Thuật ngữ chuyên môn về quản lý môi trường

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

209
lượt xem 51
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Adaptation: tiến trình thích nghi của các cá thể trong quần thể , hoặc loài sinh vật; Additive: tính cộng, biểu thị hoạt động của các alen đồng hợp tử; Additive x additive: tương tác tính cộng x tính cộng, biểu thị hoạt động tương tác không alen giữa những cặp alen đồng hợp tử;........

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thuật ngữ chuyên môn về quản lý môi trường

THU T NG CHUYÊN MÔN Adaptation: ti n trình thích nghi c a các cá th trong qu n th , ho c loài sinh v t Additive: tính c ng, bi u th ho t ng các alen ng h p t Additive x additive: tương tác tính c ng x tính c ng, bi u th ho t ng tương tác không alen gi a nh ng c p alen ng h p t Allele: m t c p ho c m t series c a y u t hình thành gen, nh v trên cùng m t locus trên nhi m s c th tương ng ANCOVA: vi t t t t ch analysis of covariance, phân tích h p sai gi a hai c p tính tr ng liên quan nhau nh hư ng c a môi trư ng: hay còn g i là nh hư ng ngo i c nh, m t y u t quan tr ng trong di truy n s lư ng, vì h u h t các tính tr ng do a gen i u khi n u ch u nh hư ng này nh hư ng c a s lai o: vi t t thu t ng “recriporocal” nh m gi i thích nh hư ng c a cây m , hay nh hư ng di truy n c a t bào ch t (cytoplasm) nh hư ng c a tính c ng: nh hư ng c a ho t ng alen ng h p t nh hư ng c a tính không c ng (non-additive): nh hư ng c a ho t ng alen không hoàn toàn ng h p, ho c tương tác không alen d ng c ng x c ng, c ng x tr i, và tr i x tr i nh hư ng c a tính tr i: nh hư ng c a ho t ng alen d h p t ANOVA: vi t t t t ch analysis of variance, phân tích phương sai c a tính tr ng Apomixis: hi n tư ng sinh s n trong ó cơ quan phát d c ho c cơ quan có c u trúc tương t m nh n ch c năng sinh s n m t ph n, t o ra h t có ngu n g c vô tính, thí d như h t cho hai m m: m m h u tính và m m vô tính Apomictic: thu c v hi n tư ng apomixis Asymmetrical: không i x ng Autogamy: t ph i Backcross: h i giao, trong t h p lai, có b m s có gi ng cho (donor) và gi ng còn l i là gi ng tái t c (recurrent), con lai F1 ư c lai lui v i gi ng tái t c nhi u l n ư c g i là h i giao. Balance: s cân b ng là i u ki n mà trong ó các thành ph n di truy n ư c i u ch nh theo m t t l nh t nh m b o cho s phát tri n hài hòa Balanced polymorphism: hi n tư ng a hình cân b ng Basic number: s li u căn b n thư ng ch s li u nhi m th trong t tiên lư ng b i c a m t d ng a b i (polyploids), ư c ký hi u b ng ch x. Bi n d :s xu t hi n khác nhau c a cá th do s khác bi t v thành ph n di truy n c a nó, hay s khác bi t do môi trư ng mà nó ang phát tri n. Bi n d bào ch t: bi n d do nh hư ng c a t bào ch t Bi n thiên liên t c: bi n thiên có d ng phân b chu n Bioinformatics: ngành tin sinh h c, ng d ng thành t u c a tin h c hi n i vào gi i thích hi n tư ng sinh h c, i u khi n các chương trình nghiên c u công ngh sinh h c, qu n lý s li u di truy n, thi t l p mô hình d oán k t q a,v.v.. Biometry: m t ngành h c có nhi m v nghiên c u và gi i thích s li u th ng kê trong sinh hc Biotype: lo i hình sinh h c, thư ng ư c c p trong bi n d c a côn trùng. Biotype có th d ng ng h p, ho c d h p. Breeder seed: h t gi ng tác gi Breeding: ch n gi ng là m t ngh thu t và là m t khoa h c làm thay i cây tr ng hay v t nuôi v m t di truy n. Bulk: tr ng d n, con lai ư c thu th p m u h t và tr ng d n l i gia tăng t n su t ng h p t l n, trong trư ng h p tính tr ng ch n l c do gen l n i u khi n
