Thực trạng kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0223<br /> Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 8C, pp. 45-57<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> THỰC TRẠNG KĨ NĂNG THAM VẤN CHO GIA ĐÌNH TRẺ TỰ KỈ<br /> CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI<br /> <br /> 1<br /> Nguyễn Hiệp Thương và 2 Lưu Thị Thu Phương<br /> 1 Khoa Công tác Xã hội, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> 2 Khoa Tuyên truyền, Học viện Báo chí và Tuyên truyền<br /> <br /> Tóm tắt. Tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ là hoạt động hết sức quan trọng và rất cần thiết<br /> trong quá trình trợ giúp cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội. Để thực hiện<br /> hiệu quả hoạt động này đòi hỏi người nhân viên công tác xã hội phải sử dụng thành thạo<br /> các kĩ năng tham vấn. Kết quả nghiên cứu thực trạng kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự<br /> kỉ trên 89 nhân viên công tác xã hội làm việc tại các trung tâm nuôi dưỡng, giáo dục trẻ tự<br /> kỉ ở Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy sự vận dụng một số kĩ năng<br /> tham vấn cơ bản của nhân viên công tác xã khi tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ đã tương<br /> đối phù hợp, như: kĩ năng lắng nghe, kĩ năng đặt câu hỏi. Tuy nhiên, một số kĩ năng còn<br /> có một số hạn chế nhất định như kĩ năng thiết lập mối quan hệ, kĩ năng thấu hiểu, kĩ năng<br /> phản hồi. Từ kết quả nghiên cứu, bài viết đề xuất một số biện pháp tác động nâng cao kĩ<br /> năng tham vấn cho nhân viên công tác xã hội khi tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ: tập huấn<br /> bồi dưỡng thường xuyên về kĩ năng tham vấn; đưa vào chương trình giảng dạy trong môn<br /> CTXH với NKT và môn CTXH gia đình; xây dựng đội ngũ nhân viên tham vấn chuyên<br /> nghiệp. . .<br /> Từ khóa: Kĩ năng tham vấn, gia đình trẻ tự kỉ, nhân viên Công tác xã hội.<br /> <br /> 1. Mở đầu<br /> Gia đình (GĐ) là một nhân tố rất quan trọng trong môi trường gần nhất của mọi trẻ em, là<br /> nơi gửi trọn niềm yêu thương và sự gắn bó. Các thành viên trong GĐ đều tiếp xúc với trẻ hàng<br /> ngày, kích thích sự phát triển ở trẻ. Tuy nhiên, thật không may cho các GĐ được bác sĩ thông báo<br /> con mình đã mắc chứng tự kỉ. Lúc này bao nhiêu mơ ước, sự kì vọng về tương lai tốt đẹp của con<br /> vội tan biến và thay vào đó họ có thể sốc, không chấp nhận, đổ lỗi cho nhau,... nên đã dẫn đến<br /> những mâu thuẫn, căng thẳng, xung đột khủng hoảng trong GĐ. Do vậy, tham vấn cho gia đình<br /> được coi là một trong những liệu pháp hết sức hiệu quả trong thời kì này nhằm trợ giúp, giải quyết<br /> những khó khăn, những khủng hoảng về tâm lí, tinh thần mà các thành viên trong gia đình trẻ tự<br /> kỉ gặp phải.<br /> Tham vấn cho gia đình người khuyết tật nói chung và tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ nói<br /> riêng đều là một hình thức tham vấn cho gia đình. Vì thế, các liệu pháp, cách thức, kĩ năng trong<br /> <br /> Ngày nhận bài: 21/7/2015 Ngày nhận đăng: 10/9/2015<br /> Liên hệ: Nguyễn Hiệp Thương, e-mail: nguyenhiepthuong@gmail.com<br /> <br /> <br /> <br /> 45<br />  Nguyễn Hiệp Thương và Lưu Thị Thu Phương<br /> <br /> <br /> tham vấn gia đình cũng là liệu pháp, cách thức, kĩ năng để tham vấn gia đình trẻ tự kỉ nhưng cần<br /> chú ý đến sự phả ứng đa dạng, riêng biệt trong từng gia đình trẻ tự kỉ.<br /> Trên thế giới và Việt Nam, có một số tác giả nghiên cứu chuyên sâu về tham vấn cho gia<br /> đình người khuyết tật như: Rosemarie S.Cook (1990) [1], Hornby G (1994) [6], Michael P. Nichols<br /> (2009)[12], Trần Thị Minh Đức (2011) [2], Bùi Thị Xuân Mai (2008) [9], Trần Đình Tuấn (2013)<br /> [17], Nguyễn Hiệp Thương (2014) [16]; kĩ năng làm việc với cha mẹ trẻ như: Bùi Thị Xuân Mai<br /> (2008) [9], Rosemarie S.Cook (1990) [1], Hornby.G (2000) [6]. Đặc biệt, các nghiên cứu và báo<br /> cáo khoa học tập trung vào kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ thì càng ít hơn, trong đó tiêu biểu<br /> có thể kể đến Hall, H.R, 2012, Families of children with autism: Behaviors of children, community<br /> support and coping - (Hành vi của trẻ, những thách thức phải đương đầu và sự hỗ trợ của cộng<br /> đồng), Issues in comprehensive pediatric nursing, 35(2), pp 111-132 [7].<br /> Các cuốn sách và nghiên cứu của các tác giả trên đây đều tập trung làm rõ một số vấn đề<br /> khái quát về tham vấn gia đình, tham vấn nhóm, mục tiêu tham vấn gia đình, chiến lược cấu trúc<br /> khi tham vấn gia đình, quy trình các bước khi tham vấn gia đình cũng như một số lưu ý khi tham<br /> vấn gia đình, mô hình can thiệp trong tham vấn gia đình và các kĩ năng trong tham vấn gia đình.<br /> Đồng thời, tham vấn tâm lí cá nhân và gia đình cũng đã đề cập tương đối chi tiết theo cách trình<br /> bày việc ứng dụng các lí thuyết, các trường phái tham vấn tâm lí vào tham vấn gia đình. Tuy nhiên,<br /> hướng nghiên cứu về tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ hiện tại còn rất hạn chế và chưa nhận được<br /> nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu ở Việt Nam. Trong bài viết này, chúng tôi nghiên cứu<br /> thực trạng kĩ năng tham vấn gia đình trẻ tự kỉ của 89 nhân viên công tác xã hội làm việc tại các<br /> trung tâm nuôi dưỡng, giáo dục trẻ tự kỉ ở Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề<br /> xuất một số biện pháp tác động nâng cao kĩ năng tham vấn gia đình trẻ tự kỉ cho nhân viên công<br /> tác xã hội.<br /> <br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Khái niệm “Kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác<br /> xã hội”<br /> Kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội là sự vận dụng kinh<br /> nghiệm, tri thức chuyên môn và thái độ nghề nghiệp phù hợp để hỗ trợ các cá nhân trong gia đình<br /> trẻ tự kỉ, giúp họ nhận thức được hoàn cảnh vấn đề để thay đổi cảm xúc, suy nghĩ và hành vi một<br /> cách tích cực và tìm kiếm các giải pháp giải quyết vấn đề của mình một cách hiệu quả.<br /> <br /> 2.2. Thực trạng mức độ và biểu hiện của một số kĩ năng tham vấn cơ bản của<br /> nhân viên công tác xã hội khi trợ giúp gia đình trẻ tự kỉ<br /> Kĩ năng tham vấn rất cần thiết và hiệu quả khi trợ giúp cho gia đình trẻ tự kỉ, tuy nhiên<br /> trong thực tế thì nhân viên công tác xã hội sử dụng những kĩ năng này như thế nào khi làm việc với<br /> gia đình trẻ vẫn còn là một câu hỏi. Để trả lời câu hỏi trên chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu trên<br /> mẫu chọn là 89 NVCTXH làm việc tại các trung tâm nuôi dưỡng, giáo dục trẻ tự kỉ ở Thành phố<br /> Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp nghiên cứu chính được sử dụng là điều tra bằng<br /> bảng hỏi kết hợp với phỏng vấn sâu để tìm hiểu thực trạng kĩ năng tham vấn cơ bản cho gia đình<br /> TTK của NVCTXH. Trong tham vấn có nhiều kĩ năng tham vấn được sử dụng, tuy nhiên trong<br /> phạm vi nghiên cứu này, chúng tôi sử dụng 4 kĩ năng tham vấn cơ bản là: kĩ năng thiết lập mối<br /> quan hệ; kĩ năng hỏi, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng thấu hiểu, kĩ năng phản hồi.<br /> <br /> 46<br />  Thực trạng kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 1. Thực trạng KNTV cơ bản cho gia đình TTK của NVCTXH<br /> <br /> <br /> Kết quả nghiên cứu thực trạng KNTV cơ bản cho gia đình TTK cho thấy, khi đánh giá về<br /> KNTV của bản thân, NVCTXH đã đánh giá khá cao những KNTV cơ bản của mình khi tham vấn<br /> cho gia đình TTK, thể hiện ở chỗ: điểm trung bình cao nhất là 6,0 thì trong 5 thang đo đánh giá<br /> KNTV cho gia đình TTK các NVCTXH đã đánh giá các kĩ năng của mình thấp nhất là 4,35 điểm<br /> (kĩ năng phản hồi) và cao nhất là 4,72 (kĩ năng thấu hiểu).<br /> <br /> Bảng 1. Mức độ KNTV cơ bản cho gia đình TTK của NVCTXH (ĐTB)<br /> Trung Rất<br /> Các KNTV cơ bản/ Mức độ KNTV cơ bản Kém Yếu Khá Tốt<br /> bình tốt<br /> 1. Kĩ năng thiết lập mối quan hệ 0,0 2,2 13,5 61,8 22,5 0,0<br /> 2. Kĩ năng hỏi 0,0 2,2 14,6 62,9 19,1 1,1<br /> 3. Kĩ năng lắng nghe 0,0 1,1 22,5 44,9 31,5 0,0<br /> 4. Kĩ năng thấu hiểu 0,0 0,0 20,2 62,9 15,7 1,1<br /> 5. Kĩ năng phản hồi 0,0 0,0 48,3 33,7 18,0 0,0<br /> Nhóm KNTV cơ bản 0,0 0,0 16,9 67,4 15,7 0,0<br /> <br /> <br /> Kết quả đánh giá mức độ KNTV cơ bản cho gia đình TTK cho thấy, đa số NVCTXH có<br /> KNTV ở mức độ khá (67,4%), mức trung bình và mức tốt gần tương đương nhau (lần lượt là 16,9%<br /> và 15,7%). Xét một cách tổng quát không có NVCTXH nào trong mẫu nghiên cứu của chúng tôi<br /> có nhóm KNTV cơ bản ở mức độ yếu, kém, và tương tự như vậy, cũng không có NVCTXH nào<br /> có KNTV cơ bản ở mức rất tốt. Tuy nhiên, khi xét riêng từng nhóm KNTV thì ở nhóm kĩ năng<br /> thiết lập mối quan hệ có 2,2% NVCTXH ở mức yếu, cũng là con số đó nằm ở nhóm kĩ năng hỏi.<br /> Số lượng đạt mức rất tốt 1,1% cũng đã được lặp lại ở kĩ năng thấu hiểu. Nhóm kĩ năng thấu hiểu<br /> không có NVCTXH nào đạt mức yếu.