ®Êt d−íi ch©n ta kia ®· ®−îc nhiÒu thÕ hÖ më mang, g×n gi÷, ®· t¾m ®Ém m¸u,<br /> n−íc m¾t, vµ må h«i, ®ang ®ßi ®−îc më mang, khai th¸c, sö dông ®Ó ngµy cµng giµu n÷a vµ ®Ñp<br /> thªm.<br /> Nh−ng c¸i ®Æc s¾c nhÊt, cã gi¸ trÞ thuyÕt phôc nhÊt cña B¹ch M· l¹i chÝnh lµ vÞ trÝ vµ khÝ<br /> hËu. N»m trªn mÐp ®¹i d−¬ng, giã B¹ch M· t−ëng nh− cßn nång vÞ muèi. N¾ng B¹ch M· vµng ãng,<br /> trong veo, rùc rì mµ kh«ng nãng, chÝnh Ngä vÉn cã thÓ ph¬i ®Çu trÇn mµ kh«ng chãi chang. ë mét<br /> ®é cao sµn sµn Sapa, §µ L¹t, khÝ hËu B¹ch M· mang nÐt ®Æc thï rÊt gÇn khÝ hËu cña mét mïa HÌ<br /> xø tuyÕt. Mµ B¹ch M· th× ngay ®©y, bªn ®−êng quèc lé, cã thÓ tr«ng thÊy, cã thÓ ®Õn ®−îc. §−êng<br /> nói quanh co tõ ch©n ®Õn ®Ønh dµi 19 km mµ ®é cao ®· xÊp xØ 1.500 m.<br /> Kh«ng réng b»ng §µ L¹t, kh«ng ®Ñp b»ng Sapa, nh−ng c¸i −u thÕ tuyÖt ®èi mµ §µ L¹t,<br /> Sapa kh«ng thÓ cã lµ B¹ch M· ë s¸t ®ång b»ng, c¹nh biÓn vµ gÇn nh÷ng ®« thÞ lín ®«ng d©n.<br /> Kh¸c víi Sapa, c¶m gi¸c thÇn tiªn cña khÝ hËu miÒn nói buéc ph¶i göi l¹i Lµo Cai trong<br /> giã nãng ¤-Quy-Hå12 c¸ch Hµ Néi 300 km, hay r¬i rông trªn nh÷ng dÆm ®−êng c¸t bôi tõ Tam §¶o<br /> vÒ thñ ®«. Trong lµn giã biÓn hiu hiu thæi suèt ®ªm ngµy cña m¶nh ®Êt duyªn h¶i miÒn Trung,<br /> c¶m gi¸c l©ng l©ng, nhÑ nhâm cña B¹ch M· non cao tiÕp tôc theo ta ®Õn tËn nhµ, theo ta vµo<br /> nh÷ng giê lµm viÖc. Qu¶ vËy, nÕu ThuËn An lµ c¸i ao nhµ cña HuÕ th× B¹ch M· lµ "c¸i s©n<br /> th−îng", lµ "khu v−ên th−îng uyÓn" cña cè ®«. Mai nµy, khi cuéc ®êi cho phÐp, mçi s¸ng, ng−êi<br /> HuÕ cã thÓ b¶o nhau: "Xuèng cöa ThuËn t¾m mét c¸i cho kháe tr−íc giê lµm viÖc" hoÆc: "ChiÒu vÒ<br /> ThuËn An ng©m m×nh cho m¸t tr−íc lóc ¨n c¬m". Cßn B¹ch M·? Lµ n¬i tíi lui trong nh÷ng kú<br /> nghØ cuèi tuÇn ®Ó xem th¸c, ng¾m hoa, t¾m suèi rõng vµ... m¬ méng.<br /> Còng nh− C¶nh D−¬ng, B¹ch M· lµ mét gi¸ trÞ tµi nguyªn quý, hiÕm nh÷ng c¶nh quan<br /> v¨n hãa ®éc ®¸o cã mét gi¸ trÞ l©u bÒn mµ chóng ta hiÓu biÕt cßn Ýt, khai th¸c ch−a nhiÒu. Nh−<br /> H¶i V©n, nh− L¨ng C«, nh− CÇu Hai ®ang bÞ bá sãt mét c¸ch l·ng phÝ.<br /> Nh÷ng gi¸ trÞ Êy bÞ l¨n lãc bªn ®−êng nh− nh÷ng h¹t ngäc bÞ bá quªn, bÞ ®¸nh r¬i, nÕu<br /> kh«ng nãi lµ ®ang bÞ vïi lÊp trong sù v« t©m, phai nh¹t cïng víi thêi gian vµ ®ang bÞ phñ<br /> mê... c¸t bôi.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 12<br /> ¤-Quy-Hå: mét thung lòng ë tØnh Lµo Cai, quª h−¬ng mét thø giã nãng ®Þa ph−¬ng, th−êng ®−îc nh¾c trong khoa häc khÝ t−îng.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />