Ộ
Ộ
Ủ
Ệ
C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM
ộ ậ ự ạ Đ c l p T do H nh phúc
Ầ Ộ Ơ Ậ Ế Đ N YÊU C U C NG NH N SÁNG KI N
ộ ồ ử ế ệ ẩ ị ư Kính g i: H i đ ng th m đ nh sáng ki n phòng GD&ĐT huy n Hoa L
Ngày tháng N iơ Trình độ ọ H và tên Ch c vứ ụ năm sinh công tác chuyên môn
ườ Tr ng THCS ạ ọ Đ i h c: ạ ị Ph m Th Vân 30/10/1978 Giáo viên Ninh An Hóa Sinh
ự ụ ế I. Tên sáng ki n, lĩnh v c áp d ng
ụ ế ậ ợ ổ ươ ng III
1. Tên sáng ki n:ế Tích h p giáo d c Bi n đ i khí h u trong Ch ườ ườ ọ ng Môn Sinh h c 9. ố i, Dân s và Môi tr Con ng
ụ ụ Lĩnh v c giáo d c ự ự 2. Lĩnh v c áp d ng:
ộ ế II. N i dung sáng ki n:
ả ườ 1. Gi i pháp cũ th ng làm:
ụ ề ổ ớ ộ ươ Ngành giáo d c đã có nhi u đ i m i trong n i dung ch ng trình sách
ươ ươ ệ ạ ạ ữ giáo khoa, ph ng pháp, ph ọ ng ti n d y h c đã mang l
ữ ộ ượ ươ ả ọ ậ ớ l n. Nh ng n i dung đ ợ c tích h p vào ch ạ ng trình gi ng d y và h c t p b ả ệ i nh ng hi u qu to ộ
ụ ể ệ ả ọ ườ ụ ế môn Sinh h c 9 đi n hình là: giáo d c b o v môi tr ng, giáo d c ti ệ t ki m
ượ ụ ố năng l ng, giáo d c kĩ năng s ng…
ứ ế ề ợ ộ u đi m
ế ọ ượ ượ ế ệ ọ ạ Ư ể : Tích h p m t cách sáng t o các ki n th c v BVMT, kĩ năng ế c các ki n t h c; Giúp h c sinh có đ t ki m năng l ng vào các ti ố s ng, ti
ứ ệ ả ố ỹ ỹ ườ ự th c, k năng s ng và k năng th c hành các hành vi b o v môi tr ố ng s ng,
ế ệ ượ ạ ườ ộ ử ụ s d ng ti t ki m năng l ng t i gia đình, nhà tr ng và ngoài xã h i.
ượ Nh c đi m ể :
ộ ợ ầ + Trong các n i dung tích h p trên ợ ộ không có ph n n i dung tích h p
ụ ổ ế ế ọ ặ ệ ậ (BĐKH) vào các ti t h c. Đ c bi ố t trong phân ph i giáo d c Bi n đ i khí h u
ươ ề ế ọ ườ ch ọ ng trình Sinh h c 9 có nhi u ti ứ ề t h c nghiên c u v tình hình môi tr ng t ự
ườ ươ ề ậ ư ộ nhiên, môi tr ị ng đ a ph ộ ng nh ng trong các n i dung đó không đ c p n i
1
ở ị ươ ữ ộ ỉ dung BĐKH đ a ph ng (Ninh Bình). Mà Ninh Bình là m t trong nh ng t nh
ễ ặ ị ề đang b ô nhi m môi n ng n .
ệ ườ ượ ắ ớ ụ ả + Vi c ệ giáo d c b o v môi tr ng không đ ụ c g n v i giáo d c
ổ ế ề ế ậ ọ ậ gây khó khăn cho giáo viên và h c sinh v cách ti p c n và Bi n đ i khí h u,
ậ ở ị ự ụ ế ệ ổ ươ th c hi n giáo d c Bi n đ i khí h u đ a ph ng.
ư ể ọ ỹ ố + Ch a giúp h c sinh hình thành và phát tri n các k năng phòng, ch ng
ứ ế ậ ớ ổ và thích ng v i Bi n đ i khí h u.