<br /> Kĩ năng lắng nghe có các mức độ trải từ yếu đến tốt và trong khi có 1,1% NVCTXH đạt<br /> mức kĩ năng yếu thì lại có tới 31,5% đạt mức tốt. Đây là con số cao nhất trong mức độ tốt ở nhóm<br /> KNTV cơ bản. Câu hỏi đặt ra là: Tại sao kĩ năng lắng nghe lại là kĩ năng mà NVCTXH đạt mức<br /> tốt cao nhất trong thang điểm của nhóm này? Chúng tôi cho rằng, trong tham vấn, lắng nghe là<br /> kĩ năng vô cùng quan trọng, nếu không lắng nghe, chúng ta có thể bỏ sót những thông tin mang<br /> tính quyết định cho thành công của một ca tham vấn. Vấn đề này đã được khẳng định khi chúng<br /> tôi phỏng vấn sâu NVCTXH có kinh nghiệm trong tham vấn cho gia đình TTK: "Em làm tham<br /> vấn cho gia đình TTK gần 10 năm rồi, có thể tạm gọi là có thâm niên trong nghề. Nghề này có đặc<br /> trưng là phải "luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu". Nếu em không đề cao lắng nghe thì trong<br /> <br /> 47<br />  Nguyễn Hiệp Thương và Lưu Thị Thu Phương<br /> <br /> <br /> một phút sơ sểnh nào đó em sẽ lơ đãng mà bỏ qua những thông tin quan trọng. Do vậy, khi tham<br /> vấn em tập trung lắng nghe cao độ và kết hợp với các kĩ năng khác một cách nhuần nhuyễn để buổi<br /> tham vấn đạt kết quả tốt" (Nữ, 37 tuổi).<br /> Đánh giá ở mức độ tốt xếp thứ 2 sau lắng nghe là kĩ năng thiết lập mối quan hệ (22,5%)<br /> và chỉ đạt một nửa số lượng NVCTXH đạt mức độ tốt ở kĩ năng thấu hiểu (15,7%) so với kĩ năng<br /> lắng nghe (31,5%). Bù lại, kĩ năng thấu hiểu có 1,1% NVCTXH tự đánh giá mình ở mức rất tốt.<br /> Tuy vậy, đa số (62,9%) NVCTXH có kĩ năng thấu hiểu trong tham vấn cho gia đình TTK ở mức<br /> khá. Tương tự, kĩ năng hỏi cũng cho số liệu ở mức khá như kĩ năng thấu hiểu (62,9%).<br /> a. Kĩ năng thiết lập mối quan hệ của nhân viên công tác xã hội<br /> Trong các biểu hiện của kĩ năng thiết lập mối quan hệ của NVCTXH với gia đình TTK thì<br /> những đặc điểm cảm thông, chia sẻ, quan tâm đến cảm giác của thân chủ được tự đánh giá cao<br /> nhất (ĐTB = 4,91), tiếp theo là đặc điểm không phê phán, lên án hay phản bác thân chủ khi họ bộc<br /> lộ quan điểm, hành vi, suy nghĩ khác thường (ĐTB = 4,71), thấp nhất trong thang đo này là đặc<br /> điểm cung cấp cho thân chủ các nguyên tắc tham vấn, đặc biệt là nguyên tắc đảm bảo tính bí mật<br /> thông tin (ĐTB = 4,49). Đây là một trong những kĩ năng quan trọng bởi nếu không thiết lập được<br /> mối quan hệ với thân chủ sẽ rất khó khăn trong quá trình tham vấn vì rất có thể thân chủ không<br /> có niềm tin vào NVCTXH và khi không có niềm tin thì rất khó để họ có thể bày tỏ quan điểm của<br /> mình, chia sẻ những thông tin hữu ích đối với nhà tham vấn và quá trình tham vấn rất có thể thất<br /> bại nếu không thiết lập được mối quan hệ với thân chủ.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 2. Kĩ năng thiết lập mối quan hệ của NVCTXH (ĐTB)<br /> <br /> Ghi chú:<br /> 1. Dáng điệu chững chạc đàng hoàng, luôn cởi mở;<br /> 2. Sử dụng ánh mắt và các động tác cơ thể để khuyến khích thân chủ trò chuyện, chia sẻ;<br /> 3. Giải thích rõ ràng cho thân chủ hiểu về mục đích tham vấn;<br /> 4. Cung cấp cho thân chủ các nguyên tắc tham vấn;<br /> 5. Không phê phán, lên án hay phản bác thân chủ khi họ bộc lộ quan điểm;<br /> 6. Cảm thông, chia sẻ, quan tâm đến cảm giác của thân chủ.<br /> Các biểu hiện khác trong nhóm kĩ năng này cũng tương đương nhau khi ĐTB nằm chủ yếu<br /> trong 4,5 đến 4,6 điểm.<br /> <br /> 48<br />  Thực trạng kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội<br /> <br /> <br /> Phân tích các phương án trả lời mà NVCTXH tự đánh giá khi thực hiện các kĩ năng thiết<br /> lập mối quan hệ cho thấy: Hơn một nửa số NVCTXH tự đánh giá mình đã thực hiện các kĩ năng<br /> trong nhóm này một cách Chính xác nhanh chóng linh hoạt, biểu hiện "Dáng điệu chững chạc<br /> đàng hoàng, luôn cởi mở, chân thành, thân thiện tạo cho thân chủ cảm giác tin cậy và an toàn khi<br /> tiếp xúc" được đánh giá 57,3% xếp cao nhất trong phương án trả lời này và biểu hiện "Giải thích<br /> rõ ràng cho thân chủ hiểu về mục đích tham vấn" chỉ đạt 31,5% thấp nhất trong cùng phương án<br /> trả lời.<br /> Bảng 2. Kĩ năng thiết lập mối quan hệ của NVCTXH (%)<br /> 4.<br /> 5. 6. Rất<br /> 2. 