Địa hình là một trong những thành phần quan trọng nhất của môi trường địa lý tự nhiên tạo nên diện mạo cảnh quan thực địa. Địa hình có mối quan hệ chặt chẽ với các thành phần tự nhiên khác như: khí hậu, sinh vật, thổ nhưỡng, thủy văn….
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Tiểu luận: "mối quan hệ giữa địa hình với các thành phần tự nhiên khác"
- Trư ng i h c Sư ph m Hà N i
Khoa: a lý
BÀI I U KI N:
A LÝ T NHIÊN
Gi ng viên: Nguy n Quy t Chi n
Sinh viên: ào Th H ng Sen
L p: K60C – a lý
1
- Câu h i: Phân tích m i quan h gi a a hình v i các thành ph n
t nhiên khác? M i quan h này th hi n a hình Vi t Nam như
th nào?
a hình là m t trong nh ng thành ph n quan tr ng nh t c a môi
trư ng a lý t nhiên t o nên di n m o c nh quan th c a. a hình có
m i quan h ch t ch v i các thành ph n t nhiên khác như: khí h u,
sinh v t, th như ng, th y văn….
I. M i quan h gi a a hình v i khí h u.
a hình và khí h u có m i quan h ch t ch v i nhau. a hình
có nh hư ng l n n khí h u.
a hình nh hư ng n gió b ng cách t o ra ch n gió và các
•
ư ng h m gió:
Ch n gió là nơi mà s tăng ho c gi m c nh quan t o ra m t b c
tư ng ch n t t phía sau gió.
ư ng h m gió là nơi mà m t h m núi ho c thung lũng gió vào
m t o n h p t o ra nh ng cơn gió m nh trong khu v c ó.
Gió nhanh có th t o ra m t cơn gió l nh, y u t làm cho th i
ti t có v l nh hơn.
a hình nh hư ng n nhi t :
•
Càng lên cao không khí càng loãng nên kh năng h p th nhi t
c a không khí ngày càng gi m => càng lên cao nhi t càng gi m.
a hình nh hư ng n m:
•
m tăng, kh năng t o mưa
Càng lên cao nhi t càng gi m,
( vĩ th p), băng tuy t ( vĩ cao) càng l n.
Bi u hi n khí h u Vi t Nam
a hình nh hư ng
1. n gió
- Gió mùa mùa ông (Tháng 11-tháng 4): vùng ông B c bao g m
ng b ng B c B , Trung du mi n núi phía B c (phía ông dãy
Hoàng Liên Sơn). Phía B c có các dãy núi không cao l m (1000m-
- Hoàng Liên Sơn trên ranh gi i vùng Tây B c B không ngăn c n mà
t o thành các sư n d n gió mùa ông B c và gió b c thư ng th i v
mùa ông. Vùng này ti p giáp v i v nh B c B v phía ông. Phía
Tây b ch n b i dãy Hoàng Liên Sơn cao nh t Vi t Nam nên ch u nh
hư ng c a khí h u i dương nhi u hơn vùng Tây B c B c B . Gió
mùa mùa ông th i n dãy Hoành Sơn b suy y u và k t thúc dãy
B ch Mã.
- Gió mùa mùa h (Gió mùa Tây Nam) (Tháng 5-Tháng 10):
dương vào nư c ta
+ N a u mùa h : không khí t n
theo hư ng Tây Nam gây mưa nhi u cho Nam b và Tây nguyên.
+ N a cu i mùa h : không khí t áp cao c n chí tuy n n a c u
nam vài nư c ta theo hư ng Tây Nam, qua vùng bi n xích o gây
mưa cho Nam b , Tây Nguyên, cùng v i d i h i t nhi t i gây mưa
vào mùa h cho mi n Nam, B c và mưa rào cho Nam Trung B .