ả ớ ả ế 2. Gi i pháp m i c i ti n:
ứ ơ ả ệ ố ự ế ề ộ * Xây d ng h th ng ki n th c c b n v BĐKH, nguyên nhân, tác đ ng
ả ủ ế ậ ặ ộ ố ớ và h u qu c a BĐKH đ i v i các m t kinh t xã h i.
ế ậ ổ ườ ổ ấ ự ườ ủ ậ Bi n đ i khí h u th ng là s thay đ i b t th ng c a khí h u, đ ượ ọ c g i
ệ ượ ế ầ ổ ằ chung b ng hi n t ng nóng lên toàn c u. Nguyên nhân chính làm bi n đ i khí
ạ ộ ự ấ ạ ấ ả ậ h u trên Trái đ t là do s gia tăng các ho t đ ng t o ra các ch t th i, các khí
ả ộ ườ ạ ộ ứ ồ ạ th i đ c h i ra môi tr ng, các ho t đ ng khai thác quá m c ngu n tài nguyên
ấ ộ ạ ư ử ư ừ ừ ặ ả thiên nhiên nh : ch t phá r ng b a bãi, th i ch t đ c h i ch a qua x lí ra sông
ị ỏ ế ể ả ạ ấ ra bi n, khai thác khoáng s n không có k ho ch, đ t canh tác b b hoang,…
ộ ố ọ ả M t s hình nh minh h a:
2
ả ộ ạ ả Khí th i đ c h i do các nhà máy th i ra
ừ ừ ạ ặ N n ch t phá r ng b a bãi
3
ả ấ ả ồ X các ch t th i ra sông, h
ừ ả X rác b a bãi
4
ấ ị ỏ Đ t b b hoang hóa
ệ ỉ ị ả ưở Vi t Nam nói chung và t nh Ninh Bình nói riêng đang ch u nh h ng t
ễ ậ ạ ồ ặ ủ ề ụ ụ ừ ơ t, h n hán di n ra d n d p h n nhi u m t c a BĐKH, thiên tai, bão l t, lũ l
ằ ở ỉ ộ ị ằ ắ ồ tr c. ộ phía Nam đ ng b ng B c B đ a hình thu c
ướ Ninh Bình là t nh n m ắ ứ ệ ệ ệ ồ ồ ph c h Tây B c Vi t Nam, phân thành ba vùng rõ r t g m: vùng đ i núi,
ồ ử ể ể ằ ằ ồ
ồ ừ ỉ ệ ố ế ắ ộ ồ n a đ i; vùng đ ng b ng trũng; vùng đ ng b ng ven bi n và bi n. Ninh Bình ở ể bi n t nh Hòa Bình, Hà N i và k t thúc có h th ng sông ngòi b t ngu n t
ử đông qua c a Đáy.
ư ế ướ ứ ẳ Hàng năm đ n mùa m a bão, h ạ ng gió th ng góc t o nên s c tàn phá
ướ ể ấ ệ ớ ặ ậ ủ c a n c bi n dâng, áp th p nhi ậ t đ i, bão và xâm ng p m n. Do v y sáng
ụ ợ ổ ế ậ ế ươ ki n kinh nghi m ệ “Tích h p giáo d c Bi n đ i khí h u trong Ch ng III
ườ ố ườ ọ ắ g n v i ớ tình hình môi Con ng i, Dân s và Môi tr ng Môn Sinh h c 9”
ườ ở ị ệ ọ ỉ tr ng đ a ph ng ươ t nh Ninh Bình có ý nghĩa vô quan tr ng trong vi c giáo
ụ d c BVMT.
ạ ủ ế ớ *Tính m i, sáng t o c a sáng ki n:
ế ấ ầ ỹ ế ể ọ ế Sáng ki n cung c p các k năng c n thi t đ giúp h c sinh bi ả t cách b o
ườ ủ ứ ệ ể ế ậ ố ớ ổ ệ v môi tr
ứ ầ ế ề ữ ế ọ ị trang b cho h c sinh nh ng ki n th c c n thi ệ ng s ng, thích ng v i các bi u hi n c a bi n đ i khí h u. Vi c ỹ t v BĐKH giúp các em có các k
ệ ượ ứ ớ ể ả ư ầ ướ ể năng ng phó v i các hi n t ng có th x y ra (nh sóng th n, n
ườ ư ả ấ ệ ớ ụ ạ ở ấ s t l đ t) và th ng xuyên x y ra (nh áp th p nhi t đ i, bão, l c bi n dâng, ậ t, xâm ng p
ủ ộ ề ặ ồ ờ ộ ồ m n,...), đ ng th i ch đ ng tuyên truy n cho gia đình và c ng đ ng.