3. Chính<br /> Chính chính<br /> 1. Không Chính xác,<br /> xác xác<br /> Những biểu hiện của kĩ năng thiết lập mối Không chính xác, nhanh<br /> nhanh nhanh<br /> quan hệ/ Các phương án trả lời thực xác, thiếu chóng,<br /> chóng chóng<br /> hiện lúng linh tương<br /> linh linh<br /> túng hoạt đối linh<br /> hoạt hoạt<br /> hoạt<br /> 1. Dáng điệu chững chạc đàng hoàng, luôn<br /> cởi mở, chân thành, thân thiện tạo cho thân 0,0 2,2 9,0 23,6 57,3 7,9<br /> chủ cảm giác tin cậy và an toàn khi tiếp xúc<br /> 2. Sử dụng ánh mắt và các động tác cơ thể để<br /> 0,0 1,1 6,7 33,7 56,2 2,2<br /> khuyến khích thân chủ trò chuyện, chia sẻ<br /> 3. Giải thích rõ ràng cho thân chủ hiểu về mục<br /> 0,0 2,2 7,9 39,3 31,5 19,1<br /> đích tham vấn<br /> 4. Cung cấp cho thân chủ các nguyên tắc<br /> tham vấn, đặc biệt là nguyên tắc đảm bảo tính 2,2 2,2 5,6 39,3 34,8 15,7<br /> bí mật thông tin<br /> 5. Không phê phán, lên án hay phản bác thân<br /> chủ khi họ bộc lộ quan điểm, hành vi, suy 0,0 0,0 22,5 13,5 34,8 29,2<br /> nghĩ khác thường<br /> 6. Cảm thông, chia sẻ, quan tâm đến cảm giác<br /> 0,0 1,1 5,6 21,3 44,9 27,0<br /> của thân chủ<br /> Ghi chú: Điểm thấp nhất = 1, điểm cao nhất = 6; điểm càng cao,<br /> NVCTXH càng thực hiện thành thạo kĩ năng thiết lập mối quan hệ.<br /> <br /> <br /> Phương án Rất chính xác nhanh chóng linh hoạt chỉ được một số lượng khiêm tốn NVCTXH<br /> tự đánh giá mình có kĩ năng này và đạt số lượng cao nhất 29,2% ở biểu hiện "Không phê phán, lên<br /> án hay phản bác thân chủ khi họ bộc lộ quan điểm, hành vi, suy nghĩ khác thường" và thấp nhất<br /> 2,2% ở biểu hiện "Sử dụng ánh mắt và các động tác cơ thể để khuyến khích thân chủ trò chuyện,<br /> chia sẻ". Như vậy, có thể thấy rằng những biểu hiện phi ngôn ngữ như ánh mắt hay ngôn ngữ cơ<br /> thể - kĩ năng giao tiếp không lời - chưa được NVCTXH thực hiện nhuần nhuyễn.<br /> b. Kĩ năng hỏi<br /> Đây là kĩ năng rất quan trọng, câu hỏi nhà tham vấn đặt ra sẽ làm cho thân chủ cảm nhận<br /> được suy nghĩ, cảm xúc của nhà tham vấn với mình từ đó họ có thể phòng vệ hay chia sẻ. Trong<br /> tham vấn, nhà tham vấn chỉ được nói khoảng 20%, vì vậy, kĩ năng này đặc biệt quan trọng với nhà<br /> tham vấn trong quá trình tham vấn.<br /> <br /> <br /> <br /> 49<br />  Nguyễn Hiệp Thương và Lưu Thị Thu Phương<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 3. Kĩ năng hỏi của NVCTXH (ĐTB)<br /> <br /> Ghi chú:<br /> 1. Sử dụng các loại câu hỏi khác nhau, trong đó sử dụng nhiều câu hỏi mở;<br /> 2. Các thông tin nội dung cần hỏi được định hướng rõ ràng;<br /> 3. Có thái độ lắng nghe, tôn trọng, không phê phán thân chủ;<br /> 4. Chú ý quan sát những phản ứng của thân chủ;<br /> 5. Tôn trọng sự im lặng, dành thời gian cho thân chủ suy nghĩ;<br /> 6. Có hành vi khích lệ như phản hồi, tóm lược, khen ngợi thân chủ;<br /> 7. Biết xác định thời điểm hỏi, tần suất hỏi phù hợp.<br /> Trong số 7 biểu hiện của kĩ năng hỏi thì biểu hiện Có thái độ lắng nghe, tôn trọng, không phê<br /> phán thân chủ có ĐTB cao nhất tiến sát ngưỡng 5 (4,9 điểm). Con số này nói lên rằng NVCTXH<br /> đề cao kĩ năng lắng nghe và tôn trọng thân chủ.<br /> Số liệu ở Bảng 3 làm sáng tỏ hơn kĩ năng hỏi của NVCTXH. Cũng giống như ở thang đo<br /> kĩ năng thiết lập mối quan hệ, trong thang đo này phương án Chính xác, nhanh chóng, linh hoạt<br /> vẫn được lựa chọn nhiều nhất với số lượng cao nhất 60,7% lựa chọn ở biểu hiện Có thái độ lắng<br /> nghe, tôn trọng, không phê phán thân chủ và thấp nhất là 20,2% ở biểu hiện Có hành vi khích lệ<br /> như phản hồi, tóm lược, khen ngợi thân chủ.<br /> <br /> Bảng 3. Kĩ năng hỏi của NVCTXH (%)<br /> 4.<br /> 5. 6. Rất<br /> 2. 3. Chính<br /> Chính chính<br /> 1. Không Chính xác,<br /> xác xác<br /> Những biểu hiện của kĩ năng hỏi/ Các Không chính xác, nhanh<br /> nhanh nhanh<br /> phương án trả lời thực xác, thiếu chóng,<br /> chóng chóng<br /> hiện lúng linh tương<br /> linh linh<br /> túng hoạt đối linh<br /> hoạt hoạt<br /> hoạt<br /> 1. Sử dụng các loại câu hỏi khác nhau, trong<br /> 1,1 3,4 5,6 20,2 55,1 14,6<br /> đó sử dụng nhiều câu hỏi mở<br /> 2. Các thông tin nội dung cần hỏi được định<br /> hướng rõ ràng (hỏi về cảm xúc, suy nghĩ,<br /> 1,1 2,2 11,2 25,8 36,0 23,6<br /> hành vi của thân chủ hay quá khứ, hiện tại,<br /> tương lai. . . )<br /> <br /> 50<br />  Thực trạng kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội<br /> <br /> <br /> <br /> 3. Có thái độ lắng nghe, tôn trọng, không phê<br /> 0,0 0,0 4,5 18,0 60,7 16,9<br /> phán thân chủ<br /> 4. Chú ý quan sát những phản ứng của thân<br /> 0,0 0,0 5,6 33,7 48,3 12,4<br /> chủ<br /> 5. Tôn trọng sự im lặng, dành thời gian cho<br /> 0,0 0,0 4,5 23,6 50,6 21,3<br /> thân chủ suy nghĩ<br /> 6. Có hành vi khích lệ như phản hồi, tóm<br /> 0,0 0,0 16,9 43,8 20,2 19,1<br /> lược, khen ngợi thân chủ<br /> 7. Biết xác định thời điểm hỏi, tần suất hỏi<br /> phù hợp. Không hối thúc, không vội vàng.