Bulk segregants: con lai ang phân ly theo phương pháp tr ng d n C n giao không ch n l c: quá trình con lai cho c n giao hoàn toàn, không có tác d ng ch n l c c a con ngư i Certified seed: h t gi ng xác nh n ư c s d ng trong qúa trình thương m i h t gi ng, không ph i là h t gi ng cơ b n Centromere: tâm ng c a nhi m s c th Character: tính tr ng di truy n Chromosome: nhi m s c th là v t ch t di truy n có trong nhân t bào Ch s ch n l c: giá tr bi u th trong phân tích hi u q a ch n l c c a m t chương trình lai to Ch s môi trư ng Ij: bi u th giá tr i s c a a i m kh o nghi m chương trình gi ng c i ti n nào ó, trong phân tích tương tác GxE Ch s n nh s2di: bi u th m c n nh c a tính tr ng Ch s thích nghi bi: bi u th m c thích nghi c a tính tr ng (r ng hay h p) Clone: dòng vô tính là m t nhóm sinh v t ư c duy trì b ng phương pháp phân bào ng nhi m t m t dòng t tiên (dòng g c) Cluster di truy n: nhóm di truy n ư c phân ra nh phép tính m c khác bi t c a các tính tr ng (qui mô hình thái h c), ho c c a DNA (qui mô phân t ) Combining ability: kh năng ph i h p, ư c chia ra kh năng ph i h p chung bi u th Complementary gene: gen ho t ng b sung Complete dominance: tính tr i hoàn toàn Coupling: nh ng alen l n liên k t v i nhau xu t hi n trên m t nhi m th tương ng và nh ng th alternative tr i c a nó xu t hi n trên nhi m th khác (còn ư c g i là liên k t alen thu c d ng cis, ngư c l i v i d ng trans, d ng repulsion) Covariance: h p sai là trung bình c a t ng các tích c a l ch gi a hai bi n s t các giá tr trung bình c a cá th Crossing over: hi n tư ng qu n chéo c a nhi m s c th Cư ng ch n l c: bi u th m c ch n l c trong qu n th con lai ang phân ly Cytoplasmic inheritance: di truy n do t bào ch t, nh hư ng c a m . Trong t bào ch t, có nh ng cơ quan mang v t ch t di truy n như cytoplast, ty th b , ribosome,... D2 – Mahalonobis: phép tính hi u s bình phương kho ng cách c a Mahalonobis Deficiency: s thi u o n hay m t o n c a nhi m s c th Degree of freedom: t do vi t t t là df trong phân tích ANOVA, hay phân tích thông qua các phép th khác trong th ng kê sinh h c Deviation: l ch, giá tr l ch so v i trung bình m u Diallel cross: lai diallel t t c các c p theo tu n t b m là nghi m th c c a chương trình lai Discriminant function: phương trình bi t th c giúp cho phân bi t gi a các tính tr ng m c tiêu và phân bi t gi a các cá th trong qu n th , ho c gi a hai qu n th Disequilibrium: tính ch t không cân i c a m t qu n th Disruptive selection: ch n l c t phá Dominance: tính tr i. bi u th ho t ng alen d h p trong di truy n s lư ng Dominance ng hư ng: ho t ng alen d h p theo cùng m t hư ng [+ve] ho c [-ve] Dominance hypothesis: lý thyu t v tính tr i trong gi i thích hi n tư ng ưu th lai Dominance of linked genes: tính tr i c a nh ng gen liên k t v i nhau Dominance x additive: ho t ng tương tác không alen gi a tính tr i x tính c ng Dominance x dominance: ho t ng tương tác không alen gi a tính tr i x tính tr i Dominant epistasis: hi n tư ng epistasis có tính tr i Double cross: lai kép Duplicate epistasis: hi n tư ng epistasis có tính ch t l p o n Donor parent: b m cho ngu n gen m c tiêu trong chương trình c i ti n gi ng
