TIỂU LUẬN LÃI SUẤT VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT

Chia sẻ: Vu Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

186
lượt xem 57
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong nền kinh tế hiện ddaijm chính sách tiền tệ của chính phủ sử dụng lãi suất như một công cụ quan trọng để tác động vào nền kinh tế, kiểm soatf lượng tiền cung ứng. Lãi suất là một phạm trù kinh tế, phản ánh mối quan hệ giữa người cho vay và người đi vay,phản ánh mối quan hệ giửa cung và cầu về tiền tệ, thực trạng kinh tế của một nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: TIỂU LUẬN LÃI SUẤT VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT

TIỂU LUẬN LÃI SUẤT VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT
A-Më Bµi Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chÝnh phñ sö dông l·i suÊt nh- mét c«ng cô quan träng ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ, kiÓm so¸t l-îng tiÒn cung øng. L·i suÊt lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a ng-êi cho vay vµ ng-êi ®i vay, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu vÒ tiÒn tÖ, thùc tr¹ng kinh tÕ cña mét n-íc. Th«ng qua sù biÕn ®éng cña l·i suÊt, ng-êi ta cã thÓ dù ®o¸n nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn hay ®ang suy tho¸i. L·i suÊt lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò trung t©m cña nÒn kinh tÕ, v× nã t¸c ®éng ®Õn chi phÝ ®Çu t-, do ®ã nã lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tæng møc ®Çu t- vµ tæng møc cÇu vÒ tiÒn tÖ(GNP). ViÖt Nam trong h¬n 10 n¨m ®æi míi nh÷ng chÝnh s¸ch L·i SuÊt ng©n hµng nhµ n-íc sö dông ®· cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi viÖc huy ®éng vèn vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ng©n hµng Th-¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng Th-¬ng m¹i vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ®ßi hái Ng©n hµng nhµ n-íc ph¶i tiÕp tôc ®æi míi h¬n n÷a c¬ chÕ ®iÒu hµnh L·i SuÊt. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tiÔn nµy em xin chän ®Ò tµi “L·i suÊt vµ vai trß cña l·i suÊt trong viÖc huy ®éng vèn” lµm bµi tiÓu luËn cña m×nh. Do cßn h¹n chÕ trong viÖc hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh kinh tÕ, nªn bµi tiÓu luËn cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. KÝnh mong thÇy c« gióp ®ì , gãp ý ®Ó em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 1
B-Néi dung I. C¬ së lý luËn chung vÒ L·i suÊt. 1. Kh¸i niÖm vÒ L·i SuÊt. L·i suÊt lµ mét c«ng cô nh¹y c¶m trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña mäi Ng©n hµng trung -¬ng,còng lµ mèi quan t©m cña mäi ng-êi, mäi doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. §· cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ L·i suÊt chóng ta cã thÓ ®-a ra mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ L·i suÊt nh- sau: -L·i suÊt lµ tû sè gi÷a tæng sè lîi tøc hµng n¨m vµ tæng sè vèn ®· bá ra cho vay trong n¨m. Nãi c¸ch kh¸c ®i, L·i suÊt lµ gi¸ c¶ mµ con nî ph¶i tr¶ cho chñ nî ®Ó sö dông kho¶n tiÒn vay trong mét kú h¹n nhÊt ®Þnh. - L·i suÊt danh nghÜa lµ L·i suÊt b»ng tiÒn trªn c¸c tµi s¶n b»ng tiÒn. -L·i suÊt thùc tÕ (r) b»ng l·i suÊt danh nghÜa (i) trõ ®i l¹m ph¸t, l·i suÊt thùc tÕ ph¶n ¸nh ®óng chi phÝ thËt cña viÖc vay tiÒn vµ ®iÒu chØnh cho ®óng theo nh÷ng thay ®æi dù tÝnh vÒ møc. * Ngoµi ra cßn cã c¸c lo¹i l·i suÊt th«ng dông nh-: L·i suÊt tr¶ tr-íc khi vay, l·i suÊt tr¶ sau cïng víi vèn, l·i suÊt tr¶ dÇn cïng víi vèn theo ®Þnh kú vµ l·i suÊt tr¶ b»ng phiÕu lîi tøc. 2. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn L·i SuÊt. L·i suÊt lu«n lu«n biÕn ®éng do nh÷ng nh©n tè sau: * Sù thay ®æi cña tæng cÇu(GNP). Khi GNP t¨ng lªn, nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i t¨ng khèi tiÒn cung øng( nÕu tèc ®é l-u th«ng tiÒn tÖ kh«ng thay ®æi) ®Ó ®¶m b¶o cung cÇu t-¬ng øng. NÕu trong ®iÒu kiÖn ®ã, khèi l-îng cung øng tiÒn(M1 hoÆc M2) t¨ng qu¸ cÇu th× MV>PQ, cung vèn ®Çu t- lín h¬n cÇu vèn ®Çu t- lµm cho l·i suÊt gi¶m . Ng-îc l¹i, khi GNP gi¶m th× khèi l-îng tiÒn cung øng thùc tÕ còng gi¶m theo, nÕu tèc ®é l-u th«ng tiÒn tÖ kh«ng thay ®æi mµ gi¶m khèi cung øng tiÒn tÖ xuèng qu¸ thÊp sÏ ®-a ®Õn t×nh tr¹ng MV
nhu cÇu tiÒn cña nh©n d©n trë nªn khan hiÕm, nguån cung øng vèn nhá h¬n nhu cÇu vèn, l·i suÊt sÏ t¨ng lªn. *. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chÝnh phñ ban hµnh lµ nh»m môc ®Ých kiÓm so¸t l-îng cung øng tiÒn tÖ, kiÓm so¸t t×nh tr¹ng l¹m ph¸t vµ c¸c t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· ®Þnh. *.Nhu cÇu tiªu dïng vµ ®Çu t-. Trong thùc tÕ khi nhu cÇu tiªu dïng t¨ng th× kÐo theo l·i suÊt t¨ng vµ ng-îc l¹i khi nhu cÇu nµy gi¶m ®i th× sÏ lµm gi¶m l·i suÊt. Còng nh- khi nhu cÇu vÒ ®Çu t-, ng-êi ta ®æ x« vµo ®Çu t- kinh doanh kiÕm lîi nhuËn th× nhu cÇu vÒ tiÒn, tµi s¶n lµ rÊt lín sÏ dÉn tíi l·i suÊt t¨ng. II. Vai trß vµ t¸c ®éng cña L·i suÊt trong huy ®éng vèn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ViÖt Nam. L·i suÊt cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ, nã lµ trung t©m trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chÝnh phñ. * §èi víi sù ph©n bæ c¸c nguån lùc th× l·i suÊt lµ mét lo¹i gi¸ c¶, nã cã vai trß ph©n bæ hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc khan hiÕm cña x· héi vµ lµ yÕu tè cÇn thiÕt ban ®Çu tr-íc khi ®i ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t- vµo mét ngµnh kinh tÕ, mét dù ¸n hay mét tµi s¶n nµo ®ã… * Thu nhËp cña c¸c hé gia ®×nh th-êng ®-îc chia lµm hai bé phËn: Tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm, tû lÖ ph©n chia nµy phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh- thu nhËp, tÝn dông tiªu dïng, hiÖu qu¶ cña viÖc tiÕt kiÖm trong ®ã tiÒn tÖ vµ l·i suÊt cã t¸c dông tÝch cùc tíi c¸c nh©n tè kh¸c. V× vËy trong tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm l·i suÊt còng cã vai trß kh«ng nhá trong viÖc ®iÒu chØnh thu nhËp cña kinh tÕ gia ®×nh * Víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t- do chÞu nhiÒu ¶nh h-ëng bëi nhiÒu nh©n tè nh- thu nhËp, chi phÝ trong kinh doanh… Nªn khi l·i suÊt cao, th× sÏ cã Ýt kho¶n ®Çu t- vµo vèn hiÖn vËt sÏ mang l¹i thu nhËp nhiÒu h¬n chi phÝ l·i tr¶ cho c¸c kho¶n ®i vay, do vËy chi tiªu cho ®Çu t- gi¶m, ng-îc l¹i khi l·i suÊt thÊp c¸c doanh nghiÖp sÏ quyÕt ®Þnh ®Çu t- cho vèn hiÖn vËt nhiÒu h¬n, chi tiªu ®Çu t- sÏ t¨ng. * Kh«ng chØ cã vËy víi tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cßn chÞu nhiÒu ¶nh h-ëng cña l·i suÊt ë l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ vµ ngo¹i tÖ. * L·i suÊt víi l¹m ph¸t Trong thêi kú l¹m ph¸t, t¨ng l·i suÊt sÏ cho phÐp hÖ thèng ng©n hµng cã thÓ thu hót phÇn lín sè tiÒn cã nhiÒu trong l-u th«ng khiÕn 3
cho ®ång tiÒn trong l-u th«ng gi¶m, l-îng tiÒn cung øng còng sÏ gi¶m vµ l¹m ph¸t ®-îc kiÒm chÕ. Nh- vËy, l·i suÊt còng gãp phÇn chèng l¹m ph¸t. * Vai trß cña L·i suÊt ®Õn viÖc huy ®éng vèn: L·i suÊt lµ chi phÝ huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp vµ ng©n hµng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt kh¶ n¨ng lîi nhuËn thu ®-îc víi chi phÝ huy ®éng vèn bá ra ®Ó quyÕt ®Þnh huy ®éng vèn tõ nguån nµo vµ ®Çu t- vµo ®©u ®Ó cã lîi cho doanh nghiÖp nhÊt. Cßn ng©n hµng ph¶i xem xÐt gi÷a l·i suÊt huy ®éng víi kh¶ n¨ng cho vay ë møc l·i suÊt cao h¬n ®Ó ®-a ra ph-¬ng h-íng ho¹t ®éng ®¶m b¶o môc tiªu cña ng©n hµng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Tãm l¹i, l·i suÊt lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò trung t©m cña nÒn kinh tÕ v× nã t¸c ®éng ®Õn chi phÝ ®Çu t-, do ®ã nã lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tæng møc ®Çu t- vµ tæng møc cÇu vÒ tiÒn tÖ (GNP ).§Ó t×m hiÓu thªm vÒ vai trß cña l·i suÊt chóng ta h·y theo dâi t×nh h×nh l·i suÊt qua mét sè n¨m. * Giai ®o¹n tõ 1989 – 1993. ChÝnh s¸ch L·i suÊt thùc d-¬ng ®· ph¸t huy hiÖu qu¶ víi L·i suÊt tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n lµ 109%/n¨m, L·i suÊt 3 th¸ng lµ 12%/th¸ng tøc 144%/n¨m huy ®éng ®-îc nguån vèn nhµn rçi trong d©n c-, t¹o thÕ æn ®Þnh t-¬ng ®èi vÒ tiÒn tÖ mét tiÒn ®Ò quan träng ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn x· héi. *. T¸c ®éng tÝch cùc cña chÝnh s¸ch l·i suÊt d-¬ng. 1. §èi víi NHTM: L·i suÊt cho vay tÝn dông> L·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm > Tû lÖ l¹m ph¸t. Cho nªn NHTM kh«ng cßn ph¶i bao cÊp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vay vèn th«ng qua tÝn dông n÷a. L·i suÊt thùc d-¬ng cao ®· thu hót mét sè l-îng tiÒn göi lín vµo c¸c ng©n hµng lµm l-îng tiÒn dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng t¨ng cao ®¸p øng ®-îc nhu cÇu vay vèn cña doanh nghiÖp. 