<br /> 0,0 1,1 23,6 25,8 34,8 14,6<br /> Không dẫn dắt thân chủ theo ý kiến chủ quan<br /> của mình<br /> Ghi chú: Điểm thấp nhất = 1, điểm cao nhất = 6; điểm càng cao,<br /> NVCTXH càng thực hiện thành thạo kĩ năng hỏi.<br /> <br /> NVCTXH đánh giá mình thực hiện kĩ năng "Biết xác định thời điểm hỏi, tần suất hỏi phù<br /> hợp. Không hối thúc, không vội vàng. Không dẫn dắt thân chủ theo ý kiến chủ quan của mình" ở<br /> phương án Chính xác, thiếu linh hoạt cao nhất so với 6 kĩ năng còn lại (23,6%). Trong khi đó cũng<br /> ở phương án này chỉ có 4,5% tự đánh giá ở biểu hiện "Có thái độ lắng nghe, tôn trọng, không phê<br /> phán thân chủ" và "Tôn trọng sự im lặng, dành thời gian cho thân chủ suy nghĩ".<br /> c. Kĩ năng lắng nghe<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 4. Kĩ năng lắng nghe của NVCTXH (ĐTB)<br /> <br /> Ghi chú:<br /> 1. Tập trung chú ý vào vấn đề thân chủ đang trình bày;<br /> 2. Không làm việc khác trong khi nghe thân chủ;<br /> 3. Quan sát và nhận biết được hành vi, cử chỉ, cảm xúc;<br /> 4. Đưa ra những phản hồi phù hợp về nội dung thân chủ đã trình bày;<br /> 5. Đặt câu hỏi để làm rõ hoặc gợi mở cho thân chủ tiếp tục trình bày;<br /> 6. Sử dụng những khích lệ bằng lời nói để thể hiện sự quan tâm, thấu hiểu thân chủ;<br /> 7. Sử dụng những hành vi, cử chỉ không lời để thể hiện sự quan tâm, thấu hiểu thân chủ.<br /> Khẳng định rằng, các kĩ năng của nhà tham vấn là yếu tố quyết định nhất đến thành công<br /> <br /> 51<br />  Nguyễn Hiệp Thương và Lưu Thị Thu Phương<br /> <br /> <br /> của một ca tham vấn. Trong quá trình tham vấn nhà tham vấn phải sử dụng linh hoạt rất nhiều kĩ<br /> năng. Các KNTV không tách rời nhau mà có sự đan xen, tương hỗ nhau trong quá trình tham vấn.<br /> Kĩ năng lắng nghe chỉ là một trong những kĩ năng cần có ở nhà tham vấn.<br /> Lắng nghe là bước đầu tiên để giúp thân chủ. Khi thân chủ biết rằng, nhà tham vấn thật sự<br /> quan tâm đến họ, thường họ sẽ trải lòng. Khi lắng nghe, nhà tham vấn sẽ nhận ra thân chủ của<br /> mình đang có vấn đề gì, đang gặp khó khăn ở đâu. . . Nhà tham vấn sẽ nhận ra thân chủ đang cần<br /> sự giúp đỡ.<br /> Với 7 nội dung trong Biểu đồ 4 đã khái quát phần nào các yêu cầu trong kĩ năng lắng nghe.<br /> <br /> Bảng 4. Kĩ năng lắng nghe của NVCTXH (%)<br /> 4.<br /> 5. 6. Rất<br /> 2. 3. Chính<br /> Chính chính<br /> 1. Không Chính xác,<br /> xác xác<br /> Những biểu hiện của kĩ năng lắng nghe/ Không chính xác, nhanh<br /> nhanh nhanh<br /> Các phương án trả lời thực xác, thiếu chóng,<br /> chóng chóng<br /> hiện lúng linh tương<br /> linh linh<br /> túng hoạt đối linh<br /> hoạt hoạt<br /> hoạt<br /> 1. Tập trung chú ý vào vấn đề thân chủ đang<br /> trình bày, im lặng để nghe, không ngắt lời, 0,0 0,0 5,6 24,7 52,8 16,9<br /> không phản bác, không suy diễn hay dự đoán<br /> 2. Không làm việc khác trong khi nghe thân<br /> 0,0 3,4 7,9 16,9 31,5 40,4<br /> chủ<br /> 3. Quan sát và nhận biết được hành vi, cử chỉ,<br /> cảm xúc và giải nghĩa được những hành vi 0,0 2,2 9,0 49,4 25,8 13,5<br /> không lời của thân chủ<br /> 4. Đưa ra những phản hồi phù hợp về nội<br /> dung thân chủ đã trình bày và những cảm xúc 0,0 3,4 10,1 40,4 31,5 14,6<br /> của họ<br /> 5. Đặt câu hỏi để làm rõ hoặc gợi mở cho<br /> thân chủ tiếp tục trình bày; nhấn mạnh hay 0,0 1,1 10,1 36,0 46,1 6,7<br /> mở rộng những điều thân chủ nói<br /> 6. Sử dụng những khích lệ bằng lời nói để thể<br /> 0,0 0,0 24,7 27,0 38,2 10,1<br /> hiện sự quan tâm, thấu hiểu thân chủ<br /> 7. Sử dụng những hành vi, cử chỉ không lời<br /> để thể hiện sự quan tâm, thấu hiểu thân chủ<br /> 0,0 0,0 5,6 43,8 38,2 12,4<br /> (tiếp xúc bằng mắt thích hợp, gật đầu, hơi ngả<br /> người về phía thân chủ. . . )<br /> Ghi chú: Điểm thấp nhất = 1, điểm cao nhất = 6; điểm càng cao,<br /> NVCTXH càng thực hiện thành thạo kĩ năng lắng nghe.