Tiết kiệm đất cho sản xuất nông nghiệp trong kiên cố hóa kênh mương nội đồng

Chia sẻ: Leon Leon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

61
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tăng cường hệ thống kênh là một ý định tốt của chính phủ của chúng tôi. Tăng cường kênh mang lại nhiều lợi ích eeonomical trong hạn giảm và nước thất thoát, tiết kiệm năng lượng, không gian và quản lý công trình, ete. Tuy nhiên, gia cố này cần nhiều tiền để được quyền lợi. Mặt khác, khi một kênh đã tăng cường thì nó sẽ là khá khó chịu thay đổi. Therefo, nó là cần thiết để thực hiện công việc này sở hữu trong thời hạn quy trình kỹ thuật trong thiết kế cũng như các khía...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiết kiệm đất cho sản xuất nông nghiệp trong kiên cố hóa kênh mương nội đồng

TiÕt kiÖm ®Êt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Trong kiªn cè ho¸ kªnh m−¬ng néi ®ång (Land saving for agricultural Production in reinforcement of canal system) Ph¹m Ngäc Dòng Khoa §Êt vµ M«i tr−êng Summary: Reinforcement of canal system is a great intention of our government. Canal reinforcement brings back many eeonomical benefit in term of reducing and water losses, saving energy, space and management works, ete. However, this reinforcement needs much money to be in vested. On the other hand, when a canal was already reinforcement then it would be rather uneasy to change. Therefo, it is necessary to carry out this work property in term of technical procedures in design as well as construction aspects of the canal. This paper presents several attentions needs to be paid when applying the canal reinforcement technique. Key words: Land use management, irrigation for crop production. 1. §Æt vÊn ®Ò. Kiªn cè ho¸ kªnh m−¬ng (KCHKM) lµ mét chñ tr−¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta, ®· ®−îc Bé NN – PTNT ph¸t ®éng thµnh mét phong trµo ë hÇu hÕt c¸c tØnh, thµnh trong c¶ n−íc. HiÖu qu¶ do KCHKM mang l¹i rÊt lín, tuy nhiªn viÖc ®Çu t− kinh phÝ lµ kh«ng nhá. §Æc biÖt nÕu kh«ng tÝnh ®óng tÝnh ®ñ sÏ ®−a ®Õn x¸c ®Þnh sai mÆt c¾t thiÕt kÕ vµ g©y t¸c h¹i rÊt lín: cã thÓ kh«ng chuyÓn ®ñ n−íc t−íi, cã thÓ thõa n−íc g©y ngËp óng, g©y l·ng phÝ ®Êt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong khi “mét tÊc ®Êt lµ mét tÊc vµng”. C«ng t¸c chuÈn bÞ vµ ®µo t¹o c¸n bé ®Ó thùc hiÖn chñ tr−¬ng nµy tuy ®· ®−îc tiÕn hµnh song thùc sù ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®Æt ra. NhiÒu ®Þa ph−¬ng, ®Æc biÖt lµ nhiÒu x· th«n tõ ®ång b»ng vµ miÒn nói ®· tù thiÕt kÕ vµ thi c«ng, do ®ã kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vµ l·ng phÝ. Qua kh¶o s¸t mét sè ®Þa ph−¬ng ®Ó t×m hiÓu vÊn ®Ò qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai trong n«ng nghiÖp mét c¸ch tiÕt kiÖm vµ ®em l¹i hiÖu qu¶, trong bµi nµy chØ xin nªu mét sè vÊn ®Ò vÒ thiÕt kÕ thi c«ng KCHKM néi ®ång. 1
2. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. a. Néi dung nghiªn cøu. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c diÖn tÝch ®Êt trong KCHKM néi ®ång nh»m tr¶ l¹i ®Êt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. b. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. - §o ®¹c mét sè mÆt c¾t tõng kªnh m−¬ng cô thÓ, bao gåm: chiÒu réng ®¸y kªnh (b), ®é s©u mùc n−íc trong kªnh (h) qua c¸c thêi kú t−íi n−íc hoÆc tiªu n−íc, ®é s©u kªnh (bao gåm ®é s©u mùc n−íc (h) vµ ®é cao an toµn (z) cña kªnh), chiÒu réng mÆt bê kªnh (B) trong tr−êng hîp kh«ng kÕt hîp lµm ®−êng giao th«ng… - Dùa vµo ®Êt ®ai cô thÓ, c©y trång phï hîp trªn ®ång ruéng vµ møc n−íc t−íi ¶i cho phÐp (Ma) ®Ó kiÓm tra l−u l−îng thiÕt kÕ, (QTK) so s¸nh víi l−u l−îng cã kh¶ n¨ng chuyÓn n−íc hiÖn nay (QKn) gióp cho viÖc tÝnh to¸n trong KCHKM ®¶m b¶o tÕt kiÖm ®Êt n«ng nghiÖp. - §iÒu tra n«ng th«n cã sù tham gia cña ng−êi d©n (PRA) ®Ó thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña §¶ng “d©n biªt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra”. 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn. 3.1. TÝnh æn ®Þnh vÒ quy ho¹ch TÝnh æn ®Þnh vÒ quy ho¹ch lµ yÕu tè ®Çu tiªn cÇn ph¶i xem xÐt kü ®Ó tr¶ lêi c©u hái kªnh nµy ®· nªn kiªn cè ho¸ hay ch−a. NÕu kªnh nµy trong vïng ch−a æn ®Þnh quy ho¹ch th× nhÊt thiÕt ch−a nªn. æn ®Þnh vÒ quy hoach cÇn ®−îc xem xÐt theo mét sè c¨n cø sau: - C¨n cø quy ho¹ch ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng vÒ c¸c lo¹i c©y trång liªn quan ®Õn nhu cÇu sö dông n−íc. - C¨n cø quy ho¹ch khai th¸c nguån n−íc vÒ ph¸t triÓn d©n sinh kinh tÕ, nhÊt lµ nguån n−íc ®−îc sö dông cho nhiÒu ngµnh. NÕu c¸c quy ho¹ch ®· ®−îc rµ so¸t kü l−ìng, cÇn xem xÐt kiªn cè ho¸ kªnh nµo tr−íc, kªnh nµo sau trªn c¬ së nguån vèn chñ ®éng, cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ, kü thuËt, qu¶n lý do KCHKM mang l¹i. 3.2. X¸c ®Þnh hiÖn tr¹ng l−u l−îng cã kh¶ n¨ng chuyÓn n−íc (QKn) cña mét sè kªnh ë ®Þa ph−¬ng. Quy