- Gió foehn (gió fơn): V mùa hè, khi gió mùa Tây Nam ho t
ng m nh th i t v nh Thái Lan qua vùng l c a r ng l n n dãy
Trư ng Sơn thì b trút h t mưa xu ng Tây Trư ng Sơn nhưng v n ti p
t c vư t qua dãy núi th i sang vùng này. Lúc này do không còn
hơi nư c nên gió mùa Tây Nam gây ra th i ti t khô nóng => ư c g i
là gió fơn.
a hình nh hư ng
2 n nhi t.
a hình tho i nh n ư c nhi u b c x hơn a hình d c:
-
·V t ng b c x , phía B c: các tr s kho ng 110-140
kcal/cm /năm, còn v phía Nam thì th 140-160 kcal/cm2/năm.
2
· mi n B c thì khu ông B c có cân b ng b c x th p, ch
trong kho ng 70-75kcal/cm2/năm, trên a hình núi cao kho ng 50-70
kcal/cm2/năm, còn vùng ng b ng và i núi th p t 75-85
kcal/cm2/năm, riêng ng b ng Thanh-Ngh t i 85-90 kcal/cm2/năm.
·T sau èo H i Vân, cân b ng b c x cao d n khi xu ng
dư i a hình th p. Tây Nguyên là 90-95 kcal/cm2/năm, duyên h i
Nam Trung B và Nam B 95-100 kcal/cm2/năm, c c Nam Trung
B t Nha Trang n Phan Thi t có th trên 100 kcal/cm2/năm.
- Nơi nào có cao l n hơn có nhi t trung bình th p hơn:
Vào mùa ông l nh v a, t i ng b ng B c B là l nh thì trên
núi phía B c là rét và r t rét.
T.B nă
a im cao Nhi t
3
- 21,00C
Sơn La 676m
18,00C
Tam o 897m
15,70C
Phó B ng 1400m
15,90C
Sín H 1529m
15,20C
Sapa 1570m
12,80C
Hoàng Liên Sơn 2170m
- T ng nhi t gi m d n t th p lên cao. a hình ng
0
b ng t Nam ra B c, t ng nhi t gi m kho ng 150 C cho m i vĩ ,
do ó phía B c èo H i Vân t ng nhi t trên dư i 80000C/năm n
ng b ng sông C u Long t i 10.0000C. Trên núi, t ng nhi t gi m
kho ng 180-2000C/100m, vì v y t i cùng núi mi n B c, t ng nhi t
có th gi m xu ng còn 6000-50000C, còn t i vùng núi mi n Nam
là 7000-60000C.
nh hư ng
3 n ch m
- Cùng m t sư n núi càng lên cao nhi t càng gi m mưa càng nhi u,
nhưng t i m t cao nào ó m không khí ã gi m nhi u s không
còn mưa n a, vì th nh ng nh núi thư ng khô ráo.
- Lư ng mưa trung bình năm : · ng b ng: 1500mm
·núi cao: 2000-3000mm
·nơi khu t gió: kho ng
700mm
- Mưa nhi u nh t nh ng vùng núi cao ch n gió:
· mi n B c: vùng núi thư ng ngu n sông Ch y, vùng núi
Hoàng Liên Sơn, vùng núi Nam Châu Lãnh (Sapa 2833mm, Móng Cái
2749mm)
· Nam Trung B : các nh núi cao c a d i Trư ng Sơn Nam
(Hòn Ba-Khánh Hòa 3751mm). Cũng mưa nhi u như v y là vùng núi
Ng c Lĩnh (trên 3000mm), vùng núi V ng Phu (trên 2800mm). Không
nh ng d i Trư ng Sơn mưa nhi u mà các ng b ng ven bi n cũng có
lư ng mưa t i trên 2500mm (Hà Tĩnh 2642, Hu 2868mm)
Nh ng nơi có lư ng mưa trung bình là hai ng b ng mi n B c,
-
mi n Nam và ng b ng Trung B t Qu ng Ngãi n Phú Yên ( Hà
N i 1676mm, Tp H Chí Minh 1931mm, Quy Nhơn 1692mm).