<br /> <br /> <br /> Phân tích sâu vào từng biểu hiện cụ thể trong kĩ năng lắng nghe, có thể thấy cả 7 yêu cầu, 7<br /> biểu hiện cụ thể về kĩ năng này đều được NVCTXH thực hiện trong quá trình tham vấn với những<br /> mức độ khác nhau. Yêu cầu Không làm việc khác trong khi nghe thân chủ được NVCTXH đánh<br /> giá bản thân áp dụng tốt, chính xác, linh hoạt với tỉ lệ phần trăm cao nhất trong các biểu hiện. Tỉ lệ<br /> % được đánh giá thấp nhất là việc Đặt câu hỏi để làm rõ hoặc gợi mở cho thân chủ tiếp tục trình<br /> bày; Đây là yêu cầu khó thực hiện nhất theo đánh giá của NVCTXH. Thực tế cho thấy, NVCTXH<br /> phải thực sự hiểu vấn đề của thân chủ để có thể gợi mở hay đặt câu hỏi cho họ với mục đích làm<br /> <br /> 52<br />  Thực trạng kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội<br /> <br /> <br /> sáng tỏ vấn đề thân chủ trình bày. Thân chủ khi tìm đến NVCTXH là lúc tâm trạng của họ rối bời,<br /> có những cảm xúc tiêu cực, tích cực lẫn lộn, đan xen nên đôi khi nội dung, câu chuyện họ kể có<br /> phần hư, phần thực, sự kiện và thời gian có khi có sự chồng chéo lên nhau. Vì vậy, đòi hỏi nhà<br /> tham vấn/NVCTXH lúc này cần có sự bình tĩnh, tập trung không bị phân tán với bất kể lí do gì để<br /> lắng nghe thân chủ. Ngoài ra, cách đặt câu hỏi cũng là kĩ năng cần được tập huấn và thực hành.<br /> d. Kĩ năng thấu hiểu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 5. Kĩ năng thấu hiểu của NVCTXH (ĐTB)<br /> <br /> Ghi chú:<br /> 1. Đặt mình vào hoàn cảnh của thân chủ để cảm nhận những gì họ đang trải qua;<br /> 2. Lắng nghe, ghi nhận và tôn trọng những giá trị, niềm tin, suy nghĩ của thân chủ;<br /> 3. Không phê phán, đánh giá quan điểm, suy nghĩ, cảm xúc không phù hợp;<br /> 4. Nhắc lại và làm rõ những suy nghĩ, cảm xúc của thân chủ;<br /> 5. Quan tâm đến nhu cầu của thân chủ;<br /> 6. Không đưa lời khuyên, giải pháp cho thân chủ.<br /> Thấu hiểu là sự cố gắng nhìn nhận vấn đề dưới cách nhìn và quan điểm của thân chủ chứ<br /> không phải từ bản thân nhà tham vấn. Kĩ năng thấu hiểu được diễn giải với 6 biểu hiện như Biểu<br /> đồ 5. Trong các biểu hiện đó, mức độ các NVCTXH áp dụng quan điểm Không phê phán, đánh<br /> giá quan điểm, suy nghĩ, cảm xúc không phù hợp... với ĐTB cao nhất là 4,92. Gần với mức điểm<br /> này là quan điểm Đặt mình vào hoàn cảnh của thân chủ để cảm nhận những gì họ đang trải qua;<br /> Lắng nghe, ghi nhận và tôn trọng những giá trị, niềm tin, suy nghĩ của thân chủ có mức điểm bằng<br /> nhau, là 4,88. Từ kết quả được trình bày ở biểu đồ trên có thể đánh giá, các NVCTXH đã làm rất<br /> tốt kĩ năng này. Hành vi Nhắc lại và làm rõ những suy nghĩ, cảm xúc của thân chủ dù có ĐTB<br /> ở mức thấp nhất là 4,44 nhưng nhìn ở góc độ tổng thể thì các hành vi này đã được áp dụng, thực<br /> hành đúng cách (mức độ điểm giữa các biểu hiện không có chênh lệch nhiều).<br /> Cụ thể hơn, cả 6 biểu hiện đều được NVCTXH áp dụng trong các tình huống tham vấn,<br /> mức độ áp dụng các biểu hiện này hầu như đều mang tính khá chính xác, linh hoạt. Được hỏi về<br /> việc áp dụng tính chính xác, nhanh chóng, linh hoạt về 6 biểu hiện của kĩ năng thấu cảm trong<br /> tham vấn, hầu hết các ý kiến đều tập trung vào mức độ này, tỉ lệ ý kiến đánh giá cao nhất là Lắng<br /> nghe, ghi nhận và tôn trọng những giá trị, niềm tin, suy nghĩ của thân chủ (57,3%); đứng thứ hai<br /> là việc Quan tâm đến nhu cầu của thân chủ (52,8%). Các kĩ năng này đã đạt được ở mức Chính<br /> xác, nhanh chóng, linh hoạt. Duy nhất chỉ có việc Nhắc lại và làm rõ những suy nghĩ, cảm xúc của<br /> thân chủ đạt tỉ lệ ở mức thấp 27%, biểu hiện này mới đạt ở mức Chính xác, nhanh chóng, tương<br /> đối linh hoạt.<br /> <br /> 53<br />  Nguyễn Hiệp Thương và Lưu Thị Thu Phương<br /> <br /> <br /> Bảng 5. Kĩ năng thấu hiểu của NVCTXH (%)<br /> 4.<br /> 5. 6. Rất<br /> 2. 3. Chính<br /> Chính chính<br /> 1. Không Chính xác,<br /> xác xác<br /> Những biểu hiện của kĩ năng thấu hiểu/ Không chính xác, nhanh<br /> nhanh nhanh<br /> Các phương án trả lời thực xác, thiếu chóng,<br /> chóng chóng<br /> hiện lúng linh tương<br /> linh linh<br /> túng hoạt đối linh<br /> hoạt hoạt<br /> hoạt<br /> 1. Đặt mình vào hoàn cảnh của thân chủ để<br /> 0,0 0,0 6,7 22,5 47,2 23,6<br /> cảm nhận những gì họ đang trải qua<br /> 2. Lắng nghe, ghi nhận và tôn trọng những<br /> 0,0 0,0 5,6 19,1 57,3 18,0<br /> giá trị, niềm tin, suy nghĩ của thân chủ<br /> 3. Không phê phán, đánh giá quan điểm, suy<br /> nghĩ, cảm xúc không phù hợp với quan điểm 0,0 0,0 6,7 23,6 40,4 29,2<br /> cá nhân của nhà tham vấn hay của xã hội<br /> 4. Nhắc lại và làm rõ những suy nghĩ, cảm<br /> 0,0 2,2 14,6 38,2 27,0 18,0<br /> xúc của thân chủ<br /> 5. Quan tâm đến nhu cầu của thân chủ 0,0 0,0 7,9 25,8 52,8 13,5<br /> 6. Tôn trọng những giá trị, kinh nghiệm của<br /> 0,0 0,0 6,7 41,6 47,2 4,5<br /> thân chủ<br /> Ghi chú: Điểm thấp nhất = 1, điểm cao nhất = 6; điểm càng cao,<br /> NVCTXH càng thực hiện thành thạo kĩ năng thấu hiểu.