m« kÝch th−íc cña mÆt c¾t kªnh (to, nhá) lµ do l−u l−îng quyÕt ®Þnh: - L−u l−îng thiÕt kÕ (QTK) lµ l−u l−îng lín nhÊt trong biÓu ®å l−u l−îng thiÕt kÕ thuéc mét hÖ thèng kªnh hay cßn gäi lµ l−u l−îng yªu cÇu cña kªnh. QTK ®−îc tÝnh to¸n dùa trªn ®Æc ®iÓm ®Êt ®ai, yªu cÊu sö dông n−íc cña c©y trång vµ tæng diÖn tÝch ®Êt cÇn t−íi. Trong thùc tÕ QTK ®−îc tÝnh to¸n dùa vµo møc n−íc t−íi trong thêi kú lµm ®Êt ¶i (Ma – m3/ha) víi ®iÒu kiÖn ®æ ¶i theo lÞch vµ cã biÖn ph¸p gi÷ n−íc th× ®−îc phÐp sö dông Ma = 1600 - 1800 m3/ha tuú theo vïng ®ång b»ng hay trung du miÒn nói. 2
- L−u l−îng cã kh¶ n¨ng chuyÓn n−íc cña kªnh (QKn) hay gäi lµ l−u l−îng hiÖn tr¹ng ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ cña mçi cÊp kªnh qua c¸c thêi kú t−íi n−íc hay tiªu n−íc trªn ®ång ruéng. QKn > QTK: Kªnh hiÖn t¹i v−ît qu¸ yªu cÇu sö dông n−íc, mÊt ®Êt s¶n xuÊt. QKn < QTK: Kªnh hiÖn t¹i kh«ng chuyÓn ®ñ n−íc theo yªu cÇu. V× khu«n khæ bµi b¸o cã h¹n, chóng t«i chØ so s¸nh ®¹i diÖn cho mét sè kªnh m−¬ng ®· chiÕm ®Êt ë vµi ®Þa ph−¬ng nh− b¶ng 1: 3
4
Qua kh¶o s¸t 5 ®Þa ®iÓm nªu trªn cho thÊy: a – HÇu hÕt c¸c kªnh m−¬ng ®Òu cã QTK < QKn, nghÜa lµ l−u l−îng yªu cÇu (QTK) ®Òu thÊp h¬n l−u l−îng chuyÓn n−íc cña kªnh hiÖn tr¹ng (QKn). Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nµy cã nhiÒu nh−ng nguyªn nh©n c¬ b¶n nhÊt lµ hµng n¨m tu söa, n¹o vÐt kªnh m−¬ng ®Òu cã xu h−íng më réng kªnh vµ thiÕu kiÕn thøc ®Ó kiÓm tra nªn diÖn tÝch chiÕm ®Êt theo hiÖn tr¹ng lín h¬n khi thiÕt kÕ ban ®Çu rÊt nhiÒu. Mçi n¨m tu söa kªnh m−¬ng lÊn vµo mét Ýt nhiÒu n¨m trë thµnh mét con sè khæng lå mµ mäi ng−êi n«ng d©n ®Òu ph¶i g¸nh chÞu v× ®Êt lµ cña chung. b – Thùc hiÖn KCHKM ®óng víi thiÕt kÕ th× diÖn tÝch chiÕm ®Êt gi¶m rÊt lín. So s¸nh gi÷a diÖn tÝch chiÕm ®Êt hiÖn tr¹ng víi KCHKM th× diÖn tÝch chiÕm ®Êt thõa cã thÓ tr¶ l¹i cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ rÊt ®¸ng kÓ nh− ë b¶ng tæng hîp sè 2. B¶ng 2 – DiÖn tÝch ®Êt thõa tr¶ l¹i cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ChiÒu dµi DiÖn tÝch ®Êt tr¶ l¹i cho s¶n xuÊt §Þa ®iÓm Sè kªnh (m) Theo m2 Theo ha §«ng h−ng 2 4700 20.152 2,0152 Quúnh phô 5 9200 32.098 3,2098 Nam trùc 3 5430 19.797 1,9797 Gia viÔn 5 8341 30.215 3,0215 B×nh lôc 4 1263 5.376 0,5376 c – Trong ®iÒu kiÖn diÖn tÝch ®Êt canh t¸c ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång (§BSH) rÊt thÊp (472m2/ng−êi) th× diÖn tÝch mÊt ®i do x©y dùng hÖ thèng kªnh m−¬ng