5
ượ ế ữ ấ ị ứ ứ ỹ Có đ
ệ ạ ề ườ ế ệ ế ượ c nh ng ki n th c và k năng thích ng nh t đ nh, các em tránh ệ ượ ng t, n u các hi n t t h i v con ng i và kinh t ặ . Đ c bi đ ữ c nh ng thi
ổ ự ế ả ế ả ữ ệ ườ bi n đ i c c đoan x y ra các em bi t b o v mình và nh ng ng i xung quanh
ờ ế ậ ứ ụ ế ế ể ạ ế ổ ị ồ đ ng th i bi t v n d ng các ki n th c đã bi t đ t o sinh k giúp n đ nh, phát
ể ế ộ ạ ỉ tri n kinh t xã h i t i t nh Ninh Bình.
ậ ọ ố ớ ụ Đ i v i ngành giáo d c nói chung và b c h c THCS nói riêng, Sáng ki nế
ụ ứ ợ ậ ỹ ứ kinh nghi m ệ “Tích h p giáo d c nâng cao nh n th c và k năng thích ng
ậ ạ ỉ ộ ố ế ọ ế ổ ớ v i Bi n đ i khí h u t i t nh Ninh Bình trong m t s ti t h c môn Sinh
ộ ệ ụ ể ầ ướ ề ổ Công ế c v Bi n đ i khí
h c 9”ọ ậ là n i dung đ u tiên trong vi c c th hóa ậ ư ề ế ổ ị ị ươ ụ h u và Ngh đ nh th Kyoto v Bi n đ i khí h u, Ch ng trình m c tiêu
ố ứ ế ế ậ ớ ổ ố ị
ủ ướ ủ ủ Qu c gia ng phó v i Bi n đ i khí h u theo Quy t đ nh s 158/QĐTTg, ọ ế ng Chính ph . Sáng ki n giúp giáo viên, h c ngày 02/12/2008 c a Th t
ơ ả ể ả ữ ứ ệ ế ỹ ườ ệ ả sinh có nh ng ki n th c, k năng c b n đ b o v môi tr ng, b o v mình
ứ ạ ơ ọ ậ ớ và thích ng v i BĐKH ngay t ố i n i mình sinh s ng và h c t p.
ố ớ ộ ụ ủ ọ ạ * Vai trò c a môn Sinh h c 9 đ i v i n i dung giáo d c BĐKH t i Ninh
Bình.
ộ ơ ị ế ứ ế ậ ổ ọ Bi n đ i khí h u là m t đ n v ki n th c khoa h c, thông qua môn Sinh
ượ ể ọ ọ h c 9 các giáo viên giúp cho các em h c sinh hi u đ c nguyên nhân c a s
ế ế ậ ầ ổ ồ ờ ỹ ủ ự ầ bi n đ i khí h u toàn c u đ ng th i giúp các em có tâm th , các k năng c n
ế ể ứ ớ ỗ ươ thi t đ thích ng v i BĐKH. Làm cho m i công dân t ậ ng lai nh n th c đ ứ ượ c
ủ ế ế ậ ầ ọ ộ ổ vai trò c a chính h trong cu c chi n bi n đ i khí h u toàn c u.