<br /> <br /> e. Kĩ năng phản hồi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 6. Kĩ năng phản hồi của NVCTXH (ĐTB)<br /> <br /> Ghi chú:<br /> 1. Chú ý lắng nghe, xác định và ghi nhận những quan điểm;<br /> 2. Sử dụng từ ngữ gần nghĩa để nói lại ngắn gọn những điều thân chủ trình bày;<br /> 3. Lắng nghe và quan sát để kiểm tra lại hiệu quả của việc phản hồi;<br /> 4. Trao đổi và tóm lược lại với thân chủ về những quan điểm, suy nghĩ, cảm xúc họ chia sẻ;<br /> 5. Không đưa lời khuyên, giải pháp cho thân chủ.<br /> Đây là một kĩ năng cần thiết trong tham vấn, tuy nhiên như phần thực trạng đã phân tích,<br /> NVCTXH đánh giá bản thân về kĩ năng chỉ đạt ở mức thấp, thậm chí ở mức độ thấp nhất trong 5 kĩ<br /> năng (4,35 điểm). Đây là một kĩ năng khó trong việc học và áp dụng, thực hành, vì thực tế cho thấy<br /> <br /> 54<br />  Thực trạng kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội<br /> <br /> <br /> phải hiểu vấn đề của thân chủ ở mức nào thì mới có khả năng phản hồi. Phản hồi trong tham vấn<br /> vô cùng quan trọng, vì khi đó, nhà tham vấn có thể kiểm tra lại chính bản thân mình đã hiểu đúng<br /> vấn đề, đúng “câu chuyện” mà thân chủ hướng tới hay chưa; đồng thời phản hồi giúp cho thân chủ<br /> nhìn nhận lại sự việc, từ nội dung đến cảm xúc của bản thân. Thực sự để áp dụng được những quy<br /> tắc trên cần có thời gian thực hành và thường đó là những NVCTXH lâu năm, nhiều kinh nghiệm.<br /> Nếu như ở hai kĩ năng trên, phương án không thực hiện được 100% NVCTXH lựa chọn thì<br /> ở kĩ năng phản hồi, vẫn còn tới 23,6% vẫn sử dụng việc đưa ra lời khuyên. Thiết nghĩ kĩ năng này<br /> cần được tập huấn và thực hành nhiều hơn nữa. Còn nhìn chung, những biểu hiện của kĩ năng phản<br /> hồi đã được các NVCTXH áp dụng và đánh giá việc sử dụng các biểu hiện này ở mức chính xác,<br /> nhanh chóng, tương đối linh hoạt; đặc biệt là nguyên tắc "Sử dụng từ ngữ gần nghĩa" để nói lại<br /> ngắn gọn những điều thân chủ trình bày, không suy diễn theo ý chủ quan của nhà tham vấn, không<br /> góp ý hay phê phán.<br /> <br /> Bảng 6. Kĩ năng phản hồi của NVCTXH (%)<br /> 4.<br /> 5. 6. Rất<br /> 2. 3. Chính<br /> Chính chính<br /> 1. Không Chính xác,<br /> xác xác<br /> Những biểu hiện của kĩ năng phản hồi/ Không chính xác, nhanh<br /> nhanh nhanh<br /> Các phương án trả lời thực xác, thiếu chóng,<br /> chóng chóng<br /> hiện lúng linh tương<br /> linh linh<br /> túng hoạt đối linh<br /> hoạt hoạt<br /> hoạt<br /> 1. Chú ý lắng nghe, xác định và ghi nhận<br /> những quan điểm, suy nghĩ, cảm xúc của thân<br /> 0,0 0,0 3,4 33,7 33,7 29,2<br /> chủ được biểu hiện qua thái độ, hành vi hay<br /> lời nói của họ<br /> 2. Sử dụng từ ngữ gần nghĩa để nói lại ngắn<br /> gọn những điều thân chủ trình bày, không<br /> 0,0 0,0 9,0 51,7 32,6 6,7<br /> suy diễn theo ý chủ quan của nhà tham vấn,<br /> không góp ý hay phê phán<br /> 3. Lắng nghe và quan sát để kiểm tra lại hiệu<br /> 0,0 0,0 5,6 42,7 40,4 11,2<br /> quả của việc phản hồi<br /> 4. Trao đổi và tóm lược lại với thân chủ về<br /> những quan điểm, suy nghĩ, cảm xúc họ chia 0,0 0,0 5,6 49,4 37,1 7,9<br /> sẻ<br /> 5. Không đưa lời khuyên, giải pháp cho thân<br /> 23,6 2,2 13,5 37,1 11,2 12,4<br /> chủ<br /> Ghi chú: Điểm thấp nhất = 1, điểm cao nhất = 6; điểm càng cao,<br /> NVCTXH càng thực hiện thành thạo kĩ năng phản hồi.<br /> <br /> <br /> Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng kĩ năng tham vấn cơ bản của NVCTXH cho gia đình trẻ<br /> tự kỉ, chúng tôi đề xuất một số biện pháp tác động nâng cao kĩ năng tham vấn cho NVCTXH như<br /> sau:<br /> Thứ nhất cần có những hoạt động tập huấn, tổ chức bồi dưỡng thường xuyên cho NVCTXH<br /> về kĩ năng tham vấn để họ có thể vận dụng một cách thành thạo và hiệu quả khi làm việc với gia<br /> đình trẻ tự kỉ.<br /> Thứ hai, kĩ năng tham vấn cần phải đưa vào là một nội dung quan trọng trong chuyên đề<br /> <br /> 55<br />  Nguyễn Hiệp Thương và Lưu Thị Thu Phương<br /> <br /> <br /> CTXH với người khuyết tật.<br /> Thứ ba, cần đào tạo, bồi dưỡng thêm cho đội ngũ NVCTXH làm việc với gia đình trẻ tự kỉ,<br /> những kiến thức, hiểu biết về trẻ tự kỉ, khó khăn, nhu cầu và đặc điểm của trẻ tự kỉ và gia đình.