kh«ng ®óng thiÕt kÕ lµ rÊt lín. ChØ tÝnh riªng mÊt ®Êt cña 2 kªnh ë §«ng h−ng lµ 20.152m2, th× víi diÖn tÝch ®Çu ng−êi ë vïng §BSH nh− trªn sÏ gióp thªm 42 ng−êi cã ®Êt canh t¸c. 3.3. Chän gi¶i ph¸p c«ng nghÖ KCHKM Gi¶i ph¸p KCHKM néi ®ång rÊt ®a d¹ng. ViÖc chän gi¶i ph¸p nµo cÇn ph¶i c¨n cø theo t×nh h×nh thùc tÕ ë ®Þa ph−¬ng vÒ kinh tÕ kh¶ n¨ng thiÕt kÕ vµ thi c«ng nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao nhÊt (tiÕt kiÖm ®Êt, chi phÝ thÊp). Theo ®óc kÕt cña FAO vµ kinh nghiÖm c¸c n−íc trªn thÕ giíi (1999) chóng t«i cã thÓ ph©n chia KCHKM theo c¸c lo¹i nh− sau: Bª t«ng ®æ t¹i chç, g¹ch x©y h×nh ch÷ nhËt, chÊt dÎo PVC, bª t«ng ®óc s½n t¹i chç, èng nhùa PVC v.v.v chóng t«i chØ ph©n tÝch −u nh−îc ®iÓm cña lo¹i g¹ch x©y mÆt c¾t h×nh ch÷ nhËt rÊt phï hîp ®iÒu kiÖn n«ng th«n ViÖt nam cã nhiÒu −u ®iÓm so víi c¸c lo¹i h×nh kh¸c: 5
- VËt liÖu cã s½n ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng: g¹ch, c¸t, xi m¨ng. - C«ng nghÖ thi c«ng ®¬n gi¶n, ®Þa ph−¬ng dÔ thùc hiÖn - Phï hîp víi ph−¬ng ¸n x©y hë hoÆc x©y kÝn. - Gi¸ thµnh thÊp, ®Æc biÖt ®èi víi lo¹i kªnh nhá. - NÕu ®−îc thi c«ng vµ b¶o d−ìng tèt tuæi thä còng gÇn xÊp xØ nh− ph−¬ng ¸n kªnh bª t«ng. Theo TCVN 4118 – 85 cÇn chó ý nÒn ®Êt æn ®Þnh ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng ®øt gÉy kªnh. 3.4. C¸c th«ng sè vÒ cao tr×nh kªnh, ®é dèc ®¸y kªnh vµ ®é cao an toµn kªnh. - Do mÆt c¾t kªnh ®−îc KCH nªn kªnh néi ®ång th−êng nhá, thay ®æi mét Ýt cao tr×nh ®¸y kªnh còng ¶nh h−ëng ®Õn chøc n¨ng nhiÖm vô kªnh, cÇn ph¶i khai th¸c hÕt kh¶ n¨ng vÒ ®é dèc ®Þa h×nh do vËn tèc kh«ng xãi cña kªnh t−¬ng ®èi lín. - Khi kªnh ®· ®−îc KCH, sù cè s¹t lë rÊt Ýt, kÝch th−íc h×nh häc kªnh t−¬ng ®èi ®¶m b¶o, v× vËy kh«ng cÇn thiÕt cã møc an toµn kªnh cao nh− kªnh ®Êt. Nªn sö dông møc 10-15cm ®Ó tiÕt kiÖn vËt liÖu. 4. KÕt luËn - KCHKM cÇn thiÕt ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu vµ xem xÐt theo nhiÒu gãc ®é chuyªn m«n kü thuËt vµ kinh tÕ. ViÖc tiÕn hµnh KCHKM cÇn cã ®¬n vÞ chuyªn m«n cã ®ñ n¨ng lùc chñ tr× hoÆc tham gia thùc hiÖn. - KCHKM lµ mét c¬ héi tèt ®Ó tiÕt kiÖm ®Êt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tr¸nh khái l·ng phÝ nh− sö dông kªnh ®Êt. Tµi liÖu tham kh¶o + KÕt qu¶ khoa häc vµ c«ng nghÖ (1999) - ViÖn KHTL. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp – Hµ néi, trang 222. + TCVN 4118 – 85. HÖ thèng kªnh t−íi – Nhµ xuÊt b¶n X©y dùng Hµ néi 1987, trang 123 – 124. 6