ự ế ứ ề ả ạ ọ Th c t
ứ ự ữ ế ậ ậ ộ ổ ọ ấ nghiên c u và gi ng d y tôi th y có nhi u bài h c môn Sinh h c ồ ế ch a đ ng nh ng n i dung liên quan đ n bi n đ i khí h u. Vì v y, tôi đã l ng
ợ ứ ứ ụ ậ ộ ỹ
ộ ố ươ ườ ọ ộ ố ớ ghép tích h p n i dung giáo d c nâng cao nh n th c và k năng thích ng v i ườ ng BĐKH vào m t s bài h c thu c Ch i, dân s và môi tr ng III Con ng
ụ ể ư ọ ủ c a môn Sinh h c 9. C th nh sau:
Ph nươ
g pháp M c ứ ộ ợ Bài Ph nầ N i dung tích h p BĐKH d y ạ độ ọ ề h c đ
53 ạ ộ II. Tác đ ngộ Các ho t đ ng khai thác khoáng Liên nghị ấ V n đáp
6
ố ừ ạ ổ ả s n, đ t r ng,... gây t n h i môi ủ c a con ườ tr ng. ườ ng i làm ồ ế ị ạ Các đ dùng thi t b sinh ho t, quy suy thoái hệ ề ệ ạ trình công ngh t o ra nhi u khí ườ môi tr ng ả ặ ệ th i, đ c bi t là khí CFC tác nhân ự t nhiên
ủ ế ỉ ệ ứ ch y u gây hi u ng nhà kính ụ ể ủ ạ ộ Ch ra các ho t đ ng c th c a
ườ ườ con ng ễ i gây ô nhi m môi tr ng,
ệ ứ ấ II. Các tác trái đ t nóng lên do hi u ng nhà Th c ự
ạ ộ ệ kính: các ho t đ ng công nghi p, 54 ậ ả ử ụ nhân ch ủ ế y u gây ô giao thông v n t i, s d ng nhiên Toàn ph nầ hành bi u ể
ệ ệ ạ nhi mễ li u hóa th ch không hi u di n.ễ
ử ả qu ,...X lý rác không đúng quy
ậ ế ọ ế ỹ trình k thu t. H c sinh bi ậ t nh n bi t và trình bày Th c ự ệ ế ễ ạ III. H n ạ ch ô ế các bi n pháp h n ch ô nhi m môi Toàn 55 hành ễ ườ ừ ỹ nhi m môi tr ng t đó hình thành các k năng ph nầ ấ v n đáp ứ ớ thích ng v i BĐKH.
ngườ tr ố ủ C ng c Th c ự ệ Hình thành khái ni m BĐKH và các 56 ủ c a 2 bài hành ứ ễ ớ ỹ k năng thích ng v i BĐKH di n ủ 57 ọ h c và c a B ộ ph nậ ấ v n đáp ạ ị ươ ra t i đ a ph ng ng
ố ươ ứ ể ặ ộ ả ươ c ch ứ Căn c vào phân ph i ch ủ ế ng trình, n i dung ki n th c, đ c đi m c a
ụ ứ ậ ợ ộ ỹ ọ h c sinh tôi đã tích h p n i dung giáo d c nâng cao nh n th c và các k năng
ứ ớ ế thích ng v i BĐKH vào các ti t:
ế ủ ộ ườ ố ớ ườ + Ti t 56 bài 53: Tác đ ng c a con ng i đ i v i môi tr ng
ế ễ ườ + Ti t 57 bài 54: Ô nhi m môi tr ng
ế ễ ườ + Ti t 58 bài 55: Ô nhi m môi tr ế ng (ti p theo)
ế ự ể ườ + Ti t 59, 60 Bài 5657: Th c hành Tìm hi u tình hình môi tr ị ng đ a
ươ ph ng.
ế ọ ượ ạ ạ ớ ả ừ Các ti t h c này đ c gi ng d y t i l p 9 các khóa t ọ năm h c 2012
ế 2013 đ n nay.
ộ ế ụ ụ (N i dung chi ti t xin xem trong ph l c giáo án).
ệ ả ế ạ ượ III. Hi u qu kinh t ộ ự ế và xã h i d ki n đ t đ c
7
ệ ả ế 1. Hi u qu kinh t :
ứ ề ẽ ế ế ệ ọ ị ữ Vi c trang b cho h c sinh nh ng ki n th c v BĐKH s ti ệ t ki m đ ượ c
ứ ề ệ ề ằ ộ nhi u kinh phí, đây là m t hình th c tuyên truy n b ng mi ng thông qua giáo
ộ ố ề ớ ẽ ằ ườ ụ d c, qua cu c s ng h ng ngày các em s tuyên truy n t ữ i nh ng ng i xung
ệ ườ ậ ố ổ ứ ề ệ ả quanh ý th c v vi c b o v môi tr ế ng và ch ng bi n đ i khí h u.