2. §èi víi Doanh nghiÖp : Khi l·i suÊt tiÒn göi cao dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay cao buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i c©n nh¾c viÖc vay vèn ®Çu t-, ph¶i xem xÐt vµ lùa chän c¸c ph-¬ng ¸n ®Çu t- cã hiÖu qu¶ tèt nhÊt. C¬ cÊu tæ chøc cña c¸c doanh nghiÖp ®-îc tæ chøc mét c¸ch hîp lý h¬n, gi¶m thiÓu bé phËn qu¶n lý cång kÒnh ®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ. * T¸c ®éng tiªu cùc cña chÝnh s¸ch L·i suÊt d-¬ng. 1. §èi víi NHTM: Do l·i suÊt tiÒn göi cao dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay cao nªn cµng khuyÕn khÝch göi tiÒn h¬n lµ vay tiÒn, l·i suÊt thùc d-¬ng cao cña ng©n hµng ®em l¹i kh¶ n¨ng thu ®-îc lîi nhuËn lín h¬n lµ ®-a tiÒn vµo ®Çu t- mµ rñi ro l¹i 4
thÊp nªn còng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp göi tiÒn vµo ng©n hµng h¬n lµ vay vèn ®Ó kinh doanh. §Õn mét lóc do l-îng tiÒn göi vÉn t¨ng, khèi l-îng vay gi¶m dÉn ®Õn tµi s¶n nî trong b¶ng c©n ®èi cña NHTM lín h¬n tµi s¶n cã. 2. §èi víi doanh nghiÖp: L·i suÊt vay vèn kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t- mµ c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc göi tiÒn vµo ng©n hµng h¬n. Trong tæng sè vèn ®Çu t- s¶n xuÊt kinh doanh, mét phÇn lín lµ ®i vay cña ng©n hµng, bëi l·i suÊt vèn cao dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lín do ®ã gi¸ thµnh phÈm cao, gi¸ hµng ho¸ cao vµ nh- vËy hµng ho¸ sÏ gi¶m tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng. * Giai ®o¹n 1996 – 2005. - Thêi gian nµy ng©n hµng nhµ n-íc võa cÇu l·i suÊt trÇn. l·i suÊt tho¶ thuËn. - Tho¶ thuËn tr-êng hîp ng©n hµng kh«ng huy ®éng ®ñ vèn ®Ó cho vaytheo l·i suÊt qui ®Þnh ph¶i tr¶ ph¸t hµnh kú phiÕu víi l·i suÊt cao h¬n th× ®-îc cÇu l·i su©t. L·i suÊt huy ®éng cã thÓ cao h¬n l·i suÊt tiÕt kiÖm cïng thêi h¹n lµ 0,2% th¸ng vµ cho vay cao h¬n møc l·i suÊt trÇn lµ 2,1% th¸ng. - T¨ng l·i suÊt tiÒn göi, l·i suÊt cao lµm cho ng-êi kinh doanh chñ yÕu ®Çu t- vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt cã lîi nhuËn cao tøc thêi vµ thu håi vèn nhanh nh-: DÞch vô, th-¬ng m¹i, s¶n xuÊt nhá t¹o nªn sù mÊt c©n b»ng trong nÒn kinh tÕ. * Giai ®o¹n thùc hiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn. 1.ChÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn t¸c ®éng ®Õn c¸c NHTM. * TÝch cùc. - ViÖc tæ chøc qu¶n lý l·i suÊt trÇn cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn dông ®-îc tù do æn ®Þnh c¸c møc l·i suÊt cho vay vµ tiÒn göi trong ph¹m vi trÇn do NHNN cho phÐp, chÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn ®· chÊm døt thÞ tr-êng NHNN qui ®Þnh c¸c møc d- nî l·i suÊt cô thÓ, xo¸ bá l·i suÊt cho vay theo tho¶ thuËn vµ tõng b-íc tiÕn hµnh tù do ho¸ l·i suÊt. - §Ó n©ng cao lîi nhuËn c¸c NHTM ph¶i n©ng cao møc d- nî cho vay vµ huy ®éng vèn gÊp nhiÒu lÇn. * H¹n chÕ: Do l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng( ng¾n, trung, dµi h¹n) liªn tôc gi¶m, nhiÒu NHTM kh«ng l-êng tr-íc ®-îc ®· huy ®éng vèn cã thêi h¹n 1-3 n¨m ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n. N¨m 1999 NHNN 5 lÇn c¾t gi¶m l·i suÊt cho 5