Duplication: hi n tư ng l p o n, trong trư ng h p hai gen, t l phân ly F2 là 15:1 a hình: (polymorphism) bi u th tính ch t khác bi t alen c a hai cá th a tính tr ng (pleiotropy): m t gen i u khi n nhi u tính tr ng Emasculation: ng tác kh c EMS: error mean of square, trung bình bình phương sai s trong ANOVA, tương ương v i phương sai m u Epistasis: tính tr i c a m t gen so v i m t gen khác không allelic v i nhau. Gen b át khu t ư c g i là “hypostatic”. Thu t ng epistasis ư c dùng mô t t t c hi n tư ng tương tác không alen Epistasis ki u [i]: tương tác không alen ki u tính c ng x tính c ng Epistasis ki u [j + l]: tương tác không alen ki u [tính c ng x tính tr i] + [ tính tr i x tính tr i] Equilibrium: hi n tư ng cân b ng trong qu n th Environment: môi trư ng, i u ki n ngo i c nh nh hư ng n s th hi n c a gen i u khi n tính tr ng s lư ng Error: sai s trong phân tích th ng kê (pooled error: sai s góp) F1: th h con lai u tiên F2: th h con lai th hai do t th , th h có thông tin di truy n l n nh t nh hi n tư ng phân ly Family: h là m t nhóm cá th quan h tr c ti p v i m t dòng t tiên (dòng g c) Foundation seed: h t gi ng nguyên ch ng Fitness: giá tr thích nghi liên quan n s óng góp di truy n c a m t ki u gen i v i th h k ti p, tương ng v i nh ng ki u gen khác trong cùng m t qu n th Fitness profile: ph giá tr thích nghi Full diallel: b con lai diallel y (k c lai thu n ngh ch) Gamete: giao t là t bào g c, k t q a c a gián phân gi m nhi m, có ch c năng trong giao ph i (bao g m giao t c và giao t cái) Gene: là ơn v di truy n Gene frequency: t n su t gen là t l mà trong ó nh ng alen c a m t gen xu t hi n trong qu n th Gene interaction: tương tác gen là hi n tư ng c i ti n c a ho t ng gen b i m t gen khác không alen, ho c b i nhi u gen khác Germplasm: qũy gen Genome: b gen, b nhi m s c th tương ng v i m t b i th c a m t loài Gene flow: dòng ch y c a gen t cây transgenic sang cây tr ng hoang d i có quan h g n g i Gene frequency: t n su t gen General combining ability: kh năng ph i h p chung Genetic advance: hi u q a ch n l c i v i m t tính tr ng hay nhi u tính tr ng Genetic constitution: n n t ng di truy n Genetic equilibrium: i u ki n trong ó nh ng th h k ti p nhau c a m t qu n th có cùng m t ki u gen, v i cùng m t t l trên cơ s nh ng gen m c tiêu nào ó, ho c nh ng ph i h p c a các gen này. Genetic gain: xem genetic advance Genotype: ki u gen, là toàn b ki n trúc di truy n c a m t sinh v t Genotype x environment interaction: tương tác gi a ki u gen và môi trư ng Genotypic Coefficient of Variation (GCV): h s bi n thiên ki u gen tính b ng ph n trăm, là thương s gi a giá tr trung bình v i căn b c hai phương sai ki u gen H2B: h s di truy n nghĩa r ng, bi u th % do di truy n so v i nh hư ng môi trư ng
H2N: h s di truy n nghĩa h p, bi u th ho t ng c a gen c ng tính so v i gen không c ng tính Haploid: th ơn b i, t bào ho c sinh v t có s nhi m s c th là 1n Heritability: h s di truy n là t n su t c a bi n thiên quan sát ư c do di truy n, cái còn l i do môi trư ng, nói úng hơn bi n thi6n do nh hư ng có tính ch t c ng c a gen Heterosis: ưu th lai, giá tr con lai so v i giá tr trung bình b m Heterobeltiosis: ưu th lai tuy t i, giá tr con lai so v i giá tr b m cao nh t Heterozygous: d h p t , có nh ng alen không gi ng nhau m t ho c nhi u loci Homeostasis: hi n tư ng gen phát tri n ng d ng, thông qua t bi n, ch c năng i u khi n b chuy n i Homozygous: ng h p t , có nh ng alen gi ng nhau m t ho c nhi u loci trên nhi m s c th tương ng Hybrid: s n ph m c a m t c p lai gi a nh ng b m khác nhau v di truy n Inbred line: dòng c n giao, ng huy t Inbreeding: t o dòng c n giao, dòng ng h p t Interallelic interaction: tương tác gi a các alen Intermediate heterozygote: d h p t trung gian Isogenic line: dòng ng gen Kh năng ph i h p chung: giá tr GCA c a m t tính tr ng bi u th kh năng c a b m k t h p trên cơ s ho t ng gen c ng tính Kh năng ph i h p riêng: giá tr SCA c a m t tính tr ng bi u th kh năng c a m t c p b m k t h p nhau trên cơ s ho t ng gen không c ng tính, i u ki n t o ra hi n tư ng ưu th lai Kho ng cách di truy n: giá tr o lư ng m c khác bi t gi a hai nhóm ki u gen khác nhau Lai ba th nghi m: lai th nghi m trên cơ s các qu n th cơ b n bao g m b m , F1, BC1, BC2 cho lai v i các dòng F2 Lethal: gen gây ch t Linear: tuy n tính, tương quan tuy n tính, có d ng ư ng th ng Linkage: liên k t gen là hi n tư ng ph i h p c a nh ng tính tr ng trong di truy n do s nh v c a gen trên cùng m t nhi m s c th Linkage map: b n liên k t gen v i marker trên cơ s giá tr tái t h p Linked digenic interaction: tương tác có tính ch t liên k t hai gen Linked epistatic genes: nh ng gen tương tác không alen, liên k t ch t ch v i nhau Location: v trí, a i m nơi sinh v t th hi n tính tr ng di truy n Locus: nơi gen nh v trên nhi m s c th Lư ng b i: t bào hay sinh v t có s nhi m s c th là 2n Ma tr n: t p h p các giá tr có tính ch t i x ng và cân i (ma tr n vuông), không cân i, không i x ng (ma tr n ch nh t) Ma tr n c a ki u gen: t p h p giá tr phương sai và h p sai ki u gen Ma tr n c a ki u hình: t p h p giá tr phương sai và h p sai ki u hình Ma tr n o (inverse matrix): ma tr n ã ư c gi i theo hư ng ma tr n ơn v i ngh ch Ma tr n ơn v : ma tr n có s c t và hàng tương ương v i ma tr n i x ng, ch a các thông s b ng 1 và 0 Mass selection: ch n qu n th , lo i b nh ng cá th không úng d ng hình m c tiêu, gi l i qu n th trên ng ru ng Mean: giá tr trung bình Meiosis: gián phân gi m nhi m
Meitosis: gián phân gi m nhi m Modifying gene: nh ng gen nh hư ng n s th hi n c a m t gen không alen v i nó ho c nh ng gen không alen v i nó Mutation: t bi n gen Multiple allele: a alen, m t gen có nhi u hơn hai alen Neutral character: tính tr ng trung tính Ngu n bi n d : ngu n t o ra nh ng thay i do di truy n bên trong và nh hư ng c a môi trư ng bên ngoài Non-allelic interaction: tương tác không alen Non-selective inbreeding: c n giao không có tính ch t ch n l c Nullisome: Cây 2n thi u m t căp nhi m th , ký hi u là 2n-2 Overdominance: tính ch t siêu tr i, khi ho t ng gen không c ng tính có ưu