zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Thực trạng sa sút trí tuệ và mối liên quan với yếu tố giới tính

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

9
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sa sút trí tuệ là một hội chứng tiến triển mạn tính, suy giảm các lĩnh vực nhận thức và ảnh hưởng đến khả năng tự chủ trong sinh hoạt hàng ngày. Hiểu rõ hơn về giới tính và sự khác biệt về giới tính tác động lên tiến triển của bệnh sa sút trí tuệ sẽ giúp cải thiện khả năng phòng ngừa các yếu tố nguy cơ và cải thiện chức năng nhận thức. Bài viết trình bày xác định tỷ lệ bệnh nhân sa sút trí tuệ theo giới tính và mối liên quan với một số yếu tố.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực trạng sa sút trí tuệ và mối liên quan với yếu tố giới tính

TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 536 - th¸ng 3 - sè 1 - 2024 THỰC TRẠNG SA SÚT TRÍ TUỆ VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI YẾU TỐ GIỚI TÍNH Vũ Thu Hương1,2, Nguyễn Trung Anh1,2, Nguyễn Trọng Hưng1,2 TÓM TẮT compared to 43.6%). The rate of women with dementia working as farmers is nearly twice as high as 66 Đặt vấn đề: Sa sút trí tuệ là một hội chứng tiến that of men (82.7% compared to 49.1%). The triển mạn tính, suy giảm các lĩnh vực nhận thức và proportion of women living with a partner is lower ảnh hưởng đến khả năng tự chủ trong sinh hoạt hàng than that of men (56.1 vs 74.5%). Females had a ngày. Hiểu rõ hơn về giới tính và sự khác biệt về giới higher rate of underweight and overweight than men tính tác động lên tiến triển của bệnh sa sút trí tuệ sẽ (27.7 vs. 16.4% and 6.2 vs. 4.6%). The rate of men giúp cải thiện khả năng phòng ngừa các yếu tố nguy suffering from stroke is higher than that of women cơ và cải thiện chức năng nhận thức. Mục tiêu: Xác (36.4 vs. 20.8%). The rates of alcohol abuse and định tỷ lệ bệnh nhân sa sút trí tuệ theo giới tính và nicotine dependence in men were both higher than in mối liên quan với một số yếu tố. Đối tượng và women (33.6 vs. 14.9%; 40.9 vs. 22.5%). phương pháp nghiên cứu: 399 bệnh nhân sa sút trí Conclusions: Related factors in women include: tuệ tại hai huyện Thanh Miện và Gia Lộc, tỉnh Hải education level, occupation, having a partner, and Dương năm 2021-2022. Kết quả: Tỉ lệ bệnh nhân being underweight. Risk factors in men: stroke, SSTT là nữ giới chiếm đa số với tỉ lệ 72,4%. Tỉ lệ nữ alcohol abuse, and nicotine dependence. giới không đi học cao gấp 1,5 lần so với nam giới Keywords: dementia, gender, related factors (63,7 so với 43,6%). Tỉ lệ nữ giới mắc SSTT làm nông dân cao gần gấp đôi nam giới (82,7% so với 49,1%). I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tỉ lệ nữ giới sống cùng bạn đời thấp hơn so với nam giới (56,1 so với 74,5%). Nữ giới có tỉ lệ nhẹ cân và Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở năm nặng cân cao hơn so với nam giới (27,7 so với 16,4% 2019 về già hoá dân số và người cao tuổi ở Việt và 6,2 so với 4,6%). Tỉ lệ nam giới mắc tai biến mạch Nam, dân số cao tuổi ở Việt Nam năm 2019 là máu não cao hơn nữ giới (36,4 so với 20,8%). Tỉ lệ 11,41 triệu (chiếm 11,86% tổng dân số), dự báo lạm dụng rượu và phụ thuộc nicotine ở nam đều cao con số này là 31,69 triệu người (chiếm 27,11% hơn của nữ (33,6 so với 14,9%; 40,9 so với 22,5%). Kết luận: Những yếu tố liên quan ở nữ bao gồm: trình tổng dân số) vào năm 2069[1]. Cùng với đó, độ học vấn, nghề nghiệp, có bạn đời và tình trạng nhẹ theo Điều tra Quốc gia về người cao tuổi Việt cân. Những yếu tố nguy cơ ở nam giới: tai biến mạch Nam, nhóm dân số cao tuổi có tỷ lệ mắc các máu não, lạm dụng rượu