Thực hành đệm đàn organ cho giáo viên mầm non - Th.S Nguyễn Bách

Chia sẻ: Pham Thuy Ha | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:45

Thêm vào BST

Báo xấu

518
lượt xem 171
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hãy làm một việc bé nhỏ, bình thuongqf với đầu óc phi thường, hơn là làm một việc phi thường với đầu óc tầm thường và nhỏ bé. Trong xã hội hiện nay, đặc biệt trong các lãnh vực văn hóa, nghệ thuật,loại người thứ 2 chiếm số lượng không nhỏ và ngày càng nhiều hơn. Khi vào các nhà sách, tìm đến khu vực sách về âm nhạc, chung ta dễ thấy xấ tuyển tập nhạc nhưng lại khó thấy những tài liệu dạy học về âm nhạc nghiêm túc....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực hành đệm đàn organ cho giáo viên mầm non - Th.S Nguyễn Bách

Thực hành đệm đàn organ cho giáo viên mầm non
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n L i gi i thi u Hãy làm m t vi t bé nh , bình thư ng v i ñ u óc phi thư ng; hơn là làm m t vi c phi thư ng v i ñ u óc t m thư ng và nh bé. Trong xã h i hi n nay, ñ c bi t trong các lãnh v c văn hóa, ngh thu t, lo i ngư i th hai chi m s lư ng không nh và ngày càng nhi u hơn. Khi vào các nhà sách, tìm ñ n khu v c sách v Âm nh c, chúng ta d tìm th y các tuy n t p nh c nhưng l i khó tìm th y nh ng tài li u d y h c v âm nh c nghiêm túc. N u có chăng, thư ng ch là nh ng tuy n t p h n ñ n, nh ng tài li u d y nh c theo ki u “mì ăn li n” nhưng l i ñư c in r t ñ p và bày bán tràn lan. Chính vì v y, sau khi nh n ñư c và ñ c xong b n th o cu n sách “ð m ðàn Dành Cho Giáo Viên M m Non” c a tác gi Nguy n Hương Thành cùng Ban biên t p (m t nh c sĩ ñã có nhi u năm kinh nghi m không nh ng trong lãnh v c sáng tác, ph i khí mà còn trong vi c ñào t o, hu n luy n âm nh c cho gi i tr ) chúng tôi ñã c m th y b t ng và thán ph c tác gi ñã dành tâm huy t và s nghiên c u ñáng k ñ vi t v m t ñ tài tư ng ch ng ñơn gi n. V i n i dung c a tài li u này, tác gi ñã không nh ng giúp cho vi c d y ñ m ñàn ñư c h th ng hóa, phương pháp hóa mà còn nh m ñem l i cho ngư i h c ñ m ñàn s hi u bi t r ng nhưng căn b n v nh c c . ðó là m t n l c l n góp ph n không nh vào vi c t o nên nh ng “ngh sĩ ñ m ñàn” tương lai ch không ph i là nh ng ngư i “th chơi ñàn”. Ngoài ra, vi c chuyên môn hóa các giáo viên m m non h t s c là c n thi t và c n ñư c xem xét m t cách nghiêm túc như tác gi Hương Thành ñã làm. Vì có như v y m i ñem l i cho n n giáo d c âm nh c nh ng viên g ch n n t ng ch c ch n. Chúng tôi trân tr ng gi i thi u ñ n Quý ñ c gi , các nhà chuyên môn v giáo d c âm nh c cu n sách b ích này và hy v ng s ñem l i nhi u k t qu th c t , giá tr . Tp. HCM, ngày 21 tháng 06 năm 2009. Th.S Nguy n Bách (Gi ng viên Nh c vi n Tp. HCM H i viên H i Nh c Sĩ Vi t Nam H i Viên H i Âm Nh c Tp. HCM) Trang 3