Nơi mưa ít do khu t gió m có lư ng b c hơi tăng, còn t i vùng
-
ón gió thì lư ng b c hơi gi m. Lên mi n núi, nhi t gi m theo
cao, lư ng b c hơi cũng gi m.
4
- m trung bình năm cũng có s khác bi t gi a a hình. mi n
-
núi phía B c, Hoàng Liên Sơn m trung bình năm là 90%, Vi t
B c và sư n ông Fansipan là 84-88%. T i mi n Nam, nơi khô nh t là
Ninh Thu n (Nha H 75%) .
II. M i quan h gi a a hình v i th y văn
a hình có nh hư ng l n n th y văn. a hình có th làm
sông ngòi, di n tích lưu v c, chi u dài, d c và t c
thay i m t
c a dòng ch y.
th y văn Vi t Nam
Bi u hi n
- Do tính ch t i núi b c t x hình d ng h p ngang m nh c a
lãnh th nên ph n l n các sông nư c ta là nh ng sông ng n có di n
tích lưu v c nh . Có n 91% s sông ngòi dài 10 n 50 km, sau ó t t
h n xu ng thì sông dài 50km n 100km chi m trên 6% và sông dài
trên 100km ch quá 2%.
- Hư ng chính c a sông ngòi cũng theo hư ng c a a hình
nư c ta là theo hư ng Tây B c- ông Nam và hư ng vòng cung. Trên
cùng m t dòng sông cũng có khúc già khúc tr xen k , i n hình nh t là
các sông ch y trên các cao nguyên x p t ng như: sông a Nhim và a
ưng. Trong vùng núi mà ph n l n các sông tr ang ào lòng d d i
,thung lũng h p ,có nơi là nh ng h m v c.
- nh ng vùng á vôi m t sông ngòi thu c d ng th p nh t,
2
dư i 0,5km/km , ch y u mi n B c , ng th i lư ng dòng ch y m t
gi m xu ng rõ r t.
- Khu v c mi n núi cao có sư n ón gió là nơi có m t sông
su i l n .
m ng lư i sông ngòi t
- Vùng ng b ng châu th có m t
2
giá tr cao nh t t i 2,0-4,0km/km .
- Là m t m ng lư i sông mi n núi, cao bình quân c a các
lưu v c sông t 500-1000m ,thu c a hình núi th p, còn d c bình
quân lưu v c kho ng 20% n 25%.
- Do s tương ph n sâu s c gi a a hình i núi mà có s thay
i t ng t gi a vùng h du và vùng thư ng du sông. Dòng sông
thư ng lưu r t d c, tr c di n d c trong kho ng 10-20 km u ngu n g n
th ng ng, i n hình là thư ng lưu sông Ch y. thư ng lưu sông
ch y xi t và l m thác gh nh, ng b ng sông ch y êm m, u n khúc
5
- quanh co. S tương ph n gi a o n mi n núi và o n ng b ng càng
rõ nét các sông sư n ông Trư ng Sơn Trung B .
- Khu v c phía B c v i a hình cao v phía Tây B c và B c,
th p d n v phía ông Nam v i nhi u núi và thung lũng ón gió m
còn vùng khu t gió h p có nh ng c i m riêng v th y văn như :
H th ng sông dài v i lưu v c l n, di n tích trên 10.000km2 và
chi u dài trên 200km: sông Thái Bình, sông H ng, sông Mã…Các vùng
núi cao và thung lũng ón gió có dòng ch y tăng lên vào lo i nhi u và
vùng khu t gió gi m xu ng vào lo i r t ít.
