thương: phần 1

LỜI DỊCH GIẢ<br /> Biên dịch cuốn Thương (Beloved) của Toni Morrison là một vinh<br /> dự cho bất kỳ dịch giả nào. Tác phẩm này, tác phẩm của người phụ<br /> nữ Mỹ da đen đầu tiên đoạt giải Nobel Văn chương (1993), đoạt giải<br /> Pulitzer Văn chương của Mỹ năm 1988. Đối với tôi, cơ hội này, ngoài<br /> vinh dự, đòi hỏi một sự thận trọng sâu xa hơn một dự án dịch thuật<br /> thông thường, vì Toni Morrison trong Thương chính là tiếng nói của<br /> người phụ nữ da đen nói riêng và của người da đen ở Mỹ nói chung<br /> trong thời kỳ khó khăn nhất của người da đen trên đất Mỹ: thời kỳ nô<br /> lệ. Về mặt kỹ thuật, cuốn sách dùng những từ ngữ, cách diễn đạt của<br /> miền Nam nước Mỹ, của người da đen, và thuộc về khoảng thời gian<br /> là bối cảnh cho câu chuyện − hai ba thập niên từ giữa đến gần cuối<br /> thế kỷ XIX, trước và sau cuộc Nội chiến giữa miền Bắc và miền Nam<br /> nước Mỹ (1861-1865). Nhưng dịch những từ ngữ ấy cho chính xác và<br /> dễ hiểu cho người đọc, dù không đơn giản, vẫn không khó bằng nắm<br /> bắt và truyền đạt được những suy nghĩ, tình cảm, những uẩn ức, đau<br /> đớn về thể chất cũng như về tinh thần của những người da đen Mỹ<br /> sống vào thời đó, đàn ông cũng như đàn bà, trẻ con cũng như người<br /> lớn.<br /> Thành công của bản dịch, tôi xin nhờ vào sự phán quyết của<br /> người đọc. Riêng bản thân tôi, tôi tin rằng mình đã cố gắng hết sức,<br /> trân trọng, cẩn thận hết mức. Nhưng tôi không thể nào hoàn thành<br /> công trình này mà không có sự giúp đỡ to lớn của những người tham<br /> dự chung trong dự án. Trước hết là Alpha Books đã quyết tâm mang<br /> bản dịch của tác phẩm quan trọng này đến tay người đọc. Sau đó, là<br /> <br /> phần biên tập hết sức cẩn thận và tỉ mỉ, đầu tiên là của người bạn<br /> dịch thuật của tôi, anh Phạm Văn, rồi đến của chị Đỗ Kiện Ảnh. Tôi đã<br /> học hỏi được rất nhiều qua quá trình biên tập này, về tiếng Việt cũng<br /> như tiếng Anh.<br /> Ước vọng của tôi, với việc biên dịch tác phẩm này, là mang lại cho<br /> người đọc một câu chuyện hay, một cảm thông với suy nghĩ và tâm<br /> tình của các nhân vật trong truyện. Mong rằng bản dịch sẽ mang lại<br /> cho người đọc những giờ phút hạnh phúc như tôi đã có khi đọc và<br /> dịch Thương.<br /> Cuối cùng, tôi cảm ơn Toni Morrison đã trút công sức vào tác<br /> phẩm văn chương này và cho chúng ta một khung cửa sổ nho nhỏ, soi<br /> vào tim óc của những người da đen sống qua một khúc quanh quan<br /> trọng của lịch sử Mỹ: cuộc Nội chiến Nam Bắc và cuộc Giải phóng nô<br /> lệ sau đó.<br /> HỒ NHƯ<br /> Người không phải của Ta,<br /> Ta sẽ gọi là Người của Ta;<br /> Người chẳng được thương,<br /> Ta sẽ gọi là Người Thương.<br /> ROMANS 9:25<br /> <br /> PHẦN MỘT<br /> Ebook miễn phí tại : www.Sachvui.Com<br /> <br /> 1<br /> I24 hằn học. Đầy nọc độc trẻ thơ. Những người đàn bà trong nhà<br /> biết thế và lũ trẻ cũng biết thế. Đã nhiều năm, mỗi người chịu đựng<br /> sự hằn học ấy theo cách riêng của mình, nhưng đến năm 1873, chỉ còn<br /> Sethe và con gái Denver là nạn nhân của nó. Bà nội Baby Suggs đã<br /> mất, và hai đứa con trai Howard và Buglar đã trốn đi khi chúng mười<br /> ba tuổi − khi chỉ nhìn vào gương thôi đã đủ làm nó vỡ tan (dấu hiệu<br /> cho Buglar); ngay sau