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n L im ñ u Trong quá trình gi ng d y nhi u năm b môn “ organ” (electric keyboard) và ñ c bi t các l p t p hu n s d ng ñàn, chúng tôi nh n th y ña s các giáo viên thu n túy ch s d ng nh c c này như là m t nh c c ñ c t u (ñơn ñi u ch s d ng tay trái b m h p âm, tay ph i ñàn giai ñi u) trong lúc nhu c u ñ s d ng cây ñàn này vào th c t r t phong phú và ña d ng: - S d ng ñ m ca khúc (tay trái ñàn h p âm ,tay ph i t o câu hoa mĩ). ðây là công vi c r t c n thi t cho sinh h at ca hát c a l a tu i m m non, nâng cao ñư c tính th m mĩ trong h c t p cũng như trong phong trào văn ngh c a trư ng, l p h c… - S d ng ñàn v i nh ng ch c năng công ngh m i (Tone with wave, phím sáng, SD card, k t n i USB … ). Các phương ti n giúp ích cho s t rèn luy n, h c ñ c t u, h c hát, h c ñ m ñàn… Vì v y ban biên t p chúng tôi bư c ñ u biên so n cu n sách “ñ m ñàn ñơn gi n dành cho Giáo viên m m non”. Chúng tôi c g ng s d ng nh ng thu t ng d hi u, bình dân và phù h p v i nhu c u âm nh c cho m m non, trong quá trình th c hi n chúng tôi luôn mong mu n s góp ý chân thành và b ích c a quý ñ ng nghi p, c a quý th y cô m m non. Ban biên t p Trang 4
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n Hi u th nào là ñ m ñàn cho m t ca khúc?1 + Chúng ta có th ví ñ m ñàn như m t chi c áo khoác 2, trang trí cho ca khúc, tháp tùng 3 cho ca khúc, làm n i b t cho ca khúc . + Khi th c hi n ñ m ñàn coi như chúng ta làm m t công vi c c a ngư i hòa âm 4 (ñ t h p âm), ngư i ph i khí 5 (s d ng nh c c h p lí ), ngư i sáng tác 6 (làm câu d o ñ u, câu n i…). + Phân bi t v i ñ c t u m t ca khúc : tay ph i ta th c hi n b m h p âm 7, và v i ñàn ñ m t ñ ng c a ñàn organ, ta xem như là có m t ban nh c 8 ñ y ñ , ph n tay trái ta ñàn giai ñi u ñư c xem như là l i hát c a 1 ca sĩ hay ñ c t u c a m t nh c c riêng l . + Nhưng khi hát m t ca khúc m m non ta s d ng ph n ñ m tay trái và tay ph i ta t o nh ng câu n i, t o bè,ph h a ti t t u, ch c ch n là không th ñàn giai ñi u theo l i hát vì s ñơn ñi u và d g p “s c ” n u ta ñàn sai n t mà khi hát thì ñúng (lúc y r t khó nghe, ñôi khi làm cho ngư i truy n ñ t m t bình tĩnh). + Và t t nhiên v i s c g ng c a chúng ta s làm ph n ñ m ñàn tr thành m t b ph n không th thi u ñư c, tăng ph n ngh thu t cho ca khúc. …Và nh ng bư c chu n b cho ph n ñ m ñàn : + H c thu c lòng các th b m c a h p âm th n n (và các th ñ o càng t t). S không khó vì v i ph m vi “ñơn gi n” cu n t p này ch s d ng t hai ñ n ba d u hóa. + Thư ng xuyên ôn t p các ki n th c nh c lí cơ b n, nâng cao 9. + Nên trau d i và luy n tâp kĩ thu t ngón10, ch y gam11 ñ chúng ta th c hi n ph n n i câu lưu lóat hơn. + Luy n t p nhi u, nghe nhi u và hình dung nh ng âm s c phong phú c a các lo i nh c c . + S d ng nh c c h p lý, r ti n, có ñ ch c năng phù h p v i m c ñích ñ m ñàn, (ñàn phím sáng, b nh , th SD card giúp luy n t p ti n ích và mau chóng hơn)12. 1 Chúng tôi s s d ng t CA KHÚC trong t p này thay cho các t : ti u ph m, bài hát, … 2 Thu t ng ñ m ñàn c a ti ng ð c (Bekleidung: m c áo ). 3 Thu t ng ñ m ñàn c a ti ng Ý, Anh, Pháp (Accompagnement: ñi theo, tháp tùng). 4 Arranger, Hamonic. 5 Instrumentation. 6 Composer 7 Ch c năng FINGERED, khi s d ng ph n này thì ñàn organ s t ñ ng ñ m theo nh p ñi u mình ñã ch n. 8 Tùy theo ñi u (RHYTHM) mà ta có nh ng ban nh c nh ( Jazz small band), các nhóm estrade: pop, rock, bigband… 9 Chúng ta có th k t h p v a th c hành v a di n gi i lí thuy t, có l i cho s ti n b sau này. 10 Kĩ thu t lu n ngón, vươn ngón (finger action), tách r i, n y ngón (staccato), n i ngón, li n ngón (legato), s c thái (dynamics and weight )… 11 Scale, rãi h p âm (arpeggio). 12 Hi n trên th trư ng có các lo i ñàn phù h p như: LK 55VN, LK200s, WK-500, CTK-5000… Trang 5