th hơn ho t ng gen c ng tính Overdominance hypothesis: gi thuy t siêu tr i trong gi i thích ưu th lai Outcross: hi n tư ng t p giao trong t nhiên Panmictic: có tính ch t giao ph i ng u nhiên Panmixia: qu n th giao ph i ng u nhiên Partial dominance: tính tr i t ng ph n, không hoàn toàn Path analysis: phân tích theo ư ng d n Pedigree: gia ph , ph h , phương pháp ch n gi ng theo gia ph Phenotypic Coefficient of Variation: (PCV)h s bi n thiên ki u hình tính b ng ph n trăm, là thương s gi a giá tr trung bình v i căn b c hai phương sai ki u hình Phân b chu n: phân b theo d ng hình chuông, phân b normal Phân b nh th c: phân b trên cơ s xác su t c a hai s ki n có ho c không, thí d như p và q trong ki u gen A và a. Phân tích diallel: phân tích con lai và b m theo mô hình c a Hayman, và Griffing Phân tích kh năng ph i h p: phân tích con lai và b m theo mô hình c a Griffing Phân tích tính a d ng v di truy n: phân tích nhóm di truy n có quan h huy t th ng g n g i, s nhóm di truy n có quan h v i nhau trên cơ s giá tr kho ng cách nhóm a d ng Phenotype: ki u hình, s xu t hi n c a m t cá th ph n ánh tương tác gi a ki u gen bên trong và môi trư ng Phương sai: giá tr bi u th chênh l ch gi a t ng bình phương c a t ng cá th so v i giá tr t ng bình phương Phương trình bi t th c: phương trình giúp cho chúng ta phân bi t cá th v i cá th , ho c nhóm v i nhóm trên cơ s ch s phân bi t Pleiotropic: có tính ch t a tính tr ng Pleiotropic effects: nh hư ng a tính tr ng (xem a tính tr ng) Pleiotropy: xem a tính tr ng Polygenes: a gen Polymorphism: xem a hình Pooled error: xem sai s góp Population genetics: di truy n qu n th , m t ngành h c di truy n s d ng lý thuy t toán h c nghiên c u và gi i thích các hi n tư ng di truy n trong qu n th sinh v t Probability: xác su t Pure line selection: ch n dòng thu n, ch n t ng cá th trong qu n th , tr ng so sánh các dòng, ch n l c dòng t i ưu. QTL: quantitative trait loci, nh ng loci c a tính tr ng di truy n s lư ng
Quantitative character: tính tr ng s lư ng là tính tr ng do nhi u gen i u khi n, ch u nh hư ng y u t môi trư ng r t m nh Quantitative genetics: di truy n s lư ng, m t ngành h c di truy n có tính ch t ng d ng t nguyên t c lý thuy t c a di truy n qu n th , nh m nghiên c u và xác nh chi n lư c lai t o, ch n l c gi ng cây tr ng, v t nuôi, nó có th ư c xem là ti n thân c a ngành ch n gi ng Random drift: chuy n d ch ng u nhiên Random mating: giao ph i ng u nhiên Random model: mô hình ng u nhiên Random selection: ch n l c ng u nhiên Recessive epistasis : hi n tư ng epistasis có tính l n Reciprocal cross: lai o, lai thu n ngh ch Recombination: hi n tư ng tái t h p Registered seed: h t gi ng ăng ký, là m t trong nh ng c p h t gi ng ư c phân lo i Regulatory genes: nh ng gen có ch c năng i u ti t Relative fitness: giá tr thích nghi tương i Repulsion linkage: liên k t thúc y trong trư ng h p trans RGA: (rapid generation advance) k thu t làm rút ng n th i gian c a m t chu kỳ s ng b ng cách l i d ng ph n ng nh y c m c a loài v i dài ngày. SAHN: phương pháp phân nhóm di truy n trên cây gia h Sai s chu n: gía tr SE là căn b c hai c a phương sai ph n ánh l ch c a giá tr ghi nh n i v i giá tr trung