- Khu v c ông Trư ng Sơn: v i các ng b ng chân núi-ven
bi n nh h p, ch có nh ng h th ng sông ng n và lưu v c nh , n m
hoàn toàn trong lãnh th nư c ta. Di n tích lưu v c t 1000-5000km2,
dài t 70-170km, ví d : sông Gianh, sông Qu ng Tr , sông Hương
…Khu v c này là vùng có dòng ch y nhi u nh t trong nư c và không
có vùng ít nư c
- Khu v c phía Nam (Tây Trư ng Sơn) bao g m Tây Nguyên
và Nam B có nh ng lưu v c sông tương i l n có c sông v sông
Mê Kông góp ph n ưa nư c v vùng c a sông Tây Nam B và sông
ra bi n ông qua vùng ông Nam B như: lưu v c sông Xrê Pôk,
lưu v c sông ng Nai–Vàm C ...sông Ba b t ngu n Tây Trư ng
Sơn nhưng h lưu l i sang phía ông Trư ng Sơn t o nên ng b ng
Tuy Hòa. Như v y d i Trư ng Sơn là nhân t chính gây ra s phân hóa
không gian gi a các lưu v c sông.
- Do nh hư ng c a c u trúc a hình ph n l n sông ngòi nư c
ta u mang c i m c a sông ngòi mi n i núi d c nên trong mùa lũ
có nư c l n và m c nư c dâng cao nhanh ng th i tăng cư ng kh
năng xâm th c và v n chuy n phù sa (t ng lư ng phù sa c a sông ngòi
t i 200 tri u t n/năm)
III. M i quan h gi a a hình và th như ng
a hình có m i quan h ch t ch v i th như ng. a hình nh
hư ng n s hình thành t. a hình làm thay i nhi t , m, t o
kh năng gi t khác nhau.
6
- th như ng Vi t Nam
Bi u hi n
- Lãnh th nư c ta nhi u i núi, l i n m ven bi n v i nhi u châu th
l n nh là m t nguyên nhân chi n cho th như ng Vi t Nam a d ng và
ph c t p: th c t phân lo i th như ng, phát hi n 19 nhóm và 54 ơn v
t ch y u, còn khi ti t n a thì n 373 ơn v t .
- a hình nh hư ng n th như ng ch y u thông qua vi c phân ph i
l i các nguyên t a hóa trong l p v phong hóa và i u ki n theo các
a hình ( nh, sư n, chân) và nh t là theo
y ut cao.
T i nh di n ra quá trình tàn tích và có s tích t các oxit Fe,
Al theo dòng nư c di chuy n lên xu ng th ng ng trong ph u di n t.
T i các sư n d c, quá trình bào mòn x y ra m nh nên t ng t
m ng, nhưng ít có k t von và không bao gi th y á ong, ng th i s
phân b c a các ph n t sét và các bazơ trao i có xu hư ng tăng d n
t trên cao xu ng dư i th p.
T i chân núi di n ra quá trình tích t v t ch t và nư c ng m,
t o i u ki n d dàng cho vi c hình thành các k t von và á ong, ng
th i t ng t cũng dày hơn, ôi chi mang tính ch t t ng.
T i các a hình trũng, úng th y xu t hi n các lo i t c bi t
như t l y, t magic th y thành.
cao cũng d n n s
ng b ng, s chênh l ch r t nh v
khác bi t rõ r t trong tính ch t t,bi u hi n thành ph n cơ gi i thô t i
các ru ng b c thang cao, kèm theo là s r a trôi phì nhiêu, s b c màu
c a t ai….
d c c a a hình: nh ng nơi có
- dày c a t ng t ph thu c vào
d c l n thì quá trình xói mòn, r a trôi di n ra m nh khi n cho t ng
d c c a a hình cũng quy t nh n dày
t m ng i r t nhi u.
c a t ng t, d c càng nh thì t ng t càng dày.
d c < 150C thì t ng t dày, l p t m n có
Nh ng nơi có
th chi m t i 69%.
d c t 150C-250C thì t ng t dày, l p t
Nh ng nơi có
m n có th chi m 34%
Nh ng nơi có d c > 250C thì t ng t m ng, l p t m n có
th chi m kho ng 25%
- ¾ di n tích là i núi, a hình có nh hư ng l n n s hình thành và
phân b t ai theo ai cao.