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n ð t h p âm cho m t ca khúc. 1. Xác ñ nh b khóa: Thông thưòng các ca khúc ph thông ñ u ñư c so n ñi u th c trư ng - th 13, nên ñ u tiên chúng ta c n xác ñ nh b khóa có nh ng d u hóa nào? Và ñi u xác ñ nh vài hóa b trong t p này như sau: + B khóa không d u: Ca khúc gi ng C ( ñô trư ng ) ho c Am (la th ). + B khóa m t d u thăng (fa #): Ca khúc gi ng G (sol trư ng) ho c Em (mi th ). + B khóa 2 d u thăng (fa#,ñô#): D (rê trư ng) ho c Bm (si th ). + B khóa 3 d u thăng (fa#, ñô#, sol#): A (la trư ng) ho c F#m (fa thăng th ). + B khóa 1 d u giáng (si b): F (fa trư ng ) ho c Dm (rê th ) + B khóa 2 d u giáng (si b, mi b): Bb (si giáng trư ng ) ho c Gm (sol th ) 14 ñư c xác ñ nh còn g i là h p âm song song 15. Các c p trư ng - th Như v y v i b khóa ta có th bi t 2 h p âm ch là 1 trư ng ho c 1 th . C ho c Am G ho c Em D ho c Bm A ho c F#m F ho c Dm Bb ho c Gm 13 Âm nh c ch ñi u (Homophone), ñ phân bi t khác v i âm nh c phân ñi u( Heterophone) và ph c ñi u (Polyphone). 14 Các b n nên tìm hi u sâu hơn và hi u bi t ñ y ñ các hóa b trong các sách Nh c lí cơ b n. (Th t các hóa b : D u thăng - Fa, ñô, sol, rê, la, mi, si. D u giáng - Si, mi, la, rê, sol, ñô, fa.) 15 Related key: gi ng song song , thang âm tương ng. Trang 6
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n 2. Xác ñ nh n t cu i c a ca khúc: (ho c n t cu i m i ño n nh c) + Khi ta bi t gi ng trư ng, th c a 1 ca khúc r i ta ch c n xác ñ nh n t cu i c a ca khúc ñó (ho c n t cu i c a 1 ño n nh c) ta s bi t ch âm c a ca khúc này . + ðôi khi v n có nh ng trư ng h p n t cu i không n m trong b h p âm song song (trư ng h p mang thang âm dân ca, các thang âm ñ c trưng c a các dân t c khác nhau). + V i trư ng h p này thì ta nên xác ñ nh m t s n t ñ u ô nh p ñ tìm ch âm c a bài. 3. H p âm ba chính và n n t ng I-IV-V + Chúng ta nghiên c u s d ng h p âm ch C ho c Am cho ñơn gi n (sau ñó chúng ta có th suy ra t công th c này). + V i ch âm là ñô trư ng (C ) chúng ta có th t các b c sau 16: C – Dm – Em – F – G – Am – Bdim I - II - III - IV – V – VI - VII + N n t ng h p âm ba chính ( I-IV-V ) là: C – F – G v i các h p âm này ta có th áp d ng căn b n ñ ñ t h p âm cho m t ca khúc th trư ng. + V n ñ là chúng ta th c hi n theo cách : - Quan sát n t nh c m i ñ u ô nh p và n t nh c này ph i có trong h p âm ñó. - Ho c trong ô nh p có nhi u n t ch a trong h p âm ñó (trong trư ng h p các n t hoa mĩ ñ u ô nh p) - Và h p âm s ñư c ñ t ñ u ô nh p.17 Xem và th l ng nghe vài ví d : 16 ñây chúng ta ch p nh n các b c theo ñi u th c trư ng t nhiên, các b n có th xem l i lí thuy t Quãng và hòa âm. Ho c Giáo viên s di n gi i t i l p h c. 17 S d ng cho các l ai nh p ñơn ( 2/4; 3/4; 3/8…), ng ai tr ta s d ng nh p kép (4/4; 6/8..) thì có th ñ t h p âm phách m nh th 2 trong ô nh p. Cũng có m t s s an gi qu c t g i nh p 4/4 là nh p ñơn Trang 7