vay tèi ®a, cã lÇn NHNN cßn buéc NHTM gi¶m ngay c¶ l·i suÊt d- nî ®· cho vay khi ®ã vèn lao ®éng theo l·i suÊt thêi kú tr-íc vÉn ®-îc gi÷ nguyªn cho tíi khi hÕt h¹n, ®ång thêi l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng vèn nhá(b»ng kh«ng hoÆc thÊp h¬n). VËy rñi ro l·i suÊt lu«n ®Æt g¸nh nÆng lªn c¸c NHTM. 2. ChÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp . *. TÝch cùc. - §¸p øng tèt nhu cÇu vèn s¶n xuÊt cho doanh nghiÖp. - Doanh nghiÖp kh«ng ph¶i vay víi møc l·i suÊt v-ît trÇn, tøc lµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng bÞ c¸c ng©n hµng Ðp khi ®i vay tiÒn. - Trong thêi kú hµng c¶ n-íc cã 6000 doanh nghiÖp nhµ n-íc h¬n 1000 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi, 230000 doanh nghiÖp t- nh©n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n(ph¸t biÓu cña thñ t-íng Ph¹m V¨n Kh¶i t¹i cuéc gÆp c¸c nhµ doanh nghiÖp t¹i Hµ Néi 1/1998) hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nµy ®-îc vèn ng©n hµng hç trî 80 -90 % trong s¶n xuÊt kinh doanh c¶i tiÕn vµ ®æi míi c«ng nghÖ. *.H¹n chÕ. ViÖc gi¶m l·i suÊt lµ ®iÒu kiÖn cÇn nh-ng kh«ng ®ñ ®Ó t¹o vèn cho doanh nghiÖp. - L·i suÊt cßn cao, khã kh¨n trong thñ tôc vay NH. Cho dï l·i suÊt cho vay ®· gi¶m kh¸ m¹nh song c¸c DN vÉn kh«ng d¸m vay tiÒn v× tû lÖ l·i suÊt cho vay ng©n hµng vµo kho¶ng 10%-11% n¨m. - NhiÒu DN lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ do trang thiÕt bÞ cò kü, c«ng nghÖ l¹c hËu nh-ng muèn c¬ cÊu vèn lín, b¾t buéc ph¶i ®i vay, víi sè vèn lín DN ph¶i tr¶ l·i lín trong khi lîi nhuËn thu ®-îc l¹i ch-a æn ®Þnh do vËy l·i suÊt gi¶m DN vÉn kh«ng d¸m vay. - C¸c NH c¹nh tranh dÉn ®Õn t¨ng møc l·i suÊt tiÒn göi c¸c DN c¾t gi¶m tÊt c¶ nh÷ng kho¶n ®Çu t- kh«ng ®-a l¹i lîi nhuËn cao b»ng göi tiÕp vµo NH. - ViÖc vay vèn trung vµ dµi h¹n cña c¸c DN kh«ng thuËn lîi v× c¸c NH cho vay dÔ gÆp rñi ro tõ viÖc huy ®éng vèn NH cho vay trung vµ dµi h¹n trong khi møc chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n bÞ xo¸ bá. Møc l·i suÊt c¬ b¶n C¸c lo¹i l·i suÊt chñ ®¹o trªn cña NHNN trong ®ã cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn l·i suÊt huy ®éng vèn vµ cho vay cña c¸c NHTM, nh-ng cã t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn 6
l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ. ViÖc t¨ng l·i suÊt c¬ b¶n cho thÊy NHNN ph¸t tÝn hiÖu t¨ng l·i suÊt trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ. Cßn viÖc t¨ng l·i suÊt t¸i cÊp vèn vµ l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu chøng tá l·i suÊt huy ®éng vèn vµ cho vay ®Òu t¨ng, ph¶n øng nµy cã thÓ dÔ dµng thÊy ®-îc bëi c¸c diÔn biÕn kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu ®-îc coi lµ môc tiªu ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Theo ®ã, NHNN sÏ h¹n chÕ cung øng tiÒn cho c¸c NHTM ®Ó më tÝn dông th«ng qua viÖc t¨ng l·i suÊt t¸i cÊp vèn vµ l·i suÊt. §ång thêi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng buéc c¸c NHTM ph¶i ®Èy m¹nh huy ®éng vèn trªn thÞ tr-êng, nÕu kh«ng ph¶i vay vèn cña NHNN theo c¸c nghiÖp vô NHT¦ víi l·i suÊt cao h¬n.