bình Sai s góp: sai s t ng (pooled error) SCA: specific combining ability, kh năng ph i h p riêng Scaling test: phép th nh m tìm hi u tính ch t c a epistasis SD: xem sai s chu n (standard deviation) Seed health: s c kh e h t gi ng Seed pathology: b nh lý h t gi ng Seed physiology: sinh lý h t gi ng Seed technology: công ngh h t gi ng Selection criteria: tiêu chu n ch n l c là k t q a khi nhân ma tr n s li u g c v i vectơ là giá tr c a ch s ch n l c Selection index: ch s ch n l c Selection intensity: cư ng ch n l c Selection pressure: áp l c ch n l c, xem s c ép ch n l c Self-fertilization: tính ch t t th tinh là hi n tư ng ti p h p giao t c và cái trong cùng m t cá th Self-incompatibility: kh năng không t ti p h p do hi n tư ng ngăn c n th tinh v sinh lý h c c a sinh v t Sibs: con lai c a cùng m t b m d n xu t t giao t khác nhau, trong ó half sibs là con lai c a m t b (m ) Sib mating: lai gi a nh ng sibs v i nhau Siêu tr i: xem overdominance Significance test: tr c nghi m m c có ý nghĩa v m t th ng kê, hai m c ph bi n là 0,05 và 0,01 Similarity: giá tr tương ng là cơ s phân nhóm di truy n các ki u hình Single cross: lai ơn, lai gi a hai ki u gen, thông thư ng là hai dòng c n giao trong ch n gi ng cây tr ng Species: loài sinh v t, ơn v ư c x p h ng dư i genus và trên variety
Specific combining ability: xem SCA SSD: (single seed descend) phương pháp tr ng d n các th h phân ly b ng cách thu m t hai h t i v i m t cá th . Standard deviation: xem SD, l ch chu n dùng o lư ng m c bi n thiên, bi u th l ch so v i trung bình m u trong phân b chu n Standard error: xem sai s chu n Standard heterosis: ưu th lai chu n, giá tr ưu th lai so v i m t gi ng làm chu n, thông thư ng là gi ng ang ph bi n trong s n xu t Sterility: tính b t d c, tính b t th S c ép ch n l c: khi ch n l c t p trung vào m t , hai gen kháng v i m c tiêu nào ó, ngư i ta s t o ra m t s c ép ch n l c trên i tư ng m c tiêu này Synapsis: s ti p h p (conjugation) giai o n pachytene và zygotene c a c p nhi m th tương ng, k t q a nó s t o ra m t c u trúc ư c g i là “bivalent” Statistics: ngành th ng k h c ph c v cho vi c gi i thích các hi n tư ng trong sinh h c, nh t là lĩnh v c di truy n s lư ng, trên cơ s l y m u ư c oán qui mô toàn di n c a qu n th . Hi n nay, ngư i ta còn phát tri n thành thu t ng “biometry” và “bio- informatics” trên cơ s phát tri n c a ngành tin h c hi n i. Tái t h p: hi n tư ng recombination làm gia tăng t n su t gen có ích T n su t gen: xem gene frequency Tester : dòng làm v t li u lai th nghi m Tetraploid: th t b Thông s di truy n: các giá tr di truy n s lư ng sau khi ư c phân tích theo m t mô hình lý thuy t nào ó Tiêu chu n ch n l c: nh ng tính tr ng có liên quan n s ki n quan tr ng mà nhà ch n gi ng ph i c i ti n Tính át khu t: xem epistasis Tính b t d c c: tính b t d c c có th do t bào ch t ho c do di truy n trong nhân, giuýp nhà ch n gi ng thu n ti n trong s n xu t dòng con lai F1. Tính c ng: xem additive, bi u th ho t ng c a các alen ng h p t Tính a tính tr ng: xem pleiotropic effect Tính thích nghi: (1) adaptibility, bi u th s thích nghi r ng c a m t cá th , ho c thích nghi h p trong i u ki n nh t nh, (2) fitness, bi u th s