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n b c I,IV,V )18 Bài t p ñ t h p âm: (gi i h n 18 Chúng ta nên dùng h p âm V7 thay vì b c V thì s nghe ñ y ñ n hơn, hay hơn, có k ch tính và hư ng gi i quy t . Và ñây chúng ta s d ng h n ch k t n i t b c V v IV, ta ch dùng t m th i ñ làm quen v i các âm chính . Trang 8
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n Chúng ta cũng nên so n và th c hành nhi u b khóa khác nhau: Trang 9
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n Nghiên c u các bài so n sau và t p ñ t h p âm ñơn gi n b c I-IV-V( ho c V7). + Tr l i v i n n t ng I-IV-V th Th , h p âm song song v i C là Am ta th y : Am – Bdim - C - Dm – Em – F – G . I - II - III - IV - V - VI - VII + Thông thư ng các ca khúc ph thông , nói ñ n ñi u th c th nghĩa là “th hòa âm”, n t sol b c năm tăng n a cung. Ta cũng áp d ng n n t ng ñi u th c th Am - Dm - E (ho c E7) .19 19 Các ca khúc m m non gi ng th thư ng có ít bài, nên chúng ta có th tham kh o thêm tài li u . Trang 10
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n 4. S d ng H p âm ba ph : + Sau khi chúng ta th c hành thành th o các h p âm ba chính, ta có th s d ng h p âm ba ph , g i là “ph ” nhưng các h p âm này “b sung” “làm phong phú” “k t n i”…làm cho ca khúc thêm cu n hút, h p d n hơn. + Nhìn l i các b c c a gi ng C 20 ngòai F, G thì các h p âm còn l i là h p âm ba ph . (Am, Dm, Em, Bdim) + Tương t v i gi ng Am21 ngoài Dm, E h p âm ba ph s là C, F, G, Bdim. + Riêng h p âm Bdim là m t h p âm ngh ch nên ít ñư c dùng, nên ta ch chú tr ng các h p âm kia. + Như v y khi k t n i h p âm ta c g ng so n cho chu n các h p âm ba chính, sau ñó m i v n d ng các h p âm ba ph . + Có nhi u gi i pháp s d ng gi i k t 22 nhưng các b n nên chú tr ng k t b c V7 v I. Bài t p so n h p âm : - V n d ng các h p âm ba chính và ph : 20 Thu t ng trong nh c vi n thư ng dùng là gi ng C-dur (ti ng ð c ), ho c Do Major (ti ng Anh). 21 Gi ng a-moll (ti ng ð c). La minor (ti ng Anh ). 22 Cadenza: Công th c k t thúc m t ñ an nh c ho c m t câu nh c g m giai k t chính qui (perfect cadence), giai k t n a (half- cadence)… tìm hi u thêm các sách hòa âm. Ho c Giáo viên di n gi i trong l p. Trang 11
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n - Xem th m t s ca khúc ñã ñư c so n h p âm, chúng ta có th “thêm”, “b t”, ho c “thay” h p âm khác trong n n t ng ñã h c, mi n là nghe hay, ñúng âm… ñ giúp ta t tin hơn, và cho ta th y nhi u cách th c, nhi u v n ñ phong phú hơn. Trang 12
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n Trang 13
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n Trang 14
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n - Có m t s ca khúc (mang âm hư ng Dân ca, ch t li u dân ca) do ñ t trưng c a thang âm t ng vùng, mi n, nên khi ñ t h p âm ,chúng ta s d ng nh ng h p âm vay mư n 23, ho c nh ng h p âm ph c t p hơn (h p âm b y, chín ,mư i m t…các h p âm ngh ch..). - Và ñây là m t s ca khúc ñ tham kh o thêm: 23 Thí d như h p âm Trư ng Th Liên h p: ngoài Am – Dm – E7 (I – IV – V7 ) và C – F – G ( h.âm ba ph ) c a gi ng a-moll, thì các h p âm liên h p là A – D – E và F#m – Bm – C#m. Trang 15