§Ó huy ®éng ®-îc vèn trong x· héi trong bèi c¶nh hiÖn nay, ®iÒu dÔ dµng x¶y ra khi NHNN t¨ng c¸c lo¹i l·i suÊt chñ ®¹o nãi trªn th× c¸c NHTM ph¶i t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn. Bëi v× hiÖn nay ®ang cã rÊt nhiÒu kªnh c¹nh tranh thu hót vèn. L·i suÊt t¨ng kh«ng biÕt cã t¸c dông kiÒm chÕ l¹m ph¸t hay kh«ng nh-ng nã lµm t¨ng rñi ro cho c¶ NHTM vµ doanh nghiÖp th× kh¸ râ rµng, bëi v× víi l·i suÊt vay vèn néi tÖ b×nh qu©n lªn tíi 12%-13%/n¨m vµo lo¹i cao nhÊt trong khu vùc, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña ng-êi vay sÏ bÞ ¶nh h-ëng nghiªm träng. MÆc dï l·i suÊt cao nh-ng nhiÒu dù ¸n triÓn khai dë dang vÉn ph¶i tiÕp tôc vay vèn ng©n hµng ®Ó ®Çu t-, ®-¬ng nhiªn lµm t¨ng ®é rñi ro cña dù ¸n l·i suÊt t¨ng, vèn khan hiÕm, doanh nghiÖp vµ ng-êi kinh doanh sÏ khã vay ®-îc vèn ng©n hµng h¬n. L·i suÊt t¨ng lµm chi phÝ vèn vay trong c¬ cÊu gi¸ b¸n cña s¶n phÈm vµ dÞch vô t¨ng, t¸c ®éng lµm t¨ng mÆt b»ng gi¸ vµ t¨ng chØ sè gi¸ tiªu dïng trªn thÞ tr-êng x· héi. L·i suÊt t¨ng vÒ nguyªn lý còng nh- thùc tiÔn sÏ t¸c ®éng lín ®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña giai ®o¹n sau, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn vèn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, cña ng-êi kinh doanh tr«ng chê chñ yÕu vµo vèn tÝn dông ng©n hµng * ë ViÖt Nam hiÖn nay L·i suÊt tÝn dông ng©n hµng rÊt nh¹y c¶m ®Õn mäi ng-êi, mäi doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. L·i suÊt huy ®éng vèn vµ l·i suÊt cho vay lu«n m©u thuÉn víi nhau, hay nãi c¸ch kh¸c ®©y lµ m©u thuÉn vÒ lîi Ých gi÷a ng-êi göi tiÒn vµ ng-êi vay tiÒn NHTM. - L·i suÊt cho vay gåm cã: l·i suÊt chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸ víi kh¸ch hµng; l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n; tû lÖ l·i suÊt nî qu¸ h¹n so víi l·i 7
suÊt nî ®ang l-u hµnh. L·i suÊt huy ®éng vèn gåm l·i suÊt huy ®éng vèn ng¾n h¹n ( d-íi 12 th¸ng )vµ l·i suÊt huy ®éng vèn trung dµi h¹n. L·i suÊt huy ®éng vèn ng¾n h¹n gåm l·i suÊt tiÒn göi kh«ng kú h¹n, l·i suÊt tiÒn göi ng¾n h¹n cã kú 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng vµ 12 th¸ng, l·i suÊt huy ®éng vèn trung h¹n ( trªn 12 th¸ng vµ d-íi 36 th¸ng), l·i suÊt huy ®éng vèn dµi h¹n ( tõ 36 th¸ng trë lªn) cña NHTM. - Ng©n hµng nhµ n-íc(NHNN) ®iÒu hµnh l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng b»ng khung l·i suÊt tøc NHNN chØ quy ®Þnh l·i suÊt huy ®éng vèn thÊp nhÊt vµ l·i suÊt cho vay cao nhÊt, l·i suÊt nî qu¸ h¹n. L·i suÊt cho vay ng¾n h¹n (12 th¸ng trë xuèng) trong ®ã cã chiÕt khÊu th-¬ng phiÕu, l·i suÊt cao nhÊt ®èi víi cho vay trung h¹n. L·i suÊt