và phụ thuộc nicotine. bệnh không lây nhiễm cao hơn các nhóm tuổi Từ khoá: sa sút trí tuệ, giới tính, yếu tố liên quan khác, trong đó có sa sút trí tuệ. Bên cạnh đó, hút SUMMARY thuốc và lạm dụng rượu phổ biến ở người cao tuổi nam giới cũng là một trong những yếu tố CURRENT SITUATION OF DEMENTIA AND nguy cơ của sa sút trí tuệ[2]. THE RELATIONSHIP WITH GENDER Năm 2015, chi phí ước tính liên quan đến sa INEQUALITY FACTORS sút trí tuệ ở Việt Nam là 1450 USD/ người[3], Background: Dementia is a chronic progressive syndrome, that impairing cognitive domains and chiếm hơn một nửa so với thu nhập bình quân affects the ability to control daily activities. A better đầu người là 2581.6 USD/ người[4]. Là nước có understanding of how sex and gender differences thu nhập thấp và trung bình, hệ thống y tế ở Việt impact the progression and development of dementia Nam còn chưa phát triển, dẫn đến khả năng will help improve the ability to prevent risk factors and chẩn đoán và điều trị sa sút trí tuệ hạn chế[5]. improve cognitive function. Objectives: Determine the proportion of dementia patients by gender and the Do đó, cần phải có hành động khẩn cấp để phát relationship with some factors. Research subjects and triển chương trình quốc gia về sa sút trí tuệ methods: 399 dementia patients in Thanh Mien and nhằm giải quyết vấn đề này. Nghiên cứu các yếu Gia Loc districts, Hai Duong province in 2021-2022. tố nguy cơ ảnh hưởng đến mức độ trầm trọng Results: The majority of patients with dementia are của sa sút trí tuệ là một trong những hướng đi female at 72.4%. The rate of women not going to school is 1.5 times higher than that of men (63.7 mang tính chiến lược nhằm dự phòng và đẩy lùi căn bệnh này. Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành 1Đại nghiên cứu này với mục tiêu: Mô tả thực trạng học Y Hà Nôị và đánh giá mối liên quan của sa sút trí tuệ với 2Bệnh viện Lão khoa Trung ương Chịu trách nhiệm chính: Vũ Thu Hương một số yếu tố giới tính ở người cao tuổi tại hai Email: vuthuhuong93@gmail.com huyện Thanh Miện và Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Ngày nhận bài: 5.01.2024 Ngày phản biện khoa học: 20.2.2024 II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Ngày duyệt bài: 7.3.2024 2.1. Đối tượng nghiên cứu 265
vietnam medical journal n01 - March - 2024  Tiêu chuẩn lựa chọn: có nguy cơ SSTT: có rối loạn về trí nhớ, và hoặc - NCT (tương đương với độ tuổi từ 60 tuổi ngôn ngữ, và hoặc hành vi. trở lên) + Bước 4: Bác sĩ chuyên khoa và điều dưỡng - Đang sinh sống trên địa bàn của huyện bệnh viện Lão khoa Trung ương mời những Thanh Miện và Gia Lộc, tỉnh Hải Dương người có nguy cơ đến tham gia đánh giá lâm - Chẩn đoán xác định SSTT bởi bác sĩ của sàng, chẩn đoán xác định bằng tiêu chuẩn DSM - bệnh viện Lão khoa Trung ương và bệnh viện đa V. Kết hợp thăm khám lâm sàng, gồm khám thần khoa tỉnh Hải Dương bằng tiêu chuẩn chẩn đoán kinh, đánh giá nhận thức Mini-Cog, thang điểm DSM-5 đánh giá SSTT lâm sàng CDR và khai thác các  Tiêu chuẩn loại trừ: yếu tố liên quan theo bộ câu hỏi. Phương pháp - Đối tượng nghiên cứu từ chối tham gia phân tích ca sẽ được dùng để khẳng định những nghiên cứu trường hợp mắc SSTT. - Đối tượng nghiên cứu không có mặt tại địa Chỉ số nghiên cứu phương - Yếu tố về nhân khẩu học: giới tính, tuổi, 2.2. Phương pháp nghiên cứu trình độ học vấn, nghề nghiệp, tình trạng hôn nhân 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt - Tiền sử bệnh tật ngang - Mức độ sa sút trí tuệ theo thang điểm CDR 2.2.2. Cỡ mẫu. Cỡ mẫu được ước tính dựa (Clinical dementia rating scale) theo công thức được khuyến nghị bởi Tổ chức