<br /> <br /> 3. Kết luận<br /> Xuất phát từ định nghĩa về tham vấn, đó là quá trình trợ giúp dựa trên các kĩ năng, nhà tham<br /> vấn giúp thân chủ cải thiện cuộc sống của họ bằng cách khai thác, hiểu, nhìn nhận được nội dung<br /> ý nghĩ, cảm giác và hành vi của họ. Trên cơ sở đó, giúp thân chủ nhận ra tiềm năng của mình để<br /> tự giải quyết khó khăn mà họ gặp phải. Có thể thấy, các kĩ năng, các quy tắc hay biểu hiện của<br /> kĩ năng, dù được triển khai, thao tác với các cách tiếp cận như thế nào, tựu chung, đều được xuất<br /> phát từ định nghĩa trên. Từ kết quả nghiên cứu về kĩ năng tham vấn cơn cho gia đình trẻ tự kỉ của<br /> NVCTXH, có thể đánh giá như sau: Đa số các NVCTXH đều nhận thức và áp dụng tốt về các kĩ<br /> năng tham vấn ở các mức độ khác nhau. Các kĩ năng đều đánh giá ở mức độ cần thiết, quan trọng,<br /> không thể bỏ sót kĩ năng nào trong tiến trình tham vấn, chỉ có thể là sự vận dụng linh hoạt, trước<br /> hay sau trong toàn bộ quá trình tham vấn. Bên cạnh những kĩ năng được NVCTXH đánh giá rằng<br /> đã sử dụng linh hoạt, nhanh chóng cũng vẫn còn ít một số kĩ năng cần được giáo dục, tập huấn hơn<br /> nữa để bảo đảm tính chuyên nghiệp cũng như tính đúng đắn về mặt đạo đức trong tham vấn tâm lí.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> <br /> [1] Rosemarie S.Cook, 1990. Counseling families of children with disabilities. W.Pub Group.<br /> [2] Trần Thị Minh Đức, 2011. Giáo trình tham vấn tâm lí. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> [3] Đặng Cảnh Khanh, Lê Thị Quý, 2007. Gia đình học. Nxb Lí luận Chính trị.<br /> [4] Larry King, 2008. Bí quyết giao tiếp (Minh Đức dịch). Nxb Hồng Đức.<br /> [5] Athur M.Horne, 2000. Family Counseling & Therapy, 3rd Edition. Cengage Learning.<br /> [6] Hornby.G, 2000. Counseling in child disability - Skill for working with parents. International<br /> Jounal for the advancement of Counseling, Volume 22, Issue 4, pp.331-334.<br /> [7] Hall, H,R, 2012. Families of children with autism: Behaviors of children, community support<br /> and coping. Issues in comprehensive pediatric nursing, 35(2), pp.111-132.<br /> [8] Salvador Minuchin & H.Charles Fishman, 2002. Family Therapy Techniques. Harvard<br /> University Press.<br /> [9] Bùi Thị Xuân Mai, 2007. Một số kĩ năng cơ bản của cán bộ xã hội. Luận án Tiến sĩ. Viện Tâm<br /> lí học.<br /> [10] Worden Mark, 1994. Family therapy basics. Brooks/ Cole Publishing Company.<br /> [11] Edward E.Jacobs & Reley L. Harvill, 1998. Group Counseling – Strategies & skills. Brooks/<br /> Cole Publishing Company.<br /> [12] Michael P. Nichols, 2009. Family Therapy – Concept & Methods. 9th edition.<br /> [13] Hoàng Anh Phước, 2011. Thực trạng một số kĩ năng tham vấn cơ bản của cán bộ tham vấn<br /> học đường. Tạp chí Giáo dục, số 267, tr.13-15.<br /> [14] Hoàng Anh Phước, 2011. Thực trạng một số kĩ năng tham vấn chuyên biệt của cán bộ tham<br /> vấn học đường. Tạp chí Tâm lí học, số 8, tr.62-75.<br /> [15] Nguyễn Hiệp Thương, 2013. Sự cần thiết phát triển dịch vụ tham vấn gia đình tại Việt Nam.<br /> Hội thảo khoa học quốc tế “Nâng cao tính chuyên nghiệp CTXH vì phát triển và hội nhập”,<br /> Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội, tr.524-531.<br /> <br /> 56<br />  Thực trạng kĩ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỉ của nhân viên công tác xã hội<br /> <br /> <br /> [16] Nguyễn Hiệp Thương, 2014. Dịch vụ tham vấn cho gia đình người khuyết tật - một nhu cầu<br /> cấp thiết hiện nay. Hội thảo Khoa học quốc tế “Thực tiễn và hội nhập trong phát triển CTXH ở<br /> Việt Nam”, Nxb Thanh niên, tr.165-174.<br /> [17] Trần Đình Tuấn, 2013. Tham vấn tâm lí cá nhân và gia đình. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Current social worker skills in counseling families of children with autism<br /> Providing counseling to families of children with autism is an extremely important way that<br /> social workers can assist families of autistic children. To carry out this activity, social workers need<br /> counseling skills. A baseline study that of all 89 personnel working at feeding center in Hanoi and<br /> Ho Chi Minh City have some level of skill in providing counseling to families of children with<br /> autism. Their skills were found to be relatively consistent and included listening and questioning<br /> skills. However, important skills that were lacking were skill-set relationship skills, understanding<br /> and feedback skills. The author proposes that social workers’ counseling skills could be improved<br /> through regular refresher training courses and by including skills training in the curriculum of<br /> subjects related to people with disabilities and family social work courses.<br /> Keywords: Counseling skills, family counseling, counseling services for families of people<br /> with autism.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 57<br />