huy ®éng vèn thÊp nhÊt gäi lµ sµn l·i suÊt, l·i suÊt cho vay cao nhÊt gäi lµ l·i suÊt trÇn. NÒn kinh tÕ mét n-íc æn ®Þnh, ng©n hµng trung -¬ng ®iÒu hµnh c«ng cô l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng theo khung l·i suÊt cã t¸c dông m¹nh mÏ ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ n©ng cao tÝnh ®éc lËp tù chñ tµi chÝnh cña NHTM, gãp phÇn t¨ng tr-ëng GDP/n¨m ®ång thêi thÓ hiÖn vai trß qu¶n lÝ nhµ n-íc cña NHNN. C¸c NHTM c¹nh tranh víi nhau b»ng l·i suÊt tÝn dông rÊt quyÕt liÖt. Nh-ng mét sè d©n cã tr×nh ®é kinh tÕ cao ch-a h¼n göi tiÒn vµo tæ chøc tÝn dông cã l·i suÊt cao nh- Quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së hoÆc NHTM cæ phÇn mµ hä ®Çu t- vµo tr¸i phiÕu chÝnh phñ, mÆc dï l·i suÊt thÊp h¬n nh-ng tÝnh an toµn rÊt cao ( chÝnh phñ vay tiÒn cña nh©n d©n) hoÆc göi tiÒn vµo NHTM nhµ n-íc, an toµn h¬n göi tiÒn vµo NHTM cæ phÇn. ë n-íc ta, c¸c NHTM nhµ n-íc ®iÓn h×nh lµ NH c«ng th-¬ng ViÖt Nam ®-a ra l·i suÊt huy ®éng vèn ë tÊt c¶ c¸c kú dµi h¹n lu«n thÊp h¬n so víi c¸c NHTM nãi chung nh-ng nhiÒu ng-êi vÉn göi vµo. DÞch vô tiÕt kiÖm b-u ®iÖn tuy míi ho¹t ®éng h¬n 5 n¨m, l·i suÊt huy ®éng vèn cao h¬n mét chót hoÆc b»ng l·i suÊt huy ®éng cña NHTM nhµ n-íc. Nh-ng nguån vèn huy ®éng ®Õn cuèi quý I/ 2005 ®¹t 24 ngh×n tû ®ång, gÊp h¬n 20 lÇn nguån cæ phÇn Sµi Gßn c«ng th-¬ng. T¹i sao l¹i nh- vËy? Bëi v× dÞch vô tiÕt kiÖm b-u ®iÖn c¸ nh©n ®-îc më tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n víi l·i su©t nh- c¸c NHTM nhµ n-íc (2,4%/n¨m) nh-ng më tµi kho¶n ®-îc göi tiÒn vµ rót tiÒn ë tÊt c¶ c¸c b-u côc trong c¶ n-íc. DÞch vô tiÕt kiÖm b-u ®iÖn do doanh nghiÖp nhµ n-íc ®¶m nhËn nh©n d©n tin t-ëng h¬n c¸c NHTM cæ phÇn. DÞch vô tiÕt kiÖm b-u ®iÖn l¹i cã h¬n 2700 b-u côc trong c¶ n-íc, nhiÒu h¬n m¹ng l-íi NHNNvµ PTNN ViÖt 8
Nam. Nh- vËy l·i suÊt huy ®éng vèn cao hay thÊp phô thuéc vµo vÞ thÕ, uy tÝn, m¹ng l-íi vµ tiÖn Ých ®em l¹i cho thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n göi tiÒn. Khi nÒn kinh tÕ æn ®Þnh, GDP t¨ng tr-áng tèc ®é cao l·i suÊt tiÒn göi NHTM ®¶m b¶o nguyªn t¾c: L·i suÊt d-¬ng (+) tøc tû lÖ l·i suÊt tiÒn göi kú h¹n 12 th¸ng cao h¬n tû lÖ l¹m ph¸t/ n¨m. N¨m 2004, l·i suÊt tiÒn göi kú h¹n 12 th¸ng kh«ng v-ît tØ lÖ l¹m ph¸t 9,5%/ n¨m. §©y lµ hiÖn t-îng kh¸c th-êng, kÓ tõ n¨m 1996 trë l¹i ®©y ( trõ n¨m 1998 l¹m ph¸t lµ 9,2%/ n¨m). N¨m 1987, n-íc ta l¹m ph¸t 774%/ n¨m, NHNN ViÖt Nam vµ c¸c NHTM kh«ng thÓ ®-a ra tØ lÖ l·i suÊt huy ®éng vèn kú h¹n 12 th¸ng, cao h¬n tØ lÖ l¹m ph¸t Êy. Bëi vËy c¸c nhµ kinh tÕ vÝ l¹m ph¸t cao hoÆc l¹m ph¸t phi m· nh- “s¾c thuÕ v« h×nh”, mäi thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cã tiÒn ph¶i chÞu thiÖt h¹i, c¶ tiÒn göi NHTM hoÆc ®Çu t- vµo giÊy tê cã gi¸… C¸c NHTM ®ua nhau t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn víi nhiÒu h×nh thøc: L·i suÊt tiÒn göi luü tiÕn theo thêi gian vµ theo c¶ sè tiÒn göi vµo nhiÒu