Y - Mức độ lạm dụng rượu theo AUDIT-C tế Thế giới đối với ước tính một tỉ lệ, như sau: (Alcohol Use Disorders Identification Test- Concise), Mức độ phụ thuộc Nicotin: theo FTND (Fagerström test for nicotine dependence), Mức độ hoạt động thể lực theo IPAQ – SF Trong đó: n: Là cỡ mẫu tối thiểu cần chọn. (International Physical Activity Questionnaire – P: Tỉ lệ SSTT ước tính ở NCT, được lựa chọn Short Form), Chất lượng giấc ngủ: theo PSQI là 9.4% theo kết quả nghiên cứu của tác giả (The Pittsburgh Sleep Quality Index PIISBURGH) Doan Vuong Diem Khanh và cộng sự (2015)[6]. - Khả năng tự chủ trong sinh hoạt hàng ngày : Hệ số tin cậy, ứng với độ tin cậy theo thang ADL (Activity of Daily living Scale) và IADL (Instrumental activity of Daily living Scale) 95% thì =1,96. - Mức độ trầm cảm lão khoa: theo GDS-15 : Độ chính xác tương đối, lựa chọn là 0,4%. (Geriatric Depression Scale-15) Chúng tôi ước tính thêm 10% người từ chối - Chất lượng cuộc sống: theo EQ-5D-5L trả lời và mất theo dõi, áp dụng công thức, tính (European Quality of Life) ra cỡ mẫu tối thiểu là 127 đối tượng nghiên cứu. 2.3. Quản lý và phân tích số liệu Nghiên cứu lấy được 399 bệnh nhân. - Nhập liệu bằng phần mềm nhập và quản lý 2.2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu. số liệu Kobotoolbox. Từ tháng 07/2021 đến tháng 12/2022 - Làm sạch, xử lý và phân tích số liệu bằng Nghiên cứu được tiến hành tại huyện Thanh phần mềm STATA 17.0 Miện và huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Hải - Các biến định tính được tính toán theo tần Dương có sự kết hợp giữa khu vực nông thôn và số và tỉ lệ %. bán đô thị, gần giống với mặt bằng chung tại - Các biến định lượng được tính toán theo giá Việt Nam, từ đó, nâng cao tính khái quát của các trị trung bình hoặc trung vị, sai số chuẩn hoặc phát hiện: hơn 2/3 dân số Việt Nam sống ở khu khoảng tứ phân vị, phụ thuộc vào sự phân bố vực nông thôn. của biến. Các bước tiến hành nghiên cứu - Sử dụng kiểm định Khi bình phương hoặc + Bước 1: Xin ý kiến đồng thuận của huyện Fisher Exact Test để xác định sự khác biệt cho Thanh Miện và Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Phối hợp biến định tính. với đơn vị địa phương liên hệ thông báo về - Sử dụng kiểm định Kruskal-Wallis, t-test nghiên cứu. hoặc ANOVA test để xác định sự khác biệt cho + Bước 2: Lên danh sách toàn bộ NCT của biến định lượng. huyện Thanh Miện và Gia Lộc. 2.4. Đạo đức trong nghiên cứu. Nghiên + Bước 3: Nhân viên trung tâm y tế huyện cứu đã được thông qua Hội đồng Đạo đức và trạm y tế xã, quản lý hồ sơ sức khoẻ nhân Trường Đại học Y Hà Nội (chấp thuận số 476/ dân tại địa phương, sàng lọc và giới thiệu người GCN-HĐĐĐNCYSH - ĐHYHN ngày 23/07/2021). 266
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 536 - th¸ng 3 - sè 1 - 2024 III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Bảng 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu tại địa bàn nghiên cứu (N = 399) Tổng (N = 399) Nam (N = 110) Nữ (N = 289) Yếu tố p n (%) Học vấn Không đi học 232 (58,1) 48 (43,6) 184 (63,7)
vietnam medical journal n01 - March - 2024 Vừa 131 (32,8) 35 (31,8) 96 (33,2) Nặng 178 (44,6) 45 (40,9) 133 (46,0) Mức độ rối loạn tâm thần Không 85 (21,3) 20 (18,2) 65 (22,5) 0,41 Có 314 (78,7) 90 (81,8) 224 (77,5) *: có ý nghĩa thống kê với p