óng góp di truy n c a m t ki u gen i v i th h k ti p, tương ng v i nh ng ki u gen khác trong cùng m t qu n th Tính tr ng s lư ng: tính tr ng o m b ng giá tr s lư ng như năng su t, chi u cao, hàm lư ng protein,v.v... Tính tr i: xem dominance Tr c nghi m Scaling: xem Scaling test Tr c nghi m s phân ly: xem xét s phân ly F2 theo nh lu t Mendel b ng phương pháp Chi bình phương Transgressive segregation: hi n tư ng phân ly vư t tr i, con lai ang phân ly có giá tr c a tính tr ng m c tiêu vư t cao hơn b ho c m Translocation: hi n tư ng chuy n v , thay i v trí trên nhi m s c th Treatment: nghi m th c trong thí nghi m Triallel: lai ba luân phiên t ng c p v i m t gi ng Trigenic interaction: tương tác trigenic Triple test cross: lai ba th nghi m gi i thích tương tác không alen, các lo i hình c a epistasis Triploid: th tam b i Trisomic: ngư i ta có th t o ra nh ng dòng triplo có d ng 2n+1, ánh d u t ng nhi m s c th so v i b nhi m s c th bình thư ng. N u có m t gen m c tiêu hi n di n trên cá
th là triplo s a, b, ho c c nào ó, ngư i ta s bi t ư c gen y nh v trên nhi m th a, b ho c c Tr i hoàn toàn: tương tác gen c ng tính và gen không c ng tính tương ương nhau Tr i t ng ph n: tương tác c a gen c ng tính có ưu th hơn gen không c ng tính Tương tác gen: m i quan h liên k t gi a các gen s lư ng i v i m t tính tr ng m c tiêu Tương tác gen gi a các alen: m i quan h tương tác gi a các alen i v i m t tính tr ng m c tiêu Tương tác gi a ki u gen và môi trư ng: tương tác c a nh ng gen s lư ng b nh hư ng b i môi trư ng, bi u hi n ki u hình khác nhau trong nh ng i u ki n ngo i c nh khác nhau Tương tác không alen: tương tác c a nh ng gen không có allelic v i nhau Tương tác ki u gen x môi trư ng: xem tương tác gi a ki u gen và môi trư ng Tuy n tính: bi u th tương quan theo ư ng th ng gi a hai bi n s , trư ng h p tương quan không tuy n tính (non-linear) chúng ta ph i xem xét mô hình phân tích khác (hàm parabol, hàm s mũ, hàm log,...). Ưu th lai: xem heterosis Ưu th lai chu n: xem standard heterosis Ưu th lai trung bình: chính là ưu th lai (heterosis) Ưu th lai tuy t i: xem heterobeltiosis Variance: phương sai là bình phương c a l ch chu n c a qu n th Variation: bi n d di truy n, s xu t hi n khác nhau c a cá th do s khác bi t v thành ph n di truy n c a nó, hay s khác bi t do môi trư ng mà nó ang phát tri n. Variety: gi ng là b c ư c x p lo i dư i species, ó là m t nhóm cá th thu c loài, bi u th s khác bi t v i gi ng khác, bi u th s ng nh t trong nhóm, bi u th s n nh v các tính tr ng chung c a nh ng cá th này Vectơ ơn v : vectơ ch a giá tr 1 theo hàng, ho c theo c t Virulence: c tính là kh năng c a pathogen phát tri n b nh trên sinh v t ch X: s căn b n c a nhi m s c th trong m t series a b i Xác su t tái t h p: kh năng tái t h p có th x y ra Xenia: nh hư ng c a h t ph n trên phôi m m và phôi nhũ Zygote: h p t , t bào ư c hình thành b i s dung h p gi a hai giao t và phát tri n lên thành t bào g c Zygotene: là m t giai o n c a prophase trong gián phân gi m nhi m, khi các nhi m th hình s i ch b t c p nhau Y u t d oán: giá tr căn c theo phương sai c a GCS và phương sai c a SCA d oán ưu th c a ho t ng gen c ng tính hay gen không c ng tính