hay Ýt, nhiÒu NHTM cßn tæ chøc quay chän th-ëng víi nh÷ng gi¸ trÞ hÊp dÉn nh- gi¶i ®éc ®¾c trÞ gi¸ 100 c©y vµng bèn sè 9 hoÆc « t« du lÞch sang träng hay mét c¨n nhµ chung c- trÞ gi¸ nhiÒu tr¨m triÖu ®ång. §Æc biÖt mét sè NHTM cæ phÇn cßn ®-a l·i suÊt huy ®éng vèn cã cïng kú h¹n, ë miÒn Nam cao h¬n miÒn B¾c nh- NHTM cæ phÇn Quèc TÕ. Trong lóc nµy l¹m ph¸t ®ang gia t¨ng, nçi lo cña nhiÒu ng-êi, NHNN ViÖt Nam nªn ®iÒu hµnh l·i suÊt theo khung l·i suÊt- khèng chÕ l·i suÊt trÇn, nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña bªn vay vèn. NHNN quy ®Þnh sµn l·i suÊt ®Ó ng-êi göi tiÒn cã kú h¹n vµo NHTM, víi mét tØ lÖ l·i suÊt thÝch hîp v× hä lµ “t- b¶n thùc lîi”. §-îc biÕt, trong nhiÒu n¨m qua, mét sè doanh nghiÖp nhµ n-íc tû lÖ sinh lêi trªn vèn cßn thÊp h¬n tØ lÖ l·i suÊt tiÒn göi Ng©n hµng kú h¹n 12 th¸ng. §øng vÒ gi¸c ®é kinh tÕ l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng, NHTM ®ãng vai trß ph©n phèi l·i thu nhËp b»ng tiÒn cña bªn vay víi bªn göi tiÒn vµo NHTM. Nãi kh¸c ®i, c¸c NHTM huy ®éng vèn ë thµnh phè, chuyÓn mét phÇn nguån vèn huy ®éng vÒ n«ng th«n cho s¶n xuÊt n«ng, ng-, l©m nghiÖp vµ doanh nghiÖp vay. C¸c NHTM dïng Ýt nhÊt 70% sè l·i thu ®-îc tõ lµm kinh tÕ hé vµ doanh nghiÖp vay vèn ®Ó tr¶ l·i cho ng-êi göi tiÒn, trong ®ã thu l·i cho vay ë n«ng th«n, tr¶ l·i cho ng-êi göi tiÒn ë thµnh thÞ.(Mét sè t- liÖu trªn trÝch tõ b¸o Kinh tÕ vµ Dù b¸o sè T6/9-2005) 9
C- KÕt luËn HiÖn t-îng l·i suÊt vÉn ®ang biÕn ®éng theo tõng ngµy tõng giê kh¾p trong vµ ngoµi n-íc. L·i suÊt lµ mét trong nh÷ng biÕn sè ®-îc theo dâi chÆt chÏ nhÊt trong nÒn kinh tÕ, sù dao ®éng cña L·i SuÊt ®-îc ®-a trªn c¸c ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, nã trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ, doanh nghiÖp, còng nh- nhiÒu ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ sù th¨ng trÇm cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia, lµ môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña quèc gia, æn ®Þnh tiÒn tÖ, ®¶m b¶o møc l¹m ph¸t hîp lý kÝch thÝch t¨ng tr-ëng kinh tÕ, ®¶m b¶o cã sù chªnh lÖch l·i suÊt kinh doanh, sö dông vèn hiÖu qu¶ t¨ng s¶n phÈm x· héi chÝnh phñ ViÖt Nam th«ng qua NHNN. Trong thêi gian tíi chÝnh s¸ch l·i suÊt sÏ cßn tiÕp tôc ®iÒu chØnh theo h-íng tù do ho¸ l·i suÊt phï hîp víi møc ®é thÞ tr-êng tµi chÝnh khu vùc vµ quèc tÕ theo chÝnh s¸ch thÞ tr-êng quèc tÕ. 10
Môc lôc A- Më ®Çu B- Néi dung I- Lý luËn chung vÒ l·i suÊt 1. Kh¸i niÖm vÒ l·i suÊt 2. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt II- Vai trß vµ t¸c ®éng cña l·i suÊt trong huy ®éng vèn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam 1. §èi víi ng©n hµng th-¬ng m¹i 2. §èi víi doanh nghiÖp C- KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o 11
Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Tµi ChÝnh B¸o Tµi chÝnh tiÒn tÖ (1/3/2004) B¸o Kinh tÕ vµ dù b¸o (T6/2005) M¹ng Internet 12
13