T 150m tr xu ng, quá trình feralit di n ra m nh, càng lên
cao quá trình feralit y u d n.
Lên t i cao 600-700m hình thành t feralit-mùn vàng
trên núi
7
- n cao 1600-1700m, hình thành t mùn trên núi cao.
IV. M i quan h gi a a hình v i sinh v t.
cao, hư ng sư n, d c c a a hình nh hư ng n s
phân b sinh v t. S thay i cao c a a hình d n n hình thành
các vành ai sinh v t khác nhau. Các hư ng sư n khác nhau thư ng
nh n ư c lư ng nhi t, m ch khi u sáng khác nhau do ó nh
hư ng t i cao b t u và k t thúc c a các vành ai sinh v t.
Bi u hi n sinh v t Vi t Nam
- a hình núi, g p các h sinh thái r ng r m á chí tuy n gió
mùa m thư ng xanh lá r ng ho c h n giao lá r ng-lá kim.
- a hình m l y t phèn ti m tàng hay ho t ng là r ng
tràm, ven bi n có r ng ng p m n sú, v t, ư c, trên các c n cát là
truông c và cây b i.
- Trên các a hình cacxtơ vách ng, lũng h p, r ng cũng có
s c thái riêng v i lo i cây ưa canxi.
a hình núi cao Tây B c, các nh núi d i Trư ng Sơn
-
và vùng núi c c Nam Trung B thích ng v i các loài th c v t di cư t
lu ng Himilaya-Xích Kim là các loài th c v t ôn i ưa l nh và khô,
ch y u là các loài cây lá kim thu c ngành ph h t tr n (Gymnopermae)
như Thông hai lá (Pinus khaya), Pơmu (Fokenia hodjinsii). Bên c nh ó
còn có cây thu c h Hoa (Betulaceae), h Oliu (Oleaceae)….. ng v t
Himalaya-Xích Kim v i b lông dày m như: G u ng a, C y m c,
Tri t b ng vàng….
- Vùng núi m ư t B c B và khu r ng thưa Tây Nguyên
thích h p v i các loài ng th c v t lu ng Malaixia-Indonexia là các
loài th c v t á xích o và nhi t i nóng m, m t s loài r ng lá m c
khá t p trung thành các r ng thưa Tây Nguyên, nơi có mùa khô sâu
ng v t thư ng g p
s c. Ví d : cây h D u: cây Chò nâu. Khu h
Tây Nguyên, Nam Trung B và Nam B như Bò r ng, Nai , Chó
sói….
- nh ng vùng núi th p phía nam khu v c Tây B c và
Trung B thích h p v i các loài ng th c v t lu ng n -Mianma là
các loài ưa nóng và khô. Tiêu bi u là h Bàng (Combreraceae), h C
roi (Verbenaceae), h T vi (Lythraceae). Khu Tây B c và khu Trư ng
Sơn B c cũng có nhi u loài ng v t c a khu h này như Voi, Bò tót,
G u chó….
8
- - các vùng núi do có s phân hóa theo ai cao c a a hình
nên xu t hi n các r ng r m á xích o, nhi t i các vùng i núi
th p và chân núi cho n các ki u r ng á nhi t i và ôn i trên núi
cao.
Ta th y r ng a hình có tác ng r t l n n các thành ph n t
nhiên khác, ây là m i quan h hai chi u. Vì v y chúng ta c n b o v
và c i t o các thành ph n t nhiên môi trư ng t nhiên ư c b n
v ng.
Trên ây là ph n tr l i câu h i c a em, còn nhi u h n ch v
v n ki n th c nên không th tránh kh i sai sót. Kính mong th y giáo
em hoàn thi n hơn v v n ki n th c c a mình.
giúp
Em xin chân thành c m ơn!
9
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