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 536 - th¸ng 3 - sè 1 - 2024 Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy về trình máu não với sự tích tụ, lắng đọng βAmyloid và độ học vấn và nghề nghiệp, tỉ lệ nữ giới không đi Tau protein, dẫn đến suy giảm nhận thức và học hoặc chỉ tốt nghiệp đại học, cũng như làm SSTT[9]. nông dân cao hơn so với nam giới. Đặc điểm Theo nghiên cứu của chúng tôi, tỉ lệ lạm trình độ học vấn và nghề nghiệp của bệnh nhân dụng rượu nguy cơ vừa tới nghiện, phụ thuộc phù hợp với nghiên cứu trên Thế giới cho rằng nicotin thấp tới rất cao và hoạt động thể lực vừa trình độ học vấn thấp là YTNC của SSTT. Điều tới nặng lần lượt là 20,1%, 27,6% và 91,2%. này có thể lý giải do giáo dục, thu nhập cao và Trong đó, tỉ lệ lạm dụng rượu và phụ thuộc sự phức tạp của nghề nghiệp là yếu tố giúp ngăn nicotine ở nam đều cao hơn của nữ (33,6% so chặn SSTT. Những yếu tố này được quyết định với 14,9%; 40,9% so với 22,5%), có ý nghĩa một phần lớn bởi giới tính nên chúng trở nên rất thống kê với p
vietnam medical journal n01 - March - 2024 Ban giám đốc và toàn thể nhân viên Y tế Bệnh https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCA viện Lão khoa Trung ương, Đại học UC Davis và P.CD?locations=VN. 5. Nguyen, T.A., et al., Use of potentially South Carolina, Viện Sức khoẻ Quốc gia Hoa Kỳ inappropriate medications in people with (NIH) Trung tâm Y tế huyện Thanh miện và Gia dementia in Vietnam and its associated factors. lộc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hải Dương và trường American Journal of Alzheimer's Disease & Other Đại học Y Hà Nội đã tạo điều kiện cho nhóm Dementias®, 2018. 33(7): p. 423-432. 6. Khanh, D.V.D., et al., Prevalence of dementia nghiên cứu được hoàn thành dự án này among the elderly and health care needs for Nghiên cứu được hỗ trợ một phần bởi Chương people living with dementiain an urban trình học bổng thạc sĩ, tiến sĩ trong nước của Quỹ community of central Vietnam. 2015. Đổi mới sáng tạo Vingroup (VINIF), Viện Nghiên 7. Fujishiro, K., et al., The role of occupation in explaining cognitive functioning in later life: cứu Dữ liệu lớn, mã số VINIF.2021.TS.096. Education and occupational complexity in a US TÀI LIỆU THAM KHẢO national sample of black and white men and women. The Journals of Gerontology: Series B, 1. 2019, T.p.a.h.c. Population Ageing and older 2019. 74(7): p. 1189-1199. persons in Viet Nam. 2021; Available from: 8. Tang, X., et al., Relationship between Central https://www.gso.gov.vn/en/data-and- Obesity and the incidence of Cognitive statistics/2021/08/population-ageing-and-older- Impairment and Dementia from Cohort Studies persons-in-viet-nam/. Involving 5,060,687 Participants. Neurosci 2. Nguyen, T.A. and L.T. Giang, Factors Biobehav Rev, 2021. 130: p. 301-313. Influencing the Vietnamese Older Persons in 9. Kling, M.A., et al., Vascular disease and Choosing Healthcare Facilities. Health Serv dementias: paradigm shifts to drive research in Insights, 2021. 14: p. 11786329211017426. new directions. Alzheimers Dement, 2013. 9(1): 3. G, R., Developing National Dementia Plans and p. 76-92. Setting Priorities. The 1st Vietnam National 10. Reitsma, M.B., et al., Smoking prevalence and Dementia Conference: Dementia as a public attributable disease burden in 195 countries and health priority – the need for the development of territories, 1990–2015: a systematic analysis from Vietnam’s national dementia plan, 2018. the Global Burden of Disease Study 2015. The 4. Bank, T.W. GDP per capita (current US$) - Lancet, 2017. 389(10082): p. 1885-1906. Vietnam. 2022; Available from: VIÊM NHIỄM ĐƯỜNG SINH DỤC DƯỚI Ở PHỤ NỮ 18-49 TUỔI CÓ CHỒNG TẠI HUYỆN ĐỊNH QUÁN TỈNH ĐỒNG NAI NĂM 2022-2023 VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Trần Thành Trung1, Nguyễn Văn Lâm2 TÓM TẮT quan với thực hành chung chưa đúng và tiền sử nạo hút thai với p

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.