ệ ệ ấ ồ ờ ợ ề Đ ng th i thông qua vi c g i ý, đ xu t các bi n pháp BVMT và thích
ứ ệ ủ ể ẽ ả ớ ượ ng v i BĐKH, khi các bi u hi n c a BĐKH x y ra s tránh đ c thi
ườ ả ị ợ ể ứ ượ ườ ng i và tài s n. Giá tr làm l i có th c u đ c hàng nghìn ng ệ ạ ề t h i v ệ ả i, gi m thi t
ỷ ồ ụ ể ề ế ạ h i hàng trăm nghìn t ứ đ ng. Chi phí cho giáo d c đ tuyên truy n các ki n th c
ứ ệ ả ấ ố ỹ và k năng thích ng BĐKH là ít t n kém và có hi u qu nh t.
ệ ả ộ 2. Hi u qu xã h i:
ầ ả ạ ọ ọ Giúp các th y cô gi ng d y môn Sinh h c nói riêng các môn h c khác nói
ứ ơ ả ấ ề ỗ ọ ữ ế ấ
ứ ể ả ậ chung cung c p cho HS nh ng ki n th c c b n nh t v BĐKH. M i h c sinh ự ế ẽ ể ằ s hi u r ng chính các em ch không ph i ai khác có th làm ch m đi s bi n
ầ ậ ữ ữ ủ ạ ộ ố ổ đ i khí h u toàn c u, gi ộ v ng cu c s ng c a nhân lo i – chi phí cho cu c
ụ ệ ế ế ậ ả ấ ố ổ chi n ch ng bi n đ i khí h u trong lĩnh giáo d c là chi phí hi u qu nh t, kinh
ế ộ ấ ớ ấ t nh t và mang tính xã h i r t l n.
ủ ự ế ấ ộ ữ ể ệ ả ậ ổ + B n ch t n i dung và nh ng bi u hi n c a s bi n đ i khí h u đang
ệ ở ị ươ ơ ễ ầ ở Vi t Nam và ngay đ a ph ng n i chúng ta đang sinh
di n ra trên toàn c u, s ng.ố
ể ẽ ả ả ủ ữ ậ ả ờ + Nh ng h u qu c a BĐKH đã x y ra và có th s x y ra trong th i gian
ậ ả ế ưở ộ ố ề ặ ế ấ ớ ti p theo là có th t, nh h ng l n đ n b m t Trái đ t và cu c s ng.
ữ ủ ườ ệ ạ ứ ộ + Nh ng tác đ ng c a con ng i trong quá kh và hi n t i (khai thác tài
ạ ộ ờ ố ả ấ ạ ơ nguyên, ho t đ ng s n xu t, đ i s ng sinh ho t..) đang là nguy c chính làm
ế ấ ằ ậ ổ m t cân b ng sinh thái, làm bi n đ i khí h u.
ệ ệ ả ườ ủ ệ ỗ + Vi c b o v môi tr ệ ng là trách nhi m c a m i cá nhân, ngoài vi c
ệ ố ự ệ ậ ộ ộ ồ ả ả b n thân ph i th c hi n t ự t, còn có trách nhi m v n đ ng c ng đ ng cùng th c
ệ ố ữ ể ệ ắ ả ấ ạ ồ ờ ở hi n t t, đ ng th i nh c nh , ngăn c n khi th y nh ng bi u hi n vi ph m.
ể ầ ươ ướ ộ ấ + Hi u và th m nhu n ph ng châm tr ự ố c khi hành đ ng là: “ Vì s s ng
ộ ố ủ ấ ạ ả ủ c a Trái đ t” và “cu c s ng c a nhân lo i” trong đó có b n thân mình.
ế ỹ ớ ộ ẩ ả ồ ị + Chu n b cho b n thân, gia đình cùng v i c ng đ ng tâm th , k năng
ể ố ứ ế ậ ớ ổ thích ng đ s ng chung v i bi n đ i khí h u.
ề ế ả ậ ộ ụ + Thông qua HS, các em có kh năng tuyên truy n v n đ ng thuy t ph c
8
ự ệ ầ ộ các thành ph n khác trong xã h i cùng th c hi n.