khi hai vết bàn tay nhỏ hiện ra trên mặt chiếc<br /> bánh ngọt (thế là xong với Howard). Chúng không đợi để chứng kiến<br /> thêm nữa; thêm một nồi đậu đổ chất đống bốc khói trên sàn nhà;<br /> bánh quy giòn bóp vụn và rải dọc theo bệ cửa. Chúng cũng không đợi<br /> đến lúc mọi chuyện nguôi ngoai, khi nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng<br /> trôi qua mà không điều gì bị xáo trộn. Không. Từng đứa tức thì bỏ đi<br /> − ngay khi căn nhà phạm một điều đối với chúng là sự lăng mạ không<br /> chịu đựng nổi hay không thể chứng kiến đến lần thứ hai. Trong vòng<br /> hai tháng, ngay giữa mùa đông, chúng để mặc bà nội Baby Suggs, mẹ<br /> Sethe và em gái Denver tự mình xoay sở trong căn nhà trắng xám ở<br /> đường Bluestone. Lúc ấy nhà không có số, vì Cincinnati chưa kéo dài<br /> đến chỗ ấy. Thật ra, lúc thằng anh rồi đến đứa em nhồi chăn vào mũ,<br /> chụp đôi giày, và lẻn trốn khỏi sự hằn học dữ dội căn nhà dành cho<br /> chúng thì Ohio chỉ mới tự nhận là tiểu bang được bảy mươi năm.<br /> Baby Suggs không buồn nhấc đầu dậy. Từ giường bệnh bà nghe<br /> chúng đi, nhưng không phải vì vậy mà bà nằm yên. Với bà, chuyện lạ<br /> là mãi đến lúc ấy hai thằng cháu mới nhận ra không ngôi nhà nào<br /> giống như ngôi nhà trên đường Bluestone. Ở lưng chừng giữa cuộc<br /> <br /> sống khốn nạn và cái chết ác mó, rời bỏ cuộc đời hay tiếp tục sống bà<br /> đều không thiết tha, nói gì đến nỗi sợ của hai thằng cháu đang lẻn đi.<br /> Quá khứ của bà cũng giống như hiện tại − chịu không thấu − và vì bà<br /> biết rằng cái chết không là gì khác ngoài sự quên lãng, bà dùng chút<br /> hơi tàn để suy ngẫm về màu sắc.<br /> “Mang chút màu tím nhạt vào nếu con có. Nếu không, thì mang<br /> màu hồng.”<br /> Và Sethe sẽ chiều bà bằng bất cứ cái gì, từ tấm vải cho đến cái lưỡi<br /> của chị. Mùa đông ở Ohio đặc biệt gay go nếu người ta khát thèm màu<br /> sắc, bầu trời là duy nhất, mà trông mong vào chân trời Cincinnati để<br /> tìm niềm vui chính của cuộc đời thì thật là liều lĩnh. Vì vậy, Sethe và<br /> Denver, con gái chị, làm hết sức cho bà, với những gì căn nhà cho<br /> phép. Họ cùng nhau chống trả lấy lệ những hành vi thái quá của nó;<br /> thùng tiểu đêm lật úp, cái vỗ vào sau mông, luồng gió có mùi chua. Vì<br /> họ hiểu nguồn căn của nỗi căm giận đó, cũng như họ hiểu nguồn căn<br /> của ánh sáng vậy.<br /> Không lâu sau khi hai cậu bé bỏ đi, Baby Suggs chết, không mảy<br /> may quan tâm xem cuộc tiễn đưa là dành cho chúng hay cho bà, và<br /> ngay sau đó Sethe và Denver quyết định chấm dứt sự quấy nhiễu bằng<br /> cách gọi hồn ma đã làm họ khổ cực đến thế. Họ nghĩ có lẽ một cuộc<br /> đối thoại, một lần trao đổi quan điểm hay cái gì đó sẽ có ích. Vì vậy họ<br /> nắm tay nhau và nói: “Về đây. Về đây. Hồn ơi, về đây!”<br /> Chỉ có tủ chén đĩa tiến lên một bước, còn mọi thứ vẫn im lìm.<br /> “Chắc bà nội Baby cản chị ấy rồi,” Denver nói. Lúc ấy nó mười<br /> tuổi và vẫn còn giận Baby Suggs vì bà chết.<br /> Sethe mở mắt. “Mẹ không chắc,” chị nói.<br /> “Vậy tại sao chị ấy không đến?”<br /> “Con đừng quên chị còn nhỏ lắm”, mẹ nó nói. “Chị con chết khi<br /> chưa đầy hai tuổi. Nó còn nhỏ quá không hiểu gì. Thậm chí nói còn<br /> chưa sõi.”<br /> “Có thể chị ấy không muốn hiểu,” Denver nói.<br /> <br />