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n Ph h a n n nh c b ng tay ph i. + ðây là công vi c làm ñ y thêm, ph h a cho ph n ñ m t ñ ng c a tay trái. + Công vi c này c n luy n t p tinh t ñ hi u qu hơn,phù h p v i công th c ñ m c a ñàn, tránh ph n tác d ng ho c làm r i thêm. + Tùy theo tính ch t, ñ phát âm dài ng n c a nh c c mà chúng ta có nh ng th pháp làm n n khác nhau. + Các nhóm phát âm có âm ngân lâu như: Strings, Organ, Choir…thì thư ng dùng nh ng hình th c r p d u, có nghĩa là các h p âm này ñư c c t lên cùng m t lúc. + Các nhóm phát âm có âm ng n, không ngân lâu như: Piano, Marimba… thì thư ng dùng nh ng hình th c tr i d u, có nghĩa là các h p âm này ñư c c t lên th t t d u này ñ n d u kia, t dư i lên trên và ngư c l i. + Các nhóm phát âm có âm v a có th ngân lâu, v a có th ng n như: violin, trumpet, guitar… tùy theo kĩ thu t s d ng mà dùng nh ng hòa thanh r p d u ho c tr i d u. 1. Luy n t p các h p âm r p d u: + Chúng ta c g ng th c t p và chú ý các h p âm ph i ñư c móc n i li n b c (công vi c này ñòi h i chúng ta ph i quen v i các th ñ o c a h p âm). + Sau ñây là vài ví d d a trên h p âm ñô trư ng và m u liên k t (các b n nên t p nh ng bài này): + Khi th c hi n các bài ñ m h p âm r p d u, chúng ta có th linh h at b b t n t trong h p âm nào ñó, lúc y ta vô tình t o ra nh ng hòa thanh, ho c các bè ph nghe thú v hơn. + ð làm quen v i nh ng móc n i li n b c, và nh ng h p âm ñ o, chúng ta hãy th c t p nh ng bài t p 24 v i tay ph i sau: 1/ G - C - D7 – G. 2/ G – Bm – Em – C – Am – D7 – G. 3/ Am – Dm – G – C – F – Dm – E7 – Am. 4/ F – Dm – Bb – C7 – F. 5/ Dm – F – C – Dm. 6/ D – A – Bm – F#m – G – D – G – A . 24 Các h p âm ñư c móc n i trong bài t p này thư ng là nh ng m u thông d ng ñ chúng ta s an câu d o ho c gian t u sau này, nên các b n c n luy n t p nhi u càng t t. Trang 16
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n • Các bài t p sau bu c chúng ta nên th c t p v a ñàn h p âm tay ph i v a hòa ñ m r p d u tay trái, có th hát theo ho c nh ngư i khác hát cho ph n th c t p linh h at và h ng thú hơn. Trang 17
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n Trang 18
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n 2/ Luy n t p các hòa thanh tr i d u : + Tùy theo các l ai nh p, tính ch t c a nh p mà ta có nhi u cách tr i d u khác nhau. + Các cách tr i d u trong cùng m t lo i nh p thì cũng vô vàn ki u m u. + Nhưng trong ñ m ñàn chúng ta nên có s ñ ng nh t trong thay ñ i ki u tr i d u,(thay ñ i ki u ñ m khi ñ an nh c thay ñ i, ho c ý nh c thay ñ i) tránh tình tr ng r i trong lúc ñ m. + Sau ñây là vài ví d , vài m u tr i d u các nh p 3/4 , 2/4, 6/8… (th hi n C) Trang 19
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n + Bây gi chúng ta có th áp d ng các bài t p ñ m b ng cách tr i d u và ph i h p: Trang 20
Th c hành ñ m ñàn ñơn gi n Trang 21