ệ ồ ụ ự ộ ườ ợ + Th c hi n l ng ghép tích h p các n i dung giáo d c môi tr ng, BĐKH
ở ạ ộ ụ ậ ọ ọ ị các môn h c: V t lý, Hóa h c, Đ a lý, Giáo d c công dân, Ho t đ ng ngoài gi ờ
ữ ứ ế ễ ậ ớ ớ ế ề ủ ộ lên l p,…v i nh ng ki n th c có liên quan d nh n bi t v tác đ ng c a chúng
ườ ả ắ ế ậ ấ ấ ả ổ ế đ n môi tr
ễ ồ ề ử ướ ễ ễ ế ấ ồ nhi m ngu n n ư ng và làm bi n đ i khí h u nh : Ch t th i r n, ch t th i và ô ấ c, ô nhi m không khí, ô nhi m ti ng n, v n đ s dung đ t
ừ ấ ả ướ ấ ử ầ ố trong s n xu t, phá r ng, khai thác n c ng m, xói mòn đ t, s dung thu c tr
ả ả ự ủ ệ ả ấ ồ sâu trong s n xu t nông nghi p, s suy thoái ngu n th y h i s n, nguy c di ừ ơ ệ t
ạ ộ ủ ế ể ệ ậ ch ng các lo i đ ng v t quý hi m, phát tri n các khu công nghi p trong các
ơ ở ạ ầ ự ố ướ ệ ễ ấ thành ph , xây d ng c s h t ng giao thông, l i di n, vi n thông, c p thoát
ướ n c,...
ể ế ệ ườ ộ + Khi tri n khai sáng ki n kinh nghi m này các nhà tr ng và đ i ngũ
ể ầ ư ả ấ ọ ồ giáo viên, đông đ o h c sinh không m t ngu n kinh phí đ đ u t
ế ị ử ụ ọ ộ ể ổ thi t b . Chúng ta s d ng SGK Sinh h c 9 và n i dung SKKN này đ t ấ hay nâng c p ứ ch c
ự ệ th c hi n.
ế ạ ử ệ ặ ệ ủ ể ố Thông qua ti t d y th nghi m và đ c bi t qua bài ki m tra c ng c GV
ượ ấ ượ ệ ủ ộ ợ đánh giá đ ả ề ặ c hi u qu v m t ch t l ề ng c a n i dung tích h p, các em đ u
ả ạ ế đ t k t qu cao.
ụ ề ệ ả IV. Đi u ki n và kh năng áp d ng
ụ ề ệ 1.Đi u ki n áp d ng:
ố ớ ạ ươ ứ ư ề ệ ế Đ i v i ki n th c đ i c ng v BĐKH nh : khái ni m, nguyên nhân,
ụ ả ấ ả ọ ộ ươ ể ậ h u qu …có th áp d ng cho t t c các môn h c thu c ch ng trình THCS và
ố ị ạ THPT trên ph m v toàn qu c.
ố ớ ệ ị ế ươ ự ị ứ Đ i v i ki n th c liên h đ a ph ề ng, tùy vùng mi n, khu v c đ a lý,
ứ ự ệ ọ ợ chúng ta l a ch n bi n pháp thích ng cho phù h p.
ụ ả 2. Kh năng áp d ng:
ộ ượ ụ ề ả ạ ấ ả N i dung SKKN đ c áp d ng gi ng d y và tuyên truy n trong t t c các
ườ ộ ệ ố ụ ủ ọ ố ệ tr ng h c thu c h th ng giáo d c qu c dân c a Vi t Nam.
ế ế ậ ấ ậ ộ ổ
ủ ệ ệ ể ệ ậ ộ ơ ồ ơ K t lu n: Qua n i dung trên chúng ta th y, bi n đ i khí h u ngày càng ạ bi u hi n rõ r t và tác đ ng c a nó đang hi n rõ h n, d n d p h n và tác h i
ặ ủ ờ ố ứ ế ề ề ậ ấ ậ ơ ọ nhi u h n đ n m i m t c a đ i s ng. Nh n th c v nó, ch p nh n và ch
ạ ủ ứ ữ ệ ể ả ớ ộ đ ng thích ng v i nh ng bi n pháp gi m thi u tác h i c a BĐKH là ch ủ ủ
ươ ấ ở ệ ạ ự ệ ệ ợ ư tr ng, bi n pháp th c hi n phù h p nh t hi n t i và cũng nh trong t ươ ng
9
lai.
Ơ Ủ Ả Ả Ế C QUAN CH QU N TÁC GI SÁNG KI N
ạ ị Ph m Th Vân
